장음표시 사용
51쪽
Modui hie a seeundo modo huius tertiae figurae vim recipit. Nam data uniuersali die ente, Nullum currens est lapis, collective elicitur propositio dicens, Aliquod trens non ea lapis,quae in hoc sexto syllogirandi modo Maiotis pro post ionis partes exercet. Mediae propositiones tetriam figuram ingredi non possunt, sicuti neque secundam .Ratio est quoniam c uersonem non patiuntur,a prima vero sistinetur, quoniam illius peinctio harum propostionum infirmitati
an tetria hae sputa admittitur vi praemissatum vitaq; si particulatis. Quod si vitaque si asilinatiua, septim uiti constituent syllogitandi modum, cuius eaem. 3lum erit: Ate do sphilosophus,
io, S. raro es Philoso Mu sin autem altera eiit assit aliua,altera vero negat i. na, ipsa negativa rationibi superius adductis necessa. tio Maiori, pro postionis locum ingredietur, & octauu huius figurae modum constituet, euius exemplum erit, Acies ut Eoa est Philosephus,
Hi duo modi postiemi reducetiiut ad duos postremos nimi figurae.
v M e de illis syllogismi, absolutis dieendum est qui innituntur Destructivae virtuti, ideo-J que obliqui , seu ad impol tibile Deducentes
appellati sunt Hotum tractatio Rectorum syllogismorum speculationibus iure optimo annectenda est , tum quoniam eadem utunt ut syllogirandi sit ma , tum etiam quoniam ad eorundem subsidium abi psa Natuta palati sunt. His syllogismis commune est, Rectorum syllogisno
rum Conclusonem Destructitia virtute constinare no .uimus enim propositionum unam quamque alicui Contradictoriae opponi, Contiadi lotiarsimque altera vera
existente reliquam ex necessi a te esse salsam .smilique ratione ex unius salsitate altei ius veritatem conuinci. Noe autem se cie eepto ad horum syllogis motu ira sormationem erit deueniendum. De tui, ex Recti syllogis mi mi eones usum fui 'M, Omnem horninem vivere, eo quod omne animal vivat, Ze omnis homo sit animal. Detur etiam, aliquem huic conclusioni non assentiti. Hie dia illud de lueendus erit ut fateatur, Omnem hominem non uiuete: s enim etiam hoc neget, communis pini principii vetitatem destiuet,& in vitaque Con i radicto imum salsitatem admittet. Aeeipiatur igitur haec propositio una cum alieta illa ium ex quibus deductum fuit, Omnem hominem vitie re, mi oti se ilieet vel Minori,& si quidem inbeletur la. ioti,dicetur hoc modo:
At hoc salsum est,si ius enim admittebatur, Omnem hominem esse animal palei ieitur aliqua primissatum, neque enim ex ve. in primus, recte disposit, salsa concluso elici potest, Maior non est tilici, Eigo Minor. qua dieitur Aliquis ho. ma non vivit. Vera itaque est huius Contradictoria, prior stili t eoi cluso qua dieitur omnis homo vivit. sin aurem associetur Minori, licetur hoc modo:
Aliquit homo non υ l, omnia hario est ad. goo quod animes usa es vinem.
At hae concluso est salia: eontradicit enim praemis
superius acceptae, qua dicebatur Omne animia est vivens. Quare eisdem probationibus demonstrabit ut praemissarum aliquam salsam esse. Et, eam hoc illi tan tummodo, quae priori conclusoni contradicit, obitet pos t, illam falsam esse apparebit, prioren. autem con-
Hi, duobus syllogismis ad impossibile dueentibus
pio priam aliquam denominationem aptandam existi mamus, atque illum qui retinet maiorem propositionem syllogis ini Recti, Obliquum Maiorem dicendum esse, eum vero qui minorem retinet, Obliquum Mi
Hi syllogismi Rectorum figuram ex necestitate immutant : ex eo enim quod aminiunt Contradictoriam eonclusotiis Syllogismi prioris , quantitas & qualitas diuersae redduntur, Ex eo vero quod eidem vel Maiotis vel Minotis locum auignam,Terminorum etiam dispo-stio varia erit Ideoque dum prior syllogismus est primet figurae, posterior est vel secunda, vel tertiae. Secundae, dum Maior accipitur.Tertia dum accipitur Minor, ut ex
supelioti patet exemplo. Quod si pilor syllogismus stssuta seesidae, Destructiuus maior ad primam ligulam,
minor autem ad tertiam dedueetur. Dii veto pilor est figura tertiae, Destructiuus maior ad seeundam deducetur, minot ad primam. videtur autem,ptat et supradictos Obliquoium syllostismorum usus,alios dari ac longe decentiores, dum scilicet altet tominus medius no absque contradicentis consensu exterius accipit ut, ut puta squis eiusdem syllogismi eonclusoni conita dieens fateri cogat ut: Α- liquem hominem non vivete, quatendum ab eo est an consentiat hominem augeti.Si dieat se consentite . tunc arguendum erit hoc patio:
At hane falsam esse sat eris. Falsa Igitur est aliqua pissem illatum, nora Maiot cui consentis.Ergo Minot. Quate priorit syllogismi concluso, cum huic opponatur con
usus hie admodum probandus videtur, in ptioribus autem sustia omnino laboratui etenim s aduersarius syllogismi Recti prsmissas atque eiusdem rectam sormam admittit, conclusioni nullo modo contradicere potest. Sin autem p rs mitiis no consentit,neque formam agnoscit,srustra si elidus suseipitur labor, in quo eadem ab auditore concedi supponitur. Pt stet ea dum praemissae negantur,vel illarum aliqua, quatenus demonstrabiles sunt,eatum veritas demonstranda erit: quatenus autem sunt per se nuis, illud obseruare licebit quo admonem ut , Contra negantes principia non esse disputandum : quod ad illos etiam extendit ut qui recte syllogiarandi formae non assentiuntur. Silentio autem demandandum non est, dum syllogismus tectus innititur pro postioni indeterminatae seu diuisuae obliquum syllogismum eandem Diuisuam pro postionem . animatiuὰ prolatam, eadem forma reten ta ad Negatiuae formam deduce te non posse, superioribus enim patet, Diui suas atq; indet et minatas propo-stiones Neguiuam proponendi sormam non sustinete, ideoque Cottadie otia negativa duarum negatiuarum vim complectetur. Nam si conclusum sit Hominem esse vel rationalem vel irrationalem, seu animal esse vel rationale vel irrationale, Contradictoria erit Hominem neque rationalem neque irrationalem esse , Se ani mal neque rationale neque irrationale esse, s enim ho tum alterum admittatur, concluso vel nullo pacto infirmabit ut, vel ex parte tantum, quorum vnumquodqu*Contradictoriae naturam destruit C A P v TDe quam formationibus ac vigor in Modo Con distimastim proposition , an us tuta Con m n. 5Mnsi Eus nor mirietur
52쪽
IO M Di Tio, i , M sillogismoisi do. t trina perquirenda nune est. Primo autem sta tuendum eiit, Nullam pro postionem appel. I indam esse Conditioris lem , cuius termini vel , ternatio numero deficiant,atque vel ad binarium, quod minimum est,deducantur; vel te alium nume rum excedant, atque ad quaternatium, quod suuinium est , perueniant. Notum terminotum numerus non ex transpositione quantita iliae mutatione iumendus erit, sed ex propria ipsarum terum conceptibilium d ist in tione. Si qui, igi. tui dieat, exempli gratia , si omis homo .it auunal, a quodo ad ea homo vel hoc pacto, si omiti, homo ea anima iaci. ., hom. est animi, hic duos tantum termino, assumet neque Conditionalem propositionem constituet. vel
celth non ea ratione ut syllogismis conditionalibus de .seruire possit. Hoc aurem ex eo manifestius intuebimur animaduertentes Conclusonem syllogismi dicenti, exempli gra.
