장음표시 사용
281쪽
Praueri. t. illa Salomonis pertinet execratio: Qui abscodit fiumenta, maledicetur in populis. Quos, suoru in scelerum admonitos, Paroelii liberius accusibunt, ac propositas illis peccatis poenas explicabunt uberius . Haec de uelitis: nunc ad iussa ueniamus: in quibus satisfactio, uel rostitutio primum locum habet . peccatum enim non remittitur, nisi restituatur ablatum. sed quoniam non is solum, qui furtum secit, ei cui furatus est, id debet restituere, sed omnes praeterca, qui fiarti pamticipes fuerunt, hac lege relli tutionis tenentur ; aperiendum est, qui sint illi, qui hanc satisficiendi, uel restituendi necessitatem effugere non posunt. Sunt autem plura hominum genera: ac primum est eorum , qui furari imperant: qui no modo sunt ipsi fit riorum socii, de auctores, sed etiam in illo fit rum senere deterrimi. Alterum genus par uoluntate primis, potestate dispar, in eodem tamen furum gradu ponendum, eorum, qui cum iubereno possint, suasores sunt, atquci impulsores furtorum. Tertium genus est eorum, qui cum furibus consentiunt. Quartum genus est eorum, qui participes furtorum, inde lucrum ipsi etiam ficiunt: si lucrum dicendum est, quod, nisi respuerint, eos addicit aeternis cruciatibus: de quibus sic loquitur David: Si uidebas flarem, currebas cum eo. Quintum genus est furum ; qui cum furta possint prohibcre, tantum abest, ut illis occumrant, &obsistant, ut eorum licentiaira permittant, atque concedant.
Sextum genus est eorum, qui cum S furtum factum, & ubi Bistum sit, certo sciant, non indicant rem, sed eam se scire dissimulant. Po- t stremum genus est, quod omnes complectitur furtorum adiutores, custodes, patronos, quique illis receptaculum praebent, ac domicilium, qui omnes & sati sincere debent iis, quibus aliquid detractum est, & ad illud necessariunt ossicium uehementer cohortandi sunt. Ne huius quidem scelcris omnino sunt expertes, approbatores sumtorum, & laudatores. Nec uero eti. im ab eadem culpa sunt alieni filii familias, & uxores, qui pecunias a patribus, & uiris surripiunt. De Operibus Iam uero huic praecepto illa subiecta sententia est, ut pauperunt,&inopum misereamur, eorumque difficultates, & angustias nostris seras inpave cultatibus, & officiis sublevemus. quod argumentu quia saepissime,& copiosissime tractadum est, petent ea Parochi ex uirorum sanctissicypn is , morum,Cypriani,Ioannis Chrysostomi, Gregorii Nazazeni, & alio-Iρ .cis . rum libris, qui de eleemosyna praeclare scripserunt, quibus huic musi P H ζ satisficiant. Sunt enim inflammandi fideles ad studium, & alx critatem opitulandi iis, quibus aliena misericordia uiuendum cst. Sunt uero etiam docendi, quanta habeat necessitatem eleemosyna, ut uid
282쪽
ut uidelicet re,&opera nostra in egentes simus liberales, uerissimo illo argumento, quod summo iudicij die detestaturus sit eos Deus, S: sempiternis ignibus addicturus, qui eleemosynae ossicia praetermiserint, ac neglexerint; illos autem collaudatos in patriam caelestem introducturiis, qui benigne fecerint indigetibus . est utraque Christi domini ore pronunciata sententia: Venite benedicti patris mei. Matib. I. possidete paratu uobis regnu m. &; Discedite a me maledicti in igne aeternum. Vtentur praeterea sacerdotes accomodatis illis ad persuadendum locis; Date,&dabitur uobis. Proserent Dei promisium, LM. s. quo nihil uberius, nihil magnificentius ne cogitari quidem potest. Nemo est, qui reliquerit &c. qui non accipiet centies tantum nunc Marc. o. in tempore hoc,& in saeculo futuro uitam aeternana. Adiicient illud, quod