장음표시 사용
71쪽
Procedam ne operationes apartibvssimplicibus asta compositis. Cap. II. V A N L, haec quaestio, cum tractatione de virtutibus admodum conia iunctata,vi&pleraeque aliae de membris,&procedente sermone loco opportuno non careretitamen quoniam ad praecedentis intellectum est apprimὸ necessariar& alioqui non mitas admembra,quam ad virtutes spectat;de membrorum operationibus hic disseremus,SIntne simplicium in illis partium. nam neque hoc antiqui autores admodum distincte nos docuerunt. diximus obiter in proxima quaestione:Operationes ab instrumentis fieri,ratione simplicium particularum,quibus componuntur.id quod Galenus docet libro primo De morborum differentia, dicens,In unoquoq; instrumento unam aliquam simplicem ibesse partem, operationis causam; reliquas illi subministrare: & illam particulam quae causa est; dici proprium instrumetum. Gratia exempli, In oculo est humor crystallinus instrumentu proprium visionis:humores reliqui,&tunicae omnes, visioni,qub commodius nat,sebseruiunt. itaque operationes perfectae, ut incedere,videre,audire,& consimiles ab instrumentis fiunt: ut visio oculo, ingressus cruribus, auribus auditus.sunt enim in his membris ad has operationes omnia optime comparata . sed instrumenta ratione simplicium operantur . non enim in figura,numero,magnitudine, aut situ sunt efficientes virtutes: sed in temporamentis.in hanc sentent1am libr.3. De locis patientibus,cap. .ita est scriptum: Iam enim explicuimus erat sermo de intemperie eam simplicium partium,quq 1. primo operantur, communem esse affectionem. Caeterum non oportuit instru- imentum homogeneum esse; quia omnes perfectae operationes indigent diss- milibus partibus instrumentorum. vi motus secundum locum, alijs indiget in cruribus durioribus partibus,& firmioribus;alijs mollioribus,&mobilioribus. Dicuntur hoc in loco perfectae operationes illae,quae animantis operationes arpellantur. dicimus enim hominem incedere,&comedere,& audire:trahere autem, aut retinere,aut coquere de singulis partibus dicimus. Actiones perfectas Vocat Galenus secundas, reliquas primas. quibus appellationibus usus est libello De sanguinis missione capite quarto dicens: Cum ergo primas actiones a simplicibus corporibus perfici, ostensum sit;ab instrumentis vero, secundas. Ari- stoteles non videtur huic sententiae omnino fauere: qui lib. 2. De partibus antia malium cap. I.Sensus per membra simplicia participari, motus vero quos illo operationes vocat sensus enim passiones dicit)permultiformia. neque vero id sine argumentis docet.sed,Sensus quiuis inquit)certi cuiusdam genetis est,&a philosophis quiuis sensus uni elementorum tribuitur, ni scilicet, aeri,terrς,aut aquae.proinde ratione alicuius simplicis particulae fit: operationes non item. Itaque Aristoteles docere videtur, quanquam sensus ratione simplicium partium sint in instrumentis:tamen operationes minime. atque multi Aristotelici ita sentiunt.Verum ego novideo,quodsi discrimen inter sensus,&motus. quare ce seo omnes operationes ab instrumentis fieri,ssiue adsensum,siue ad motum spe. 'ctent, & ab opinione Aristotelis aperte recedo.non enim mihi placet quorun - dam interpretatio dicentium,Aristotelem asseruisse, operationes esse multi μmium: sed non negasse,primam causam esse in simplicibus. nam si ita intellexi si sit:quod erat constituendum discrimen inter sensus & motus pan non etiam visio, quae sensus est,ab oculo diciturfacta:eius tamen causam primam humorem
esse crystallinum Sed quae quaeso tam fortia argumenta nos cogunt a tanto a rore recedereξhaec quae firmissima sunt: omnes operationes fiunt a virtutibus: virtutes consistunt in temperamentis i temperamenta tribuuntur primo partibus simplicibus: ergo&virtutes,& operationes. Praeterea: Omnis actio, quaecunqueea sit,aut cuiuscunque sit membri,minuitur, vitiatur, aut tollitur ab in- s temperie.nempe omnis immodica intemperies , ut dicitur in commentario vigesimo secundae particulae Aph. deiicit act0m propriae virtutis. Sola refrigera . tio potest reddere crura immobilia: x tamen intemperies nuda nil quicquam detrahit de figura,numero,aut magnitudine,aut re alia ad compositionem spectante:ergo operationes non compositione, sed temperamento Oxercentur, ut
72쪽
MEDIC. ET PHILO S. LIB. II. 37
prima causa.Figura autem commoda,& reliqua necessario requiruntur. Co stat tamen; ut temperies in partibus simplicibus sint. quare omnes operationes ab instrumentis fiunt ratione simplicium partium. simplices enim sunt proptereompositas. dictum enim est a Galeno libello De differentia morborum,quam do instammatio aliqua est in instrumento, quod nullam habet propriam actionem: inflammationem no esse morbu;sed obstructionis,quae morbus est, causam. In habentibus vero actionem propriam,duplicem morbum esse, intam tionem,& obstructionem.quo loco Videtur docere, Esse parte aliquam omniuno sine actione,quod aduersum rationi est: cum necesse sit, omnia habere salui o tem naturalis facultatis actiones.Caeterum locus est itaintelligendus, sermone illic esse de actionibus instrumentorum.nam quanquam dictum est, Actiones omnes instrumentorum esse: tamen id de actionibus ad totius usum relatisi telligendum venit. cuiusmodi sunt,sanguinis generatio,aut chyli,&visio,&i cessus,&distributio per Venas.nam seipsam nutrire,cuiuscunt partis est per se, non ut instrumenti;sed simplicis.nam generando chylum operatur totus Ventriculus; potissimum autem ratione suae propri carnis.tamen cum iam seipsum chylo nutrisnon amplius est ventriculi actio,sed singularum in eo partium. Igitur actiones omnes, quae in totius usum referunturiinstrumentorum sunt. qu rum nonnullae propriae dicuntur alicuius instrumenti, ut quae a nullo alio fiunt, io ut instrumento;vivisio est oculi:sed quae communis cuiusdam utilitatis fiunt a pluribus instrumentis;vt delatio sanguinis,& spirituum a venis, arterijs, & ne uis,communes actiones dicuntur,non proseiae.&hae etiam sunt instrumentorum:quae instrumenta appellantur aths in locis nullam habentiaactionem, sed habentia usum aliquem.Sed de breui hac quaestione hactenus.