di seu suleimenti ab ipsa Conditionali recipete , sed ex
sola Absoluta pendere patet enim admisso, sem hominem esse amma ex huius pro post cinis eo liuet sone colli. liquod an Hes c t hoore M. Cilni igitur Naturae ordo aliquod vanum, ae omnino inutile, non sustineat, hi propositiones a Conditionalibus syllogismis erunt te ite iendae. illa etiam simili ratione repudiandae erunt. quotum termini ternatium numerum excedunt: valde enim perspicuum est has omni virtute propcaq; etiam forma destitui. Propositio squidem dicens, exempli gratia ,si omnis homo ea intimal MBe se filiaim ess ιia i ,nihil eontinet, ex quo prior pars, ipsum scilicet antece. deii, , parti poste noli ipsi scilicet consequenti, copula ii possit. Posterint i igitur neque in priorem, propriam vim effundere, neque ab illa aliquid commodi seu in commodi reeipere potest. Ex his autem quamlutissime demonstrat ut Antecedenti ae consequenti commune quidem esse duos terminos continere, sed ea ratione ut uterque utrique minime si seu communis seu proprius, sed unus inique sit communis, reliquorum vero alter Unicuique sit proprius: hae squidem ratione tantummodo Conditionalis propositio complectet ut virtutem duarum proposcionum vites proprias sbi inuicem inu
Notum autem terminorum quadruplex disposito quadruplicem Conditionalium pro postiolium forma tionem constituet. Quandoque enim termiui, quorum alter antecedenti alter consequenti est proprius, in v. itoque subi ieiuntur: communis veto terminus in vito. que praedicatur. Quandoque iidem termini proprii in utroque praedicantur, communis vero in utroque subiicitur. Quandoque terminus, qui est antecedenti proprius, praedicatur, Λ ille, qui est proprius consequenti, subiicit ut communis vero in antecedenti subiicitur, di in consequenti pisdicatur. Quandoque econtra,qui anteceden ii est proprius subiicitur, qui veti, est proprius consequenti , praedicatur, communis vero in antecedenti praedicatur,& stibiicitur in consequenti. Et hae quidem pertinent ad Conditionalium propositionum formas. Quantum aurem ad differentias, quae ex qualitateruantitateve multiplici deducendae stitit,quaeque Coii itionalium propositionum modos utiles atque inutiles constituutit, iciendum est in prima formatione Condi tionalis partes in qualitate nunquam differre: datae nim pridieati identitate, subiecti veth diuersitate, vel qualitati sin litudo admittenda est, vel huius coniun.ctioni, si uctus penitus te ellendus r sis entin partibus non existentibus, seu virisque asirmativis, seu virisque
negati uis,communis termini v antecedensae conse . quens r verὰ coniungere , antecedens ad conse quEntis illationem aliquid conserie non poterit. Nam i ieet eadem seruata soritia in quibusdam liberum sit ne .gationem astimationa connectete,atque etiam allatum
unam quamque praserre, ut puta dum dis tur , si homo
est rarissalti,nu uis alitia animes est νational/, vel, homo onesi is a laus a radaci mal erit ruet vale , patet tamen hoc non sotniae sed inatetiae ascribendum esse. Accindit enim ut Conditionalis partes Contiad Ool iis aequi- polleant. Quod autem ad earundem partium quantitatem attinet, Antecedens eonsequente neque magis uniuersile neque minus determis rum erit. ipso etiam antece. i. deme existente uniuersali seu communi communitet accepto,Consequens non erit medium. Dum enim Ao tecedens Consequente est minus uniuersale seu ...agis determinatum, hac praesertim sol ma retenta , Antecedens tes pectu consequentis propria vit tute ea rebit Navii tute illius quod est minus uniuersale seu magii leto- minatum, aliud magis uniuei sale seu minus dei ei mina. tum inserti non licet. Conpar autem consequens in Antecedentis virtute constitui. Mediam veto , absolutae uniuei salis seu communis eo muniter acceptae vi, te
cte deduci non posse manifestum est ex his quet de pi postionum viribus dicta sunt. Sie uti autem prima hac Conditionalium propos
tionum Armatio hos modos reiicit, ita exteros omnes admittit. lilius igitur modi viiles ad denarium nume tum deducentur, quoium quinque vitamque assim ait uam, totidem veto utramque negativam complectun
Ptim ut constituitur ex utraque asstinatiua smulque uniueis ali,ut puta dum dicitu: Si γΛe a m.ii en ti, ni, -
Secundus utramque negatiuam sincique uniuersa lem continet, ut puta dum dicitur, si Iha pii a lati homo est rapis. Tettius continet duas ais aliuas medias, seu primtem communem ex conditione ut puta dum dicitur, si
uri mari s mam ad tu , Manas hom i, iis inpia usi seniorem smara ad post Iuri Quartus continet duas negati uas Medias, seu priorem eommunem ex conditione ut puta dum dieitur, si
Quintus viramque gist riuam,atque particularem, ut puta dum dicimus, si Plato suit a vi So usu, ille etia eri r pti a m sit serta a Socratis. Sextus utramque negatiuam 5 particularem, ut psta dum dicimus, Si malo uisa farra cas Socratis, i D qvis t Phes sum non fuit a via se aris. Septimus utramque affirmativam, ita tamen ut pilost uniuersat s posterior autem particularis,ut puta dum dieitur, si ιακὰ homo est an ut, socruio es selisu. Octauus vitamque negativam , ita tamen vi prior sit uniuersalis, poster or vero patricularis,ut puta dum di citur,s ui homo eis lupis, ςocrates hon es os s. Nonia, duas assis mala uas, pi tote in mediam, cundam autem particularem , t sincque allatio erit probabili,
Decimus duas negatiua yriotem mediam, posteriorem autem particularem, tuncque smiliter probabili, tan igni erit illati ut puta dum dicimus, Sima ino ue atro ita a te se ii o figura, ac ma asiabis iter a d sis a ri rectiora In Codition atrum propositionum formatione secun da , in qua termini propiti in utraque illitas parte praeia dicatur,communis vero in utraque subiicitur. ipsi par. te, in quantitate diserte non post unci utuntur enim eo. dem subiecto, ex quo sumitu i quantitatis ratio. in q, a litate autem conuenire S: differte possunt, ita tamen ut negativa a firmativam non praecedat: neque enim e negati ut virtute nis soria ex materiae qualitate ) assii maiio inserit potest. Quatenus utraque pars si afirmativa, aut prior asi maritia,
53쪽
mativa, secunila aurem negativa, Praedicatum anteee dentis praedicato consequentis magis viii uersale vel minus determinatum esse non poterit. Quatenuc verb ambx sunt nzgat lux, econtra. Nam ni quentis praedicatum praedicato antecedentis ina pii uniuersa aut minus determinatum non erit. Huius
igitur formationis modi utiles septem eiurat. Primus ex utraque allirmativa simulque absolutὰ Villae: sali seu communi communitet accepta,constitu tur ,ut puta dum dicimuI, si ei is homo e r, eman adu, ex priori a firmativa, postera ori velis nesa ita, utriusque tamen uniuersalibus absoluta , seu com iunii, a communiter acceptis , ut pura dum dicimus, amara ma est D u. Tertius ex vitaque negat ura atque vi mei sala, ut pu-a eum dicimus,Si- .a Dot' homo , nisus Leo Hrum: Quarius ex utraquc media, icu itera media, altera univolati vage. Eiistimamus autem modum hunc ratione qualitatis istinguendum non esse: nam mediae Propositiones, fiet vitau: extranque qualitatem continent, ita ex urtaq; e proserit pol sunt . eadem enim conditionalis meiata proferti potest ex utraque parte alii maliue ex utraue parte ne titie, atque Priori negat iub , posteriora
cur ideoque ex hoc arguendum non esti. Sa luae vim .d sitimationi constitutionem pertinere. Quintus mota, ex duabus particularibus assirmati iis conflauetur , ut Puta dum dicimii βι ι cam es ba.