a Christo domino dictum est; Facite uobis amicos demammona iniquitatis: usicum deseceritis, recipiant uos in aeterna tabernaculae Huius uero necessarii muneris partes exponent, ut qui largiari non possunt egentibus, quo uitam sustentent, saltem commodet pauperi,iuxta Christi domini praeseriptum: Mutuum date, nihil in de sperates. Atque huius rei laticitatem beatus David expressit: Iu. Pi l. i. cundus homo, qui miseretur, dc commodat. Est autem Christianae pietatis, nisi sit aliunde ficultas bene merendi de iis, quibus ad unctum aliena misericordiaopus est, uitandi etiam otii causa, labore, opera, ac manibus ea quaerere, ciuibus inopum indigentiam leuare possint. ad id omnes suo exemplo hortatur in epistola ad Thessalonicenses Apostolus illis uerbis: Ipsi enim scitis, quoad modum OpOs t. ad Tias a. teat imitari nos. Item ad eosdem: Operam detis, ut quieti sitis, & ut i. ad Thes. uestrum negotium agatis, & operemini manibus uestris, sicut praecepimus uobis. Et ad Ephesios : Q in furabatur, iam no surctur: ma- μυλιgis autem laboret operando manibus, quod bonum est, ut habeat unde tribuat necessitate patienti. Est etiam fiugalitati cosulendum, parcendumque bonis alienis, ne ceteris graues, aut molesti simus. quae temperantia sanequam elucet in omnibus apostolis, sed maxime eminet in D. Paulo; cuius illud est ad Thessalonicenses: Nemo r.ad Thes. r. res estis, fratres, laboris nostri,& sitigationis: nocte, & die operates. ne quem uestrum grauaremus, praedicauimus in uobis euangelium Dei. Atque idem alio loco Apostolus; In labore,&titigatione no- atrae 3.cte, & die operantes, ne quem uestrum grauaremus. Sed ut ab uniuerso hoc genere nectriorum facinorum abhorreat fidelis populus, Parochis a prophetis petere,&a reliquis diuinis libris sumere par erit detestatione furtorum, & rapinarum, & horribiles minas a Deo propo-
283쪽
Amis. propositas cis, qui illa scelera c5mittunt. Clamat Amos propheta: Auclite hoc, qui c5teritis pauperem, & deficere facitis egenos terrae, dicentes, quando transibit mensis, & uenundabimus merces, & sabbathum, de aperiemus frumentum, ut imminuamus mensuram,&augeamus siclum, &supponamus stateras dolosas λ Sunt in cade sententia multa apud Hieremia, in Prouerbiis, &apud Ecesesiallicum. Nec uero dubitandum cst,quin haec malorum semina, quibus malis opprimitur haec aetas, magna ex parte in his inclusa sint causis. Veruut assuescant Christiani homines prosequi omni liberalitatis, ac b nignitatis officio egentes, & mendicos, quod ad alteram huius princepti partem pertinet, proferent Parochi maxima praunia, quae boneficis, & largis, & in hac, & in altera uita daturu se Deus pollicetur. Sed quia non desunt, qui etia se in furtis excusent, admonendi sunt,
fore, ut nullam eorum peccati excusationem accipiat Deus; immo uero futurum, ut illa purgatione non modo non leuetur peccatum, sed mirum in modum augeatur. Ecce, nobilium hominum non ferendae deliciae, qui culpam extenuare sibi uidentur, si se ais r marint, non cupiditate, aut avaritia ad detrahendum alteri sua descendere, sed tuendae causa amplitudinis familiae, & maiorum suorum, quo rum existimatio, ac dignitas rueret, nisi rerum alienarum accessione fulciretur. Quibus perniciosus error eripiendus est; simulq. demonstrandum, unam esse rationem conserucandi, S amplificandi copias,& opes, maiorum q. gloriam, si Dei uoluntati paruerint, si cius pra cepta seruarint; quibus contemptis, findatae, & optime constitutae opes euertuntur ; reges ex regio solio,& summo gradu honoris p cipites exturbantur; in quorum locum infimi interdum homines,& qui summo in odio illis fuerunt, diuinitus uocantur. Incredibile est, quantopere his succenseat Deus. cuius rei testis est Isaias, apud II . t. quem sunt illa Dei uerba: Principes tui, infideles, socij surum: omnes diligunt munera, sequuntur retributiones . propter hoc est dominus Deus exercituum sortis Israel; Eheu co labor super hostibus meis, & uindicabor de inimicis meis: & couertam manum mea ad te, & excoquam ad purum scoriam tuam. Non desunt, qui non