De singulorum membrorum nutrim o pruriri OA I11. C A L E N v s tertio De facultatibus naturalibuς capite sexto fgnificat, Membrum quodcunque nutriri eo succo,cuius trahendi est illi naturalis pote so tia. Nihil enim inquit)trahit propter ipsum trahere : sed, ut eo cuius trahendo fit compos fruatur spaucis interpositis.) Porro si retinet& fruitur, gratia eius, quod ita contingit,id facit.contingit autem, Ut quod qualitate conueniens , familiareque est;sibi faciat simile. Saepe toto illo opere Galenus utitur hac ratione:Membra non operantur sine fine mam neque aliud aliquod naturale agens. aut ergo propter seipsa,qub scilicet ipsa nutriantur;aut propter corpus, uniuersave alia membra. Si secundum hoc quis concedat reatione duci membra, non natura, conuincetur concedere. nam quo pacto, si ventriculus conficit, quo hepati reddat alimenta praeparata; hepar sanguinem generat, quo corpori Vniuerso alimentum abundanter suppetat; lien, & vesica fellis, & renes trahunt, quis sanguinem expurgent,primus a faec altera bile, hi sero non ratione videantur duci in operationibusZErgo proprius est unicuique membro trahendi finis;atque gratia sui quodlibet operatur: qui esse nullus alius potest, quam fi ctus quem capiunt, neque frui aliter membra possunt, quam nutrita. Haec ratio, & haec Galeni loca plerosque compulere dicere, Nullum membrum posse trahere succum,ex quo nullum possit recipere alimentum. Sed quoniam graue est dicere, atque ut nostra fert opinio, apertὰ falsum, ut mox declarabimus,
Vesicam nutriri felle aut renes sero barbarorum tota classis ineptam quandam nutritionum diuisionem inuenere. Duplicem enim dicunt esse nutritionem, aliam Veram, aliam voluptuosam.priorem nemo non intelliginetiam si non ams o plius explicent. Fruuntur scilicet membra suo alimento. Sed voluptuosam nutritionem non, arbitror, ego intelligam quantumuis explicent. nam est, ut opimnosiquod illi sentiunt Voluptuosum esse fructum,ex quo nonnutritio, sed Voluptas accedit membro . sed quae sit haec voluptas, non declarant. Sane si voluptas est, sensus est dolori contrarius . talem vero sensum, neque noS sentimus,noque ipsi qui proferunt. adde, etiam si fructus aliquis citra nutritionem esse
73쪽
possit: ipsos tamen barbare loqui, qui hanc quoque appellem 'oluptuosam
nutritionem; a nutritionis ratione aperte recedentes. Sed habueritvtcunq; diuisio.rem deinceps totam ita explicant:hepar nutriri sanguine,atq; uniuersa deinceps membra trahere sibi congruum nutrimentum, quod conficiunt ultima concoctione,quae nutritio est:ventriculu trahere de ore cibos,retinere, ac co
ficere;qubvoluptatem inde capiat: vessicam etiamfellis, bilem flavam,&renes serum attrahere, dc lienem melancholiam, Fb delectentur: alimentum vero his aduenire aliunde. In quoru sententiaillud vitio dandum est inprimis: qubd
voluptatem illam, tritionem appellauerint.nama rerum notionibus recedere, tamen illarum nominibus uti; omnino est hominum res utiles barbara ob - ibscuritate perfundentium.satius multbsit dicere:fructum quendam capi;neque quicquam maius explicare. Damnadi etiam sunt,qubd ventriculum chylo nu. triti vere, non admittammellienem melancholico sanguine: Commendandi tamen,qubd non omn1a membra nutriri omni succo, quem trahunt, intellexerint: & nes vesicam alteramfelle,alteram sero; aut renes ipsos, quisus expurgandi sanguinem a sero vis est insita.Nam primb,Ventriculum nutriri ex chylo, docet Galenus,in principio huius quaestionis loco citato. neq; vero voluptuosdnutriri,permisit cuiquam explicare. Remenim fecit clarissimam, ij j addidit, dicens:contingit autem, ut quod in qualitate conueniens,consentiensque est, in
seipsum mutet,aut si1bi simile faciat hqc enim significat verbum ibitaque quod in cibis optimum est,id halitus specie,&paulatim,sibi attrahit, que in tunicis suis reponit,ijsdemq; adiungit.Haec Galenus. An est aliquid aliud nutriri,quam trahere,retinere,& apponere N alterando, simile facere Sed&ex modo substantilet eficacissimum rei huius sumitur argumentum. Est enim ventriculus ipsi culo similis substantia.quorsum ergo, quemhabet substantia modo similem,dimittat,&requirat alterum, multis commutationibus ad simia litudinem indigentemὶNeque quicquam hic est dubiummisi aliqua cogat necessitas,omnia exsucco, in hepate genito,tantummodo nutriri:quam tamen novideo.nam ventriculus,&intestina,potius d hepar mittunt;quam ut ab ipso requirant.heparve omnibus membris,quae Vitrasse sunt,alimenta praestat. quin ιο& in ipsius ventriculi tunicas, venulae aliquotinseruntur, ex quibus famis tempore alimentum recipit ventriculus,non tamen necesse est, totum ab hepate M
limentum accipere;cumante ipsum cibos consciat. Qubd si quispiam obibetia
