장음표시 사용
61쪽
sae varia Subiecti assimptione Subiectum reddit ut
seu uniueis te absolute .seu commune absolutὰ,seu me. dium particulate. Euenit etiam, vi nonnunquam vim e laedi. seu certam aliquam determinationem com i suectatur u deoque prosertiit eum aliqua repetitione, ut Pura dum dieitur, tonio quatenus homo saepe etia nullam repetitionem exposcat, neque causae,seu determinationis viri, contineat.
. Quod ad praedicata attinet anifestum est horu qu -n ex propria natura Assit mationi , quaedam Assirma ac Negationi, quadam verb Negationi des ei uite. agi Assiimationi fauent reseruntur ad Subiectum, seu tanquam genus, seu tanquam species, seu tanquam dissilentia seu tanquam proprietas, quatum unaquaeque
et genetiea 3e specifica esse potest seu tanquam definitio, seu definἰtioni aequipollens, seu tanquam Accidenses itale simulque absolute necessarium, ut, hominum unumquemque genitum esse) seu tanquam Acciden ne statium de non essentiale Quae fauent tam Asprma. tioni quam Negationi, licet fortasse alteri magi, seu minui) sunt Aecidens essentiate 5: necellarium non absolutἰ,sed ex eeitae conditionis adiectione, ut, Hominis manum, dato Naturae opus non impediri, quinque digitos h abcte seu tanquam Alcidens essentiale de eontingenter no necessatium, vi hominis manum quinque digito, habete. quod necessarium non est quoniam eo- tingit, Naturae opus aliquando impediri. H1s anne iun
tur,quae vi in paucioribus seu aequaliter inesse solent, ei dens scilicet essentiale nullo modo neeessarium. H, Hominem actu ridere de Accidens omnino per aecidens, quoniam scilicet neque necessario inest, neque ei propria natura pertinet ad subiecti bonum seu ma
sum, ut, socialem esse album. Horum quaedam praedicantur denominatiue, quaedam relatiuE. Quae denominationem inducunt, oriuntur ex Numeto,ex Quantitate, ei Qualitate , ex Actione, ex Passione, ex Loco, ex Tempore ex situ de ex Habete. Eorum quae relationem continent , quaedam permanentia sunt, neque ullam Actionis vim completiuntur , semperque eam relationem patiunt, qua partes ac totum ad se inuicem rese runtur. Et tales quidem partes sunt seu Essentiate, . seu Numerales, seu Quantitatiuae . seu in te tales, seu In plumentales seu Graduales. Quaedam iunt permanen-lla,sed non dat ut absque actionis conceptu, semperque respiciunt tempus seu prstetitum, seu prasens, seu futurum,seu in determinatum. Quaedam sunt successiua,ae successionis partes appellantur vel quoniam ex illatumi ordinatione Actio constituitur, vi exordium, processus, ae finis seu quonia in Actionis constitutione se inuicem concomitantur. Harum autem quaedam sunt
essentiales, ut Agens, vis impellens, Finis cui, Pinis proptet quem, Media Res circa quam, Agendi vis, Au.
xilia ae lustrument a, Ea quae Actionem concomitantur,
de Agendi modus, Q laedam accidentales,ut Piscedens ieiuni status, Aliquorum praesentia, seu absentia, Tempus, Locus, Occasio. Praedicata, quae ea ratione subie.ctum respiciunt, ut Negationi faueant, ideo locum ha bent, quoniam tes abinuicem differunt. Noe autem pluribus etiam ex causs euenit,quaedam uidem plusquam genere disserunt, ut Deus Ae homo surgam toto genere, vi substantia,quantitas, ae singu la pridicameniat quaeda differunt sene te subalterno v tho et , & lapis: quaeda disset ut specie ut homo & equus quidam disseruii seta numero . ut socia et de Plato. tum autem quae disserunt specie . quaedam opponuntur formaliter, ut Rationale & Irtationale quaedam materialitei vi Magnum ti Parua, dum acet pii ut siti. plieitet & absolute,non autem comparatiuὰ seu telati iuE quidam medie, ut A eutum se obtusim quaeda con traiie, ut Caliditas 5e ptigiditas, quidam priuatiu/, ut potentia se impotetia, quadam relative, in Pater re Pi
li , quidam etiam se ipsis differunt neque ullam eon. tinent oppositionem , licet relationem admittere possnt,ut puta Lo si loco. Hae tamen ab inuleem distin. i solent ex concutsu aliorum , tanquam ex propriis, si tentiis.
Dum compatat ut Placi evotum inhaerentia, an unae intuitus ad magis ae minus diligitur. Hoe aut E in sub stantia tespicit pei se tionem , in Numero multitudinem, in Quantitate continua extensionein, in Qualitu te intensonem,in Actione Passione que veloeitatem,in Tempore perseuerantiam. Relationes quae ex copulatum disserentiis oriri pos sunt, plurimae: unt: nouimus enim Copularum sontes prseipuos ad ocionarium numerum non incongrue de duci posse, iosque esse, EI, Huber,petis, prout unamquamque actionem propo nit. He Copulae quatuor rationibus adaugentur. Primo ex multiplici usu, ex quo euenit vi ipsa Copula xst deseruiat quandoque voeum seu chceptuum diiudicatio ni,ministretque simul prioribus ordinibus quastionum quandoque obiiciat propositionum veritatem ae salsitatem, supponatque utcunque quaestionum definitione quandoque assumat ut ad cetiae alicuius personae indi
cationem, seu dilucidationem, quod pertinet ad Rhetorieam potius quam ad Diale eiicam quandoque ma
nisestet aliquam certam rem, quod pluribus iationibus contingit: aliquando enim manifestat substantiva abso luta, ut puta dum dicitur, Homo est animat: aliquando substantiva eum relatione, viputa Homo est rationalis: aliquando Dei ominatiua, quae cui ex sepelioribus patet plurium ordinum sunt: aliquando Relativa, quae s militer plures differentias admittunt. nam quaedam sunt permanentia, e nulla Actionis vim coplectuntur, quaedar i ita sunt permanentia,ut absque Ati ionis conceptu non dentur quidam ex fluxu pendet, quarum aliqua s-bi inute ein siecedunt, dicunt sitque partes subordini tionis:aliqua Actionem concomitantur,& partia Con
eo mitantium vocem admittunt. His etiam accedunt quaecumque comparationem continent atque respectu
Substantiae sunt pei sectiora seu imperfectiora: respectu
Numeri excedunt vel non excedunt: respectu Quanti tali, sunt maiora vel minota: respectu Qualitatis inten sora sol minus intenta : respectu Morus velociora seu
tardiota respectu Actionis seu Passionis, faciliora seu difficiliora, diuturniora seu minus diuturna: siue hae
Copula, Naher,similiter plures usus admittit quorum plurimi vertint ut circa ea quae Copula Es coniungete
solet, sed singulari quadam latione: illi enim proprium
est permanentia tant dira copulate, quae etiam aliqua ta iione diuersi sunt. Horum quaedam sunt interna essen ii alia te formalia, ut Homo habet animam, quaedam in-iettia essentialia & materialia, vi Habet corpus, Habet partes: quaedam interna non essentialia, ut Habet albe dinem, habitum potentiam, figuram: quadam externa, quae seu nullius Actionis conceptum continent, vi Ha bet diuitia seu continent Aetionis conceptum, ut Habet filios,amico, potestatem,& huiusmodi alia. usu, eopula I et .vt videtur, est triplex. quandoque enim respicit essentialia, ut Homo potest cutiere, id est, essentialitet est aptuc ad cui sim exercendum: quando que persecta dispositionem externam, nulla habita ratione externorum impedientium, ut iuuenis corpore ac vitibus integer ilicet nunc detineatur potest currere: quandoque etiam impedientia omnia excludit,ut Idem
iuuenis in campo positus, nullis impedimentis impli.
Copula Scit,3e Copula,I Ur,quandoque internos habitus, quandoque internos actus significant. Dum habitus respiciunt, continent vim copularem seu Est, seu
Habet. Dumatius proponunt, concurrunt vel cum eadem copula r , accedente usu Participi ,vel cum Co pula AP Copula D lat, siqnificat aliquando decEliam, ut Deli, debet diligere iustos: aliquando consonantiam, ut Qui incoepit debet perscere: quandoque debitum virtuti,, t Benes ei, debet ut gratii do : quandoque debitum Prudentia, ut Debemus propriam persectionem prosequi: quandoque debitum ex humana lege, ut De bemus vectigalia soluere: quandoque debitum ex Na turae lege, ut Debemus Deum colei e r debitum ex
62쪽
Diuina lege, ut Debemus Deum ita colere.