iam illa asserant causam splendoris, &gloriae, sed uictus,& uitae commodiorem ficultatem, & elegatiam . qui refellendi sunt, docendi q. quam impia sit eorum & actio, & oratio, qui ullam commoditatem anteferat Dei uoluntati & gloriae; quam, negligendo eius praecepta, offendimus mirandum in modum. etsi quae potest esse in furto commoditas, quod summa inc5modacpnsequanturὶSuper furem enim,
284쪽
inquit Ecclesiast. est confiisio, de paenitentia. Sed fac esse, ut cum illis Eccla. s. non atur incommode: dedecorat fur diuinum nomen : repugnat eius sanctissimae uoluntati, salutaria ipsus' praecepta cotemnit quo ex fote omnis error, omnis improbitas, omnis fiuit impietas. Quid, quod audire licet interdum seres, qui nihil sc eo peccare coicia dant, quod detrahant aliquid locupletibus, & copiosis hominibus, qui ea detractione nihil damni faciant, ne sentiant quidemὶ misera sane,&pestifera defensio. Putat alius satisfactionem tua accisi debere,quod eam surandi consuetudinem cepit, ut non facile possit ab illaniente,&actione desist ere: qui nisi audierit Apostolum dicentem; Qui fit. rabatur, iam non laretur; uelit, .nolii criam consuetudinem capiet arternorum suppliciorum. Non ulli .d, qui excusant se, occasion data, alteri aliquid ademisse. cst enim illud tritum sermone prouer
bium ; Fures, qui non sint, fieri occasione. qui hac ratione sent denestria sententia deducendi, restandum esse prauis cupiditatibus Nam si cotinuo est re perficiendum id cpiod libido presuaserix; quis modus, quis finis erit scelerum, ac flagitiorum λ:Turpissiniat igitur est illa defensio, uel summae potius intemperantiae ; Ar iniustitiae consesso. Nam qui dicit, se no ideo peccarci quia nullam habet peccandi occasionem,idem propemodum fatetur se semper oblata dccasio, ne peccatorum. Sunt, qui furari se dicant ulciscendi ratisi quod ab aliis eadem iniuria sint assecti. quibus itarespondendum est; primunemini licere iniurias persequi et deinde n5 posse quemquam rei suae
iudicem esse: tum multo minus co di, ut poenas ab aliis repetant eorum, quae alii in eum peccaueriant. Postremo, quidam furtum satis illa ratione defensum,tectumque arbitrantur, quod cuin sint aere alieno oriressi, aliter eo liberari non possint, nisi illud furto ditat- . uant. quibuscum ita agendum est, nullum esse grauius aes alienum,
α quom s prematur humanum genus, qua debitu in illud, cuius in diuina precatione quotidie memini rhus; Dimitte . nobis debita Matib. εnostra; quare illud insanissimi hominis esse, plus uellet Deo debere, id est plus peccare, ut, quod debethonti inibus, dissbluat; anultoque praestare, coniici in carcerem, quam mandari suppliciis inferorum sempiternis: longe etiam esse grauius Dei, quam hominum iudicio condemnari: porro autem supplices ipses ad Dei opem, ac pietatem confugere debere, a quo , quid opus sit, possint impetrare. Sunt alia excusationum genera: quibus Parochi prudentes , ac sui ossicii dili . gentissimi, ficile poterunt occurrere, ut aliquando habeant popi sum sectatorem bonorinnoperum.