at,ex eisdem nos nutriri, ex quibus generamur . atque, ventriculum infantis in matris uteto,non ex chylo generari,sed ex sanguine; non enim peros cibos ingerit, sed per umbilicum sanguinem trahit: quare ex sanguine semper nutriti ventriculum oportere. Respondemus,in ipso matris sanguine esse crudiore albquam partem:quae intestinis & ventriculo est pabulin chylo similem. hepar vero, cor,&pulmone ex melius confect o singuine generari:&ita quo fieri nutritionem.Ital ventriculus chylo nutritur. Lienquoque nutritur melancholi- oco sanguine. renes verb non sero; neque vesicameque altera vesica nutritur fetule.Haec omnia docet Galenus quinto De usu partiu capite septimo,ubi itastripsti Ne igitur cu urinis per aliquod soraminu quae in renibus habentur, quemadmodum tenue biliosum,ita sanguis elaberetur,densum corpus eorum fuisse, praestitit:splenis vese ut ante pro imus) contra laxum manifestὸ, ac rarum: ad trahendum enim a longinquo succum crassum, aptius hoc fuit. neq; metus erat,ne quid sanguinis sequeretur.Neque enim statim,antequam conficeretur,
concoqueretur,&commutaretur, erat melancholicum excrementum excreturus; virenes lotium:sed diutissimὸ retenturus, alteraturus, de alimentum sibi ipsi facturus.merito igituripse laxus factus est; δcrenes densit quibus tertio iam soad sui ipsorum nutritionem vase non opus suinpraeter duo magna: quorum alterum oritur ab arteria, quae spinae incubat; alterum a vena caua. porro vesica,
non ea solum quae bilem,sed & quae Vrinam cipit,purum utraque, atq; ab alijs
secret qm,cum attrahant proprium excrementum: non sine ratione vasis alijs,
alimentumulis suppeditaturis,indiguerunt. Hactenus Galenus. Quadictione
74쪽
eomplexus est,Liene scilicet melancholico sanguine nutriri. retinere enim illum conficere,& commutare, dc propterea neq; alia habuisse deportandi alimenti vasa Renes Veris,& Vtramque Vesicam,quia mera excrementa trahut, &ineon ista dimittunt,&alijs indiguerunt Vasis ad nutritionem. Rursus capito duodecimo eiusdem libri, dicens, cur intestinis, & ventriculo binae sunt tunsecae:vesicis autem tantum singula,& eα tenues,inquit: At in excrementorum inistrumentis nulla futura est concocti eoque gracilia ea iure fuerunt. Vocat excrementorum instrumenta , quae syncera trahunt eXcrementa: ut utraque vesica. Itaque in his nulla fit excrementorum concoctio : ergo neque illis nutritior o fit. Non enim nutrire potest, quod non coquitur.Igitur haec omnia ex Galeni sunt opinione: quae etiam habent ad probationem firmissima argumenta. nam seri substantia omnis est tenuis, & aquea, omni carens pinguedine: ergo nullam habet partem,quae alimentum possitpraestare, magis quam aqua; quae propter modum substantiae sero omnino similem, non nutrit. igitur serum sangui iaris,ex modo suae substantiae non potest nutrire:quare neque renes, neque vesicam, bilis syncera est merum excrementum ; ergo non potest praestare ali mentum. Praeterea quemadmodum in primo huius operis libro capite decimo quarto diximus, de sententia Aristotelis, & Galeni: Omne alimentum est dulce. quam sententiam eatenus esse veram diximus, quatenus nil merd p amarum, & nullius dulcedinis particeps nutrire possit. constat verb synceram bilem summe amarum esse succum: non ergo est ad nutriendum accommo da . Obijciat aliquis nobis, Melancholiam non minus flaua bile esse excreamentum : quare neque lien nutriatur succo,quem trahit. Huic ita responsum volo, Lienem non trahere melancholiam synceram, sed melancholicum iam guinem: a quo facta concoctione meram melancholiam, & ad nutriendum iam inutilem extrahit ad ventriculumque remittit, illarum utilitatum gratia,
quas in vigesimo capite superioris libri declarauimus. Sed dices rursus: Neque renes solum serum, sed serosum trahunt sanguinem. fateor. sed proindo diximus, lienem melancholiam puram a nigro & tenui sanguine, quo nutri, io tur declarante id praeter dicta etiam sua substantia , concoctione separare. reis nes vero non concoctionei neque enim serum perfecta concoctione costile est sed transfusione, desola partium distractione. illud enim densitati membri, non temperamento dedit Galenus loco citato, qui idem primo De faculta
tibus naturalibus aduersus Lycum contendit: Vrinam non esse excrementum nutritionis renum. quod tamen esset necessario, si per concoctionem se pararetur, quasi inutile. nunc autem sola transfusione separatur,& proinde crementum renum non est, sed hepatis. est enim excrementum, quod con coctione separatur de alimento. Si quis ex vesicae fellis colore velit argumentari, illius nutritionem ex felle esse s refert enim colore bilem) huic dixerim, o non ex nutritione esse:sed quoniam, Quo semel est imbuta recens: imbuero, quo semper est imbuta, seruat colorem, vessica diu. Ex contactu igitur, & allia quibus portiunculis succi, quae in meatus,qui prae paruitate cerni non possiant, penetrant ; talis color in vesicae tunica relinquitur. Sed est illud dissicile, quod in principio