장음표시 사용
101쪽
reliquas: continuo seirimm naturalem e non nUant. hi melius loquuntur, quam uis false dogmati actaereant: quam quidam alii, quili aeVirtutem sanguinis effectricem inquere in venas putantes, tamen spiritu ad influxum opus esse non intellia gunt. Galen.ra. Methoci cap. svisi estillud subdubio relinquere indicens. QMdsi naturalis quoque siquis spiritus est: utique is quoque inhepate, &venis continebi tur. Statamen cum exiis, quae in proxima quaestione dirimus, constet de sententia illius, Naturalemiacultatem nulla ex parteesseinfluentem, sed singulis membris perstansitam : cenenequealiquo spiri nequeillustrationehabet opus. Quare neque
commodeillud videbatur subdubio potuisserelinquere, qui de Hippocratis 'Plistonis placitisinultoante scripserat. Reliquit tamen dubium, non qui parum costam iis ter decreuisset, Naturalem facultatem esse insitam, Vnde nullo naturali spiritu esse
pus colligebatur:sedquisiis properaret, & illic obiter in quaestionem de triti simcidisset. Nullo ergo spiritunaturali fit nutritio, autaccretio, quae operationes simina. turalis tacultatis:neque aliquis si ritus in hepate generatur,quod humorum tantu modo est omina. Non tamen hic oportet dubium hoc conchidere: sed illorum m minisse,quaein quaestione octaua huius libri diximus,disputantes, An semen decisium viveret.vbi viuerellivdmonstrauimus, alente vita: quoniam virtute generassi habet, quae naturaliu facultatum estpraestantissima. amassertionemilli tantumvidentur lupostaem et qui dixerint:semen patiendi tantum habere potentiam. quodi γmen adhuc dixit nullus: saltem de virili genitura. Duchi etiam sumus consequentia 14 sermonis in eam sententiam,quae spiritum, quem complantatum dicut, induxit.quo scilicet in spirituosa parte geniturae sit effect x vis per se, δc praecipue :in crassiori pat endi potentia. idem sit exquisite agens, &patiens: & ne quidquam videatur agere in suum interitum.Est igitur spiritiis ingenitura,quem stat naturalem esse. est enim generam. Hoc interest inter hunc, &reliquos spiritus, quod reliqui quidem instrumenta sunt facultatum, ipsi, quantiam ratione consequor,non Viuetes snullam enim in seipsis virtutem edunt vitatem,sed ut facultatum instrumenta. membrorum 6 c lorem,& temperamenta fouenu nerantur a facultate cordis&cerebri,insumuntur
perpetuis in actionibus, augetur accessit aliorum spirituum generatione noua tamen hic implantatus vivit: generat siquidem. in iam vero monstratiun est duodeci- 3 mo cap. huius libri, Heparnihil aliudhabere praecipuum, quam generationem es menti omnium membrorum, & dispensationem per propria delationis instrumemta, quae abillo oriuntur: verisimile admodum est, hunc spiritum in testiculis gener, ri , &cum humore albo permisceri . hancque esse praecipuam elaborationem, quam semen intestibus recipit, qua foecundum fit. huius materiam consentaneum est rationi, esse spiritum vitalem, qui arteriis, quae in testes inseruntur, deportatur:quema modum spiritus animalis fit ex vitali in cerebri ventriculis, potissimum in medio. ΑΘque laac rationemerith testes membrum principale dicuntur: ut qui virtutem gen randi tribuant semini, S instrumentumillius virtutis generent. Est ituraliquis sp, rivis naturalis : qui tamen neque in venis, nequela hepatefit. nam ad illorum actio- nes nulla ratione est necessarius. Sedquomodo Galenus dixerit vere, Si aliquis si ritus naturalis est: hic in hepate, aut venis generatur ξ Quoniam ille disputabat dena- 'ruralivi, quae conseruat individuum:&propterea de nutriente, aut augente spiri non degenerante. Desu antiarinultigenerantis. cap. XVII. ANTVM est demiratus Galenus, ut multis aliis in locis, ita vel praecipue in eos, bello, quemDe istuum sermatione scripsit, apientiam artificis in nostrorum
eorporum conformatione: Ut sit ne nostrae conformationis autor Deus aliquis, 1 aut anima,aut facultas aliqua innotis, aut natura, aut facultas in semine, atque haec,
aut in ipso humore, aut spiritu aliquo,dubitans, neque quicquam probabile se habere
non negans,illud verissimu esse censeat:generationem non esse opus alentis, aut com piscentis, siue naturalis facultatis snihil enim resere viro horum modo nomines' quoniam haecfacultas rationis sit pers, corpora autem nostratam sapieterformata
102쪽
ta Elueet sine in nostra cosormatione tanta creatoris sepientia: ut in nullo corpori humani membro,aut substantiae modus, aut gnitudo, aut tua, aut situs citrata sonem possit commutari. est etiam eontes conformatio suis actionibus accommo