Secunno,Copulae adaugentur ex activa de ex passiuasgnificatio ite, ex qua superadduntur, scitur, Deside Mut,
Tettit, ,ex pei secta seu impet secta copulatione, quae duplici ratione exercetur, quoniam scilicet seu ab am
persectiori ad persectius dirigit, seu ecorta a perfecta oti ad imperfectius declinat. Hine eiatiunt a Copula ε',r icitur de Dei tuitur: a Copula Marit, Acquiriti de Amittit, Acquiritur de Amittitui a Copula sol, Adli scit & Dediscit, Discit utre Dedistituit a Copula V Accendit ut in voluntate de te mittitur, de quae passi his respondent ia Copula men t, Astringitur seu soluitur debito, di quae patitue idem ies te possunt a copula sistit, Assuescit. Desuescit, & quae passiuὰ ide significat. Quarto, ipsae Copulae extendi soletit ex suprad.ctois
fluxuum seu initio, seu processu seu consummatione. Harum voci relationum,quae ex Copulis pendet plurimae extendi etiam possunt ob differentias temporum, Ioeorum,&: aliarum circumstantiarum. Diximus hast laticines omnes ad Dialecticae usus colligetidas e se,cum ut paratiores sint, tum etiam quoniam illarum unaquae. quesngulari quadam ratione mentis nostra aciem ex ercet ae diligit. quamuis enim plutes vadeantur reser re eadem, tamen unaquaque proprium intuitum vel E
Osic relationes, quas enumerauimus in sunt quidem caeteris omnibus communiores,
in nullum tamen reale ex propria , i effundunt
seu pariunt. nam telativorum communitas
omnis ut ex demonstratis manifestum est non deducit ut ex communi terum natura seu stadu, sed ex e
muni retum concursu. ideoque ita complectuntur realia vi non genetis sed loci sustineant partes, neque ea ratione ut letum viri- cuique propriam sedem constitutionemque afferant, ut
tuta dum in adiscit constructione singula suis aptant ut
ocis, sed ut ante aedificii constriactionem euenit, dum
plura eoaceruantur, quae licet plurium snt generum ei certa tamen relatione sibi inuicem consona sunt. Patet aute hoc locorum munus his relationibus co munioribit, demandati ab hominum mente. quapropter illis propitissimum erit,non tantiam com mete, sed etiam ad inuetionem dirige te, simulque ministrate collocationi ac depromptioni. Hominis liquidem mens ea ratione veritati studet, ut incumbat non tantam colle ctioniae collocationi eoium quae nota sunt, sed etiam inuentioni eorum quae ignorantur, intendatque ex usu eorum . quae nota sunt, nouam incognitorum perceptionem. ipsae igitur relationes Logicae seu tationales. dum deseruiunt tanquam Loea vacua collectioni eorum qus nota sunt, dicenda erunt Loca terminorum ac piop sitionum Dum ex ea rudem directionibus perquiruntu gno. ta, apellati poterunt missionum Loca. Dum tanquam Loca plena moderantur depromptiones eorum quae in illis continemur, ad definitiones quaestionum, dicen tur Loea terminorum Mediorum Primitritum ipsarumque Argumentationum
La quae ptuno colligenda sunt, re primum relations
usum exposcunt, ex quo terminorum ac propositionum Loea denominantiat, duorum ordinum videtitur esse:
quaedam enim sunt communiora, in illisque conuenitit
et singula Loca ingrediuntur,ptout ad aliorum Ioeo.
rum vnumquerique reserti possunt, ut peta sat tenditui Locus a contrariis, ut i eitur ad vocum ligniscation colligemus,Contrariis proprium esse eandem seniscvdi tationem admittete. Ideoque s illorum ali ni sub
iacet aequi uocationi, aliud etiam aequivoeationem admittere: re, si eadem Contraria tentantiit ad cocipiendi rationes, colliget ut eisdem Contrarii, proprium esse easdem coneipiendi ratione, admittere ideόque s ill
rum alterum tam concrete quam abstracte concipitur,
aliud etiam eisdem rationibus concipi posse. Qucdam sunt minus communia, atque ab ipsa Loco tu co munitate continentur, ut puta dum idem contia....um Locus attenditur, ut contrahitur ad Coritatiorum specie, , assumimusque Caliditatem sigiditati esse contrariam, humiditatem siccitati, albedine ni tedini, de alia
huiusmodi. sicuti autem communi ta omnia docentuta Logica, ita minus communia suppeditantur vi plurimum ab Lxperientia,die ab ipsis sentibu . Ex dam communiores relationes duplici etiam ratione ad ignota perquirenda nos dirigunt, atque quaestionum suiu Ioca.demonstrant enim qui absolute per
quili possit,videlicet vel Nominis vim vel concipiendi
rationem, vel rei existetiam,vel rei seriem, vel rei ouid-ditatem vel caetetorum aliquod. nam, ut diximus, norsi aliquod necessatio quaerendum est, neque aliquid praeterea ex uiri potest. Demonii tant etiam quid de te da ta per qui tendum sit,ut puta dum circa hominem versi mur. attendendam esse vel illius vocem, et concipitii. di rationes,vel extetorum aliquod. Et talis quidem virtus quam maxime conducit ad ipsa tum quastionum sol mationem , expansonem, ac contractiones rectἡ exet cendas. Expanso enim exercetur, dum pro posta quastio diligenter pensa. ut stimo respectu Patrium, ut a solute attendi possunt. quod eadem seruata serie pix- stati debet qua termino tum di serentiae demonstrantur in Logica , t scilicet attedant ut voces, concipiendi rationes . que illis aptari seu non aptati possunt, tum respectu talionis intuentis,tum ob varios visis, tum etiam ob rerum nceptibilium aptitudin necnon series deui taedicamenta, ad suae eaedem quxstioni, palles sui et deducenda. secundo, tespectu telationum quibus ei. dem paries ad inuicem reserti possunt. ex quibus pei det omnes illarsi convenientiae ac differentiae, simulque di noscitur ut tum reserantur ad inuicem ab loliit E vel relative r utrum tanquam species ad genus, seu tan .
quam des nil, te ad disserentiam,seu ta quam subiectum ad proprium eu tanquam subiectum ad accidens. Ex eisdem etiam demonstrabitur, an tales quaestioni partes, vi ad inuicem tesseruntur grediantur se lienvel Longitudini, vel Latitudinis di virum illarum cinnexio si mediata seu immediata. quae animaduos a do. cete possunt, an tota quaestio si decens seu indecei n: na
ut diximus in Logietio quae pertinent ad seriem Longi
iudinis. dum terminorum vis non ignoratur , tanquam
per se nota sunt accipienda, neque recte in dubium te. uocati possunt. idem etiam euenit terminis Immediati, qui ingrediunt ut Latitudinis series. Consultimata autem tali sollicitudine Expansone, quistiotiis Contractio non erit dissicilis. patet enim, quastionem contrahandam esse ad ea quae magis obs uunt totius quaestioni, definitioni, necnon ad illa eae quorum determinatione catera longe facilius patere possunt. Silentio autem demandandum non est , non parum adiumenti asserti posse iam demonstratis rationalium relationum seu loco tum v sbus, s substantiae particula res,sens bus experimentisque adiuuantibus, saeptu, de
ea ratione attemiant ut, ut dili entet animaduertitur
quid de illarum unaquaque possit recte seu animali seu
nefari. noui inus enim teliqua omnia tam essentialia,
quam accidentalia irca has versari sisque initiis. No. uimi , etiam sentibilia aliquo pacto continere ima ginem omnium insensibilis, Itaque unusquisque ad haeeiespieiens propositionibus pluribus abundabit, eoque ψberius ac facilius i haec attendens infisset locis iam eo stitutis,& ea seiunctim an : maduertet, singulisque teluserio
63쪽
serie, seu p raedicamenta sedulo perlustrabit. At idem etiam faciet si gularum propoliti omini vires exercere,
primoque Impersectiores, Constructivam scilicet ex
conuet sicine, Destructivam, aIque Collectivam: mox vero ea muta animaduertere , quae tam de Subiecto
quam de Pixdicato harum pro potitionum , absque ulla dissicultate aut orandi metu, assirmari aut negari pos. sunt: atque etiam illa omnia , de quibus de subie tui αν Pirdicatum indubiὰ affirmantur seu negantur. neq; nim ambigendum est, quin plurimis ex his conceptis e . insitionum copia suppeditetur , de periectiores
propo tionum vires ad actiun perduci possint, Actiua
scilicet virtus receptiua potentia,de inductiva virtus. Praecipue veto colligendae erunt communes animi conceptiones: inter quas illae etiam tecte connum et antiit quibus asseritur,o probatia esse quae omnibus videtur, quae videntur Sapientioribus, quae ab aliquo Sopientis fimo probantur, quae Periti asserui circa illa quae
pertinent ad propriam artem. Itaque semperem utilectica singula aliorum etiam lententias exquirere. Sed iam explicandi sunt caeteri usus rationalium te. lationum, ex quibus dicuntur Loca mediorum termi notum,Praemistarum , ac Argumentationum , quoniam haec unumquodque depromendum obiiciunidia his vii.
bus supponitur quaestionem iam perpensam fuisse, neq;
latere seu vocum ast amplarum vires, seu concipiendi rationes,seu Subiecti de Praedicati telationes ac secies. Horum vero perceptio eam vim habet ad hos Locorum us, quam conclusionem obtinere diximus in docen. eis argumentationum, quarum vi demonstrandae sunt,
naturis ac disseretiis: nam Qii aestio nil ut aliud est quam
Conclusibal sertione carens. Animaduenedum tamen est uniuscuiusquequxilio
nis vim contrahi ad eiusdem quaestionis Subiectum: na vis ius diximus )Subiecto semper conuenit manifestationem recipere : caeleo enim proposirionum ac uaestionum partes tanquam notae, respicis alent. Sicuti
autem manifestari praecipue conuenit quaestionis subiecto ita manifestandi ac soluendi putes reis ectu quae.
sitionum medio termino exterius accepto demandan vi s r. cum enim quaestionis praedicatu in hoc munus, duod illi est proprium . Ob Copulae coniungentis dese ctum praestare non possit, id ab alio termino externu accepto a necessario exhibendum est. Hre demonstrant medium terminum sumendum esse ex rationalibus relationibus, quatenus aptari postum quistionis subiecto. manifestandi nempe vis ad illud dioeenda est quod niani stationem exposcit, haud secti, qam pharmacum parti in qua aegritudo viget. Siquis rurem existimet medium terminum colligendum esse e sdem rationalibus relationibus, quatenus aptantur praedicato quxilio nisis hic certe quxstiolm vim non at. neo, neque percipiet quod vere in dubium reuoca tur , quin etiam in illud incidet ut utatur tanquam no to eo ad quod disceptatio omnis dirigenda est. si qui, enim proposita , exempli gratia, quast i ne in qua qu raro an animal sit corruptibile, attendens ex loco definitionis Definitionem corruptibilis , quod pridicatur laquestione, dicat, a trans de pse adasa 'ru carrvititici. iumes itur se ad aus f s.