285쪽
Quantam non modo utilitatem, sed etiam necessitatem habeat assidua huius do praecepti explicatio, & ossicii admonitio, nos D. I racia. i. cobi monet auctoritas, illis uerbis; siquis in uerbo non offendit, hic persectus est uir. & idem; Lingua modicum quidem membrum est, dc magna exaltat : ecce quantus ignis quam magnam siluam incendit. &quae sequuntur in eandem sententiam. inibus duo monemur, primum latissime patere hoc linguae uitium: quod etiam ibridiis. la Prophetae sententia confirmatur; omnis homo mendax: ut propemodum sit unum hoc peccatum, quod ad omnes homines pertinere uideatur. Alterum, inde proficisci mala innumerabilia, cu ni fiepe maledici homines culpa facultates, tima, uita, animae salus ami latur , uel eius, qui laeditur, quod contumelias patientevitare non
possit, sed eas impotenti animo persequatur; uel eius, qui laedit, quod prauo pudore, &tasa cuiusti existimationis opinione deter ritus, adduci n5 possit, ut illi, qui offensis sit, satisfitiat. Quare hoc
loco monendi fideles erunt, ut quatas possunt maximas Deo gratias agant de hoc salutari praecepto non dicendi salsi testimonii ; quo nosolum ipsi aliis iniuriam' Ecere ueramur, sed etiam hac obedientia ab aliorum iniuria prohibemur: Verum hoc praecepto eadem ratione. α uias rogrediendum est, qua in ceteris progressi sumus, ut uide licet animaduertantur in eo duae leges; altera prohibens, ne falsum dicatur testimonium; iubens altera, ut, simulatione, tillaciisque
sublatis, dicta, & secta nostra simplici ueritate metiamur. Cui uxossici j Apostolus Ephesios illis uerbis admonuit: Veritatem facie tes in charitate, crescamus in illo per omnia. Sed prior huius praecepti pars habet hanc rationem, ut, quamuis nomine salsi testim nil significetur quidquid in bonam, uel in malam partem de alte
ro constanter dicatur, siue in iudicio, siue extra iudicium, tamen
praecipue prohibeatur illud testimonium , quod in iudicio, filso
dicitura iurato: iurat enim per Deum testis; quod ita testificantis, α diuinum nomen interponetis oratio plurimu fidei habet, & ponderis. itaque,quia periculosum est hoc teltimonium, iccirco praecipue prohibetur: iuratos enim testes, nisi exceptionibus legitimis excludantur, aut eorum staperta improbitas, atque peruersitas,
ne iudex quidem ipse potest reiicere , praesertim cum cxtet iussumit diuinae legis, ut in ore duorum, uel trium stet omne uerbum.. o Sed
286쪽
Sed ut praeceptum fideles plane intelligant, docendi erunt, quid significet hoc; P R o x I M i; uocabulum,in quem Lisum testimonitim dicere minime licet. Est autem proximus, ut ex Chri iti domini doctrina colligitur, quicuque rict opera nostra, siue ille propinquus L '. sit, siue alienus, siue ciuis, siue aduena, siue amicus, siue inimicus: neta enim est existimare, contra hostes licere falsum aliquid dicere pro testimonio, q uos iussu Dei, ac domini nostri diligere oporteat. I. 'quin etiam, quia sibi quisque quadam rationc proximus est, nemini fas est in se falsum testimonium dicere; quod qui committant, s-bi ipsi notam inurentes ignominiae, ac turpitudinis, &se ipsos,& ir Ecclesiam laedunt, cuius sunt membra: quo modo etiam, qui sibi imortem consciscunt nocent ciuitati: ita enim estapud sanctum Augustinum; Nec rei te intelligentibus poterat uideri, Κόn esse probrubitum, ut aduersus seipsum quisqua filius testis assisteret, eo quod
in praecepto additum ruit, Contra proximum tuum. Sed non idem
si aduersus seipsum quisque fessum testimonium dixerit, ab hoc cri-mine se putetilienum, quando regulam diligendi proximi, a semetipso dilector accepit. Verum, quia prohibemur proximum laedere
salso testimonio, nemo propterea contrarium permitti nobis arbi- itretur, ut peierando liceat conciliare ei, qui noDiscum natura, ac religione coniunctus sit, aliquid utilitatis, aut commodi. Nemini enim mendacio, & uanitate, multo minus periurio studenduni essi Quare sanctus Augustinus de mendacio ad Crescentium docet ex s. u. . Apostoli sentetia, mendacium in selsis testimoniis numerandu esse, etiam si in cuiusquam silia laude dicatur. Nam locum illum tr. actis, adcurii Inuenimur aute & tas testes Dei, si testimonium diximus aduersis Deum, quod suscitauerit Christum, quem non suscitauit, si mortuino resurgunt; Falsum, inquit, testimonium uocat Apostolus,siquis deChristo, & quod ad eius laudem uidetur pertinere, ilientiatur .pissime uero etiam contingit, usiqui alteri fauchobsit alteri, certe erurandi causa affertur iudici, qui interdum fit sis testibus adductus cohtra ius secundum iniuriam statuit, 3 iudicare C tur Non numquaelia fit, ut, qui ob sellam alicuius testimoniu causam iudicitauicerit. idque impune tulerit, exultans iniqua uictoria, assuescat corrumpe
re,&adhibere falsos testes, quorum operasperat seposta ad id, quod lcumq. concupierit, peruenire. Est uero id, & ipsi testi grauissimum, qui&abeo,quem iureiurando subleuarit,&adiuuerit falsus,&pem iurus agnoscitum& ipse,quod ei e sententia succedit scelus,quotidie maiorem exercitatione,& consuetudine capit impietatis de audaci P.