aestam quodprocii ldubio summς Armatoris sapientiae est argumentum. Sed non sitim non1tiirari Galenum, qui hacin pati evidetur ignorine: Omnes inferiore tauta dirigi aprima, quam illenon ignorauit, summe esse potentem, sapientem, M nam.hoc enim si1 semel intelligatur,nihil habet admirationis:Naturam in suis ope
rationibus nil ait errare. Diriguntur enim naturales actiones a conditore operum naaturae. Proinde ab Hippocratessi minii,' De alimento: Naturae omnium nulloio doctore usissent.Qttandoquidem Natura, nec intellectia,nec arte pr dita,nec a quoquam docta, rinde operatur, quasi maxima sapientia esset praeditand fit illud,qu admodum 4 mus, propter intutam creatoris sipientiam, aqua dirigitur. Est ergo
generationis animalium peculia sc uis, generans facultas, quae in ipsis animanti , est uniuersalis, ut in aliis omnibus actionibus, Deus. Vtrum vero haec generans virtus,interim, dumsermatur laetus, agens, deinde cedat, atque cum cessat gen rans, nutriens virtus incipiat operari, hoς nondum diximus. Videtur sanὰ plerisque itinferi.quandoquid generatur scelus in utero,dum formatur,nutritur dc auget post conformationem. Sed contra est, quod paulo superius quaestione septima momstrauimus Solida etiam membra,si periissent, posses peregenerari .namin capite ad Lo teri amsatis in ius magnitudinis vidit regeneratam Galenus: & Gaipsa, saltem in infantibus, quibus mollia sent, coalestem posse, nonnegauit.&in omni cauo ulcere
implendo constat, venas & uterias,pamas scilicet, quas capillares vocant, recuper s. nam aliter non essent viae, quibus noua caro nutriretur. Constat vero, ut horum membroruintestitutio, generandi facultatis sit opus. nam Nutrientis tantum est,g nita membra aut conseruare, aut augere: noui membri generationem, & figuratio-
Iabere,&vim ad generandum Caeterum forum nullam opinionem paulo superius
. . conuici S, nstrantes, oportere continuo ipsum viventem appina α iij, de 30' classe barbarorum, dicunt:Spiritum illum implantatum,cilius lape meminimus, reseruari in humano corpore toto vitae tempore, atque in illo generante virtutem, pro necessitatibus animantis. Sed ego nonintelligo:qua ratione spiritus ille,si adamantinus non est, multo ante non absumitur. Quare quod in qu stione sexta coepi dicere, illud videtur j praesentia concludendum. Virtus generans, quam semen in ultima ne ingenerationem illorum insiumpto. est enimnon tantum efficiens, sed&m, teria. Generans virtus in ipsis membris relinquitur, atque ita ipsa reliquorum, quae destini, perficium generationem. Atqui cum omnia iam membra formata sunt, eade. facultate conseruantuq& ad incremetum si immum deducumr:&si quod membru periit,modbn5 sit aut admodugrade, aut admota dum, ab hac eademVirtute reparatur. Quare, quantu ego opinor, quanquasi haec sententia vulgaris non est, nec ni doctoribus,& ingeniosioribus proponenda: Virtus generans, a nutriente re vera n differt:sed eadem est, quae cum integram consermationema principio operatur, gernerans:ctim vero haec eadem conserva; aut augesinutriens dicitu Id quodliis rati nibus probatur. Eisdem particularibus actionibus completur generatio, quibus Mnutritio. utraque enim actiost conuersione alimenti in substantiam aliti, quemadmodum nutritio fit,medulla in ossa, & sanguine in sanguinea membra permutato, nullain parteconsistente differentia: nisi fortὰ, quod in generatione fiunt membrorum conformationes,innutritione vero minime,sed quae multo ante suerant forma' in conseruantur. Sed videtur hoc posse contingere, ut, scilicet, in nutritione Gguranὀnfiat vel quoniam formatis iam membris, nouis figuris non est opus, Vel quoniam nutriens virtus ex sua natura figurae generationem nonasIequitur. quod DR Video qua alia ratione discerni posset, quini obseruando, an cum formata iam adulta animalia ex praecisitae,aut corrosione, membro aliquo defici tur, quo tempore non solum nutrition sed& particulae quae deest generatione indigent: vir
103쪽
rus nutriens,quae singulis membris insinest,membrorum,quae destini, telet deli tionem.Id quod plane verum est in ipsis operibus sepe fit conspicuum. Est igitur rationi convitaneum, Generantem vi tem in singulismembris esse, neque differre anutriente: sedgeneranonem esse, quasi Vlteriorem quendammotim eiusdemia cultatis, quae &nutrie est. Atqui, quantum ego inteliugo, haec opinio est cui rerum euidentia maxime attestatuve praeterqu-quod rationi maxime consentanea adducit,& minus absuda cogitui admittere. Sed de geperante&nutriente vi haec suffimant. augentes in nulla apponenda. De virtute augente. cap. x VIII.