Hic non animaduertit ex proposita susstione nondum quid sit corruptibilitas. immo hoc supponi tam quam notum nam hoc noli intellacto nulla esset uso nis perceptio sed 'ulti tantummodo an animal sic ruptibile, quod idem est ac si qu ratur, an nimis transeat de esse ad non esse. Itaque dum dicitur, Animal transit de esse ad non esse, absque ulla argumentatione orati ita illud tanquam manifestum accipit quod ex qu stlone te uocatur in dubium .Quodsi idem nostiam hanc sententiam conetur inti ingere , acci ptaque, exempli oratia cuinione in qua interrogatur, An homo sit len Livii, Medium terminum sumata loco proprietatis,ospectu animali, , quod pridica ui in quillione, dicat
espectu quaestionis propostae app tere praecipuc, quoniam sensitiuum piadicatur de Sensi tuo, vereque dici possit Progi estiuum est sensti utim , sed quoniam i psum progrestiuum praedieatur de homine qui subite itur in
quaestione, & ad quem etiam tale medium te fertur eueodem Loco a proprio licet respectu illius si proprium
communius, neque primo conueniat. Quod autem idem medium eliciatur a praedicato , idest per accidens, quoniam scilicet accidit ut terminus medius eande vel
aliam relationem habeat etiam ad praedicatum, Idem etiam confirmati potest ex hi, quae in logicis demonstrata sunt circa primam figulam syllogismorum te elotum ac persectorum: in ea siquidem piopositio minor, tur Conclusioni subiectum tribuit, ne stario est aisrmat tua , cam propositio maior utriusque qualitatis assumi postit. patet autem , Cones usionis asellionem pendete pracipue ab affirmativa. Quartoptet videtur
etiam asserandum esse, terminum mellium tune vela
quassioni solutionem asserte posse dum sumit ut ex Lo cis asilinatiuis. nam, quae de subiecto negantur, illam consummare non possunt, sed ad illam tantummodo diligunt. Quemadmodum autem lationales telationes, quatenus aptati possunt termino qui in quaestione subiicitur, obiiciunt terminos medios,reeicque censentur Loca medio tum terminorum, ita quatenus aptantur
termino qui in eadem quaestione praedicatui, sub inini strant pro postiones in syllogis ini, praemitte das, illudq;
exercent munus ex quo Dirmissarum Loca denominati tur. In harum PDemmarum depromptione, illae rationales telationes tantummodo attendendae sunt, quae qui
stionis praedicato aptati possunt tespectu termini media iam accepi , de quo quaestionis praedicatum ad quassionis solutionem non tantum a sit mari potest, sed etiam negari. nam etiam ipsa Quaestio des nitur vel assimati ue,vel negative prout Praemula accepta est seu ais: ma-tiua seu negativa. Rationales veto telationes ex tali usu decentissime dicuntur Loca Praemissarum, tum quoniam temper integram propositionem suppeditant, tanquam prius notam , tum etiam quoniam, dum Loca Medium termitis obiicientia sunt remotiora ac magis relativa, duas plo-
postiones subministrant. nam Medii te imini in simitas noua sulci meta requirit. Itaque si reuocetur in aul, uni exempli gratia. An Albedinis vox sit aequivoca , de Me dius terminus accipiat ut a Loco qui dicitur a Contra tio qui Nigredinem obiicit, primo ex relatione huius Medij termini ad quaestionis praedicatum, sumenda erit propositio a istinatiua, qua asseratur Nisi edinis voce
esse aequivocam secundo sumenda et it alia propositio rure attendens eundem Locum a Contrario ex quo Me ius imminus accipitur L Locum Praedicati, agetar v- niuersaliter Unius Contrarii voce existente aequivoca, alterius Contrari) vocem aequivocam esse. Siculi enim,
hae ptopositione desciente,nulla est Medij termini γ is.
ita hac accedente, redditur firma: liset enim arguel cptimo Conditionaliter hoe modo.
Alb I. O Ne da opponuntur contrarie,
Autilati coae ι quo G Quae dicta sunt circa mediorum terminorum ae petis missatum deproptiones simul Argumentorum depto in tiones docere possunt,constituto pissertim,semper retia
minos qui depromuntur a certa aliqua relatione tan quam a certo Loco, & ipsam relationem . eiusdem v
niuei salitatis censendos esse. Quapropter dum Syllogi.
64쪽
stieὰ arguenda est, sicuti medius terminus no potest seu a subiecti uniuersalitate deficere, seu Prat dicati v niuet.
salitatem transcendete, ita Locus, a quo medius terminus est depromedus , non deficiet ab uniuersalitate termini qui subiicitur in quaestiolie neque transcendet illi qui aptatur eiusdem quastionis praedicato. Dum vet. est arguendum Inductive, semper illae te lationes et unt attendendae tanquam Loea qus di seiunt ab uniuersalitate termini qui in quaestione iubiicitur. Maior autem Loeotum uniuersalitas iumenda est non tantam ex his pertinent ad seriem longitudinis, sed et iaex exteris omnibus, quatenus sunt remotiora quae semper extendunt ut ad plura.
Ioram ferae. p o iam deueti tendum est ad contractio tern
Ocotum enumerationem. sicuti enim ex sola: Communis, imo tum aceeptione, Extenso ad λ realia esset di me ilior, ita si lingula accuratius enumerentur, Loeotum nil metus in immensum adaugeretur, S: non dissimilia incommoda sequet Etur. Ita. ue media via incedendu etit hae enim ratione virum que malum deuitabimus. Loci igitur erunt vigintiduo,
qui sumuntur a vocibus, a Conceptibus , se a lictus. Rerumq; telationibus Logiei,, quibus ii addantur octo, qui ex Copularum vitibus repeti post int, ei uni triginta, ut insta. o qua si onum empticium, qua et iam sint Tenniuorti, Proposuism Ar mentia rontim Loo. . A fgnificandi ratione. respectu eiusdem voeis., A fgnificandi usu,tespectu eiusdem rei 3 A concipiendi ratione, quoniam scilicet res concipiantur seu substa iliu),absolute, ac concretE: seu ali ter,ut ex superioribus. A telum conceptibilitate, ea qua oritui Coeeptio analoga, uni uocat propria. A terum conceptatum usta,ex quo conceptio redditur seu uniuersalis, seu media, seu particulatis, ut ea superioribus. ε A telum esse, eri Existent i a.' A terum natura communi, quae destinguitur pei Praedicameta per ea quae Praedicamenta tratis cedunt.
s A subiecti quantitate, quoniam scilleo sit abso
sutὰ uniueracile, absolute commune, medium particulare complectens vim causae, seu alit et, vi exsuperi.tibus. Hie Loeus, Quaestionibus tantum videtur deseruire. io A P dieatis, quae semper affiniationi de eluiui,
atque intrinseca sunt, t puta genus,species differentia, decinitio seu descriptio definitioni squi polle,, propri
tas , accidens egentiale, ae necessat tu, seu absolute, seu ex conditione δε accidens necessarium non essentiale. ii A Praedicatis,quae ut plurim in insunt,atque amimationi si uent ut puta, Accidens essentiale contingen
ii A Praedicatis, quae ex propria natura tam a Gima tioni quam negationi deseruiunt,ut puta Aecides essentiare nullo modo necessarium in Aecidens per accides. ,, A praedicatis, us ex propria natura negationi v plurim ni fauent,videlicet ex his quae rato sunt. i. A praedicatis, quae ex propria natura negationi fauetit, cuiusmodi sunt ea qui diffetunt seu plusquam gelnere, seu toto genete,seu genere sub alterno, seu specie,
ii A denominat uis,quorum aliqua Otiuntiat ex numero, aliqua ex quat: tate, aliqua ex qualitate aliqua crinione,aliqua ea aliis piaedicameruis.