Sextus ex duabum particularibus. priori assirmativa,
posteriori veto negativa, ut puta dum dicit ut, si , rares
Septimui ex utraque Particulari ac ne satiua ut puta
dum dicitur, Sio a Di .e m in nos se initione in qua terminus comunis prae- dieat ut in antecedenti, de subiicitur in coniisquenti,
nec non in sot mitione quarta, in qua idem terminu, communi, subiicitur in antecedente & p dicatur in consecraretite. Conditionali, pr positionis partes tamia quantitate qui in qualitate disserre pollunt: in quai a te, quoniam idem piaedicatum non assum uixit in quantitare quoniam eodem tubiecto non utuntur. Lue nil tamen ut in tenta sormatione Antecedens Iemperiit a mimariuum , neque enim assumpto antecedente
negativo exsoliti, ii iis vi tertium aliquod circa illius pilli eatu se uisiit mali ita seu negat iuὰ colligere licet. in ea vero eonsequens uniuersale seu assii maiiuum seu irativum admitti non potesse cum enim illum Subie. iiiiii in ante dedente assimatiuo fit ptae dic.uum, virtute conuerso im ab ipso Antecedente deducitur,eon ut autem couetiam asstinat iug semper esse particularem. in quarta autem formatione Consequens iamro ne , oratiuum erit. Nam nulla alia ratione ex sol rus Grinae virtute Antecedens plo primi, subiectum Consequentis indicarum eiacere potem n eadem Consequens v niueis te etiam erit quatenus ex Antecedente uniuet si Elaseratur: nanque ex Paniculati uniuersale non elicitur iurum so:mationum nulla propositionum mediarum usum admittit Cotistat enim, exitu, uisodit eu praedicari seu subiecti transmissioniblis,liarum propositionum viro. omnino constingi. Tertiae i tui forniationas modi ad quaternarium, quatis vero ad senarium numetum deducuntur. Tereia i ruationis exempla erunt: primi modi, si viviiij h. . t is,a quod s
Qualis formationis erunt exempla,
Ad pleniorem autem Conditionalium propostrona dominam, sciendum est illarum illativam vim huius modi eisse, ut alter has propostionis pei sectioris, quae
non prosilit , virtuti innitatui. tiam cum tres terminos completiantur, atque illos qui antecedenti & co- sequenti sunt propth, tertio, qui virique communis est ilon absolute sed cii conditione adiungant .manite, tui est, eas ne ue immediata immediatis, neq; mediata mediatis per feete coniunoete Quapropto,nis alicuius propolitionis petistioli, virtute fulcitentur,nihil cet-ti aiserte possent. neque enim assertio conditionalis di
cens exempli gratia si omnii homo est animal, omnis
homo est sensitiuus,vere tuta esset , nis tanquam compertu in acciperetur. Omne animal seustiuum esse. Ide ea iam easdeinque beausa ,c retarum conditionalium vnicuique mi enite manifestum est. Huius autem propnstionis peii Qiora, cui conditionalis innitit ut , ratione , rationem diligentius perquirentes, incile admodum perspiciemus eam ad Categoti eos syllogismos propriissi in E pertinere. cepi ut enim repetitum est, imperiectiora persectiorum virtute munieci a ae perficienda esse. Ide.que ipsa Conditionalis propositio, qus ii qua conditionalium syllosis notum pars praecipua constituitur,e x b iis tantummodo iobotanda est, quae ad Categoricia syllogismos essenti iliter pertinent, quoi uiti etiam
ii ture ab ipsis categoricis syllogismi, deduci, atque ad eos ac in quam tutissimpreduci possunt. Et haec quidem ipsorum eonditionalium syllogis notum formationibus disset emiisque recte perceptis clarius admodum eluce
Conditionalium syllogismorum pertrinatio
annectenda est. Hotum materia omnis exco- si icitiali propositione deducenda erit. patet enim in ea ties terminos copulati: timque conititutum
est . Syllogismis omnibus commune esse ea trium ter minoium c ulatione ser mari. Ex 1uperioribus quoque constat , horum impei se
ctiorum syllogismorum , ini omnem dirigi non adnotauum aliquod patiendum , sed ad iam concepta pelli
.ienda. Exploratum porro est, tunc vere impellecta perfici, cum eadem materia seruata ad persutiorem Giniae oraginem perducuntur. Dum velli noua matei ia assumi. tui, nouum aliquod potius construitur, quam antiqua perficiatiit, Has igitur ob cautasatque etiam, quoniam piopositio conditionalis activa tantummodo virtute
est praealta , receptiua vero potentia penitus denuda tui, illi semper Maimis piopositionis partes de manaade erunt, ea tamen ratione, ut ex eadem postmoduni
tu propositio minor quina concluso eliciantur: cam. n. duas complectatur partes, antecedens scilicet & eous eque virisque afflueter suiscere potest. Quatenus igitur Minor ex antecedete sumitur cocluso ex consequentis repetitione lamenda erit. Quatenus velo Minot deducitur , consequese antecedens conclusione coniti: iret.
54쪽
uatum autem unaquaeque non conditionaliter sed absolut E proselenda erit: superitis nempe demonitiatum est imperfecti formationi, propositones ad inui. cem copulatas neque suetum aliquem patere , neque propriam imperiectionem turea ute. Minoris itaquepto postionis munii, proprium erit , terminorum,quo
a conditionali propositione accipit, copulationem absolute vela si mando ponere, vel negando destruete Et siquidem ais mando ponet, eandem qualitatem re
quantitatem retinebit prout in Maiori tepetitur. sin autem negando destruet, parti ex qua sumittit comparata,Contraditior a munia exercebit. Quare ab
eadem semper in qualitate diu et si e t, aliqua o etiam
in quantitate. Constat enim vn uersalium in determina. tarumque particularium contradictoria, tam in quali- tate quam in quantitate diuersas esse eo velo, quae vel
Mediae propositioni vel particulati determiuata ad uet- santur,ex sola qualitate distingui. Neque tamen ob id suspicandum est , Conditionales
syllogismos sibi eontradictor adii et Antia eo inplecti satis enim peripicuum est, Conditionalem. dum neu - . tram quali tutem absolute proponit, inamque Minoris arbitrio subiieete. Duni veto proposito minoi sue ab antecedenti sue a consequentis uniatur) Dartem illam a qua sumitur ponit, omnis illius vis ad auelius partis constitutionem diligetur. Sin autem eam destruit, alte iiii, alii, destriictionem intendet, conditionalium enim propositionum natui a talis est , vi illatum Anteeedens Consequens inserat, atque ipsum consequens ab anteeedente pendeat. Ideoque impostibile est ex uniti, positione alterius postionem vel ex viiiii, destri,ctione alterius destruetionem non inferti. Dum autem minor propostio partem Maioris a te a Iumptam ponit, Concluso etiam ex eiusdem Minoris vi aliam patiem smilitet ponet.Quod si ipsa Minor partem a se sumptam de.
fruet, reliqua pars in Conclusione deseruetur. Quod autem ad Medium terminum attinet, icite oportet. dum propositio minor sumit ut ea antecedente, terminum, qui ips antecedenti est pio pii , Media tet. mini partes assumeret di, dum eadem Minoi s u mitur ex consequenti, terminum , qui consequenti est proprius, eiusdem Medii termini munia sibi , indieate , patet s. quidem Conclusionis munus esse, Terminum maiorem minori termino copulate. mapiopter scuti imi μ si bile est terminum medium , qui nunquam conclusionem ingreditur,aecipi ex ea parte quae conclusonem inpi ditur, Ita neeessa io is assentiendum, eum eae illa colliugi quae minorem propositionem ingreditu
Ea autem quae supe rius enarrata sunt perpendentes
facile pet spiciemus , conditionalium syllogismorum
quatuor so imationes ad summum inueniri poster quarum prima illa e rari qua positi ex minoiis propositionis xi Anteeedente, in c oti diis e ponitur cosequens, ut puta dum d citur,
secunda erit , in qua destructo ea eiusde in minoris propositionis vi Consequente, Antecedenc destruitur in concius one vi puta dum dicitur. si tristi laesa ho. ovi nox es.
Tettia erit. in qua destructo per Minote in Antecedente, consequens destiuit ut in cones usione , ut putadunt citatur,
Qua ita eiit in qua posito consequente in proposito ne minori, ponitur antecedens in conclusione, ut puta
to a vi Sol se in is nostro hst no m. Harum qua: uot sormationum dua tantummodo ex
ptoptiae naturae vi ad vetitatem demonstrandam eo ducunt, prima scilicet , in qua ex anteeedent positione concludit ut consequetas 1 tisitio, di secunda, in qua destructo consequente concludit ut antecedentis
destructio. Reliquae veto,licet in materia conuellis ui qua accepta utraque Conditionali A sua commutari potest videatur inseruire velitati, patet iamen hoc illis ei sinplici, syllogismi virtute non euenite : quod ex eo saceret liquet, quoniam in materia non eonuestibili ad
deceptionem perducunt. Ratio est, quoniam anteee
denti essenti alii et eo nuenit Consequens it serie post non autem ab eo pendere: Consequenti ver
tra, ab Antecedente pendere, at non ipsum antecedens in se ire.