A Ris τοτ ELEs tres esse species motus,interue diuersias, alterationem, accreti nem,lationem, censuit.quandoquidem ad tria tantum: quantitatem inqua, qualitatem;&ves,motum esse per se monstrauit.atque ita longo sermone primo De ortu &interim cap.pptabat, Accretionem ab aliis motibus disterre. Galenus,non solum alatione, & alteratione, sed &ageneratione videtur illam facere diuersam primo De facultatibus naturalibus cap.7. dicens: Augentem quandam esse facultate ageneram te&nutriente diuersim. Ncibis verὁ no magis videtur diuersia augens facultas an triente, quam generans. Quemadmodum vero paulo ante ostensum est, genstratem. a nutriente non differre: ita tentandum est ostendere,nec augentem ab illa esse diuem sim.Galenus capite nuper citatoinqui In foetu,&inhominibus etiam, postquam in1n stetibus,dum utero geruntur,nutrientem & augentem nunistrare generati, a te pore ortus usque ad cosistentiam dominari augentem, atque huic nutrientem minia strare.Quem locum ollainterpretor. Eandemfacultate alentemscilicet,lum mniafacere:sed tamen generaremodo nutriremodb, modo augere pro ratione conditionis,& aetatis rei alendar.QDd videreliquis duabus monstratu est it ade nutriete& augente modo, &fortasse clarius demonstrabitur. Virtutes diueris diuersaru ope rationum oportet ut sint. Sed augentis virtutis nulla est propria actio, diuersia a nutriatione.namcum tantum reparatur ex alimento confectb,quatum quotidiana exsol tione perierat,nutritur corpus:cum plus,auget .sedplus aut minus reparari,non VM 3riat actionis speciem ergo nec virtus est diuersa.Praeterea, plus, aut minus,aut tantum
dem reparari, cessarib fit ex eiusdem virtutis maiori,aut minori, aut aequali robore: aut maiori, aut minori, aut aequali illius, quod mutatur, dispositione.sed neque
bur aut debilitas eruientis cauia, nec 1 ositio eius quod patitur, potest permutare
speciem virtutis,etiamsi possit permutare modum actionis: ergo eadem virtus natin talis est,quae nutrit corpus,&quae auget. Nam quemadmodum, cum haec imbecillis 1edditur,corpus minuitur:ita cum Uec vehemes est,illud augeri, est apertum. alioqui oportet etiam aliam imminuentem facultatem inuenire, augenti contraria:quo nihil
est absurdius.sed ut deficiete nutritione,&remisso calor minui potest corpus:itan tritione abundante,& calore sorti, in substantialiumida, &sequaci, accretio fieri po--Itest citra diuersiam facultate. Vnica ergo Mens facultas nutrit, generat, &auget:quas distinetioris doctrinae gratia separauit Galenus, & sibi mutub subseruietes appellauit. Nobis tamen unicam esse, vel illud praeter caeteramonstrauit: qubd eisdem ut tur particulatibus facultatibus, & subseruientibus, traliente sicilicet, retinente, alterante, '& expellente. De quibus, quando de his praecipuis fatis dictvinest, direre aliquantu lumiam propero.Deipsio accretionis motu,ansit motus ab aliisspecie diuersus,in e χramotum gi stirimam sit necessiarib conssequens alios motus:infine huius serm is, ubi de operationibus loquemur, disputabimus.
De numero facultatum naturalis qua ministrantes aut particulares
QVAT vop tantumesse naturales facultates,nutrienti,aut generanti, aut augenti
monstratum enim est paulo ante, Eadem facultatem significari liis nominibus ministrantes:a Galeno recipit Avicena, Mab Avicena tota medicorum schola. Sabpsit Galenus opus cesebreDe naturalibus facultatibus,in quo dissusὰ admoduoste
Qt:Genoeationem, nutritionem,& accretionem, quatuor aliis vinibus uti,quas vo
104쪽
MEDIC. ET PHILO s. LIB. II. 89
i intem,& excem tem, siue pellentem. Constat enim, ortum, nutrisionem, &a
dictionem,fimmutario materiae quasi unt, in substantia illius, quod generatur, nutritur, aut crescit. Sed ad hanc commutarionem,sii trairio fit eius quod estnile, doeiu, quod tractum est, retentio, &retenti mutario, &partis inutilis, qualis necessarii, aequauis concoctione separatur, pulso:constat,ut nil ait amplius desideretur. Quata
morergo fiant solummodo virines naturales ministrates. Sed inquod aliquis possitebit traicere, obiiciens nobissedes Lemdistribuentem,secessientem,& appetet inuatumvideturGalenus kpenitationem facere.quinquesnSb illis quas retulimus se Garent diue lardinam tertio De causis symptomatu in fine meminit Galenus dita
buentis,quam . δε γ' appellat:&secernimiis, quam dicit havmκην. ne e solume . minit nominu sed docuit etiamst tomata quaedam essenasticinitatibus, quae ex
vitiatis illarum actionibus pro di se mLut atrophia fit ex desectu distributionis &morbus regiusta defectu secreti nis. Secundo etiam Aphori finorum commentario decimo tertio, huius secemedi facilitatismeminit eddens rationem, qua illi quibus eris, futurae habent noctem antecedentem iussicilem esita scripsit; Ubinu δε αλ φ
ra separata bosis mala,& praeparat ad expulsionem. Ab his locis latissumuntiar a gumenta. His facultatibus; distribuenti sinquam & separanti, resipodeis actiones diato uersat inoperationibus illarum quatuor.longe enimvidor iudesti, deducere alumenta per corpus,& crementa separare,ut expellantunquini trahere,retinere do
quere,aut expellere.Fit ergo ex illo principio,quod lapὰvstirpauimus, poteti dicti Futur peractiones:vt virtutes hae ab illis 1uersis sint. Adde illud, quod paulo ante de sententia Gallini de semptomamm, quae ex illarum laesione fiunt, diuerstitate dicebas mus. Alterius etiam facultatis, praeter has,visus est meminisse primo De sympi amcausis:ves referens causas naturalis famis,inquit primo venas exinaniri, deinde appetere naturali appetim,deinde traheresiigensio ex ventriculo: cuius si ictus sensit e citari animalem appetentiam, quata famem dicit. Est verbhaec appetentia animalisSilla naniralis.quoniam quae estinventriculo,est cum sensit:quae in venis,sine illo. Ha so bentergo naturali aristrumeta, cum naturaliter appetant, appetedi facultatem. nam numero acticinum debet respondere numerus facilitatum.nihil enim sine causifit.si igitur peterealivdest,quam trahere,retinere,coquere, aut expellere: diuersia etiani ad appetendtun opus est facultate. Praeter haec, habet etiam huius facultatis laesio sua symptomata. nam sexto Delocis patientibus, capite tertio docet Galenus, diabetem nasci ex debilitate retentricis renoen:sednimiam sitim,qu in illa assectione est,ex mia appetentia naturali renum: cuius gratia multum ad se serum alliciunt, & desicc do ventriculi os,sitim excitant estq; hqc affectio renum,similis partim diarinae ,par tim fami,quam caninam vocanti videntur ergo iam tres aliae facultates prioribus a cessisse, distri tendi, separandi, & appetendi: atqueita esse non quatuor, Ut comums