ic Ab oppostis seu soni aliter, seu materialiter, seu
me die, cu conitati E, seu privative. 0' A ietatiuis permanentibus, quae nulbam actionis vim complectuntur,seu a toto N partibus permanentiabus, quotum aliqua pertinet ad totum essentiale, aliqua ad totum numerale aliqua ad totum quali ritatiuum, ali qua ad totum integrale,aliqua ad totum instrumentale, aliqua ad totum graduale. ia A telativis permanentibus, quae absque actioni conceptu non dantur,ut puta pater de filius, magister rediscipulus. i, A tela uis suce sitiis , quatenus succea, o nun partes s bi inuicem sub ordinantur Ad has pertinent . actionum exordia, processus ac telinini. io A telativis successi uis , in quibus successionis partes se in uicera essentialiter conctimitantur. Ad has perii et agens,vis impelles, finis cui, finis proptet que, media, res citca quam agendi vites, auxilia,instrum Magendi modi δε actio tuam si uesti, ii A telai tuis successivis in quibus atteduntur necessionis partes se inuicem accadentaliter concomitantes vi puta praecedens rerum status, aliquorumpias e tia seu absentia, tempus, locus δε occasio. 14 A comparari , in quibus attenditur maior, reminor seu pei sectio, seu multitudo, seu extenso,seu ii tenso, seu velocitas seu pci se uetantia. Plaetet supradictos Locos,dantur Loci omnes qui ob ipsis Copulis deduci possunt. Hos etiam enumerandos existimamus. quavis enim nihil diuersum obiiciant ab hi, quae ex supctioribus Locis colligi possunt, siueis uni tamen rationis nostrae intuitum exercent. Ideoquepi priori quadam ratione eidem deseruire positit. ii igitutdeducendi erunt ab usu singularum copulatum, v d licet. I A Copula D. Pro ut vocum seu conceptionum diiudicatio item obiicit Prout ligniscat velitate seu ita
iungit ac separat. i. A c opus a Nabit Piout coniungit seu interna e sentialia de sotinalia, seu interna essentialia de niat etia-lia,seu ea ex quibus critur denominatio ac relatio. is A Copula Poris, pro triplici illius usu. ε A Copula u. Pio ut signifieat habitum se tedi, habitum agendi sciedi acium, seu etiam opinionem. i, A Copula; . . Prout fgnificat voluntati, seu habitum seu actum. is A Copula mih t. prout significat seu decentiam, seu consonantiam, seu debitum ex morali viii ute, seu debitum ex prudentia seu debitum ex humana lege ex debitum ei diuina lege. i, A Copula cie . . , seu a consuetudine. O A Copula, quae accipit ut ax certae actionis usu in ipsi, Copuli, attendedi sunt Actiui se Passii ui inmdi,pei sectae ac impersectae copulationes nec non initia,
C, et viil. De imperfecto ac depratia o Log ea doctrinae et M. M, te iv smi l ; deprauatus gicae doctrinae usus que tertio Loco dan, atque deceptionibus deseruile dii imit, expli
candus nunc est. Id breuibus pristati potest. nam si deeeptio vetitatis perceptioni aduersatur . ea quae a veritate deducunt deceptionibus ex necessitate ministrant. ideoque admonuisse si ficiet ea deceptionibus inseruire, quae ex iam constituti, nouimus ab illis uitanda esse qui veri tatis contemplationi decenter incumbunt. Si lusi autem haec compendio enumerate velit, iacile percipore poterit horum quaedam pendete ex vitiosa voci, si nis. latrone, quaedam ex vitiosa propoli edi ima, quaedam ex vitiosa argumentandi si ura ac modo, quaedam ex his qua ratione materiae falsitatem continent, seu ex
vitiosa collectione. Vocum vitiosa silvificatio oritur quaud
65쪽
uadoque ex simpliei aqui uocatione, quoniam scilicet eadem vox pluribus rebus aptetur,ut pura surgere, quae vox aptati solet re prius aegrotantibus dueonualescunt, D prius sedentibus dum a sede surgunt, quandoque, quoniam vox plutes concipiendi rationes proponit, ut pura s diemur, foetatem esse nomen seu speciem,quoniam est Lomo, & homo grammati eὰ loquendo, es nomen , logice vero species. quadoque ex amphibologia, Quae tamen vo ei conuenit, non ut lolitarie accept u dut certam orationem ingreditur, vi puta s dicatu id, quo iquis videt, id videt: aliquis columnam videt:
ergo columna videt quandoque ex rei compostione di.
uisione ;, vi sedes sedet, ge sedens ambulat: vox squi. dem sedens, de monstrat de praesentε de praecedentem
in udeo i licet possibile si, qui prius sedebat, ambula: impossibile tamen est nune sedente nunc ambula se : seu, squis dicat, quinarium numerum parem,ac imparem esse,quoniam continet binarium parem de tonarium imparem : quandoque ex unius vocis diuisone, seu ex plurium copulatione, ut si dicatur peruentum est, copulantes per, de ventum, quod flatum fgnificat, seu ecolitia. quandoque ex vocis accentu diuerso excpnsonantium duplicatarum seu non duplicatarum numero, atque ex diphthongo: nam horum unumquodque saepe vocum vires immutat. quandoque ex loquendi sguta, vis inter togative dictum tanquam asset Eue prolatum assumatur.
vitiosa pio pone si forma ut videtur,duplex est, quarum prima constituitur,dum interrogationi adiungit ut indetermitiatio seu diuiso seu coditio: vi puta dum di. citur Est ne homo r tionalis,vel irrationalis, leu,si ho mo est animal est vel rationalis,vel irrationalis. Secunda, dum diuisuaseu in determinata propositio negative profectui ut puta dum dicitur,Homo non est tarionalis vel irrationalis seu harum litterarum numerus non est
par et impat. Haec tamen rationem potius . perturbant, atque a veritatis intuitu diu et tu i , quam in errorem in ducunt: nam neque interrogationes, neque huiusmodi, propostiones argumentationem ingrediuntur.
Argumentatio est vitiosa seu ex sputa,ut puta si quis
ea sgura viatur in qua terminus medius in maiori piae.
dicatur de in minori subi itur, cum praemissae transponi non possint dic tque exempli gratia, Volans nen est
homo:Homolest sensitivus: Ergo senstiuus non est volans seu ex argumentandi modo, ut puta dum in prima ligura negatiuae astumatiua praemittitur,& in secunda aguitur ex duabus a sitimatiuis , de dum hypothetic p rguitur Se conditionalis assumpta constituit ut ex qua .ruor terminis .vel f sit primae sotinationis antecedens dioinsequens differunt in qualitate, seu antecedens essi sis uniuersale seu minus determinatum quam conis
sequens eu alia ratione vitiose proponitur,tum in hac ut una, tum in secunda, nec non in tertia de quarta sor-
matione. haec enim Ze reliqua qus in topica doeendi'
sunt enumerata facilὸ decipere possunt. Eadem etiam deceptio fouebitur ei hypothetica argumentatione, silex postione consequentis ponitur antecedens, seu ex destiuetione antecedentis destruitur consequens. Diui- sua etiam argumeutatio facile hallucinabit, dum proposito maior verὰ neque diuisua est, neque ditiis uae vim continet,ut puta si dicatur, Homines sunt vel mercatores, vel senatores Socrates non est inercator; Ergo est Senator,cum verὰ neq; mereator neque Senatot st. Otitur etiam deceptio ex inductiva argum etatione,
dum ex unieo seu pauci, singulatibus colligit ut , niuersale.
Deceptiones ex propositionum salstate, sinitaque ervitiosa collectione, praeter ea quae ex superioribus pendent , oriuntur etiam, dum colliguntur seu ex acciden talibus substantialia , ut puta Metatem non esse hominem,qu sa no est Plato, qui homo est 1, 8e eundem Soeta
tem a seipso differte, quoniam est homo, re differt a Platone homine seu ex his, quae secundum quid veta sunt, absolutὰ concluditur,ut puta Non ens Hie quia est opi nabiten Hominem non esse.quoniam non est equus Se Ethiopem album esse,quoniam dentes albos habet, ob idque nigrum esse,non nigritim de album, non albu seu
ex omissione aliquorum,quae pertinent ad sentetiae per ceptionet ut pura s telativo aliquo accepto, non expiam ii ut seu ad quid eu secundum quid, seu qua rati ne.seu quo tempore reseratur, dicit utque exempli gratia ,duo duplum esse:quod vetum est,respectu unius, no autem respectu trium, ideoque simul de duplum,de non duplum esse. item absolute assere te, paginae huius partem quae ad minorem partem relata, est dupla,) secundum extensonem,non autem secundum profunditatem duplam,1e non duplam esse. vitiose etiam colligitur,seu ex fgni insulseletis viii, ut puta oblatum aliquod mel e :se, quoniam flauum est. seu argentum, quoniam est album: de pluisse, quoniam tetra est madida seu ex principio, finis, ut puta aliquem domum costruxiste quoniam emit lapides seu ex assumptione illius quod non est causa ta quam si causa, , t puta. Omne animal respirate, quoniam sentit. Animaduertendum autem existimamus, harum de ceptionum plures coincidere, omnesque his tamen ex
ceptis,quae Otiunt ut ex vitiosa propone di ac syllogizandi forma ad illam pertinete qua ex insincienti expres sone deducitur. Hoe ex eo coniectare licet, quonia doceptio omnis otii ut ex aliqua ignotantia: Ignoratia vero in his:quae ab aliis accipiuntur,ut in pluribus, insus ficientem expressionem consequitur. Inter ea veto quae imperfectam patiunt exprestionem , praecipuum s eum obtinete videt ut vocum obscuritas: quae s penitus amoueatur, caieta diutius laterestu verti ai i obesse via poterunt.