huius capitis dictum est, scilicet: qui sit horum membrorum finistrahendo succos, quibus nutriri non possunt. Q rsum enim vesica bilem trahit i &renes serum Z Quo sanguis, neque biliosus,neque serosus: sed expurgatus ad uniuersum corpus deferatur, commodum alimentum hac ratione memebris futurus. Prospiciunt igitur renes, & haec vesica reliquis membris; &llulorum praecavent aerumnas. quod si faciunt, non amplius natura, sed inteluso lectu ducuntur: sibi ehim prospicere, unicuique inditum est a natura, non animanti modo; sed etiam rei natura consistenti. Sed aliorum gratia operari, hoc intelligentis, & praecauentis est munus. Haec ratio in opinione contraria plerosque hoc tempore medicorum continet & barbaros suam Voluptuosam nutritionem inuenire coegit. Cui ego ita respondeo: No nulla membra, propria operari intentione magis; nonnulla magis intentionu
75쪽
naturae uniuersalis.&huiusmodi membra quae intentione uniuersalis naturae perantur, gratia aliorum operantur, non sui solummodo. Nihilominus non ratione ducuntur. trahunt enim renes serum,ut sanguis expurgetur non quod ipsi aliorum praeuideant mala: sed quoniam artificiosa natura praevidit.intellexit ni
mirum ille nostri conditor futurum, ut sanguis prae copia bilis, μseri impurus,&parum utilis ab hepate ad reliqua membra permearet: nisi prius ab ijs excrementis expurgaretur. quod intelligens, assixit hepati vesicam fellis, de pensiles ab illo renes fecit: illisque naturalem trahendi haec excrementa vim dedit, qu
1em magneti trahendi ferrum, quo tamen non nutritur. itaq; trahit vesica fellis necessitate nam amarum succum,gratia alicuius similitudinis, quae ei cum it, ibi ius substantia intercedit,qub expurgetur sanguis,haec tamen intentio,no membri singularis naturae, sed uniuersalis est. Neq; video cur ad talem operationem membra haec indigeant intellectu. nam & assiamplum rhabarbarum bilem trahit, quo sanguis expurgetur: non tamenintellectu ducituriquia ille finis proprie non est rhabarbari, sed medici. Sed dices,Si ita contingeret,ne p vesica bilem,
neque renes serum aliquando expellerentinam qua qualitate traherent,ex necessitate naturae,eadem retinerent: cum neq; coquant, neq; transmutent, neque i
utile aliquid secernant.Re ondetur, quanquam non concoquantur ij succi, l5ga mora posse fieri acriores,s suacopia deinde grauare.Dices vltimo:ΕWohse membra trahunt propter ipsum trahere, quod Galenus negat, ubi de naturalis ibiscultatibus ex professo disputat. Respondeo, non trahere quidem ea membra dictos nuper succos, ut trahant: sed ut dictum antea est, utilitatis cuiusdam maximae, quae toti animanti accedit, causa. Illud autem non in ipsorum membrorum,sed in nostri conditoris intentione estpositu: ut nuperrimὰ diximus, Pharmacum bilem trahere expurgandi totius corporis gratia: anquam illud est in medicamenti natura, & in medici consilio. Sit ne aliquis peculiaris finis illarum particularum quo excrementa trahunt,quaestio est physica: medicis enim dicta sussieiunt. Sed non dubium est, quin utilitatis alicuius gratia, illa operentur. Omnia enim natura constantia operantur propter finem: sed hic finis non est nutritio, magis quam in ea actione , qua trahitur ferrum a magnete, aut pituita ab ,οagarico . sed aut est rei similis propinquitas, quam res omnes procurant: aut
quodcunque aliud philosophis libuerit dicere. medicas enim praecipue hoc in pere quaestiones scribimus. De pilorum o unguium nutriti L cap. III t. pilorum&vnfiuitia est non leuis. Nam videm
tur haec non minus reliquis nostri corporis membris incrementum recipere:Ex minoribus enim apertὰ maiora fiunt: accretioni vero subministrat nutritio. Primo libro De facultatibus naturalibus, & secundo De temperamentis c5- εο
cedit Galenus: Similem stirpibus habere illos generationem. tamen libello A tis medicinal apite nono,referens disserentiam membrorum,inquit: Capitulorum autem atque unguium,neque gubernatio Vlla est,sed generatio tantummodo. Quod nihil est aliud,quam generari quidem haec ex recrementis, non nutriri, neq; facultate aliqua naturali tegi. Quod de capillis non reliquit Galenus subdubium,sed secundo De temperamentis illorum ortum scenarrauit: Sin veluti fuliginosus,crassusque,&terreus vapor sit:sabinde contingit,ut in angustis sp1r mentis impactus, neq: facilὰ rursum intro redeat, neq; vacuari possit. hunc igitur alius rursum e profundo subiens serit, prorsumque impellit, tum hunc rursus alter, atq; illum alius:ac multos mihi eiusmodi vapores fuliginosos alium super sqalium impactos tempore complicari, coniugii intellige: ac tale quodammodo emeere corpus; quale est, ea quae foris cernitur fuligo. Igitur hinc facile intelli,
ges capi lios ex fuliginoso vapore a recrementis siccis sublato habere ortum:augeri vero perpetuo nouae faliginis accessu sine opera facultatis alicuius alentis.