o medicorum opinio fert .Praetereaquanqua accretio fiattractione, retetione, alteratione,& expulsione: videtur tamen quinta etiam ab his diuersa facultate ministrante opus habere,dilatante scilicet.Ergo plures sint quam quinque parti lares Vocat ,&principalibus subseruientes. Quod argumentum,moab propositio confirmetur Monmodo hoc,sedillud etiam subuertit placitum,quo dicebatur: Eadem facultatem n trire, & augere.fuerit mita inter utramque non parua differentia constituta. Pr positio vero talem habet confirmationem. Quo augeatur corpus proprio incrememto, non est satis, si nutriatur: sed opus est, ut plus recipiat alimenti eo quod reselubtur, &ut alimentum apponatur, subiens in minimas quasque particulas per ipsos po- ros id quod fieri non potest,msiipsum corpus dilatetur: quo portampliores fiant,&am D lij,in eo quod apponitur, genere r. Duplex igimrcontingit inincremento corporis actio: tritio, & dilatatio.prior potest aquatuor illis fieri: sed tamen dilatatio non potest. Habet ergo augens facultas aliam ministram praeter illas quatuor: quam licet modo nobis appellare dilatantem. quae si illis addatur, quas praecedentia argumenta
inuenerunt, cum quamorprimis eruntnumero octo facultates naturales ministram
x :trahendi, retinendi,alterandi, expellendi, distribuendi, secernendi, appetendi, M
105쪽
dilatandi tot enimactiones videmurinuenisse. Sed&praeter dictaso sto, videtur alia. este subseruiens nutrienti: id quod exactionibus inuenies. Nam quo nutriatur cor pus,nonsatisest,si trahatur,quod nutriturum est ,&retineatur, altereturque,&quo lintuitu est, expellatur: milia quod retinetur, assisatin nutriendae particular. nequeo,
ni in Mendo cibo meti bris susciumn i quae in , intes. ceret enimid profectis,h qμ illarum etentrix. tamen trabio fersus pases iqngaquein illa retentio, v o-
stat titans unq-t r priores, Chas ςasdem, generanti, nutris' i,&augenti mitiastrare, nam cita Albutionem alimenti inculus Iniuersiussit gi, aliis membqs expellentibus, iis scilicet, quibus redundans est siccus, aliis tralae hys propterindi gwtim,mul id ante docuerit Galenus: non admodum nos πrturbabit, dii butio n nominans. ωnt enim cile Acere, hanc non Heabaliis diuersam: sedredunia expellentem, ires; entem ad quas etiam cuma terante reduci secernetem c d stat.Nam cu concocti obmnis separet excrementa ab alimentis, & membra vim ha beant traliendi cum dei Mu ytili, reliquae est diu qua amplius facultate seceninennes: opus annoni Uec necessariu consequitur .secretio ξ Appetitum naturale' singulisnaturalibus instrumentis inesse, eius, quod sibi secundum naturam conue mens est, non ςs dubium. Sed tamen c*m propter finem operari,&illum appetere uilitum sit etia' in imatis, in quibus facultates naturales non simila non magis indigestit membra facultate dappetendum alimenta,quam terra ad appetendum desta dere,sed natura appetunt. Dilatare etiam, caloris est proprium in materia mollema gentis. fit id no in corporibus animatis solum, sed in inanimatis quamplurimis multi clarius. Quare dilatat natura suaces humidas partes: non aliqua membrorumA- lcultas ad id destinata. Quare recte aprincipio dictum est: Animatis quatuor lumine facultates naturales ministrantes nutritioni. nam quas habent cum omnibus natura constantibus communes, eas neque facultates quisquam merito appellet. talis detiam est assigendi actio. hanc enim in nobis noniacit facultas aliquavitae: sed vi in lreliquis etiam inanimatis,quae suo modo substantiae facilὰ assiguntur,cum coni aliquanto tempore morantur, assiguntur sua sponte. vicera cerae, pix pici, breui tem- pore si simul sint,&nihilimpediathyniuntur:potissimum in ipsa agente igne, utinali menta agit noster calor. -d omnia guntur in nostro corpore, tali qua- . piam causia, ex dispositione sinquan ipsius materiis, distes ex eo quod a Galenostri, ptum est 6. Methodi cap. s. digitur coalescere nequeat tam durum os, qu in id, iquod inadolescetibus,tuuenibus, &viris, multoque magis in senibus est: id prose lvel cuiuis patere potest. solum illud potest unipnem recipere,quod abunde molle est euiusmodi est in puerulis. Vides Galenum mollici causari,qubdamantur non' a nunquam ossa.vi&libello artis Medicinalis nonagesimo nono capite: Molle verb δίpuerile inquit os, coalestexepotest. Itaqueneque amendi per se est actio facilitatis lalicuius altricis. Quare quatuor tantum supersunt facultates. Quodve sympto imata contingere possint lassis actionibus, quae nullius dicta faculi, ltum sint: dicturi mrsius semus in libro huius operis quarto. io
Quare de hac quaestio iure l. si tanti i
106쪽
MEDIC. ET PHILO S. LIB. II 'I:
Denum facultatum animalium quaere es
Vn s et 1 pM E S ad animal sum facultatum notitiam attinentes, opponinum est
iam attingere. Sunt Vero facultat hae duplices: Qusdam inipsi cerebro, quod, tuum illarum m esse diximu iresident,& a medicis rectrices appellantur:quidi p uli rei, qu*scilicetpeculiariumsi intactionum,&peculiaribus instrumentare. tur ut odoratus, auditus. De rectricium numero est prima quaestio,ini qccuris rure ii omnes Aristotefici, cum quibus &Αuicena, essequimi; quoe semc J V IRim inationem,quae Graeci sphantasia dicitur, rationem, quaeexistimatiuavillo appe latur, memoriam, o reminiscendi vim. Confirmant situm sententiam , tribuentes his omnibus diuersas operationes. nam cum potentiae distinguantur petri erationes: co at fiaturum, si actiones differunt, ut differant potenti se. sed sensius ς ommuni incunt confert res sit biectas peculiaribus siensibus: ut quando album cum dulci componi Limaginatio, ex iis quae uentium incipiens, componendo ad ea etiam quae impqssibiliassent, procedit sua actione& aureos montes si volant ues confingimus tamen a rerum quae sentiuntur, speciebus noe recedit. Ratig noni psolum figit sed ab speciebus sensibilium, insensibilium etiamr gin species Hicit,ut amicitiae,&μdij,& aliarum rerum,quae in sensum non veni sit. ας Memoria retinet species res absentes recolit. Reminiscendi vis, si quidmemoria excidit, ab iis quae setinentur colligens, redusit Videntur vero haec omnia differre.