Qua Dropter data . exempli gratia . propos ione c5ditionali dicente. Si ecedenses homo iaccedens est animas,arguere non licet hoe pacto . ut scilicet subii- .
ciatur, Accedens non est homo, Ergo At cedens non
est animas 1 seu boe pacto, Accedens est animal, fit Accedent est homo. Nam constat, dati pluia anima a. qui homines noti itant. Ex duabus autem utilibus syllogismorum Conditio nalium formationibus, pilot, quoniam semper coi firmat . Confit ni tua appellari poterit, posterior autem . quoniam semper destruit Destructitii nomen aes mittet. Et hie quidem Desti uti tuae virtuti innuitur, ideoque abloturas tibi quis ad impos bile duceni ibi pio portione te spori det. Plior vero stetiolum absoluto
an utraque dantur i*llo simi duorum ordinum quod absolutis etiam obliqui odii se conuenire iam de monstratum culce n litionalis ii quidem pio postici sua externae propositioni, vi roborari,ae categorici, syilosismi, copulari nouimii,3 quandoque illi innititur propostioni, quae in syllogismo categorico est maior. atque activa virtute eii praedita : quandoque autem illi qui in eodem est minor, atque receptiuam potentiam
Dum autem conditionalis pro postio ex tria orisca ego ilia syllogi imi pro postione fidinatur, minor eius. dem Ottgolici tu syllogismo condidionali necessatio proselenda erit atque in eodem similiter et ii minor. At si . Conditionalis pioposito semetiat vitiu-
te propostionis illiu , quae in eat polito syllogisvio est ni inor eonditionali, syllogismus maiorem eius ni
ea tegorici assuri et atque minorem emeret. Hinc eonditiovile syllogismi decenter & Maiore, de Minotes a
pellari poterunt. Dum enim ea ni propositionem proferunt , quae in categorico est maior, Maiores dicendi erunt. Dum autem illa assumunt, quae in categorico est
minor, iyllogismorum Conditionalium Minorum de nominationem recipium. Et hae quidem d Eetentis tam Cotist uti tuis quam Destructi uic conditionalibus pii. ms ac secundae formationis aptandae erunt: se uti enim in prima uuae Constructiu's tantum complectit ut syllogismos, dantur Conuiuii tui maiore, de Constitimuim incites, ita in secunda, quae Destructi uos syllogi mos tantummodo profuit, Destructiui maiores & destructi-ui minores admittendi erunt suenit autem pro multiplici tum eategoricorum tum conditionalium syllogismotum natura vi propositionum conditionalium sormationes, de quibus supe, ius dictum est, multiplicitet exerceantur. Dum enim syllogismi conditionales ex categoricis primae figuris sunt deducendi, seu ea ratione constituendi, ut quatenus qualitatis quantitataeque differentiae id par ut ) ad eosdem teduci pollini, in i Fllogismorum coi ditionalium conia itutione conditionalis proposito necessatio accipienda erit, seu ex prima sol matione, in qua termini tam antecedenti quam coasequenti propi .in vitoque subiiciuntur, communis vero in vii a praedicatur seu ex secuda in qua termini propitia in ulto sue praedicatur, communis vel b in vitoque subiicitur Leeipietur liquidem ex ptima formatione, dum duo maloies, Constructiuus scilieet di Destructilius, sor. inaudi sunt. Sumetur autem ex sui matione secunda,
55쪽
dum duo minores , constructilius scilicet D Destructi
uus . sum constituendi. Quapropter accepto, exem
pli gratia , hoe syllogismo categorico primae ii
si . e animal ea passeruum , Omis homo tu θη- risus somm/ a ciues in g, ea omnii hoisa est sensi ua . Destructilius maior, in quo Minote smiliter prat nissa , ptimae eonclusionis Contradictoria non qui dem ab alut), sed conditionaliter, tanquam Antecedens assu ut , illique Maioris propositionis Contiadictoria adiungit ut, tanquam Consequens , et it huiusmodi, si es quas homo non esse uiuat, aliquod animal aon ε'so rauci omae uaries e sensitivam,
constructiuus minor , in quo Maiore syllogismi
cui oti ei omissa , Minoi assum ii ut tanquam Antecedens , Concluso velo tanquam Conlequens , talis erat, si diis homo qua madorarii homose tisas,omati homo ea aerma ,
tur, conclusonisque Contra ictoria tanquam Antecedens, Minoris veto Contraditi otia tanquam consequens,assumuntur,eiit huiusmodi, si a lati hamo non is si titiai, at quis homo non eu
oriri, homo .sta mal, Ugo,omnia homo est se riuas. Patet autem , conditionales propositiones duo timi conditionalium Maiorum cile primae sormationis . duorum autem Minotum esse formationis secundae
M. seon d tionales syllogismi ex categori eis figui seeutidae eliciant ut, atque etiam ad eosdem primo reducendi stat , proposito conditionalis syllogismi maloii, eonstructitii erit tertii Armationis, in qua term iis , Antecedenti proprius , in eo praedicatur terminus. Consequenti proprius in eo subiicitur, com muni, autem subiicitur in Antecedente se praedicatur in Consequente. Conditionalis propost; o syllogismi maioris desitu es tui erit formationis quartae, quae tertiae dispositionem
conditionales velo duorum minotum , Consitu
Oiu; stille et di Destities tui .erunt sotinationis seeuniadae. Aecepto igitur categorico hoc syllogismo figurae
constructiuit, minor talis erit,
Destructili ut minor talis et is, si is uri hama lapa, Seuti homo nos currit,
Dum eonditionales syllogismi ex categorico tertiae figura eliciuntur, seu ad eum primo reduce trili sunt, Conditionalis propositio duorum maiorum, Conuiue tui scilicet & Destructi ui . erit primae sot mari otiis, Conditionalis eoiissiue tui minoris erit Dimatio nastertiae: Destructi ui autem minotis, formationis quaria. Aecepto igitur,exempli gratia, categotieti Ihoc syllogismo ipsus figulae tertiae, . omnis homo mat,
Et hae quidem conditionalium proposition uiti sormationes, dum conditionales syllogismi a categolicis seu pramae , seu secundi, seu tertiae figulae et ieiuntur,
semper atque ex necessitate eaedein etiant. Nain cate
goti eorum etiam syllogismorum tomini, pro unius. cuiusque figurae natura , sempet eadem ratione dinponentui.
Si quis autem frigulos eondit ionalium propost o
num modos , quos super ius enumerauimus , colligens, ex illo ium vnoquoque tam conditionales quam categoricos syllogis nos illi consono, conseiat, hie sa eii, intueri poterit ,quinam tum conditiona: rumpto
positionum, tum cotiditionalium, atque etiam categoricotum syllogismorum modi i bi inuicem respondeant,smulque horum omnium suffcientiam, iam satis pei spe iam clatiorem reddent. Sicuti autem ex unoquoque categotico syllogismo qua tu i conditionales colligi possunt . ita utius quinrue conditionalis ad certi in aliquem categoricum educi poterit. Quod ex eo etiam quam tutissime demonstratur , quoniam conditionalibus omnibus commune est alicuius propositionis formae persecti tis, prout ad categoricum pellitiet , virtute fit mari. C 4 ν τ τ XI.
Des Eufino Aur L .arqtie de aliorum modos. O , et syllogismorum eonditionalium eo
structi uolum ae desti iactivorum enarration Al syllosismi Diuisiui sese eonte planilos nobis
Mo, similiter ingrediuntur duae propost ones prae missae. altera in determinata, quae etiam rationibus superiti, adductis Maioris occupabit loeum t altera de terminata , quae Minotis exocebit partes Et hete quidem semper a Maioris in determinatae subiecto Subi ctum accipiet.&ex eiusdem praedicatis Praedicatum,
i ixa tamen νς no' utrumque praedicatum , sed alterum
Haec igitur respectu quantitatis cum Maiore com
56쪽
uentet 1 supellas quippe demonstratum est propositionum quantitatem ex subiecto esse metiendam , se pectu velli qualitatis ut iamque tecipiet. Et squidem fuerit assiimati ira, Concluso negatiua elicietur. Sin autem fuerit negat tua , Concluso animatiua erit, elim enim praedicata in Maiori sumantur disiunctive, atque tanquam ad inuicem opposita , mani sellum esea, quae a Minori determinat E as Iunii pollunt, Coti tradictoriarum vim similitet retinere. Ideoque certam unius constitutionem alterius destructio nem patere, & unius destructionem alterius constitutionem demonstrate. Haec igitur forma arguendi ita exercebit Actiuam maioris propositionis virtutem S: receptiuam potentiam minoris propositionis, ut Destructivae virtutis sui ei menta ex necessitate retineat. Quaptoptet horum syllogismorum unicus erit ordo, neque in rectos se obliquos , seu in construentes Ze destruentes diuidi poterunt, ut persectiotibus argumentatio
Illorum veth Modi quatuor et unt, duo scilicet viil. uersales, in quibus uniuersalis proportitio assumitur.
unus a firmativus, alter negativus, & duo particulates , in quibus particulatis assui ur, quotum smi.
sitet unus erit amrmativus, alter vero negativus.
