장음표시 사용
151쪽
abusuamquasi seret admodum graue es , aut dissicite: peripneumoniae pulsus, t& lethargicorum, non tam duri sunt, quam inflammationum in aliis membris, aenon potius languidi&molles. . Monuerat enim ispe Galenus multo ante: nomina haec,cum ita dicerentur,referri admediocrem.a qualegesi semel tam aperte recessis set:totam artem quam depulsibus scripserat, una dictauncula reddidistet obscuram,& ineptam. Quare ego non ita interpretonta inflammationibus omnibus commu nem esse pulsum durum,ratione es lentiae inflammationis, caloris inquam, & tensi ius.caeterum non esse propriu:quin potius fieri posse, ex alia causa, quaecum instam matione coniungatur,ut puistis ad contrarium transferantur,&sintduri. quodveli psalitera declarat,quominus estin quo haereat quisquam: . ,. -- i. ζω, ἐμ- ων i.id est,phlegmonis autem pulsus, qui omnis est communi est visere, tus.dichium est, qui communis est omnis,inflammationis scilicet,quasi alius si cuiu que proprius. Est vero hic communis, quia inflammationem, qua est inflammatio, conssequitur, mi maior aliqua vis sit, quae ad contrarium tam ferat. ut in peri ne monia esset propter calorem& tensionem durus pulsus, sed qui aliarc cum in laxum incidui membrum, paruam possumin arteriis tensionem facere,&coniungimrserὸ semper cum peripn monia causa alia maior emolliendi, puta fluxio pituitosa, cui etiam fauet membri natura:fit ut pullius mollis himpliciter fiat, non solum minus d rus.quod apertissime docuit ipsemet Galenus quinto De locis patientibus capiter tractans huc eundemlocum, ubi ita scripsit: pulsius autem tibi potissimumindicabit, ron quid cingens membrana,in contingentes ipsam musculi patiantur.nam must linunus, gens veris membrana magis, &tendit, &duram exitibet arteriam. vi in peripnetunonianulla penitus apparethulusinodi durities. Ecce ut simpliciter sit mollismon durus simpliciter, ad alios mollis, ut ill1 interpretantur. Diximus, itaque,ca
sim,qubd durus pulses non fiat in laxitate esse membri: sed quod fiat mollis, nonin hac sedi niluxione pituitosa. Sed quoniamhaec, quanquam fere semper sit in hoc a sectu, fieri tamen potest ut aliquando non sit, sed biliosia: fit ut nonnunquam pulsi taneumonicorum non sit mollis, sed aliquando dicrotus. non aliterae letharsi s aliquando dicrotus est,&pullius pleuriticoru nonnunquam filictuosium quis dam habens &molle. Sed doctrinaest de iis, quae ferὰ semper ex ratione apparenum- ora haec noeam subuerunt.Sed quoniam plaraque ali adeduxit Galenus ad summam perspicuitatem,&nos ea tantumlue sunt in controuersia costituta sinuimus pertractanda:de pulsibus non dicemus plura,sed de urinis aliquot controuersias reliqua
huius sermonis pars continebit si tantillum de se tun pulsibus addiderimus. Defebriumpulsibus. cap. XVI.
si S et sub Galeni nomine libellus quidam,qui De typis mscribitur,la quo ita serru
ptum est: Pulfius autem tertiana laborantibus exiguus &frequens superuenit. atque hoc capite tertio.Rursus cap. s. Pulsus autem tertiana laborantibus non adeberi- Αρguus magnitudine superuenit, quantum quartana occupatis: neque usque adeo in ' tumorem attollitur, quarum quotidianς febri accidit. Itaque tertian pulsum, minorem pulsu quotidian maiorem quartanaepulsu affirmat. me primo ad Glauco nem cap. septimo:maximum,ut m putridis febribus, esse pulsum tertianet, minimum quotidiame, mediocrem quartanae, lus verbis dixit: Sed & his multo nunores sunt pulsus pulsibus quartanarum, quam illi pulsibus tem anarum.Quidam hanc contro
uersiam non dirimunt:sedemigiunt,negantes Galeni esse libelltun illum. Ego verb. quandoquidem librum sub Galeni nomine,negante adhuc nullo, video deferri, Muideo Galenum libro De differentia febrium pluries asserentem scripsisse se de typis: aliter excogitaui,quod ipse Galeni verba antecedentia& subsequentia in utrisque lo- s cis,&ratio vera videtur suggessisse.Illud quod in libello De typis a Galeno scriptum
est,inac sonum principiis,rigore scilice aut horror esse verum:contrari in Npsis febribus. nam grauissima inuasio est tertianae, & proinde maxime refugit visetus ad profunda: minimὰ grauis, quotidianae: media, quartanae. In febribus, qui maxime riguerunt,marime ardent:minime, quininus. ac proinde, qui minimus