66쪽
de quinque Entis speciebus praecipuis, quae ex prunae diuisionis
mendi modos. Ad illa nunc animui di rigendus est quae primas ac communiss-
mas terum veritates constituunt,& intra
ptimae scientiae limites continentur. Pti ma squidem scientia versari debet. ei rea communis sinum genus, attinge te illius Essedi essenatiam ostendere communissima, proprietates, inuenire specie,& parte, indivisibiles , demonstraticinEsque e xercete circa casdem partes, smulque contractioribus scient iis,quae s militer detinentur circa realia ut realia sunt subiecta, ae subiectorum rationes obiicere. l-psa veto a nulla alia pendete debet quacunque enim ad illiu, subiectum subiectique rationem ac re alia prin cipia definienda conducunt, ex Natutae ordine consus tantummodo praenocenda sunt. Et hoc quidem primae scientiae singulariter conuenit, quoniam versatur circa prima ac communissima , quae primam demonstratio.
nem non patititur nam illotum vetitas distincte cogno.
statui in ipsis etiam sensibilibus ae minus communibus conius E pereeptis, ex prima rationis te flectione, cum ea quae communissma non sunt, caeterarumque scientia ruix principia ac subicita constituunt, absque praeuia contemplatione periecte seu distincte non cognoscantur. Ipsae veto confusae perceptiones, prima scientiae ea ratione deseruiunt , qua viae ad certam aliquam ciuita
tem ducentes, illi ministrare solent. Quapropter, sicuti hae viae ciuitatis partes censeri non pollunt, ita harum perceptionum nulla, tanquam primae scientiae pars est
' E M v s communissimum, quod in prima hae seientia sustinet partes subiecti, nihil aliud est se poterit quam ipsum Ens, prout eli ens. hocs enim re eommunis sinum est,re , s ad alia c5. munimina comparetur, quammaxime absolutum inire nitur .sicuti igitur nullum communius de eo praedicari potest . ita omnia quae uninersalissima similitei sunt, ex rationis ordine de eo praedicantur, tanquam de proprio labiecto. Quate,sicuti continuitissimis proprietatibus insignitum est, ita communissimas demonstrationes ex poscit, quae etiam primo loco coficiendae sunt. nam si his praetermisis,nostra contemplatici statim deflectatur ad specie, Entis,seu ad specie tum aliquam omnium praestantissimam , Scientiae huius connexio & vnilax peni. tus evanescetct: siquidem nulla amplius sperati posset seu genetis huius diuisio tuta,seu specretum ac pallium enumeratio cella,seu earundem coniunctio. Ne igitur in hae incidamus, stulteque recedamus asciendi modo,non patuo labore percepto, haec communi simia pro viribus explicanda sunt, cam pro praestri im h
tum v numquodque non tantum, ut caetercitum princi
pium, sed ex propriae etiam veritatis impulsu, vetitatis amatores excitare possit, summeque dedeceat talia scuncilia spe inere , seu ut dilacilia declinare ac sponte
Primo ;gitur decernendum erit, ipsum En, sustinere
concietam di abstractam conceptionem, huicque polletioli vim causis proprie conuenite.
Ideoque quatenus resolute percipitur, afferte ipsus Enii, definitionem , prout geneti communissimo con uenire potest, simulque continere tutis sitiam vim ad illius propraetori omnes concipiendas de demonstradas. Hai uni veto proprietatum ut ex logicis patet quaedam sunt magis absolutae quam relati ur , quaedam magis reda sunt
latiuae qua iti ab soliuae, magis absolutarum , quaprinid demonstrandi, quaedam non prim5. illarum qu et primo demonstiandae sunt quaedam sinpliciter respiciue ipsum Ens quaedam Entis lationem, tum uti irresolui
Earum etiam ,quae non primo demonstrandae sunt , liquae deducunt ut a primis , aliquae vero a non primis. Res tamen non pio ducunt ut in infinitum, sed quae tenpiciunt commune rerum omnium bonum ultimus 1 obtinent Locum. Ptoprietatum quoque magis relativa
tum,quaedam intrinsecae sunt, quadam extrinseca. ta haequi dein a magis absolutis pendent. Hi, se aceepti, , sacilὸ percipiemus,ex concreto En-
tis communis timi conceptu elici abstraetum, ipsam scilicet communi simam elentiam, Si hanc, licet adhuc resolute ignotam, vete tamen esse Entis communis imicausam, illudque constituere : essentia enim sunt quaecunque Entis nomen admittet e postunt. Naturali, aut εrationis nostrae vis ad ea percipienda , quae per se nota sunt,communis, linae Esseniis ex qua communis sitii huius Euiis definitio est deducenda )perse rimae resolutam notitiam assequi poterit, memoria repetens t.. L gicis sane itum fuisse, essentiales rerum differentias aecipiedas esse ex propriis te tum actabus seu muneribus hasque magis ac minus communes ceseri, analogas seu vi, uocas,prout aptati pollunt magis minus commi nibus,analogis, vel viri uocis his enim directionibu , insistentes, tanquam comperium accipiemus, ipsum Ens,& ipsus Entis essentiam communissimam nihil oliuacsse, quam virtutem seu vim ad propriia munus exequε-dutii impoliabile liquidem est, poni aut esse aliquod, noposta vi virtutί, e aliqua ut virtutem aliquam non posito ipso ente: sicuti enim virtus non existeris non est virtus, ita Etis destitutum virtute ad munus aliquod e xequendum , non Ens, vel cote latendum est,tale ens
67쪽
vanum di inutile esse. quod nullo modo admittendum est. insu, igitur Entis, tau Essentiae nomine, prosei tui
conius & analogice communissima virtus seu vis ad proprium myllus exequendum , talis enim virtus est
tis differetitia constituens ae vere substantialis . Quod aut est ad illa attinet, uae ipsum Esse atque ensentiam coq* quuntiar primo,suntque illius communii
hmae proprietates , excitantes eandem rationis nostrae
vim in petes i*ndis his quae simplicia ac in demonstra. bilia sunt alarma bonius omne pias verti seu vetitatis sunda ne te in esse: nam ea quae nullum veritati sundamenturiabent, ni nil omniis o sunt. Afferemus etiam,ipsum sns
bonitatem necessario continere , ac bonum esse. nam
omne Ens os in isque essentia vir ein atque vim ad munus aliquod peragendum verὸ proponunt: quaevis uiui,quod coli lituit, bonum ex necessitate intendit,
At si ad tria hae tespexerimus, ad virtutem scilicet muneris an leuius exercendi quae ipsum constituit Ens, nee lion ad veritatem D ad bonitatem, quae ipsum Ens ioptimo consequuntur, quaque litus virtuti actiuό de
seruise videntur , attingemus ser alias Entis proprieta tes, quae haec tria consequuntur. Hae autem sunt, Eaxistentia, Duratio, Unitas, per semo,Pulchritudo, &vis quae dati interior, qua unumquodque sex sua interna te spicere potest. actam uis autem hae ser proprie. tates ab ' a virtute, de a duabus primis proprietati. 1 indistincte deduci postitat, illatumque unaquae. ue v namquanque demonstret, nihilominus Existen tia ab ipsa virtute placi puὰ pendere videtur, Dutatio a vetitate, unitas a Bonitate, tu innique Persectioi Virtute , Pulchritudo a veritate, Internus otiso illo. nitat neque enim in dubium reuocati potest, an virtus
ad munus aliquod per agedum existat & te ipsa inuenia
tur seu id quod certa aliqua vii tute est praedirum,s mulque verum bonum di ex uens est certa aliqua perseue. tant a ac durationestuatur. nais positum, statim descitae evanescit, neque veritate neque bositate praed. tum est. His unitas aliqua e sentialis accedat opportet: quod enim munus aliquod respicit, quod verum ac bonum est,quod existit 5e permanet intrinseca aliqua unitate eatere non potest Has omnes Pet sectio sequitur. nam,
quod tale est, id conuenienti ad proprium opus dispoutione , persectione scilicet aliqua, ins gluti conue nit. Persectioni autem tum pulchritudinem , tum vim interna respicientem, addi manifestum est. nam , quod optimὰ dispositum est , ea etiam toportione potitur quae repetitur inter agentem , 5e illius propriam actionem .s intitque Riget decentissima propensione ad eandem exercendam ex qua ipsa pulchritudo consti
Id , ero quo J ialem pio pensionem exercet, se talem propensonem praeseseri, carere non potest ea vi qtia sede intellia sua te icit sibique quodammodo assistit. C A s v et III. De retition s u Iernus Entu, tr est ens, ad eruier m exord is ac different tu.
Ni ux Entium telationes deducunturi praecipua quadam ratione ex virtute, interna respiciente, quae proprietas inter magis ab u soluta, est extrema. Hae ad quinarium num e tum produci solent: euenit tamen, dum illatum aliquae
in alterius virtute continentur, ut ad minorem numerum redigantur.
Haraim prima consistit in proprii Esse dilectione: se.