Quare,cum quinque modi operationum sint: videntur etiam quinque potentiarum species fore. Galenus tres tantum quo dixit: Imaginationem, rationem, &memci
riam. quas vocavit principem animi parte κγυμνικόν, octavo De V u parti tun cap. 6.
Quod probat libello De disterentia symptomatu per species phrenitidis, hoc argumento: inquerectricum facultatum talia, contingit hominem ipsanire neces. s. q, quando quidem princeps animae pars est. ergo tot sunt potentiae: quo laesionum modi, in aniae. sed lix us tres tantum sunt species triplicites enim tantum p test laedimens vel quoniamhbmo errat incognition ut Theoptutus,qui tibicinesse so yi reindoi s angulo dicebat, quos videbat nullos: vel quoniam cum in hoc nil ait
erret, tame raue ratiocinatur, Ex qui, cum Vasa vitrea cognosceret, & proprior*m nominum reco aretur, tamen cognita proficiebat: vel quoniam aeditur memoria)c mergo tre lapsum sinitati tontim modi,constat tres selum este potentias. Mucena huius arguinepti solutionemhanc imaginatus est, Laesisnem senstis communis necessariis consitari laesionem phantasiae: &laesionem reminiscendi, memoriae: atque pyoinde medicorum non interesse, plurium quam trium potetiarummeminisse. Sed curita fiat, ut semper cum sensiti maginatio, & cum memorias aedatur reminiscendi 'is,si diuers sunt facultates: neque dixit neque potest dicere.Quare hoc etiam,assi mento est non ineuidenti Tres tantum estellas facultates,& eas actiones,quq illis tri- ο buuntur,non esse quinque,sed tres tantum species, & quinque operationum modos. nam actio sensus, &actio phantasae, hoc uno differunt: quod sensus componit sens bilium species inproentia, imaginatio componit has easdem in absentia.Constat v ro, Vt haec non ut speciei disterentia. Quare non sunt duae operationum species, sed eiusdem actioicis duo modi. quocirca unius fiant facultatis. Reminisci praetereamemoriae est opus, cum se resto in seipsam. non enim est memoriae opus, ut multi hi tant, selum speciesretinere ita ni non Alet potentia cognoscens,sed seruans tantum species sed memoriae est recordari rerum absentium, vires sunt actae. ergo imagina' tio est sensus:&reminisci memoriae ulterior quidam motus,non actio diuersa. Quod non tantum Galenum sensisse, sed &Aristotelem monstrabo: quidquid dicat Aut Io cena. Tertio libro De anima, capite tertio, cum de imaginationis essentia multadis
putasset Aristoteles ad finem capitis additiSi igitur nihil aliud praeter imaginationem habet quae dicta sunt, sitque id ipsum quoadiximus, imaginatio motus prose
fuerit,sensus iam operantis. Quae verba oscitanter omnes praetereunt. nstat tam
illis nillil aliud significari: quam Imaginationem actionem esse eiusdem potentiae, cuius estsensus actus. Sedhinc eandem potenti , quae sensus est, cum rebus prin
107쪽
sentibus operatur, sensum esse, cumque vera componit: cim vero falsa, phantasiam Memoria,dicente eodem Ari tete libello De memoria dc reminisci, disserta sensu, quod Memoriain absentia rerum operatur cum sensu temporis,phantasia operataia in absentia rerum, stolae sensi temporis.cum enim lectiones fingimus, aut disputotiones adarbitrium, imaginamur sed cum disputasse nos fieri, legisse nudiustertius cognosti mus, recordamur. quia cum cognitione rerum temporis sensum coniungi, mus. Reminiscimur memoria se in seipsam reflectente. Ei eiusdem potentiae mistus sunt, recordari &reminisci. Quare desententiaetiam Aristotelis, tres tantum se persunt remices potentiat:- inati inratio,&memoriaevidetvrergo sententia e Galenicumverbis Aristotelis plurimum conuenire.qu si, ut scripsimus, interiatus, nihil videtur habere dissicile. saltem ea argumenta,quibus plures esse quam tres,n6m nulli contendunt, mihi nullam inseruntdificultatem. videtur aliquanto dissitatus quod Galenus libello secundo De motu musculorum inquit: pars enim animae quesimaginatur, quaecunque ea sit , haec eadem recordari Videtur. Quare si eadem pars imaginatur,&recordatur: imaginatio&memoria,unica estpotentia.Caeterum hoc ita interpretandum est. videtur imaginandi potentia recordari: quoniam pro ratione imaginationis,quae arcessi; subsequitur firma aut debilis recordatio.quoniam cilinfortis imaginatio fit, insignes impressiones rerum fiunt, quae memoriam deindesbimiter permutant. Differunt tamen recordatio& imaginatio differetia illa, quam in uenit Aristoteles: quod scilicet memoria operatur cum sensu temporis. Sed demun rohar facultatumhaec sunt satis.Nunc desedeillariun est aliquid apponendum. Distinguanturneiscis potent animatisrectrices.