152쪽
fulsit luitininuasione,marimus inrisebre; minimus,qui mesoLitaque cum terna nae u uadunt, omni u minimus fit pulsus: quanqua in illa magnitudo citius recup
tum quamin aliis. quod Galenus docuit a. De differentia febrium, cap. . ita scrubem: naequales vero ac magis debiles loquitur de quotidiani paruosqueefficit pulusius quum primum febres inuadunt,&irissimis incrementis.fiunt utique M in tali instare inaccessionum principiis singula iam dicta circa pulsum symptomata:sedin illa statim sedantur,tum alia,tum etiam inaequalitas. Est etiaminfebrium pulsibus illud valde dissicile, quod Galenus inaequalitatis cuiusdam meminit, multis inlocis, quamfebriumomnium dicit propria primis Dearte curandi ad Glauconem cap. io De signis tertian ita inquit: bd si inter haec a febre quieuerit homo, hac,inquam
quae in motu est,&omnibus nota: propria vero febrium inaequalitas in arteriarum motu relinquatur. Dicit itaque: inaequalitatem quandam febrium propriam. tamen
si qua esset propria febriure,necesse esset in omni febre esse in qualitatem. nam quod proprium febrium es necessariis febribus omnibus inest: cum omnes conueniant in febris ratione. quod manifestius intelliges ex his eiusde capitis 'erbis: Tertianis sunt pulses omnis inaequalitatis,praeterquam febrilis,expertes.Huic itaqueetiam febri limesse dicit illam inaequalitatem, quam dicitfebrilem. Sedhac ratione diariis quoque febribus , porteret inaequalitatem pulsus adesse febrilia enim accidentia omnibus febri adsint necesse es' quas tamen constat, non alia ratione separari aputridis, io quam quod nullum habeant putredinis signum, sed solius accensi caloris. quod adsilum auctum usium pertinet: quem solum permutare pulsus ad maiores, velocio res, ac frequentiores patet, non item ad inaequales:cum nullum vinum habeat usus cluninstrumentis commune. Hanc inaequalitatem, selyilem dictam, multi ex ipse Galenointerpretantur: esleinaequalitatem in eodemactu secundum eandem partem arteriae, sedsecundum diuerses putes eiusdem dilatationis. moueri enim in f bribus arteriam velocius,quam extra febres. atqui hoc non aequaliter: sed dilatationis principium habere velocius,in medio dilatationis velocitatem amittere, ad finem rursus illam recuperare. atqui hoc dicunt inesse omni febriumgeneri. quod innuit Galenus primo De arte curandi ad Glaucone capite sexto dicens: Et ipsius inaequaliu3o trivius m tus in quartanas r eius formam ostenditinam communem omnium se, minino pullii arteriae inaequalitatem,in hac in nifestam admodum inuenias, multo enim velocius principium finemque motus inuentes,quam medium. Quarto etiam Decausis pulsivum cap. 1 . Etenim febriumproprium in celeritate symptomahic obtinet admodummanifes e,invitoque termino instentionis,praecipue externo. Hanc itur dicunt inaequalitatem omnibus febribus communem.Quorum sentem
ii ego probo: quod stili cestaec sit, quam Galenus dicit inaequalitatem febri leni. Tamen cum Galenus hanc dicit inaequalitatemfebribus omnibus communem: de s hahere hanc inaequalitatem.quod Galenus aperte dixit cap. i. primi ad Glauconem, o disserens de digno cedis ephemeris febribus,tus verbis: Cum pulsus nulluminflam Marionis nulla erit, neque omnino in qualitas inuna arteriae compulsi eapparuerit: aut si hoc aeri omnino stimbecille. Od enim additu es Sihocata rit,omnino sit imbecille:propter nonnullas diariarum diciun puto,in quibus ex caus fit,n aliquo modo arterias permutent ut putridae: quales sunt quae ex bubonibus,&quae nimia obstructione cutis. Nam quae ex ira,aut ercitation aut consimilibus causis ortum habent: omnino habent nullam talem inaequalitatem. nam quemas
modum viderelicet apud Galenum secundo Decaussis pulsuum cap. s. quod est de continuorum motuum,sed di siparis celeritatis causis: oriuntur perpetuo hi pulses e ' ctionibus quibusdam,&constrissionibus. Cum igiturin talibus febribus, nubi sompressionis,neque obst Vctionis occasio siticonstat inaequalitatem illam, communξ sebribus omnibus putridis signum haberi debere. Caetera quae de sis mupulsibus dicuntur a Galeno, non sunt in controuersia constituta. Quare taurinis iam dicemus,atque omu primis,quid sit,&PQ pacto subeat in esicam.