Plinii modi uniuersalis, in quo Minor est assit maliua, exemplum ei it:
eundi modi uniuersalis, in quo Minor est negativa,
exemplum erit: Noma ea sel rationes a lites liratiora is, Mum non ea irrari natis, Argo, Homo eu rat oratis.
Prihii modi particulatis, In quo Minor est asit mali
uariemplum erit: Num liter artim numerus est fel po ter impar,
Haium Meraram numerus est pa , . Teto, Iarum lite artim nume, ut non e stiman
secundi modi patriculatis, in quo Minor est negati.
Harum literarum numerus est: Apar vel impar, Maruis litera iam namexus Ada eripa Ergo, Iarum Merarum numerus est impar.
Nuius autem Diuisus argumentationis vim perpendentes ea ac stetis pei sectioribus argumentationibus, quam plurimum digerie perspiciem ii, e categoti coria e nim syllogismorum concluso deteriorem praemissatum patiem seqimur, idq; tu in ratione qualitatis,tum etiam ratione quantitatis.
In conditionalibus autem syllogismis, anteceden iis postio semper consequentis politionem constituit, di consequemis destructio semper antecedenti, destructionem conuincit, ipsaque Concluso pluribus rationibus in praemissatum qualitate ae quantitate persistere& ab eisdem recedere potest. Harum veto Diui suarum
argumentationum cocluso semper praemissatum quantitatem tetinet, ratione autem qualitatis sempet a Maaiori discrepat Si qui, autem Medii termini constitutionem aspieiat, hie eadem distri itiina intuebitur: in categoti eis enim syllogismis , proui uniuscuiusque natura fert, terminus medius accipitur aliquando a Minotii subiecto Naiotisque praedicato , aliquando ab vitiusque praedi eato . aliquando ab vitiusque subiecto. In conditi natibus veto, Minoris subiectum quod etiam seu in Antecedente seu in Consequente subiicitur) media termini su itinet partes. In ipsis autem Diui suis, Minoris propositionis praedicatum quod etiam pridieat ut in Maiori sempet me
Illud etiam singulare hisdem Diuisitis syllogismis a
piatur, ut immediatas etiam propostiones, quae in aliis syllogi sum Conclusionis locum refugiunt, probare pessivi.
C p v x XII. D. Ind Boniblis. MNi,ux syllogismorum ordinibus se expli eatis .modo dicendum est de inductionibus,
quae Inchoatae ae omnin in impet sectissimae propositionum virtuti praecipue innituntur, Prius autem statuendum erit , Inductionum quam ni ipsa inchoata virtute smpliciter uti, atque ob ia bimplices ac rectas appellati posse, Quasdam vero Destrii-ctiuae potentiae viam adiunge te, atque ob id Compos tas vel obliquas nominari. Et priores quidem ea tegmticis tectis, atque conditionalibus constructiuis proportione i e spondent, posteriores vero obliquis ac destio estu is.
Propositiones autem inchoatam virtutem exercentes
ut ex superioribus patet, persectam propostionem so mationem requirunt: huius enim virtutis snis est, niuum aliquod seu parete,seu saltem cocipere.quod nulli, impersectis propostionum sormationibus conueni
te potest. Nouum aute, ad quod huiusmodi proposito nes Argumentatione inductiva diliguntur , nihil aliud est qua in quantitatis immutatio, ut scilicet particul tium propositionum vi eliciantur pro postiones yes mediae vel uniuersales, & propositionum uniuersalium
vi constituant ut propositiones magis uniuersales: no uimus enim, construelitibus virtutibus commune esse, ea tantummodo construere quae eiusdem sunt qualitatis. Ex quo manifesti colligitur, ipsarum etiam praemi insatum unamq*1mque erusdem qualitatis esse, nam si assiimatiuae negari s associentur, ad eiusdem constitutionem deseruite non possent , quin potius sibi inuicem aduersarentur ac se ipsas destruerent. Non dissimili ratione probatur, ipsas praemissas eandem etiam quantitatem tet inele. pater squidem, pro postiones qua inquantitate differunt dii ad inuicem copulantur, activa
virtutem ac receptiuam potentiam necessario exercete,
non autem inductivam Idem etiam demonstrat ut ex niformi harum propositionum munere, munerisque s stinendi vit tute idem quippe munus de eandem si mam te quirit, di eandem qualitatem ac quantitatem exposcit. Haec autem quantitatis uniformitas, qua iam ad particulates propositiones artinet, respectu s lius determinationis est intelligenda. scuti enim pasticulares indeterminatae , sinplici inductioni nulla ratione ministrate plassunt, ita particulares determinatae,
siue magis sue minus determinentur, in eadem Inductione decentissim E a Iociantur. Qnantum autem ad terminos attinet. Inductioni, pix missae ea ratione formandae erunt,ut ex Subiecti tantummodo diti et state ab inuicem distinguantur, in ptri dicato veto conueniant. scuti enim propostiones nihil commune continentes, eiusdem produci ioni seu constructioni inseruate non possunt, ita quae respectu piaedicati, cui manifestandi munus propitissime de ma-
datur,diuersae sunt,proprias vires ad idem eadem rati ne constituendum copulare non possiant. Harum vero
propositionum numerus in ipsa simplicibus Inductionibus nullam determinationem recipiet, sed quanto magis adaugetur,tanto firmius propositum insnuabicuri tu ducitones in eo Diui suorum syllogismotum vim aemulari videntur, quod immediatas etiam propositi
Obliqua inductio cui instantiae nomen conuenire videtur , duabus rationibus Destructiva virtute utitur, ad consti uendum scilicet, & ad destruendum. Tune constructioni sauei,dum negatur posse dari Instantiam, eaque a contradicente exquiritur. Si enim contradicens itistantiam asserte non potest , Conclutioni uniuersali quodammodo assentiri cogitur : ut puta Omnes homine, tisbiles esse, si demonstrate non potest, Aliquem hominem non risbilem esse eu aliqua n. do suille, sat eri videtvt. Tunc
57쪽
Tune veris ad destruendum a sumitur, dum alicui a serenti , exempli gratia, Manus omnes quinque digitos habete . instantiam damus, Manum aliquam obiicien . to quam platium digitorum esse manifestam est.
-σrum diu uorum, atqtie Iuu non di . . principia inde n Das his elicienda. 'RGvMxia et Tiouvia sortire ac Nodi omnes h suis etentet, ni fallimur, enumerati sunt. Re -
liquum modo est, ut breuiter demonstremus p suctum imperfectiorum argumentationum, nectorum videlicet syllogismo tum secundae ae tertia figurae, Obliquorum , Conditionalium, Diuis uotum,ae inductionum. Quamuis enim nullum cognoscibile inueniri posSt, quod a prima figura categoricorumae tectorum svllogismorum non admittatur, non tamen suspieandum est, caetetas argumentationum sormas ac illarum modos inutiles esse. Nam syllogismi deducentes ad impossibile, atque eonditio uales destiustiui, qui eum eiusdem quodammodo coincidunt, una eum Obliqua Inductione, non patum robotis asserunt propositionibus omnibus quae ingrediunt ut syllogi mos tectos primae figurae , siue principio tum partes excreeant , sue Conclusionis, sue ad latitudini, sue ad songitudinis seriem deducantur , sue uniuersalia snt sue media , siue particularia indeterminata sue tricularia determinata. Oppol latum enim propo-ionum salsitas ex dictatuin argumentationum virtu te conuincitur , de noua quadam latione ea tundemptopositionum veritas confirmatur. Syllogismi veto categoti ei secundae ac tertiae figurae , necnon conditionales omnes plutim dira adiumenti asserunt ad veri tatem , tum peteipiendam tum extendendam. Tune s-
quidem veritati peicipiendae deseruiunt , dum mens nostra ieeium ae naturalem Oidinem sequitur. In eo enim ab impet sectioribus tum cognoscibilibus , tum cognoscendi modis, exordiatur necesse est. His igi-
tui imperfectioribus sol mi, ae modis insistens , eettis quibusdam veluti gradibus ad persectiora disponitur,
atque ad veritatem clarius intuendam firmatur.