287쪽
Vt igitur testium uanitas, mendacia, & periuria prohibentur; sic de
accusatorum,S reorum,& patronorum, cognitorum,& procuratorum , aduocato ruin, & omnium denique, qui iudicia constituunt. Postremo uetat Deus omne testimonium non modo in iudicio, sed etiam extra iudicium, quod alteri incommodum, aut detrimentum possit afferre. Est enim in Leuitiquo loco haec praecepta iterantur, his Levit. ly. uerbis: Non iacietis sertu, non metiemini, nec decipiet unusqui . proximu suum: ut nemini dubiu csse possit,quin a Deo omne mendacium hoc praecepto eiectum codenetur. quod apertissime testatur Wal. i. David in hunc modum: Perdes omnes, qui loquuntur mendacium. ne factiori, Prohibetur autem hoc praecepto non modo filium testimonium, uitium qum sed detestabilis etiam libiilo, & cosuetudo detrahendi alteri: qua ex is incredibile est, quam multa,& quam grauia& inconam Mezmala nascantur. Hoc uitium maledice,& c5tumeliose dicendi occulte in alterum, passim improbat diuinae litterae. Cum hoc, inquit D PIU.ος. uid, non edebam. & S.Iacobus: Nolite detrahere alterutrum, fratres ιμ- mei. Nec uero praecepta solum sacrae litterae, sed citam excpla suppo- ditant, quibus sceletis magnitudo declaratur. nam & Aman, confictis criminibus,adeo incendit in Iudaeos Assuerum, ut is omnes cius gentis homines imperarit occidi. Reserta est huiusmodi exemplis sacra historia; quorum commemoratione, sacerdotes operam dabui, ut fideles arei improbitate deterreant. Vt autem peccati huius uis, quo de altero detrahitur, omnino perspiciatur, sciendum est, non
tantum adhibeda calumnia offendi hominum existimationem, sed de augendis,amplificandisque criminibus ; & si quid occultius ab aliquo commissum sit, quod ubi rescitum fuerit, graue, aut turpe sit ad ruinam, eam rem, qui, ubi, quando, quibus non necesse sit, peruulgarit, is obtrectator, & maleaicus iure dicitur. Verum totius obtrectationis nulla capitalior est, quam eorum, qui Catholicae doctrinae eiusque praedicatoribus obtrectant. In simili culpa sunt, qui malarudoctrinarum, & erroru magistros extollut laudibus.Nec uero ab horum hominum numero,& culpa seiunguntur, qui detrahetibus, &maledicentibus hominibus pateficientes aures, no reprehendiit obtrectatores, sed illis libenter assentiu tur. Detrahere. n.uel detrahente S.mera. audire, scribunt S.Hieronymus,& Bernardus, utrum danabilius sit, no ficile constat. non.n. estentiqui detraheret, si no adessent,qui de
trahentes audirentiIn eodem genere sunt, qui suis artificijs distrahi homines, de inter se comitivi, magnopereq. serendis discordijs delectatur; ut summas c5iunctiones,ac societates fictis sermonibus dici.