De unguibus scripsit secundo De anatomicis administrationibus,capite ultimo in hunc
76쪽
In hune modum: Verum in Ungues haec non dispensantur, eo quod pilorum modo succrescentes,augentur.EX his locis omneS fere colligunt,Vngues,& capillos excrementa est e,augeri. minus proprie,atq; nullo pacto vivere:eo* in ter partes corporis nullibi a Galeno, aut ab Aristotele recenseri: aut sicubi re censentur,non eb quod aliqua participent vita, sed quod alicuius gratia sunt f citae. nempe ungues ad comprehendendum res minimas, ut dicitur primo Deusu partium: capilli ad ornatum. sunt quidam alij Aristotelici dicentes, capit
Ios & ungues vivere anima alente, non tamen sentiente. Sed mihi horum sentatentia videtur musto improbabilior. nam si his particulis ratio vitae deneganda to est:omnem partem animae puto denegari oportere.contemplare enim capillotarum substantiam,& eam tam siccam, & exsuccam: Videbis, ut nutriendae illius nullam rationem commodam inuenire possis, praeter congestionem fuliginis, ut in fornacium caminis co os e fuligines colliguntur. Praeterea, si non ita n trirentur pili, sed alimentum in se assumerent, & commutarent: qti id obsecro impedimenti esset, quominus augerentur secundum latitudinem, &altitudi nem,ac non potius secundum solam longitudinemΘGalenus etenim hanc rediadidit rationem secundo De temperamentis: Quantum densatum est,tantum e
iam per transitus angustiam stipatum, in angustam prorsus redactum est foris mam.Tu qui vim altrice das capillis, si quid potes, aliam rationem inueni. Nox o bis itaq; haec opinio displicet. displicet etiam ea, quae perinde habere ungues, atque capi Ilos statuit.nam, quantum ego intelligo de sententia Galerii, interest
multum. Capilli enim generantur,ut diximus,exxecrementis, nullius vitae participes : Ungues vero, non minus quam reliquae corporis partes, membra sunt, alimento nutriuntur, vivunt, & sentiunt. Docet hoc, ipsum experimentui 1 in regenerandis unguibus,cum ex vulnere deciderunt. regenerantur enim,non
liter quam reliquae partes, cuni deficiunt: ut callus, inquam, in ossis fiactura, aut caro, in cauo ulcere, expurgata carne subiacente,& siccata mediocriter: &in pueris citius, ut quibus fortis est facultas altrix, subcrescunt. Quod euidenti est argumento,a naturali facultate ipsos oriri, non aliter ac reliquas particulas mu- 3 r, latione alimenti .Qu'd vero sentiant, docet dolor unguium, qui solet esse molestissimus. Dices ex neruis id habent,qui inseruntur in illorum radices .Fateor. Sed ossa unde habent8Quin & ipsa caro,unde habet Annon ex neruis ρGalenus secundo De anatomicis administrationibus, ad finem, sermonem instituit de unguibus ubi ita scripsit: Paci modo sane de ungues ligamento quodam extremo internodij termino coniungit, symphyli vero carni, cutii , intrinsecus uniuersim, extrinsecus toti radici adnasci fecit.caeterum in radicem ipsam non modis neruus,sed etiam arteria,venaque porrigitur: unde sensum, vitam, &alime tum, sicuti aliae partes,accipiunt. Haec Galenus. Quod si gignerentur ungues ex recrementis,ut pili: nequaquam acciperent radicibus venam, ut neque illi. Quod o si cuilibeat dicere: Fiunt ex redundanti a vena alimento, no concocto illic denub,& ab altrice vi confecto, sed veluti concrescente:intelligat hic nulla ad hac
rem fuisse opus arteria,cum neq; vita.Quare cum neruum, venam, & artextam
accipiat: vita, natura, & sensu potiatur necesse est. Quod si quaeras: Qua ergo inrs Conuenit ungui cum capilloὶHac unica, qubd alimentum recipit per radices, non circumquaque aequaliter, ut reliquae partes. nam sunt partes quaedam, quasprquidit natura attritum iri ex collisione: huiusmodi sunt dentes & ungues.proinde his dedit venas,arterias,&nemos,non circumquaq; distributos, Ut alueOlos: sed immissos a radicibus,qub in inferiori parte nutriantur, & vitiant, & se tiant,impellant perpetub ad superiorem,quod susciat attritui perpetuo.nam 10 quae circumquaq; nutriuntur, cum secundum omnes differentias consequuta sunt iustum incrementum,non crescunt amplius: sed quae a radicibus nutriuntur, impulsu augentur semper secundu longum. Ex dictis fit, ut extremi ungues multum iam a radice recedentes,ne v vivant amplius, neque nutriantur pr prie:
sed isto impulsu, fiuntq; quales in carne fieri solent calli supercrescentes. inquam sententiam scriptum est ab Hippocrate libello De alimento, In pilos alia
77쪽
mentum, &munmes,& in extremasia perficiem intrinsecus peruenit. Vocat Hippo crates extremam stiperficiem, quam anatomici hodie Vocant cutem non veram:quq intrinsecus alitur accessii substantiae, sedi amnonuiuit, 'extremi vi es. Igitur sunt
in modo nutritionis ungues dentibus similes: quos tame non est dubium vivere,qu re neque ungues. Sed quod a Galeno libro Artis medicinalis dictum est: de extremi, vng us volo intelligi. Nam partes φue ad radices sint sitae: facultatemhabentna uiralem, ut ossa. Sunt qui argumententur, haec onmia, capillos scilicet, ungues& dentes, non vitiere: quia vel in demortuis hominita videntur augeri. Sed neque hoe quicquam habet veritati, quam explicuimus, aduersum : sed monstrat, capillos fia eri ex recrementis: crescunt enim revera in cadaueribus. Ungues verb, dc dentes, ioqui nutritione fiunt, non ita:sed exesis subiacentibus partibus, redduntur prom,
nentiores,nulla parte aucti. Sed de capillis dc unguibus haec sessiciant. De dentubus dicturi mus, procedentesermone, plura. Quare modo ad aliam questionem
De ordinegenerationis membra M. cap. V.