Tune autem eaedem argumentationes vetitatem iam perceptam extendunt ac muniunt, eum Rationis
ordo sed uendus est: tunc enim veritates, quae in primas ta latia demonstratae sunt, si ad secundae ac tertiae s.s edueantur modos , proprias quodammodo vites
Quod seaedem ad Conditionalium syllogismorum modos inflectant ut, ob multiplicem eiusdem vetitatis intuitum ita mentibus ii stris infigi solent, ut etiam sue aliqua discursu , absque xllo erroris metu,
admittantur atque amplexentur , t tineque , si rectὰ perpendimus, ipsae veritates redduntur menti nostrae familiares ae domesticae r ideoque absque ullo labore
aut erroris metu ab ipsa mente ieceptae , impertiunt ut bili gratiis mos contemplandi sensit, , seu filii isti.
mam agendi rationem, plout illarum ordini conuenit. Et in hae quidem veritatum familiaritate to: ius Logicae dilectionis' studius consummati videtur. Naira a naturali ac motum dilecti ice philosophia exqui tenda sunt alia quae ad similitudine, pertinent, necnon ad easdem veritates , similitudinum vi ita elicie da, ac colligendas, ut vividae ae quodammodo seisbile, redditae, de unico intuitu perlustrentur, & impersectiores animi vires impellere, comprimere, atque ad decentem obtemperantiam consensumque deducere possint.
Ipsi velli syllogismi Diui sui. simplieesque inductiones , qua iti in argumentationum unaquaque immediata concludere potest, aptissime erunt ad priu-cipia conssiluenda ae eonfit manda , simulque non parum virium agerent tum ad definitiones ipsusque de inibilis copulationem conuincendam, tum ad rerum species conssiluendas. Quod tamen de illis speciebus est intelligendum, quae ex diuidendi methodo per die definiti possunt. Reliquae veto species, quae non alleuius differentiae vi sed se ipsi dii set uni,
vehementiori quodam rationis nostrae conatu erunt in uestiganda ae enumerandae. At flentio deman dandum non est, at umentationum tam syllogisticarum quam inductivarum modos ae materias omnes ex Conclusonis natura , tanquam ex illarum partu,
tutissime colligi posse . Quemadmodum enim propositiones ex praedicato dicunt ut Analogae vel viii
uocae , ita etiam argumentationes extermino mai
ti , qui in conclusione praedicat ut , erunt Analogae
Simili ratione, quemadmodum pio postiones ex multipliei subiecti gradu dieuntur uniuersales, Communes , Mediae, Singulates & particulares, ex Copu lae vi redduntur a limatiuae seu negatiuae , ex vitius que termini relatione dicuntur Essentiales vel Non essentiales, Necessariae vel Contingente , 5e ex terminorum serie atque distantia dicuntur tum tespecta longitudinis , tum respectu latitudinis , Prima seu
Non primae. Ita argumentationes ex conclusionis subiecto dicuntur Vtii uersales , Communes , Ne diae , Singulares ac Particulates : ex eiusdem Con clusonis eos illa , amrmativae seu negatiuae , ex relatione termino tum qui Conesusonem ingrediuntur , Usentiales seu Accidentales, atque etiam ex eo
iundem dispostionibus Piimae seu Non primi. Quod vero ad argumentationum dispositione, attiner . admonuisse sussciet , eas eisdem legibuι disponendas esse , quibus propositiones tum respectu materiae , tum te speliu sol mae, tam in naturali quam in i
tiouali progressu disponenda sunt. d. h.
58쪽
Pars Quarta: Q V AE VERSATUR CIRCA
A ext M v, ea speculati sumus quae, visa sunt pertinete ad doctrinam illotumi actuum quos ratio nostra exercete solet. i Nunc veto dic eda sunt aliqua circa hul ius doctrinae usus. Praecipuῖ autem ita . tuendum videtur, hos usus ad ternarium numerum recte deduci posse, Primum, Rectum simul a , Persectum appellandum esse, Secundum Recium , seu Imperfectum,Tettium imperfectum , smulque Prauit. Ex Recio ae Persecto usu intendit ut non tantam singularum questionum determinatio, sed etiam omnium ordo ae disposito. Hie usus Rectus est ae pei sectus, quoniam & vetitatem respicit de omnem veritate prosequitur, idque decentissime constituens siquidem quae di quo ordine speculanda sint, singula ita pertractanda suscipit,vi tandem omnia pellustret ac colligat. Ex Recto,sed impei secto Logiei usu, oriri solet aliqua solii-tio quaestionum, voluntarie seu pro occasione constitu. tarum. Appellamus hune usum Rectum , quoniam ex propria natura vetitatem intendit. imperfectus vero est, quoniam, dum quaesionum omnium ordinem prae . termittit, non exorditur contemplationem a communissinis ac primis, neque singula lingulis annectit. Quapropter scibilium ordinem ex neceuitate disiumvit,neque conscete potest illationem ullam quae piovabilis vim transcendat. Ex deprauato Logicae usu ea seliguntur quae a Logica doceri solent,ut tanquam decipientiavitati possint. Hie tamen usus ex propria natura malus ac detestan. dus, aliquando ex accidenti vicunque prodesse potest nam talia decip;entia solent Iuniorum ingenia excitate atque exacvete,de vanorum hominum intelliam petui caciamque comprimere. Ex eo etiam usu doctrina non parum villis censenda est, quoniam reddere nos potest palatiores ad vitanda ea quae decipere solem. Et haec uidem commoda vita cum aliis longe praestantioribus deduc uiuiit si utilitet ea Recto, sed amperfecto Logicae usu: illi enim qui pro posts quεllionis constinationem seu de structionem ex Logicis admonitionibus prompte utari assuescunt, redduntur aptiores tum ad sermocinandum,tum ad aliorum sermones diiudicandos. Pisterea facilius abundant his, quae expetenda sunt tam ad scientiatum principia recte sit manda, quam ad realia
rationalibus facilius subiicienda. i a. De Recto e P se in Logica dis Aonassa. V pertinent ad persectum Logics usum, i ita ab L Logica disposita ac palata sunt, vi nouam sollicitudinem vix exquirant: patet e- matura esse, quae prίstanda sunt ab hi, qui
Contemplationibus decent et incumbunt. Primum ea concipere ae delineare totam seriem eorum quae contemplanda sunt, Secundum tectὸ intueri, inuen re, ac diiudieare ea quae ad singula pertinent, Tertium, ex his quae inuenta aeselecta sunt, contexere contemplati nem tam respectu propositionum quam te spectu At
mentarionum. Hotum trium virum quodque decentivi
me praestari poterit,s totius Logicae visac eursus tecta attendat ut e contemplandorum squidem series omni, delineanda est terminis non realibus, sed rationalibus. quorum numerum ac dispositionem ab ipsa Lo lea colia ligere licet. Siquis autem in ipso eontemplationis exo dio ptoponat res ipsas nacum earum dispostione hie non proponet quid contemplandum si, sed actu potius contemplationem exercebit Firmissimus vero intuitu. singulorum, qua iam constituta sunt,necnon eorundeminuentio ae diiudicatio, tutictim e sotientur ab ipsi, D
snitionibus rationalium terminotu. Scientes en im,exe
pli gratia , Communissimum genus absolutum , quoaptimo loco attendendum est, nihil aliud esse quam id quod de rebus omnibus praedicatur in Quid, nulla ri
tionequctuabimus iii statuendo Communissimo atque absoluto genete reali. Nam mentis aciem conuertemus ad ea tantummodo qus sunt maximὸ communia. Ita oblato ipso Ente, aliam tutissime diiudicabimus ipsum vete absolutum ac communiuimum esse , & partes communissinii ae absoluti geneti, sustinere. simili ratione accipientes Differentiam communissinum genus constituentem, qus secundo loco est concipiendr. D. mendam esse ex communiuima aliqua virtute, Propiti tales autem, lus tertio loco attenderidet sunt, plutes esse,ae plurium ordinum omni biisque id euenite ut communissimae virtutis consti utionem primo conte quantur, parati reperiemur ad ver quirendum, inueniendum, ae diiudicandum id, quod Comni Et fimum constituit Ens, de ea qui illius constituenten ii lutein concomiti
Qua autem ratione, selectis his qus sustinent partes tum iubiecti definibilis tum differentis constituentis te
proprietatum , ex Logicis directionibus recte constitui ac indicari pollini propositiones ex utroq; termino te les atque Argumentationes, neminem latere potest qui piscepta Logica memoria retineat. Animadue tendum tamen eli, persectum hunc Logici usum, quem intuem ut paratissimum , respectu eorum que ab ipsa Logica pr. standa sunt, dissicillimum reddi ex rerum contemplabilium natura atque ex humanae mentis in becillitate : transcendentia squidem quae sensus no stros omnino ei fugiunt exposcunt acutissimum ae per- leuerantem mentis intuitum. Caetera verb i uminari pisterea soleri iam ac diligentiam desiderant ne leu in ea incaute incidamus que decipere possunt,seu aliquid praetermittatur quod ad 1 cientiam pertinet. Plurima e
tiam reperiuntur, quae licet ien bilia snt, nostros
59쪽
tamen sensus non recipiunt, neque absque erroris metu his sibi iei possunt,quae sinplex rationis vis intuetu . Tu enit igitur, ut contemplantium plurimi inquitani potius id dictum si,qua in quid dicendum, atque etia in ut eorum, qui veritati perquitendae ae diiudiean sedulo incubuere quidam seientiatum potius semira attigerint , quam scientias: quidam persectiora conante, ieu ob togica seientiae desectum, seu ob inimi curatum illius visam, seu ob utrunque, propositu
plene adepei non stit. Itaque vehementet admon d nt ouicunque veritatis studio tengtur, vi singula iiii ab aliis tradita .lum a seipsis inuent a quam saepit sine te petant diiudicentque , ea veto,quae comuniora ac priora sunt, nunquam sumetentet perpensa existiment, mminimu4 hotu er tot totam cotemplationem inficiat. ac
limus eneiatur in fine. Nam Ee optimus Patet sati ilia, .non ignorans quot & qualia desidetentur in doni' decentis sine disposita, saepe suppellectilia omnia inuis singulorumque desectus corrigit, donec omnia adsi
di tinguia snt optima optim que disposita.