153쪽
ois ina. Cap. XVII. QVIBVsDAM videtur exsolo meum modicabilis permixtione lotium fieri,
neque aliam habere substantiam, neque aliamgenerationem, si iasis nonnullis Galeni locis,quaeid videntur aperte conti iere.Decimo de simplicium medicame torum Scultate capite decimo tertio inquit: Sudor, unus hic etiam est humoruminanimantis corpore prouenientium, eandem habens materiam, & eundem gener tionis modum, quem urinae: siquidemvirique ex bibito humore constat generatio,
excalfacto stimul in corpore,&bilio nonnihil substantiae adepto. Libello De atrabile cap.2.Sane enim rationi consentaneum es vel potu fieri quicquam cum sim i. guine hi iecore genito,quod posteanon per urinas modo excernatu Verum persi
dores quoque. Eccevi in his ci uobus locis dicat Galenus: eotum esse sudoris & vrimae materiam. Quarto Devsu paruum capite quarto ita seripsit: Neque enim ex ventri- culo in venascommode assiami poterat succus iam ex cibis factus,nequefacile trino gredi venas, quae sunt in hepate, & multae,&angustae: nisi tenuis quidam&aqueus humo tanquam vehiculum fui stet ei admist .Huncitaque usum praestat animal bus aqua:s1 quidem exea nutriri nulla parsicula potest. distribui vero ex ventre, quod nutriturum est, non poterat,nis dedeshainfuisset a quopiam ita liquido. Hos igitur
tenues humores, postquam sirum opus expleuere, non oportet amplius Isia rein corpore,onus alienum Venis saturos: &huius utilitatis gratia,renes facti sunt instru- 1, menta caua,osculis aliis attralae a, aliis autem emittentia tenue hoc& aqueum e Crementum.Adiacent autem utrinquet psi venae cauet, parum stib hepate. Haec illo
in loco, quibus apertesdocet potus umesse traducere chylum per hepar,&renum trahere ad se potum, cum, raraepar iam esset perfunctus suo muner e, ne sangui dilutus sit,&sero plenus .Primo etiam Defacultatibus naturalibus capite ultimo, ad hibita ratione dicit Galenus,ex potu fieri urinam.inquit enim: At, quod totu id, quod bibimus, urina fiat,nisi quid cum aluo erit,aut ipsudorem, aut per occultam expirai filia abiit:ostendit plane eius quod quoudie metimus copia.Itaque ex quantitat mictus,quae resipondet potus quantitati, colligit: epoto humore urinamhabereg neratibnem. Vnde inferunt alii, urinae sene generationem propriam, d alterato potufieri .Huiusalterationis locum,aliis par, alii renes, vesicam alii volunt. Sed γliis videri possit difficite: nam potus quotidiani alteratione fieri, & tempus morbi,&ea quae invenis ntur phile gnificare. Nam, si,quodliodie epotum est, mimgitur, secretum a renibus, postquam hepar perfecit concoctionem secundam, δίfanguis incipit distribui: cur ipsenituratenuio aut crassiorist,sue mingatur inprimcipio,si in statui Si etiam ab ipsis venisnon urit:qua ratione significet eam com coctionem, quae invenis Milux morbum factenus humorist Adde, honsolum esse hos humores, qui ex pom fiunt f ro similes: sed praeterhos, naturale esse quoddam serum singulis humoribus. non aliter, quamlac habet in se aqueam quandam L, stantiam, quam serum dicimus, etsi cum nulla aqua permisceatur. Talem etiam quandam partem in vino esto, doceti Galenus. Horum liquorum similium stro meminit Galenus millies: ac multo ante illum Plato in dialogo De naturae cuiuῖ verba renis it Galenus sexto Epidemion parte secunda,commentario trigesimo octavo, ubi late disierit dehis humoribus. Cum igiturii sint: necesse est ab his quoque clim redundant, utiles humores expurgati. Ergo non selum euacuari probabilo est aqueam substantiam epotam: sed etiam quae interius generatur, partem scilicet ipsorum humorum. Eua Mur sene. nam Galenus sic do Prognostici vigesimo istimo, ebcenset fieri sibrubram urinam, qubd multumseri sanguinis sit. Quodque id, quod metitur, non sit quod epotum est,sed excrementi quodinvenis arte- Λriisque generatur quoddam genus, videtur docere sisenus primo Desinitate tib
si h ens: Venanu i tem&arteriarum excrementum tale est, qualet lacte