288쪽
mentes, amicissinos uiros ad immortales inimicitias 5 ad arma coapellant. Hanc pestem sic detellitur Dominus: Non eris criminatori afait. 1ν. neque susurro in populo. Tales erant multi ex costiariis Saulis, qur eius uoluntate a Davide alienare,& in illu, regem incitare conabanatur. Peccant denique in hanc partem bladi homines, deas lentatoresὰ qui blanditiis, de limulatis laudibus influunt in aures, de in animos
eorum, quorum gratiam, pecuniam, &honores aucupantur, dicen ut est apud Prophetam, Malum bonum, ecbonu malum. quos I9.1. ut arceamus, de pellamus a consuetudine nostra, monuit nos Dauid illa oratione: Corripiet me iustus in misericordia, di increpabiimeroleum autem peccatoris non impinguet caput meum. Quamquam enim isti proximo minime maledicunt, tamen ei maxime nocent,
qui uel laudandis eius peccatis, asserunt ipsi causam perseuerandi in uitiis, quamdiu uixerit. Et quidem in hoc genere illa est: assentatici deterior, quae ad proximi calamitatem, de perniciem adhibetur.. si a Saul, cum Dauidem furori, de ferro Philistaeorum obiicere cuperer, ut occideretur, ei blandiebatur illis uerbis; Ecce filia mea maior Merob, ipsam dabo tibi uxorem: tantummodo esto uir fortis, de praea 'RT ''
liare bella Domini. sic Iudaei insidiosa oratione Christum dominii , ,
sunt assiti; Magister, scimus, quia uςraxes, deuiam Dei inueritate Aa rc ir. doces. Longe autem pernici otior oratio est amicorum, assintv m, docognatorum, qua ad eos interdum utuntur assentatorie, qui momti feto morbo affecti, iam sitne extremo spiritu; dum affirmant nutilum esse tum ei a morte periculum; dum laetum, de hilaretri esse iiD . bent, eumque a peccatoruin confessione, talmquam a tristissilua coagitatione, deterrent; dum denique eius animum auertunt abomni cura, id meditatione extreiriorum periculorum, in quibus m xime uersatur. Quare fugiendum est omne mendaciorum genus
sed illud in primis, quo grauidamno quisquam assici possit. Plenis
simum uero impietatis est mendacium, eum quis in religionem, uel de religione mentitur. Sed illis etiam maledictis, de probris grauiter offenditur Deus,quae committuntur libellis, quos lamosos uocant, de aliis huius generis contumeliis. Praeterea loco, uel officii causa KL Llere mendacio, ut si nemo in illo uel damnum, uel lucrum fecerit, tame omnino indignum est: ita enim nos A postolus admonet: DO MED. ponentes mendacium, loquimini ueritatem. Nam in eo est adste ruens, grauiusq. mendacium, magna procliuitas; de ex iocosis menaciis capiunt homines mentiendi consuetudinem, unde uentut in opinion non esse ueraces.quamobrem,ut fide Eeiat eorum Oratio.
289쪽
neeesse habent iurare perpetuo. Postreino, priore parte huius praecepti simulatio repudiatur 1, iam modo quaesiimulate dicu tur, sed qua ita fiunt, cum scelere coniuncta sunt: tam enim uerba, quam facta, notae, ac signa quaedam sunt eorum, quae sunt in animo cuiusque, ob eamque causam Dominus saepe phariseos arguens, hypocritas appellat. Et haec de priore praecepti lege, q uae ad uetandum spectat.
ne iustitia Nunc explicemus, quid in altera iubeat Dominus. Pertinet auto κ μ h - haec praecepti uis,&ratio ad id, ut iuste, Sex legibus serensia iudi .