O M MVNI s omnium se medicorum opinio est is nationis sedem esse a
teriorem cerebri partem, rationis medium ventriculum, memoriae postremum.
Aetius sermone secundo Tetrabibli secundi capite secundo ita seripsit Proinde ante
riori cerebri parte se, imaginatio solum laeditur:medio vero cerebri ventriculo i se, ratio peruertitur: posteriore autem circa occipitium parte laesa, perit memoria,&cu qipsa omnino etiam reliquae duς facultates.Ηqc Aetius. Avicena Fen prima primi dia trina sexta,capite quinto, eandemhanc sententiam aperte seripsit. Itaque his autor,bus censent plerique medicorum,tres facultates, quarum nuper meminimus,differ- relocis: eoq; nu apponenda esse remedia syncipiti,nunc occipiti,nunc love triculo instarum laesionibus.Sed tamen ego non video, ex quo Galeni loco collego rint hanc locorum differetiam. Esse quid has facultates in cerebro, &vitiata quacunque illariun capiti esse apponendamedicamenta:monstrat Galenus multi sint Cis, quae nos paulo ante retulimus. Sed hanc partium cerebri differentiam quod ego legerim) docet nullabi, quin potius contrarium videtur deduci ex nonnullis illius locis. Primum octauo libro De usii partium capite sexto sabunt cohoc nomine A compreliendit tres potentias animales, &eas in cerebro dicit residere, nulla partic Jarum cerebri facta distinctione. cum tamen, si quae foret, eolo illam maxime porteret dicere, quo loco de particularum usii erat sermo institutus: potissimum cum in eodem libro cerebrum in tres partes distribuat, duos anteriores ventric los, &pare ephalidem, hoc est, posti emum,& Commimem meatum, qui vem triculus medius est, & singularum doceatrius ab iis quos isti dicimi, longe diue sis. primis enim ventriculis, inquit, fieri odoratum, & elaborari animalem spiritum: .secundumesse porum transitus spirituum: intertio, ubi cerebellum est, vigere maxime, M operari animalem facestatem. Itaque non videtur rationi constanum, si istam facultatiun diuersitatem secundum loca Galenus suboluisset, fuiste Neam illo loco praetermissurum. Libello etiam, cui titulum fecit Deinstrumento od ratus,de quo procedente hoc sermone nos quoq; sumus disputaturi, contendit momstrare: Ventriculos interiores essetnstrumentum odoratus. Sed non est rationi comsentaneum, eandem partem esse instrumentum odoratus, sensus nempe singularis,&communis sensius: quem, dicente Aristotel* veluti centrum aliorum oportet esse.
108쪽
1MEhesi talem indicationem ad imponendam auxilia desumpsisse Galenum, duallam illi dicunt,ex facultate qmel editur in phrenitide. Sed phecunque phrenitis sit decimo tertio Methodica te rigesimo pri , amilia infundit in futuram cor i talem impia indicatione a structura membri,quasi ex ipsius membri partibus nubtialiuindicatio desumi possit. Praeter haec, qtae quaeso tanta diuersitas est in modo
substantiae partium ipsius cerebrit aut quae tamdiuersia temperamenta, quae hanc f eulturum diuersitatem persuadeant λ Dicitur criama Galeno secundoDemovi mu istulorum loco illo, quem in proximaquaestione adduximus: Si itaqueinsignesi pressiones rerum in imaginationibus acceperit, conseruat perpetuo. Quod itaintestro pretati sumus: confirmari memoriam interim, dum fit fortis imaginatio. quodnon video quomodo fieret, nisi imaginatio&memoria eodem inloςo operarentur. Sed
dicent qui contrariae opinionis sunt nullum enim aliud vid ab ea opinioneso argumetum qua ratione in eadem parce possint esse tres facultates, &vtvnalaeda , Di, illaesis3illis enim facile est huic quaestioni, qua quaeritur, Quomodo laedatur una illarum,illaesis aliis,mspondere,dicentibus, Cum heditur sola pars anterior,iqest urso
ja imaginatio : cum solus ventriculus medius, sola ratio. tamen nobis qui negamus hanc locorum diuersitatem, vel saltem non asserimus, utpotenulla cogente ratione: ieeesse est facultates has diuersiis eiusdem partis temperamentis tribuere ut nihil mi rum sit, nam laedi, illaesis aliis.quemadmodum in toto ventriculo sunt trahendi ,reti εο hendi, alterandi, expellendi virtutes: non tamen quacunque illarum lasa, laedunt omnes. namalteratio fit calore cum humiditate:retentio & tractio quadamsi it te:expulsio etiam,sed minori.Quo fit,ut possit per se quaecunquesitarum laedi propria laesione. Sedhaec euadent multo clariora extractatione de causis symptomatum. Diacent secundo, oportere ex nostra opinione, ut nulla esset vetriculoriun cerebri dignitatis differentia. nam cum omnes virines seu in partibus omnibus: aeque principales ridentur fore omnes partes. quod tamen est cotra Galenum octavo De vespartium Di postremun aliis praefert, &tertio De locis patientibus capite septimo, ubi it scripsit: Ac primum ipsius instrumentum, tum adsentiendi actiones omnes, tum ad eas quae aconsilio &voluntate prodeunt, spiritumesie: qui inipsius ventriculis,maxim 3o que post emo, continetur. quamuisnoncontemnendus si medius: perinde quasi non praestantissimus stimultae enim rationes nos adducunt ad hinc, &a duobus amterioribus auertunt. Hoc loco Galenus ultimum reliquis omnibus:& medium si bus anterioribus praeserti Sed neque hoc ex principarufacultatum,quae in hoc aut illo ventriculo resident, fieri puto: quemadmodum illi interpretantur. Sed omnes facultates in toto cerebro operari: minime vero in anterioribus ventriculis, maxime inpost emo,in medi medio modo. quemadmodum est alterandi facultas in toto Ventriculo, viget veris maxime in fundo. Sed quando fatis diximus de rectricum faculta tum sede,ad aliam quaestionem transgre uamur.