in ae sit particula, quae primo consistit, dum foetus formatur si modo simiae non. fiunt, nam hoc etiam est in controuersiain ipsie nouit euidenter, qui formauit eam creator: quemadmodum Galenus dixit, ubi pauca quaedam de hac qu stione
seripsit. Sunt tamen hac etiam de re, alioqui obscurissima, diuer piniones, Scprobabilia arsumenta. quorum nonnulla ad demonstrationem proxime accedunt alia non adeo euidentia sunt, sed quae neque ipse probabilitate carent. Multi comsiderant onmium membrorum corporis murutun consensum, dc ut omnia omniuum indigeant opera, & ut vix aliquot tam ignobile inueniri possit, quod reliqui;
omnibus utilitatis aliquid non tribuat: hepar nimirum cordi δί cerebro alime tum praestat, cor illi vitam, cerebrum exiguum quendam sensium, ne scilicet mnino planta sit, rependit. Vetriculus hepati praeparat, accipit a cerebro acutum sensum. lien, vesica parua, dc renes hepar expurgant, δί ab illo recipii minui memtum . pulmo praeparat c0rdi aerem, cor illi alimentum mittit q-mum. dc ut in summa aicam: omnia omnibus indigent. quare 'spiratio: omnia sibi consentientia, ut mirus dixit Hippocrates. in quo seipsis mutubfruantur, annexa sunt. sub venis arteriae deferuntur, teriis nerui, fibris praetenuibus annectimtur. Haec igitur illi mente cc Bmnia membra simul generari coniiciunt: alioqui ut ipsi opinantur neque consistere possint, utpote singulis, omnibus, quo conseruentur indigentibus: δc otiosa - ἰrimi sint, quae primo constiterint, ut quae interim reliquis nil impertiantur. Est,
dicunt, particularum nostri corporis dispesatio, similis politicae gubernationi: in qua quaevis pars propior alias est, dc nulla sine aliis potest conssistere . quare cum nat ra nil faciat otiosum, δc iners: omnia membra simul necessarib generabit. itaque ψοhi homines censent, Virtutem generandi ex utroque semine, sanguine menstrii comnia membra simul delineare . qui concedere possiant, si quod
experimentum pro contraria sententiaadducatur ex disiectioneparturientis, nonulla membra ante alia apparere,cerebrum scilicet,hepar, dccor, ante renes de intestina:
non citius generari incipere.Est certe horum ratio probabilis. C terum contrari opinioni asserentium, membra non simul oriri,sed naturali quodam ordine alia post alia, omnes fere medici adhaerenti& de ordine disceptant primum ergo probandum est, Non omnia simul conssistere:deinde secunda controuersia est constituenda. Pr portio quaedam est naturalibus ab arte facta. mdc in his quae artefiunt, ut in aenea statua, gratia exempli, est quaedam capius ad collum, huiusque adhumeros, dcres, Nquorum ad singula proportio: quam si aut auctum, aut minutum, excedit aliquod membrum, deformis continu monstrosaqueimago fit.sed quae tali afiunt arte:non omnia membra simul, sed hoc recipiunt ante illud. Praeterea, omnis genCratio est via ab imperfecto ad actum persectium. non ergo mirum, si in principio generationis,
78쪽
hese quo. imperfectio sit: qubd scilicet membrum aliquod,sibi soli vivens, alijs
non subseruiens,interim dum perficitur scelus, Consistat. si enim tale aliquod se eeret naturamembru, Vt neq; in animali perfecto, alicuius esset usus,&anima ii, alijsj nil praestaret:meritis accusaretur inertiae.sed qubd hoc membrum interim sibi vivens alijs postea profuturum,in principio generet, ut qui iacit fund nient principium laturum foetus, qui nondum consistit, praeuidentiae, & orditanis causa potius commendatur. Est igitur in animali percilio gubernatio me brotum politi eae similis, sed in imperfecto foetu non ita. A dde snam eorum quae natura fiunt,erit exemplum commodius:ὶ plantarum partes, ex iacto in terram 1 o semine, non simul generari. primo enim praetenuis quidam cauliculus, &imbe eillismae radices a caule maiori, ac firmiori facto: deinde ramuli, ab his poste, frondes , vltimb&poma pendent, Sed quod ad generationem attinet, nil vi detur inter plantam, &hominem interesse. Naturalis enim vis, quam altricem animam dicit Aristoteles, concupiscentem plato,ambobus est communis.Viriatus vitalis, Manimalis, a plantaanimalia distinguut: Sta brutis hominem ratio. Sed generatio naturalis potentiae,eius scilicet, quae &homini inest& plantae, est opus. ergo ut in plantis accidit, ita di in hominum generatione probabile est acia 'cidere. Adde quod firmissimum est argumentumὶ ex disiectione illud oeuli; se
praestare conspiciendum,ut procedente sermone declarabo. quominsis est iam 16 huic primae controuersiae relictus locus. Sed ad secundam controuersiam opportunὀiam accedimus. Cum de ordine generationis membrorum dissentiant medici:de membro,quod primoloco generatur,praecipue contendunt. nam re liqua omnia sine controuersia transigunt. Galenus cum Hippocrate hepar primum omnium consistere opinatur : contra ac peripatetici philosophi, qui coeante alia fieri dicunt. quibus,utinalijs plerisque, accedit Avicena. primae opinionis hae suntrationes. illud membrum, cuius opera primlim indiget animal, debet ex ratione primo loco generari .huiusmodi autem est hepar.Est enim virtutis namralis prima sedes, ut cor vitalis,& cerebrum animalis.vivit foetus altrice vita primum, deinde vitali, animali ultimδ, cam ad integrum complementum 3 o animal peruenit. igitur qui ordo vidiutum est, idem est generationis membrorum. quo siet, ut omnium primum hepargeneretur. Nam hocnon genito, nullum aliud potest consistere. non enim consistit, nisi nutriatur : sed neq; nutriri posse contingit,sine nutrientis virtutis prima sede. Addeti facilitatem gener tionis hepatis illud colyprobare. nam si non alia ratione, hac saltem hepar generaretur primis,qubdex sanguine tantum fuso,sine magna commutatione fiat. Siquis enim sanguinem in aquamfundat, ex coagulato sanguine substantiam hepati omnino similem efficiet. cum ergo omnia exsanguine fiant, dc nutria