avstroia. cia exerceantur, neue occupent homines, &ulurpent iudicia. Non
β ι -- vi enim fis esse alienum seruum iudicare, ut scribit Apostolus: nere,&causa incognita, sententiam ferant. quo in uitio fuit sacerdotum, do J 7 scribarum cosilium, qui de sani ho Stephano iudicarunt. quod item
ieccatum fuit magistratus Philippensium: de quibus inquit Apostous ; Caesos nos publice jndemnatos, homines Romanos, mi Ierunt
in carcerem, & nunc occulte nos eiiciunt. Ne codemnent innocem tes, aut nocentes absoluant, ne pretio, aut gratia, ne odio,audamo remoueantur. Sic enim Moses leniores admonet, quos populi iu-- Deuter. r. dices constituerat. Quod iustum est, iudicate, siue ciuis sit ille, siue
peregrinus: nulla erit distantia personarum: ita paruum audietis, ut magnum, nec accipietis cuiusquam personam,iquia Dei iudici pinest. De reis autem, & sontibus, uult eos Deus uerum confiteri, cum ex iudicii sermula interrogantur . est enim testimonium, ac praedicatio quaedam, illa cosessio laudis,& gloriae Dei ex ipsius Ioseae sententisiis. . via, qui Achan ad ueri cosessionem adhortatus inquit: Fili mi da gloriam domino Deo Israel. Sed quoniam hoc praeceptum testes potissimum attingit, de his etiam a Parocho diligeter agendum erit. nam praecepti uis ea est, ut non solum prohibeat falsum testimonium, sed uerum etia dici imperet. Est enim in humanis rebus maximus usus ueri testimonij; quod sunt innumerabiles res,quas a nobis ignorari necesse sit, nisi eas ex testium fide cognoscamus. Quare nihil tam necessarium est,quam testimoniorum ueritas in iis rebus,quas nec ipsi scimus, neque tamen licet ignorare. De quo extat illa sanisti Augustini sententia: Qui ueritatem occultat, & qui prodit mendacium, uterque reus est; ille, quia prodesse non uult ; hic, quia nocere desiderat. Licet uero interdum uerum tacere, sed extra iudicium. nam in iudicio, ubi testis legitime interrogatura iudice, uera omnino pateficienda sunt. Quo loco cauendum tamen est testibus, ne suae momoriae nimium confisi, quod exploratum non habent, id pro certo assirment. Reliqui sunt patroni causarum , & aduocati , aetores deinceps,
290쪽
dei neeps, de petitores. Illi igitur opera, ac patrocinio suo non deerunt necessariis hominum temporibus, & egentibus benigne subuenient: tum iniustas causas defendendas non sescipient, neque calumnia lites protrahent, nec alent auaritia. Quod ad mercedem alia tinet laboris, &ope suae, illa iure, de aequo metiantur. Petitores
uero,&accusatores monendi sunt, ne cuiquam amore, aut odio,
aut cupiditate aliqua adducti periculuiniquis criminationibus creent. Iussuna hoc denique diuinitus descriptum est piis omnibus, ut in congressibus, & cotioquiis uere semper, x ex animo loquantur nihil dicant, quod alterius existimationi possit ossicere, ne de illis
ruidem, a quibus laedi se, Mexa iaci intelligunt; cum illud propq
tum habere debeant, sibi cum illis eam necessitudincm,S: societatem intercedere, ut membra sint eiusdem corporis. Vt autem libentius hoc mendacii uitiu caueant fideles, proponereis Parochus summam huius sceleris miseriam, ac turpitudinem. Nam in sacris liti ris, mendacii pater daemon dicitur. quod enim daemon triveritate Mn. 8.non stetit, mendax est, dc mendacii parens. Adiunget ad eii dum tantum stagitium,ea mala, quae mendacium consequuntur: etquoniam sint innumerabilia: fontes, dc capita incommodorum , &c Iamitatum commonstrabit: ac primum, in quatam cadat Dei ossensionem, quam tumue eius odium incurrat homo uanus, & medax, Salomonis auctoritate declarabit eo loco; Sex sent, quae odit Domi P in. 6.nus, & septimum detestatur anima eius, oculos sublimes, linguam mendacem, manus effundentes innoxi v m sanguinem, cor machinans cogitationes pessimas, pedes ueloces adcurredum in malum, proserentem mendacia, testem sellacem: &quae sequuntur. Quis
igitur ei praestet incolumitatem, qui in insigni odio sit apud Deum, quo minus grauissimis assiciatur suppliciis Deinde quia impurius,
aut foedius, ut sanetus inquit Iacobus, quam in eadem lingua, qua L G. 3. benedicimus Deum,&Patrem, maledicere homines, qui ad imaginem , & similitudinem Dei ficti sunt, ita ut fons de eodem seramine emanet dulcem, &amaram aquam Quae enim lingua prius laudem , &gloriam Deo tribuebat, postea, quatum in ea est, eum ignominia assicit, ac dedecore, mentiendo. quare fit, ut a caelestis beatitudinis possessione mendaces excludantur. Cum enim in hunc modum quaereret a Deo David; Domine quis habitabit in tabernaculo tuo respondit spiritus sanctus; Qui loquitur ueritatem in comde suo, qui non egit dolum in lingua sua. Maximum uero etia illud in mendiaici incommodum est, quod fere es insutabilis is animi B B morbus.