semodi se mouendi vis per eosdemnernos eisdem spinibvi aut eadem Nae quibus videtur difficile, eode spiritu, vel eadem illustratione,&per eosdem
nemos deferri virtutem mouendi & sentiendi. Sed contra oportere autumant, Vt
alij sint nerui motus,alij sensus,& alius sensus spiritus, alius motus.nam diuersis facululatibus diuersalescunto instriintenta debent esse tributa. Spiritus autem est facultatis
instrumentum ad transinittendam virtutem: nerui fiant instrumentas acultatis an 'alis ad operandum. Virtus mouens,diuersia videtur esse secundu speciem a sentieter Cura sint actionum diuersiarum. multum eniminterest inter motionem, & sensum. ergo &si itibus diuersis M per diuerses neruos debet fieri. Praeterea,si unico influxu b virtutes deferrentur nullus esset nemus motus,quino esset sensius. que cottago Tame resaliterlahabet .na tendones musculorustant,qui mouent:&nerui dico xς ta est cutis, qui sentiunt. Quod si quis dicat, Neruos motus non omnino priuatos esse sensu,sedpditos aliquo tactu:vere dicet.tamede ruissensu ,noideposset Uc re.multi .n sunt nullu motu facietes: huiusinodi sunt, quos modo dixi,texetes cute, Mmagna pars eorum,qui decerebri substantia orium ut optici. hi enimnullum oculis
motum praestant:sed videndi vim deserunt. I verbivi semel dicam nullus neruus
109쪽
mine praeter eos, qui iii musculos riserunm nisi forta mouent frontem, qui distri
buti simi in camosam vocatam cutem, sine muscusis: quanquam haec ipsa cutis qui parte habet cimeas fibras, 'reueratiusculus proptereaa Galeno in hunest, C a Uulfioii Em, cuius proprium sympto est deprauariis motus,esse passiosem muscis ibrum, primo De causis symptomat . Inopere De mom muiculorum: momni adsentit musculis, ktamonem p priun. Cum ergo multi nerui sint,qui in must lia k6K ih runtur: videnruralii esse uentes, alii sentientes, id est, alii recipientes infimum facultatis mouentis, alii se uentis. Tamen res non ita seliabet, nequeita Galenus sentit. Seamica est animalis facultas, haec scilicet, sub communi appella tione, quae continet sngulares alias virtutes, mouendi scilicet & sentiendi. Atqui rὀsentiens habet alias peculiares: audiendi scilicet, videndi, &reliquas . sent tamen hae omnes eiusdem antisy vires: quae pr' diuersitate instrumenti, hichiuc, illic illani assionem operamr. quemadmodum vilica alendi potentia hic conficit, illic trahit; sibi expellit. Itaque est unicus, aut spiritus animalis, aut illustrationis thfluxus. nem
pe r nunc omnesvires facultatis animalis natura inguunt. Tamen hac illustra tione n bculo visio, in auditu auditso fit. quia oculus est instrumentiun compara tum ad videndum, nequaquam ad audiendum: vi aures ad audiendum,& ad viadendum minime. Cum vero ad duas, aut etiam plures actiones, instrumentum v hicum non est ineptum,eas omnes si scipit: ut nerui texentes cultanlinguae, gustam,& latium: &neruus quicunque moues, motum &tamim. hoc enim nullus neruus
pindatur.' Ad quam vero actionem est ineptiim instrvimentum, ea priuatur. pro ptereaneque duri admodum nerui, sensui multum, neque molles motui deseruiunt: . non Fbd utraque irius inutrosque non deferatur unica illustratione. Hinc comstas, Nullum esse spiritum videndi ab eo, quem animalem dicimus, diuersum, ne que audiendi, neque olfaciendi: sed ani ines spiritu in haec omnia organa influaere; aut pro illo illustrationem, & virtutem animalem deferre . quae cdm omnes has vire Eabeat: proratio instrumenti operatur. Galenus toties, ut pigeat repetere, a ni is spiritus meminit,&illustrationis,& animalis infitiacus in instrumenta. qui tamen nullibi distinxit aut spirituum, aut illustrationum formas: eoque,hisi res haberet ut diximus, omnino esset intorturi omnium in distinguendo rem praeclaram qnes geh illimus. Sed neque mens humana capit, miratio, aliterfieri. Nam opor-fet multiplices si ritus in cerebro ipso generari, alios ad oculos, ad aures alios, ais, os ad reliquos sensius, alios praeter hos admotus instrumenta demandandos: &ho, omnes in certa quadam proportione.& essetnterim daemonem quendam, qui ex magna deliberatione hos hac, illos illac: si quo oporteret, utroque mitteretiquod ut in spiritibus contingeret, quantumuis absia Θ: tamen in illustratione fieri nequa quam potest, quippe quae non hac, aut illac mittitur, neque permotum disribuitur sed ex fulgidi corporis luce necessarib in quamuis partem capacem selendoris re, pentὰ producitur.' Sed diceret aliquis fortas , Unicum animalem spiritum in inmnes partes deferri: tamen hunc in singulis instrumentis si1o modo elaborari: atque Vna visi ii aptum fieri, aut auditui, aut motui. Sed esset contra hunc, quod in plara' que sensus &motus instrumenta sela illustratio peruenit: ex qua non arbitror fieri possit spiritus. &, si quo peruenit spiritus: nihil praestat aliud, quam ut sit virtus animalis, quae sentiat affectionem proprii instrvinenti. Quo fit, ut ex modo patiendi propriorum instrumentorum sensuum, diuersi fiant sensus actus: non ex diuersia revi tum inquentium. sensius quippe fit assecto proprio instrumento,& facultare percipiente assectionem.Si igitur instrumentum a coloribus assicitur, fit sensus co semini si a sono, fit soni sensus. atque ita de reliquis. Ita facultas animalis, si in membrum incidit firmum,& secundum compositionem bene adid comparatum, minuet:sthminus,sentit tantummodo. Quod Galenus eadem omnino vi tefieri, clarὰ significauit primo de causis symptomatum capite quinto dicens : nonnunquamlίγdi motum ill se sensu, quod minus virtutis influat, quam visiuificiat admouendum: tantum autem, ut valeat adsentiendum. Emo eadem vi fit motus, qua&senses: ma- fori tamen. Siadefaciliqvuestione haec suinciant. De sensibus externis opportunum estiam disputare.