tur: vel hoc nomine, quod facillime fiat, omnisi primum hepar generetur. praeterea , cum in puetis recὸns natis, firmissima sit virtus naturalis, animalis imbe- o cillissima, vitalis mediocris: conhesenilum est, alijs armioribus signfs non renuentibus,hepar primo loco,cor secundo,cerebrum ultimo inter haec prςcipua
membra generari. Avicena contra censet: ut qui veriorem censet opinionem
philosophi de cordis prinelyatu, opinione Galeni. sed de his postea dicturi sumus. Verum &si virtus naturalis in hepate sit, ut in prima praecipua sede: tamo
primo loco generari oportere,no admittit.Non enim, inquit, hepar potest propria Virtute uti,nem aliquod aliudmembrum,nisi suu temperamentum, & suae Virtutes influxu caloris vitalis,qui a corde fit perpetuo, conseruentur. sublata sis quidem cordis vi, omni aemoriuntur. at verbetiam si reliquorum omnium sectiones cessent: nisi cordis actio sustollatur, omnino maletur nunquam. Ergoso necesse est, cor primo loco generari hoc enim solum sine aliis videtur posse co-sstere,& operari .Qubdsi nutriri posse sine hepate dicas,duo respondet Au cena,& cor interim nutritione non indigere, quia parua aut nulla resolutio fit:& si qua fiasiresarciri generatione quae a virtute in ipso semine,&generante spiritu est.Sedillud etiam licet addere, virtutem naturalem non influere more Milaru,sed singulis membris esse insitam squod paulo infra in hoc sermone mon-
79쪽
strabimus: atq; ita cornullatenus hepate indigere Ergo sum haec argumenta,&haec responsa probabilia. quare parum abest, quin Vera ratio a probabili hac latabefactaretur: nis,quod recta ratio inuenit, euidens eXperimentum declararet, cui in hac controuersia solum credendum censeo. Puella illa psaltria, quae iussu Hippocratis septies insiluit in terram,sexto a conceptu die, libello De natura imiantis , genituram in terram emisit cum strepitu. erat autem per1nde, ac si quis crudi oui putame extraheret, ut per interiorem membranulam, interior humor pelluceret. talis erat genitura, rubrum. ac rotundum quoddam continebat. in membrana fibrae quaedam venularum Abar, ac crassae cernebantur, sanie crassa
ac rubra inuolutae: extrinsecus circum membranam cruenti livores: in medio titenue quippiam hiabat, qui videbatur esse umbilicus, quo scelus primum respirat.Ergo cum adhuc Mius in principio generationis erataeontinet at nihilomianus corpus illud rubrum,ac rotundum,quod proculdubio hepar erat: cor autenondum erat, neq; cerebrum.qubd vero illud hepar sit, hinc dis es. Dum foetus in utero continetur, per umbilicum recipit alimentum,per vasa scilicet alimen ti,quae ab umbilico producuntur. & haec Vasa, unica inquam vena, duae arteriae quanquam Galenus duas etiam venas esse affirmet) ante reliqua omnia gens tantur. ergo perilladeportatur sanguis ad nutritionem,&ad generationem in teriorum membrorum. sed recta conspicitur illa venula tendere ab umbilico ad hepar ab illo rursus ad cor progredi Ergo primogeneratur hepar cum prae- i cipue tam facilem habeat generationem, Ut ex effuso sanguine circa principium distributionis venarum in radices,de ramos,stiuae modo concrescat. Scio Aui-eenam hic respondere, In illo putamine cordis etiam fuisse delineationes,&has etiam ante ipsum hepar: Verum prae paruitate non tam fuisse conspicuas, &materiam cordis generationi,per duas arterias potius, quam per venam deis ri. illae enim prius cordi, quam hepati se inserunt. verum tamen, quanquam haec ita dicantur,contra rei evidentiam sunt: si modb antiquis, & probatissimis a toribus de re piscipuὰ, quam experti sunt, credi oportet. & multis etiam experimentis cognoscimus, Partes corporis non generari, antequam earum sitn, cessarius usus.nam neq; dentes generalitur,vsq; dum est opus solidiori cibo ve-Q. sci: neq, cornua tauris nascuntur,vsq; dum prae reliquotum membrorum firmi, tudine,possunt cornu petentes,se defendere. at vero interim dum foetus planta est,nullatenus corde eget.Non enita adpulsandummam haec actio viventis est. ad calorem hepatis,&reliquorum membroru multb minus aeum uterus eo tempore sit calidissimus,& semen spiritus sit, & caloris vitalis abundans ; &matemnus calor etiam influat foetui cum alimento. Ergo sui tandem huius quaestionis finis hic sitὶ membra,dum formatur foetus,non fiunt simul: sed hepar primum, deinde cor,vltimis cerebrum.atq; interim dum praecipua haec membragener tur:simul fiunt,quae illis seruiunt,aut illorum custodiae dicata sunt. cui rei rursus testimonium praestat: qubd os capitis, craneum dictum,vltimb concreuit. nam adeo tenue est,atq; imbecillum