Diale Aearum se licet 2 Aherori rura.' E c et v a sed Impet sectus Logi , usu, ideo disseisi, est . quoniam singula seiunctim te spi.
eit, neque tractationem exora tui a primi .
. Quapropter non incongrue assimilati pol est nauigationibus illo tum , qui nauigandi quidem artem callent,sed neque malium neque regionum peti tum habent: ideqque vi quandoque post tempestate, euenit ignorant Oinnino quae Matia Terraeve circum fiant. itaque sin uia ab his diligentissim E animadue tenda experiendaque sunt, ut aliqua latione ad tuta perduei possin adem tamen Logicae usus facilis, censet potest . quoniam unum tantam prosequitur, neque intendit exactum aliquod, sed probabiliores tanti m ra. tiones exquirit. Ex quo intuet icet, eos qui hute me. odo non solius exercitii caula incumbunt, sed eam tanquam praecipuam amplexant ut , plurimam Atta is elaborare,sed patibii proficere. Questiones veto,quae dis unctim pertractari solent. dia duos pixeipito, ordines sunt deducendae. Primum ordinem ingrediuntur quaestiones omnes determinata vi puta dum quatitur de certo aliquo homine, an si iustus. Ad seeundum ordinem pertinent quaesti nes inde te minatae,ut puta dum quaeritur, an homo si aptus aephi. sophandum. Quaestiones determinati ea perscrutati videntur vi,quantum ad limplicem veritatis pereeptionem at tinet,patum admodum expetenda sunt , sed omnis illorum, is dirigetur ad animi motus excitandos comprimendosve,atque etiam ad cenam aliqua executionem adimplendam. vane siquidem quaerit ut de certo aliquo homine, an si iustus nisi pereepta illius iustitia intendimus eum amate, seu aliquid illi committet e. Si qui autem asserat , horum perceptionem simpliciter expetendam esse. hic sateri cogetur, Scientiam omnem pio ii eonsummatione longe dis a te, neque unquam ad illam aecede te posser singularium enim numerus infinitu, eensetur, e prasentia omnia,nedum pisterita ac sutura cognoscere est impossibile. Quaestiones vero in desominatae dirigi solent ad simpliei, vetitatis perceptionem, neque ex sui natura aliquod platet ea expetunt Eatu em etiam vetitas, tam ex parte minotis pro rostionis quam ex parte maioris, soli lationi innititur.
Hiienus enim sensuum adiumenta exquiridi, hae e equo unque sensibili eiusdem spe ei assequi possunt. lxii ut asserendum est , tales quaestiones impei sectioren hune Logicae usum propriora quadam ratione exposcere,atque ad illam saeuitatem pertinete quae Dialecti ea r satur .eos enim sermones te spicit qui habentur in
tet homines veritatis solius amore. Detet minatae vero quaestione, Rhetoricae recte demandantur inani Rhetoriea versari solet citrea patricularia determinat E determinata, neque prosequitur veritatem eommunium seu indeterminatorum, nisi sottasse quat nus determinato tum veritati deseruiuiit. ruenit ob i. t Dialectica viat ut oratione concisa ac omnino nuda: nititur enim coitituere a mimationem seu negationem propositae quae stionis. Rhetorica velli semper expantia loquitur,ut orationis vi animi affectiones seu reprimat seu conciter atque ad certos actus Auditores impellai. Easdem ob causas, vitiusque facultatis Auditores praeeipui 3e Opera ptoptiora non patu inter se disserunt: Dialecticae e. nim opus praecipuum est docere seu eonvincete, de illius Auditor seu discipulit, est quantum ad hoc loque- te inferior seu cotidisputatot loquenti aequalis. Rhetorica vero opus praecipuum est persuadere 3e convince, te Persuaso ea ratione prohationibus innititur, ut ea etiam complectatur quae pertinent ad animos concilian dos multipliciterque deflectendos Ideoque ad eos Auditores dirigitur qui iudiei, si sinent palles Se tanqua
Maiores ab oratore respiciuntur.
Conuincendi actus probationibus quidem praecipua
innititur, sed commotiones etiam animi utcunq; complectitur, eas tamen tantummodo quae tectum rationis vlum perturbare seu exeitate posuiu,simulq; erubelcg-tiam seu eonfusionem inducere. ideoque eo, intuet ut tanquam Auditores,qui vete aduersantur seu adueis tipossent, eosque vi aequales alloquitur, seu ut mi intes. Singularia autem quae totam naturam completiuntur. vi puta Deus. m ad Dialecti eam qua ri ad Rhetoi team pertinere possunt. Nam re uniuersalium & particul iii aptoprietates ac viles coniungunt. Idem sentiendum erit de his quae ex propria natura sunt seu expetibilia seu fugienda , ut puta virtus, vitia. Sapientia, tetricitantia, Honor, De decus, Diuitiae, Paupertas, ae huiusmodi reliqua.Na horum viiij n quodque in determinate acceptum Dialectier lubile itur, contractum velo ad particulatia Rhetoricae vim exposcit. C , ν v T
Dὸ siti ionis Dialeel ea natura, mare a , o quanam in ea supponantur, seu ignorentur. A quae ad Rhetoricam facultatem attinent, nulla alia ratione Logicae docti inae usum continere videntur, nisi quia Dialecticae comple--ctuntur usum. His igitur quae ad Dialecticam pertinent recta perceptis, nihil eotum nos latebit quae deseruire possunt vetitari dis unctim inquitendae, sue primo intendatur sue non primo. Reliqua quae ad Rhetoricae consummationem expe tenda platerea essent, colligenda et unt ex his quae speculanda sunt circa animi affectus, circa morales habitus, ae circa reliqua quae pertinent ad humanorum actuum directiones. Dialecticae velli munia omnia tectὰ ni saltimui se scrutari poterunt. si Dialecticae quaestionis natura peius eone ipiatur diligentiusque animadueitatur. Nam Demonstrationi principia semper collidenda sunt ex definitione, seu ex descriptione, quae definitionis munia sustineat, neque eo cire a quod versat ut recte percepto,
reliqua.quae ad illud pertinent, diligentius speculatem diutius latere post int. Accipimus igitur qu si id nemo talecti eam nihil aliud esse quam propositionem letu itii in acceptam interrogativeque piolatam, ut Logicae saeuitatis argumentationumque usu accedente contra fiatur, ut vetitas exquirit) ad aTrmationem seu ag negationem. Dum dicimus Dialecticam quistionem esse oro positionem a sentiamur necesse est in ea contineri,ubiectum, pr dicatum, ac copulam horumque Vlaum-iuodque certi, quibusdam vocibus exprimi, & certa a. ii qua ratione concipi. Dum nos addimus . Dialecticam quaestionem esse d. iii.