. unda in suimet interna excitatione: te tria in interna ad proprium actum tecte exercendum dispositione, seu in propriae persectionis prosecutione t quatia in ea de lectatione, quae oritur ex proprii acius decenta vi u :i uinta ex eo intuitu, quo entia prosequi solent petia.
eii aliut fiuctus a bonum simulque eiusdem boni sui
Externe relat Iones, seu proprietates externa respi cientes pendere videntur tam ab absilutis proprietatibus quam 2 relativis internis, diuersa tamen ratione, absolutae enim proprietates patiunt xim seu potentiam, qua extetna respicienda atque attingenua sunt. Intel-nae veto relationes inducunt propens oriem: ad eadem externa actu respia tenda atque attinuenda ne due enim absque internorum intuitu conuersio ad externa consummati solet. Ipsi autem absolutae pth prictaias exteronis relationibus duplicitet si uene. nam x certos quontia actus externa respicientes constituere solent, de eondem actus certis quibusdam modis orisa re. Actuum e. xordia effetitiali Etitium virtuti eorundemque veritati ac bonitati , ni fallimur, ascribenda sunt. nam illorum, nusquisque seu potentiae seu veritatis, seu bonitatis v sus ac vites utcuque te se l. iidem tauia tu actu 1 5: simpli cena seu potentis, seu veritatis, seu bonitatis extenson εexercete ponitu,& easdem seu proau ere siti alia quodam patio egundere. Haec ex eo euertite videmur,quo
niam potentiae, veritatis ae bonitatis vix, leu simplieite exercetur, seu assumpto etiam usu caetera tu proprietaruabsolui. tum , quas ab illa tu vir aqwaque propriori qua dam ratione emanate diximus substantialis nempe vit-tus,Existentiae vi accedentes, pio tenditur) addito vero persectioni, robole quodam pacto e suciditur, eadEmq
eii ire solent tam veritati, Durationis,ac Pulchri: udinis vitibus accedentibus, quam Bonitatis,Vnitatis, ac Vntutis in tertia respicientis robote adiuntio. Horum autem v numquodque clarius perip cietur ex
his quae ei lea Entium species dicenda erunt. in Od vero attinet ad modos quibut externit latis a clus ornari possunt, eat unde in abs tutatum proprieta tu in virtute, seu et ram dehonestati, unus utique facile assentietur huiusmodi actus pro essentilli, viri ut is natura exerceti vali ἐξ seu instinὰ, ex veritati, stadu nolenter seu inspienter, ei Bonitate at denter seu territiae pro Existentiae diuellitate extense vel contradia,e Duratione multiplici perseueranter vel intermisse. ob unitatis dissetcntias acute vel obtule, ex Persectionum da uinctione pei sectὰ vel imperseete, ex Dulctilitudinis gradu venuste seu invenuste, atque pro natura vii tuti
interna respaci eluis opportune vel importune. Et his quidem modus omnibus extern arum telati num usibus ac modis consummationem affert quoniam ipsa etiam virtus interna respiciens, ex qua talis modus.
effluit , inter absoluta, proprietates eli extrema,& G teras quodammodo petii t. C h v t a IlI. De ratim e Vtia Eus communasii tim diti ἰχ- Δ eII, a Vile depra capitis horum di fremiis. A quae circa pns communissimum communi si me perscrutanda erant,ira enat rara scit. Nunc ipsus doctrinae ordine sic exigente, Entis quatenus est Ens, species pet qui tendas esse non dubitamus. iis igitur obtemperantes qus in lo gicis circa analosorum absolutotum diuisones ae diffetentias constituta sunt, respiciem iis ipsum En, ratione essentiae pei secte ac absolute cognitae , virtutis seisiectcommunissi inae, modosque colligemus quibus virtutes ipsae tum esse, tum propria munia adimplete possunt, atque eorundem modorum postibiles copulatione, dia si in ictionesque contemplabimur. Omnibus enim quae persectionem arguunt, simul coniunctis, primi ac nobi lissimi Entis rationem, ut licet percipiemus. Reliqua ve to Entia constituenda erunt ex substractione eotii quae pei seniong arguunt Patet tam ἔ, horum v numquodque tutius ac te titi, ei sectum iri si diuisones, is solio, tationis vi eYetcendae sunt , inductionibus atque ex peiatientiis , quae se aluum adiumenta continent fulci
Modi veto,quibus entiu virtutes, atque entia ipsa es se,& propria munia exercete posui, ut videtur ad sena
68쪽
tium numerum 3 educi debent. nam sunt de exet centur
vel a se, , et non a te, uel per se, vel non per se, vel in se,
illa sunt & exetcgtur a se, quae in proptio Elle N actuens piscedens actumque praecedentem non supponunt. Illa non sunt neque exercentur a se, quae praecedens ensatque atium supponunt.
illa psi se sunt atque etiam per se propria munia ex- et ent,quae sola subsistunt di in proprio munere exerce do sibi iussieiunt, neque alterius vii tutis copulationem exquirunt. Illa non sunt per se neque per se munus pio , prium exercent, quae sola non subsistunt neque ipsa in proprio munere exercendo sbi sati, sunt, sed alterius
virtutis copulationem exquirunt.
Illa in se sunt atque in se munia sua obeunt, quae plena ni existendi tationem continent atque propti; atius,im siue umque in ci recipiunt. Illa veto neque in se
sunt neque in se munia sua exercent, quae plena existendi ratione carent, quaeque proprii actus vim atque stu-eium in se non recipiunt. Hi, se costitutd s. iam Entis speci cs analogas colligere, necnon quid ex horum unoquoque singulis conueniat,demonstrate tentemus.
δε- VM est, Ens, virtutemque ali.
quam admittenda esse,qus nullii piscedes Ens nullamque externam actionem supponat, sed vete a se sit atque operetur.tiam si unaquaeque actiti praecedente in actionem habet, pntium di actionsio do initio ae fine carebit: neque eritium seu actioniani
aliqua auii tepetietur, eam impossibile sit seu illud eti, subsilere, cuius costitutio deducenda est ex infinita e n. tium successione, seu actionem illam adimpleri, quae infinitas actiones supponit. nam infinitum transii non
potest. Hane veto virtutem,quae a se est atque operatur, petia etiam atque in se Esse atque operari necesse est nam, quae seu in proptio Esse,& in ptoptio mune te exercύdo alterius entis Ze virtutis copulationem exquirunt, seu plenam existendi ratione non continent, neque propitia ius vim ae stultum in se tecipiunt, ab aliis necessatio pendent, neque a se sunt. Ratio igitur ae vis huius vir tutis seu entis,quod a se est simulque per sede in se,valde admi abilis erit nam ex eo quod in se est, atque in se proprium exequitur munus, simplicis atque intellemialis naturae et it simulque vera libertate praediis. Erit na tui a sinplicis, nam quae composita sunt ea ratione ex et cEiur. vi singulae compositi partes ad unum aliquod de ducant ut, quod proprium munus ha exerceant, ut nulla virtus illuu ingrediens,aut propitii munus propria tantum virtute per sciat, aut illius bonu in se tantummodo colligat. Erit naturae intellectualis , nam quod suiplex est atq; in se agit, ve: at ut ei tea se no quasi circa subiectum ilie enim omni simplicitate catei et pluresque vir ut es complecteretur, quarum nulla vete in se agit) sed quasi circa suimet obieetum, quod ad solam intellectua. lem naturam pertinete exploratum est. Erit vera libet late praeditum, quoniam quaecunque in se operantur, dupropriae operationis nucium in se recipiunt, ad proprii commodi ae boni adeptionem eo litui manifestum est, uod i betam naturam arguit 5 seruilem excludit. Ea
em autem haec virtus ex eo quod non tantum in se est& operatur,sed etia per se, ita simplicis ac intellet ualis naturae erit, ut simpliciter etiam existat,vereq; in se manens appellari possit. intelligendi enim actum , quo se intelligit, nullius virtutis ministerio exere ebit Ideoquesie ut i semper est piona ad intellectionem quam per se perseit,ita ab ea nunquam desistit sed semper intelligitae intelligitur. Postremo eadem haec vi: tus ex eo quod non tantum
in se ac pet se operatur, sed etiam a se, exeellit ac supereminet omnium entium simplicitatem, omngsque vi tutes ae intellectus. Ideoq; ita libertate ii uitur,ut nulli teneatur. pater siquidem, illud quod a se est ii 5 posse ad mittere alterius Entis virtutem teceptionestiue exerce te, seu alicui deuinciti, seu abstituta libertate carete. Huius autem ordinis non plura, sed unicum tantum Ens admittendum est. nam si essent pluta , nulla inter ea daret ut connexio nullusque communis respectus, quin etiam satendum esset dati plures rerum ordines omith nodistinctos , omnique penitus connexione carente , illa enim quae a se non sunt, pendent ex necessita: uilli, ura se sunt. Ad horum unumquodque ritin Natura latam, sed ra
tionis etiam legibus aduersat ut, entium quippe omnium communem eonceptum dati manifestun est constat autem ea,quae comuniter concipiuntur, aliqua, litet coniungi.