circa sinciput: ut pes ipsum in nuper editis, cerebit agitationem non solum tactu sed etiam visu perspiciamus. Sed de his ha Praestetne utro,semen efficis m, an malisbremteriam seom. Cap. VI. UI n g o controuersiam hanc, non tam esse de membris, quam de virtutibus. Sed quoniam ab illa multae aliae de membris pendent, proposita hoc loco est. Sunt hic contrariae opinione , Aristotelis,&Galeni. Medici verbomnes re licto Aristotele,sui Galeni opinionem veriorem esse censent: Db minus nobis 'hie est immorandum: sed quo breuius fieri poterit, ut res declaretur, danda est opera. Aristoteles semen virile solam effcientiam praestare, tamineum solam materiam putat. Nonnulli Aristotelicorum ita de sententia illius rem declarat Semen occurrere sanguini menstruo quem solum videtur docere Aristoteles, mulieres generationi accomodarei&energia, vim, actione illi infigere: deinde
80쪽
res effuere. Alij non ita,sod Aristotelem sensisse, Foeminam solam materiam
praestare: virum, &materiam,&Vim generanssi. quae sententia non adeo facile eonvinci potest:conuincentur tamen ipsi,non minus quam priores, perperam suum autorem intellexisse.nam primi illi Videntur legisse tantummodo duo lo ea primi De generatione animalium: in quorum primo in primis verbis secuniadi eapitis itascripsiuNa,ut diximus, generationis principia, illa quis possit st
tuere marem,& foeminam: marem, Ut quod motus & generationis principium contineat: taminam, ut quod materiae. Inferius aliquantulu in eodem libro ita dicit: Sed accidit, quemadm6dum consentaneum est,quoniam mas formam, Mao principium motionis:tamina corpus,&materiam exhibet: scut in lactis coagu latione,corpus est lac;succus Vero, vel coagulum, est quod principium concretationis praebet.Ex his opinatur Galenus,illos collegisse, ita fieri oportere: ut, scilicet,cum coagulationem effecerit,semen essiuat.Caeterum,neque hi, neq; sec di alij,quos diximus,legisse videntur caput tertium secundi Degeneratione a
nimalium: in cuius capitis principio, Consequens statim est inquid ut dubitemus,& dicamus in immittentibus intaminam genituram,si nulla illius pars genititatus parsessicitur,qub vertitur corporata illius substantia.squidem facultate,quae in ipsa est,operatur. Haec in principio capitis. In fine: Corpus vel b sinquit geniturae,in quo Vna semen animalis principi j prouenit; partim separabile a corpore, qua in parte diuinum quid comprehenditur huiusmodi est, quae appellatur mens,siue intellectus partim inseparabile. hoc geniturae semen, quod quidem humidae est naturae & aquosae,dissoluitur,ac in spiritum abit. Hactenus
Aristoteles. Quibus verbis aperte docet:Semen in utero receptum,in flatus abire.Quare de sententia illius, neq; effuit, neq; istus fit materia. Sed his omisis, utcunq; intelligatur: falsam esse huiusmodi opinionem,iam inde monstro. Si se men solam praestaret efiicientiam,&nullatenus materiagenerationis fieret: ne cesse esset, illud, statim ac sanguini menstruo principium coagulationis praestitisset,aut hac, aut illa ratione extra uterum mitti . nam non potest diutius in ute ro morari, quin putrescat: quandoquidem non coquitur non enim commut 3 Q tur,sed commutat.) quod vero immutatum omnino manere non possit, nec co- coctum, nec putrefactum: ex loci, in quem incidit, calore cognosces ; & ex eo, qubdretentum semen,cum ad generationem non retinetur, selet excitare grauissimos morbos,& symptomata veneni symptomatis sImilia. At vero non mittitur extra uterum semen post conceptum:quin potius eo tempore os uteri cla
sum est, & uterus compressis melius semen apprehendit, essivere non permittens. Hippocrates quinta particula Aphoris. FI. ita scripsit: Quaecunq; utero gerunt, ijs uteri osculum clausum est. Hoc ita seri, Hippocrates&Galenus multis argumentis ab experimento desumptis memoriae prodiderunt. Hippocrates,ut paulo ante diximus, vidit semen contentum prae tenui pellicula sexto die a com4o ceptu excidere. puella vero illa,non aliter cognouit, se concepissesnam sexto die quae alia signaserent') quam quod ex proximo coitu nihil exciderat. Galenus multa animalia parturientia, quo huius rei compararet sibi certam euidentiam, dissecuit.neq; tamen hoc est scitu dissicite:sed cuilibet licet, mulieres hac de re consulere. Hae enim ita sibi sentiunt accidere,nimirum,ut dicitur ab Hippocrate libello De genitura:Si λmina partus perita sit,& cognouerit, quando genitura non exciderit,sed intus manserit, sciet,qua die intra seipsam concepit. Sed superest cum Aristotele respondere: non emuere semen,sed in halitus abire.atque proinde mulieres tum sol im nullum qui sentiri possit effuxum pati, cum
concepere. Sed contra est, quod ex parua humoris portione, multum aeris ge-s Q neratur: quare statim a conceptu uterus sentiretur inflatissimus,ac maxime et tus.cuius contrarium omnino apparet. Si quis enim tumor in uteri regione est: eo tempore subsidet utero compresib, & circumquaq; materiam conceptus c5yrehendente.Praeterea necesse esset,illos flatus,aut tempore partus,aut alio prius,cum crepitu per pudendum exire:non aliter quam per sedem erumpunt, qui
colliguntur in intestinis. Praetere si ex semine non fiunt talus partes: unde uul