110쪽
De numero ortemperamento suum extera ram. Cap. XXIII.
VAτvoR senses externos esse praeter taetram, stimus omnes:&nullus philo bphoriun negat. Sitne tactus unicus sensus, aut plures: Aristoteles secundo De unima rapite nono disputat qui colligens hinc inde rationes, probabilius censet plures esse, non unum. species enim senseum, disserentia rerumipsi subiectarum disti
motur, noninstrumentoriam. Quanquam ergo tactiones omnes eisdem partibus
Eunt: tamen simultarum oppositionumsunt, calidi scilicet &frigidi, humidi&si v ei, duri aut mollis, S illarum non sub eodensenere consistentium, constat plures este sensius. Quodsii nonVnius oppositionis eskauditum dices: sed esse sonum se
uem& acutum, magnum & paruum, lenem & asperum, nihil essicies. nam pleri que harum analogia dicuntur desseno, non proprie, &omnes illae unicae rei tribuum tui, sono inquam. HumidumVerb&siccum, calidum&frigidum non contine tur subumaliquare.sii enim dixeris, ut dicuntmulti, subratione qualitatist usubiectae: hoc nillil maius est, quam si nihil dicas. nam&hoc ipsum quod tactui sebi ctum est, multiplex est, si tali sunt plures. Neque quicquam est quod videatur
stendere, unum esse.nam gustus & tactus duo fimi: tamen eadem partesint. com statque vigus xis&tactus,etiam siginus per corpus uniuersum dispersus esse diue to si forent. Itaque sensus externi plures sunt,qum quinque, ratione rerumillis subi ctarum: sed quinque tatum sunt sensilium instrumenta, &quinque instrumentorum temperies . nam tactias omnes inuicem eiusdem sunt fere naturae,aulparum dissidet: saltem eidem tribuuntur elemento, nempe terrae. atque inde fit,ut eisdem in partibus fiant testiones omnes. Sed quando de illorum temperamentis incidit sermo, age, de his tantisper disputemus. quae tam obscure docuit Aristoteles: ut autoris obscuritas pepererit multam interpretationum varietatem. Tertio libro De animalia scripsit: Nam ex hisceduobus simplici b.tantum in unenta sunt sensius, ex aere&aqua.et nim pupilla ex aqua, auditus ex aere, odoratus exhorum altero costat. ignis minuulius e stinstrumenti,aut communis omnium est: quippe cum sine calore hihil sit sem o sui aptum. terra etiam aut nullius estinstrumenti, aut intactu maxime c5mixta.Hinc explanatoriun nonnulli eliciunt, Visium esse aqueum: tactum,cum quo&gustumi telligui, terreum: auditum, aereum.de odoratu haerent:quia ex horum altero consi reddit haere,aut aqua. Sunt qui tribuant odoratum utrique, alii igni& aquar. Secutam anima capite Deodore:Odor est sicci,&talis est odoratus potentia. Libro de se su&iis quae sentiuntur: odoris facultas suapte natura calida est. eodemlibello ita im it : quare filiarcsehabent ut diximus: manifestum est oportere hoc modo tribuere&aptare singulos senses singulis elementis, vim oculorum Videndi aquae, sonorum sensum aeri, odoratum igni. haec Arist. Sed tam sententia Aristotelis, quamillortuninterpretationes, videntur concedere mullaabsurda. praeterquam quod explanat res innonnullis non assequuntur autoris mentem. Nam primo, si visus aqueus esset:
qua ratione esset omnium sensitam purissimus, &a materiae conditionibus remoti simust cum aqua crassitie proximὰ accedat ad terra. Sane si omnes sensius, ut videtur docere Aristoteles, aere & aqua constarent: purissimus omni u auditus esset. ae o secro ratio prohibet senstim siquet ni, aut terrae tribui:ac non omnes aeri,aut aquae An quod ii csunt duo media sensuu externa,per quς sentimusZO inanem rationem. degimus siquidem in aere M aqua,non in terra&igne. Proinde consentanehun est,ut pcx illa sentiamus: ut verb ex illis constent omnia sensitum instrumenta, non adeo est probabile. Praeterea aut errat Aristoteles dicens: Odoratus exhorum tero comitat, nempe aere, aut aqua:aut nullus suoru explanatorum assequutus estillius me D tem, aut utrunque. Nam aut significat constare ex aqua, aut ex aere, sed quo illorum constet non explicat, atque ita obscuta docet: aut nunc constare ex aqua in his scilicet animalibus, nunc ex aere,& ita oportuisset referre ea in quibus aqueus est, &in quibus aereus: aut saltem humanus olfactus cuius esset elementi definire. tamen nihil horum verum est, neque illius sententia potest carere reprehensi M. Multo melius rem hanc docuit Plato in dialogo de natura: cuius sententiam ve