Quapropter dato aliquo Ente, seu entiu serie aliqua ab alias entibus omnino seiuncta, sequitur, , haec simul
coniuncta & disiuncta esse. Platerea quaetendum esset, an prima uniuscuiusque ordinis Entia , quorum unumquodque in suo ordine perfectissimum est, eonu emiant
in aliquo. vel in nulli . si dicatur, in aliquo conuenit illorum simplicitas amouebitur. Quod s id negetur, satendit metit unumquodque sinus pei sectis 1 imum de impersectis, imum esse. Etit persectissimum. quoniam in proprio ordine estptimum. erit impetia chil, imum, quoniam caret omni
persectione alterius quod persectissimum est. Couincimur igitur, Ens,quod i se est, vete singulare
atque unicum esse. Idem etiam longὰ excellet vitiuigae dignitatem Entili omnium qui sunt,uel qui esse posisunt, vel eque de absolut) persectissimum et it nam teli qua omnia ac teliquorum persectio om is necessatili ab illo ei iluunt quod singulariter a se est. Constat autem esse tum perfectione in propiis caulae persectionem excelle te non posse,sed ab ea ex necessitate deficere. C p v et VI.
De domi proprieti bi UOM 3 eprimo i Veritare E ti iam accedendum est ad proprietates ma-lsis absolutas pei sectis, inii huius Entis, ad
quod humMa imbecillitas ex Dei voce utcunque erigi solet. Id tecte practabimus, modum ac rationem attingentes , quibus conuenit huic Enti verum ae bonum esse, nec non qualiter existat, duret, preditumque sit uni a
te Persectione, Pulchritudine , & vi se interne teipi
ciendi. nouimus enim horum v nurn quodq; Enti, prout est ens, aliqua ratione conuenite, neque in dubium t uocati potest, an huiusmodi communiora ae in determinata entium unicuique proprie ae determinate apte. tur, seu an aliquid praterea ex illis effluat. nam sicuti propria communium limites non transcedunt, ita communia analoga a propriis tes pectu modi necessario contrahenda sunt. Exordiamur a velitate, quae inter Entis proprietates censetur ptima. Haec ab illis veritatibu seiunge da erit,quae vel in pro postionibus tepetiuntur, vel ptopostionibus exprimuntur. nem enim horum aliquod obiicere potest intima ae Deo propriam vetitat quae scuti aptat ut simplicissimo enti, ita summam contineat simplicitatem necesse est. siquis autem ea attendat,que de Deo Opt. Max veteasstinati, ae negari solet, no absque lanima admitatio ne intueri potetit de eo unumquodq; smul S: assii maii& negari. Vnumquodque de Deo aliquo pacto amrmati potest, quoniam unumquodque ab eo ex nccessi. late pendet neque ab illius vii tute seiungitur. Ruisis eadem de eo vete neganda sunt, quoniam ea titionEvnumquodque in se continet, vi singula longe excellentiori gradu contineat, simulque unumquodque longe excellat.
69쪽
Ipsa autem smplieit veritatis vox duo menti nostrobiicere iolet rem scilicet concipiedam, di eiusdem rei
conceptum siue compta hensionem. Horum utrumque
in hae diuina Velitate coiiangi oportet, quin immo unuvere atque idem omnino est. nam quae persectionem a t. munt ita a persectissimo Ente continentur, ut diuisioneo i ieiecta illi indivisibiliter atque identi se E copuletur.Nos taliae,quoniam diuis bili xit tuti innitimur, hie qui unum omnino esse cognossimus, distinctim conte. plati atque cognoscere cogimur. Diuinam igitur vetitatem ex ea parte respicientes,
qua 1 rcipi ae concipi potest, Deile assentiem ut ipsimita uniformem smplicem, immutabilem ae apertam esse,ut omnem diu ei sitatem, omnem multiplicitatem , Omnem variabilitatem, omnem obscuritatem repellat. nam obiecti diueistas, multiplicitas, variabilitas atque obscuritas fallaciam erroremque parit, aut certe iiii rei sectum cognoscendi in odia in producit. quoium nullum vel pii inae eminentissimaeque vetitati inesse potest
vel eam concomitati. Eandem vero veritatem ex ea parte intuetes qua eo
ostir de concipit, imtutissime percipiemus ea acutis ima maximeque perspicaci intelligentia praeditam esse similique proprio compta hentibili semper adhaere te. Si quis autem nos impellat ad id utcumque prosei E.
dum quod ipsum diuinum intelligibile vere constituit,
hae ratione illi pro vitibus si insicere enitemur. Acci. pimus ex iam constitutis, Esse Se Veritatis funda metum esse, sese ad alterutrum consequi, ideoque Entium at que velitatu ordines coaequari. Accipimus etiam, unu uodque i in aliquam continere, qua ea, ae intelli pendi virtute sunt praedita , excitate, ae ad I timet conceptum atque intelligentiam perducere positi, Mariorem tamen seu obscuriotem, prout cogno ieentis vitetutis conditio set t.
sicuti igitur ex priori positione ecilli g tui, diuinae veritatis vim ab aliis haud secus d ungi, quam diui
num Esse ab aliis entibus egentialiter ieiungitur, ita ex poste toti deducitur eiusdem diuinae vetitatis vim hominum mentem ad sui conceptum impellere, atque
etiam certis quibusdam illustravonibus ad id praestati.
dum firmare atque aptam reddere. singula autem perpendentes, quae hominum menti obiiciunt ut, duo tan tum modo te petiemus, quae sicuti diuinae veritati, vim manifestὸ continent, ita ad eandem vicu inque attingε-dam nos manu ducunt. Primum et it essendi ratio, qui Entium vini cuique necessarao inest . quaeque a primortite neeessalia enuit atque emanat.Si quis igitur eo m. munem hane essendi rationem, tanquam dium. Velita. iis radium attendens, mentis aciem dirigat ad illiu, sontem, qui entia omnia virtute coinpleetitur, atque o. mma supereminet, coneturque intueri idem Ens, tam .
quam se in spiei Es, proprium scilicet intelligibile atque idiam . in qua idaeae omnes intelligibiliaque omnia vir tute insunt, ite , recte, ni fallimur, dirigetur ad diuinae veritatis intelligibile. Secundum , quod idem praestare potest ac fortasse
ratione longe praestantiori, sumit ut ex commilitis, imas illedibilitate , duae indistinctὰ conuenit non tantam rebus omnibus, sed conceptibus etiam, quin Rips, oeibuit ignifieantibus. Siquis enim communissimam hane aptitudinem, tanquam diuinae vetitatis radium atteadens, per eam ad illius sontem, in quo singula uiuifice continentur, mentis intuitum figat, hic fortasse illorum sententiam non spernet qui dixerunt, Deum ita esse, ut Ens recte appellati no possit, cum omne etiaentis conceptum excellat. Ea veto, quae se speculanti bii, ipsius diuinae vel iratis dono occurrete possent , s lentio potius venerari quam vetbis prolet te licet.
T summa ae diuitia non itas cuius contempla ito diuinae velitatis conleplationi annectenda est, aliquo modo coci=:atur, praecipue statuendum videtur, non Enti bonum aptati
non posse, id autem quod ea ens, bonum esse vel ex eo quod est,uel ex eo quod in optimo suo statu sit eo isti tu
tum. Statuendum praeterea erit, ea quae in Optimo statu sunt eonstituta, necessat id vel ex propria vel ei, et ius alicuius vitilite optimo statu frui, nee non ea quae bona
sunt vel sbi praecipue bona esse, vel hon sibi praecipue.
sed aliis. S, haec ad Dei bonitatem contrahantur explo latum erit diuinum Est ex eo quod tale est,smul 5e bonum esse re optimo statust , idemque noti alleliae sed propriae virtutis vi, atque esiam si in praeeipue bonum esse. nam,s illiu , Esse ab optimo statu deseciet, vel ad optimum alterius Entis vi deduceretur,seu s alias prae
cipue, non autem sibi bonum esset, neque vete simplex eisset, neque caeterorum Etitium dignatatem ac per se. ctionem excelletet. ea enim quae vel optimo non tiuun.
tui statu, vel illo quidem fruunt ut, sed alterius hirtutis munere, seu ita sunt hona ut illorum bonitas ad alteriti, praecipue bonum diligatur . neque vere simplicia sunt,
neque extera Omnia supereminere atque excellere pos sunt. at iam constitutum est, Deum simplis, iniu ac pesse iis imum esse. Nulla igitur ratione in dubium reuocari potest,quin eidem euentialiter conueniat optimo
statui sivi, atque ipsum esse de optime esse, indissolubialiter copulate. sinuli, sibi atq, ex propria virtute bonue se. ideoque tectissime ipsum bona de ipsam beatitudinem appellati, nullum enim aliud bonum seu ratione gradus, seu ratione modi, melius ac beatius inueniri potest. C, ovi vir D. abnui C p v et v lii.