60쪽
cesti est eant attendendam esse, tanquam destitutam adiumentis omnibus, quae collisi ros iit ex iam demonstratis . sue illius sente taliam clarius explic te rosint, sue illius solutioni suudamenta vici que suppeditent. Lx eo autem quod adiungit ut , eandem propositionem inter toga liue proset te, ut Logicae facultatis Argumenta onuinque usu accedente, tute conitaliatur, seu ad cistimationem seu ad negationem , solligitur Diale Etleas quaestiones, te pectu vilisque termini, lationales non esse: nam s essent tales peltinerent ad Logicam docentem, neque ab illa adhuc non constituta diligi possent . Ea tamen latione reales erunt , ut illa qui in eis p ponuntur, neque ex propria natura manifestasiit, neque ex solo sensu definiti potiant. Quae enim ei solo sensu definiuntur, non discurrendo sed sentiendo iam scuntur. Quae ve 5 G propria natura manifesta sunt, via interrogationem admittunt. Inter haec tamen ea praeeipuὰ ad Dialecticam pertinete 3ident ur, quae, camittit uniuersalia, complectunt ut lealem existetiam: nam
talia subiieiuntur Aee identibus, quotum inhaere tiadi melltu, demonstrati potest.. Secundo deducitur, in quxstionis Dialectici interrogatione ignorari utrum res des nienda st vel omnino rinatiuἡ . vel omnino negative: vel partim assit a tiuE , partim negatiue : ignorati etiam , quaenam argu mentatio si exercenda, quaenam piae milli,seu qu si amiermini tanquam medii stit assumendi. Et hie quidem respieiuntur semper tanquam ignota .Ea vero quae pertinent ad t minorum voces, atque ad conceptuum usus, recte sottasti ignotati non possunt. Data enim horum institia ,.smul lateat necesse est id quod inter togatur: saepius tamen lixe ignotamur, vel non plene percipiuntur, ob latitantes aequi uocationes,& disputationes ob hae quam maxime perturbantur. Quapropter ne id accidat, omn4sque disceptationum fructus euanescat, ratio exqui in xl horum expositio diligentissma praesciatur.
. O et i v x igitur Dialecticae vis extendenda ierit ad quinque, tanquam sbi maxime de bita
Primum est, eommunior quaedam quaestio. Dis perceptio. Meundum quaestionis expanso ad illa, quaestiones, quae in proposta quaestione latitant, atque ab ea vitrii. te continentur. Neque enim quaestio recte absolui pilo. nis haec singulatitet percipiantur.
Tettium est quaestionis contractio ad illa quae primoloecistituenda iunt. seu ad illa ex quibus caeterorum perceptio ac solutio quam maxime pendet. Quilium est dilectio tecta ad inuentionem selectio nemque tam terminorum quam propositionu ira, quibus utendum est seu tanquam Mediis, seu tanquam Planiisss ad uniuscuiusque quaestionis solutionem. Quintum est dispositio contracti que argumenta tionum. Et hoc quidem, si priora rectὰ praestentui, facilὰ superaddetur,magnaque ex parte illorum consequetur vim. Ad horum autem unumquodque quar utillime di rigetur, si enumerabimus omnes rationales relationes, quae locum habent circa ea quae aliqua ratione contemplationem nostram admittunt seu ingrediuntur. His s. quidem,prout conuenit,animaduet iis,quaestionis natura facile attingetur, neque praeterire nos poterit quibusdam rationibus debeat seu expandi, seu ad certiora cotrahi: smilique ratione Deilliing innotescet latio tam terminorum mediorum,quam praeinis satu a lamen. larum , quam certi argumentationum usus. Nam,
Vnius iusque quoisIonis termini intra hirum rela-itionum limites necessario detinentur, siue quaestio prinio proponatur siue ex fioua extentione st elicienda, sue ex constructione pilus animaduertenda γ eademque ac easdem ob causas veritatem son; nent reis seelu propostionum, quibus Prrmissatum locus apta sus est echon terminor im, qui exit a qua si ionem a iumendi sunt,sue reserantur aci ipsius quaestionis parte sue ad alia quaecumve. i quibus autem rationibus eaedem telationes his pru.ribus muneribus tectὰ deserviant , collectis breuiter superioribus ea tundem differenti si ac patribus,s .... peropiemus. Accipimus ieitur,veritatem , quam iiqnii: nis perquirit ratio, nece ilatio versati vel circa voces, vel circa Couceptus, vel circa Res. Circa voces attendit ut tam fgnifieandi usus,i e spectu eiusdem ter, qu insonis candi ratio respectu plurium ter a. nam tales usus ac rationes quandoque sunt tecta, quandoque non et Oae , redduntque ipsas voces seu aequivocas, seu non
Hae relationes scuti primae sunt, ita omnibus aptari possunt,quae quaestiones seu propositiones ingredi tui . sue subiecit sue Pis dicati,sue Copuls sustineant
partes. Circa conceptus attenditur concipiendi ratio, qui oritur at aquando ex concipiendi actu aliquando ex rei concepta natura aliquando ex rerum conceptatum
assumptione seu usu. Concipiendi actus admittunt quin ue differentias,nam eonceptiones exercentur seu sub stantiue, sinulque absolute & abstracte, ut humanitas, albedo paternitas seu substantiuE,smulque absolute &conctere,ut homo,ieu denomittat ive, simulque absolu te, conciet c,atque ex con notatione substantiuὸ .ut ALbum , seu relative simulque concrete, atque ex con notatione, substantiu e c abioliue,ut Pater,seu vel baliter. t Albescit Rerum conceptibilium quatenus sunt con ceptibiles, natura est triplex. quaedam enim admittunt conceptionem analogam tantum , quaedam univocam
tantum, qu dam nullam harum,sed propriam seu fingua larem : nam particulatia seu singula ita sunt. Rerum coceptarum assia mptio seu usus est multipleae hinc enim Conceptus sunt uniuersales,comniunes, me dii,particulares inderet minat particulares determinate, assumunti sque seu absolute, seu ut determinantes, seu simplicitet, seu vi continent vim causae. Circa res mens nostra duplicitet versatur. nam vel eas singulatiuer ac seiunctim respicit, vel plurium copulationem disiunctionein ve concipit. Dum tespicat res se timetim, attendit vel illarum Esse, videlieet an siit 3 vel illatum naturam. quod quandoque confuse auit, quati. doque distincte. Dum tersi natura attenditur,confii se perquiritur riscipue illarum series. Hi vero rebus Logicis praete misss, ad duos praeipuos ordines deducuntur,quotum vis nusquisque iterum in plures partes discinditur. Horum ratio est, quoniam re alia omnia quae concipi possunt, vel praedicamentorum series transcendunt in deoque Transcendentia recte appellari possunt) ,el ab eisdem Pridieamentorum serie bus continentur. Nouimus autem date seriem substantiae, Quantitatis, Qualitatis, Relationis , Actionis, Passionis, vi, Quando, situs, di Habere,& harum unicuique certa proportione respondere Conceptus quosdam, qui traLscendentibus aptantur. Dum rerum natura respicitur distincte, attenditur non tant diri series , sed ratio etiam contractionis, ac proprium uniuicuiusque Es Enumerati rationis nostis intuitus, qui versantur circa Ignificandi concipiendique rationes, atque circa rerum, seu Esse, seu natu tam , Simplices appellari pos in t constituunt enim eas quaestiones quae simplices nominantur. Plutium eonceptibilium copulatio seu dissulitiio dupliciter attendi solet, videlicet absolute di compata esue. Dum attenduntur absolute, rationis intuitus versari solet quandoque circa Subiecti assumptione, quan doque eitca Pisdi casiadiectione quandoque circa Copulae naturam ac vim. Ex v