De distina Loema, sime ex eis modo. V. o N A M pacto hoc diuinum Ens te ipsa exi.
illud certe circustantia at qua aliqnaue ei conscriptione includi atque arctati pollia asserere non licet. hi enim existendi modi alia Entia ex necet, itate lupponunt, atque ab illis aliqualiter pendent,
ideoque loge admodum distant a primo ae nobilissimo
Ente, quod si cud a se omnino est, ita sibi tantummodo innit jur. Hunc autem praestantissimum existendi modii ut mentis nolicae seri infirmitas, sortas te attingenius respieientes Existentia illius veritatis, q=ς verbis expil- mi lolet, quaeque nobis aliqualiter cit familiarior: nam cstin duo in huiusmodi veritate reperiantur, vocis se :licet sonus siue etiam charactetes, quatenus scriptis continetur, de veritas ipsa concepta atque prolata. seu scripta, horum priora, ii nus scilicet charactet; que ae paginae, in quibus ipsi citaracteres pingutur, eorporea euidentet sunt. Veritas autem est verὸ spiritualis . nam caedε vetitates sicuti ab uno homine prolatae repeti pollunt a pluribus qui in variis locis variisque temporibus repetiuntur,itam Vna certa quadam pagina dein v uo taliomate conscriptae pluribus pagin s inscribi possunt de ad
vatia loquent: um idiomata transferri. ex quibus iacit εdignoscitur veritates has ex propriae naturae statu nequa locis, neque temporibus, neque circunstantiis vli is aristari, seu circumscribi, sed horum unumquodque illis accidere, ex eo quod corporeis innitantur, aut ab eisdε
Siquis igitur huiusmodi eorporea ab ipsa veritatis s-
ineatione mente seiunxerit, c aliquam concepetitueritatem quae horum nullo indigeat, sed sibi initatur, hic ni fallimur spiritalem exiliendi modum attinget,
illor umque existentiam intuebitur, quae neque terminis eircumlcribuntur, neque locis contiueritur,cam tamen ubique sint, aut certe esse possint. Eadem, autem clarius
intuebimur, animaduertento, veritates, quae a nobis
concipi ac exprimi possunt, ab his qua sibi innii lauratque simantur longe distare , neque ob id tanti m
70쪽
quod hae nullὶ torpor nni indigent adiumentis, nostrae
autem ab illis destitutae penitus evanescunt ,sed ex eo etiam quod unaquaeque nostratum veritatum ab aliis o. mnibus dis uncta est,cum tamen ex aliarum lumine pudeat,ab illisque firmetur aut certὰ posciatur. Veritas
autem iii se manens, diuinaque praecipuc,omnes vetitatis partes smul complectitur,quas etiam ad unicam colias ieens v matem simul illustrat ac perficit.Huius autem admirabilis collectionis imago aliqua elici fortasse potetit,s mutuis loquendi modum nobis finxerimus, in quo votbayqcgsque tali vi tute sint praeditae ut non v- nam tantummodo tem explicent, uti in communi ho minum locutio e lapiis me irontingit sed conceptus mtiam, nec non conceptuum plurimorum coniunctione, quinetiam ad id deducantur ut vox unica conceptus omnes nee non optimam illorum dispostionem atque omnimodam coniunctionem proponat. Ab hac igitur amplissima signis eatione id omne quod corporeum est seiungentes, atque spirituale tanquam unicum & in se manens intuentes, ad eam fortasse existendi rationem, qua diuinae veritati conuenit, aliqualiter deducemur, atque amplissimum simulque indivisibile volume illud,
in quo vetitates omnes in unica vel itate fulgent ae rutilant, tanquam in speculo de in aeniginate, ut mentis nostrae fetunt tenebrae,coniectabimus.
E o iam ad diuinam Durationem explicanda
conuertatur oratio. id ut tecie per sciat ut, praemonendi sumus Durationis voce, si pio
ptiam illius respexerimus vim. illud tantum. modo sqnificati , quod mutationi oppositum est muta
tioneque omnino eatet. omnia squidem quae mutantula priori statu utcumque recedunt plenaque duratione
Dutatio veto ut mutatione ita omni etiam inchoa. tione ae consummatione carebiti nam absque aliqua nouitate ae mutatione ulla seu inchoatio seu colammatio dati no potest. Durationis ergo vox recte no aptatur seu rebus quae mutatur,sue illatum mutatio perseuete di siue fici perseueret, siue aiundem mutationibus , sue perseuerent sue non perseuerent. ea namque qus mutant ursilla tu mutatio perseuerat I priori statu semper receduli quod Dulationem malit sese excludit Si vero illa id mutatio cesset . eadem itidem duratione carent: nam mutationis consummationein tecipiunt atque ad illius ea rentiam seu quietis inchoationem deducuntur.
Simili ratione ipsa met mutatio, sue i ii eueret sueno perseueret .vera eat et duratione quoniam illius per seuerantia indesinenti innitit ut mutationi: ex eo enim dicitur perseuerare, quoniam praecedens mutario, po steriori aceedente recedit, ideoque ipsa mutatio peten. nitet mutatur. Qiiods cesset,haud secus veta duratio ab ea excluditur. ex huiusmodi enim cessatione immutabilitarii inchoatio atque mutationis consummatio de monstratur, quorum utrumque, ut iam dictum est, plenam expellit durationem. Motus igitur, quamuis peten. nis, pei uetantia, durationis vocem vere ac propraenon admittit: illius squidem perseuerantia continet prius ae posterius, smiuque inchoationem ac consum. mationem Dutationis vero perseuerantia prioritatem ae posterioritatem, nec non inchoationem ac consumismationem omnino repellit. His de durationis natura se constitutis, eolli aere licet diuinam Durationem,qua
exteras omnes praecedit ac superat, Omnem mutationε. omnem inchoationem , atque omnem consummatione vere excludete . idque non tantum ratione essentiae e
xistentiique, sed ratione etiam Operationis, necnon ratione modi, quo huiusmodi operatio exerceri potest.
neque enim diuinum Esse aliquando incepit, sue ali. ruando desnet, aut diuina operatio quae irem initio aene caret, successonem mutationumve aliquam ad mittit , sed ita petenti ter perseuerat, ut sbi coniuncta in seque collecta ac omnino contracta sit. Haec autem dilucidius percipiemus, dato, diuinum Ese diuinamque . operationem aliquando incepisse, aut alJquando suturam non esse,aut non eadem penitus iatione esse. Pr
secto at diuinum Esse aliquando incepit, necessario sa-
tendum erit aliam durationem aliudque Ens praecessi ser essendi enim inchoatio non essendi te, minum demonstrat. terminus aurem praecedentem durationem
arguit. Si vero diuinum Esse aliquando desuet, admit tenda erit prior ac firmior duratio, cui hae essendi ae noessendi durationes innitantur. Sin aute diuina essentia vel operatio aliquaste ira. mutabitur plures et ut diuinae durationes. Qua te priore ac stratote durationgconuincent, siti uis; aliquod Ens praecedere primu Ens illudque sustinere. na Duratio est 'Entis proprietas, neq; absque ullo Ente repetiti potest. Prateiea,s diuinum Esse,seu operatio admitte te ponsent successionem mutationemve aliquam, nec alium esset priorem statum posteriori vel praestantiorem vel minus praestantem esse: quorum utrumque & summam a Deo persectionem excludit,s: in Deo non unica ,sed pluribus rationibus desectum inducit Ergo, ne assent, 'ti cogam ut seu aurationum atq; sntium ordine: iii infinitum extendi,seu primum ens summa persectionec tete desectui ue alicui subiici, tanquam explorata admittenda sunt ea quae tradita sunt de prima diu in queduratione, quam Aternitatem appellare licet. Huius autem aeternitatis diuinaeque durationis , s tecte an maduertimus, imaginem aliquam plabere fortasse po-t si sensibilis quies iootusque carentia:hae enim ex motus quidem,qui vere ingsurabilis ess,concomitantia mε- sutam admittit, sed non ex propria natura. nam ii haec
penitus seiungatur a motu omnis mensurae incapax et it Quam obt ii s finxerimus eam concomitata actum aliquem omnis motus expertem, ex sensi, Ii illius coniae eptu perducem ut vicumque ad imaginem aeternitatis, quae pi imi intellectus spiritalem actum consequitur. C , re v x X. De abii 1 ci I 1titares tu lux L .
v ad diuinae Durationis ipsusque A ternitatis pei ceptionem speciant, hoc modo enariata stit. Ad diuinae autem unitatis conceptu vicumque obtinendum , accipiendum esse e , o xistimamus, omnem substantialem Vnitatis diu ei state pendere seu ex numero & natura rerum quae coniunc
titur seu ex multiplici coniungendi modo. Duo hiesbi inuicem aliquando aduersantur, aliquando fauent. Tune sbi inuicem aduersantur, clam alterius consumiamatio alterius consummationem repellit,ut in sti gula iis homini, & in ciuitatis unitatibus euenite videtur. ciuili, quippe unitas, s cuniunctorum natura attenda. tue , dignior erit unius hominis una tale, quae tamen exeoniungendi modo imperfectior ac infirmior est nam homi uis unius partes ac membra longe decentius co putant ut quam ciues ex ciuili societate uniri possint Tunc aute i se duo sbi inuicem Luet,ca in maior unius persectio maiorem alterius persectionem requirit. Hoeiti spiritalibus t atque in diuina viaitate praesertim, ruenire perspicuum est. neque enim alit et unitas virtuti minentisimae, a qua desectus omnis penitus abest,coi uenire posset. In ea itaque reperientur coniuncta re secta omnia, sue sint, sue est e possint,atque ita coniun cta ut non tantum indivisibiliter copulentur, velum etiavnum penitus atque idem sint. Diximus aute persecta omnia: nam ea, quae aut o. anino sunt mala, aut malo aliqualiter coniunguntur,a diuina unitate seiungenda e se in dubium te voeare non li cet quin etia ipsa persecta, atq; ex propria natura bona, diuitis unitati ea ratione anne tenda et unt,ut illatu de sectu, impersectioque omnis seiungat ut, neque enim horum