concreto serum: hoc renes a singuinesecementes ad vesicam transmittunt. Est igitur ua constituta controuersia, inlisionstat, negari non posse: Vrinam liquores queos esse, &sero similes, a quibus oportuid expurgari sanguinem, ne in corpus per mearet sero plenus. quenegari potest: maximam urinaepartem expotu fiat.quin
154쪽
MEDIC. ET PHILO S. LIB. III. 139
hsim duantitas inicius, quae potus quantitati respondet:id facit path n. praetereap iii, ijsitissubstantia, magis substantiae lolii similis est, quam eduliorum. sed &venas Amnere situm serum per Vias Vrin docet Galenus: &res ipse declarat in multisitati, rumiudiciis,quae conti remi per Urinas. in quibus constat: venas, & arterias hompressione expellere serum ad illius receptaculum. Quod etiam intelliges ex eo quodineuntehyemeselethon unibus accide quicum in aestate potent largius,
es Venae humorem auidi iis trairant , metunt multo minus epoto.at vero ineunteli ne excutientibus venis serum, quo iam non indigent: metunt epoto plus. It due remeat, & α Venis, & arteriis in renes serum: sed id non opinor frequenter aio longinquioribus venis fieri. sed cum aut natura moliciar crisina: aut aliquo honore, atque adeo insigniter sero pleno redindat, ut multis in morbis: aut cum sero sunt plenae, quales exaestaterelictae sunt.Tamen cum inhepate quatuor humores gene rentur, ut in primo huius operis libro diximus, & illorum cuique sit stium serum: Nuidenter estverum, aliquam seris anguinis portionem elabi ad renes simul cum p
tu iancque cum aquea sit, coire cum potu rivnamVrinae substantiam.quae qua quare duplici fit,sensui Videtur substantiasimplex.non enim, arbitror,cum permi ta exeant haec hepar in cauam Venam, unde viae ad renes pendent,&aqueavtraq; sint,& excrementa, statum: Vt renes hoc dimittant,illud tranat habent enim vim e
cemendi serum a parte pingui, sed non serum a sero. sed simul luc cum exeant, utio portio aliqua potus transiimitur advenas propter distributionem: ita portio alioua seri sanguinis destendit ad renes Wopter expurgationem.Constat igitur urina d
plici materia. Hinc, ut arbitror, nullus non ininiget:totam urinam, formam compararem hepate illinc enim trahitur serum,quod urina est in & potum qui non nutrit, qualis aquae peralterationem uolam fieri urinae partem hon enim per ει coctilis est:sed recipit concoctionem elixationissimilem,& permixtionem cum bile, &r liquo sero tamen serum sanguinis,quod proprie tale est, nerari secundum formam&naturam eo loci,quo & ipse sanguis. Talis itaque est substantia urinae. quo pacto subeat vesicam, non adeo constitit inter antiquos: aliis dicentibus cuius uente tiae autor est Asclepiades) aquam selinam in haliciis sebi re vesicam per tunicarum 3Q poros, ibique rursum concres centem urinam fieri. argumento,qubd nullum vesica, pr terquam in ceruic videtur osculumhabere:&si flatu distendatur,nullum tamen illi dat egrestus locum. Sed tamen hanc multis argumentis conuincit Galenus. Equibus nos illud unum repetemus: quod lapis qui in renibus gignitur,destendit ad
vesicam, atque illinc expellitur. neque micitis conuicit mille alias monstros as se tentias denegantium:vrinae secretionem,&expulsionem a naturalibus facultatibus fieri,qui scilicet omnino has facultates si istollebant. Sedi ius manifestet, ille comuicit. Nos modo rem,ut habet, enarremus. Acmavena, statim ut egressa est ii pa Venit urina in renes traist ab illorum traiiendi potentia: qui ipsam a sanguineis. p rates expellunt per vias,ureteras Graecis dictas, ad vessicam, quemadmodum Uem
' uiculus mittit chylum & iaces ad intestinae quanquam intestinis nullam tractionem concedit Galenus:seds quos habent oblongos villos habent autem ramo hos usi uni mentorumhabere dicit adfirmitudinem scilicet reliquorum: sexto De anat inicii ad nistrationibus,& quarto De vlii partium ad finem. Vesicae vero concedit quiuio De usu partium capite undecimo tractionem per villos oblongos, ita scribes:
intestinorum autem tunicae, transeasses viresque, in circulum plane circumactos: sed sicarum dimica rectos,&rotundos,& obliquos habent villos.vna enim Vtrius Zς Vesicae tunica cum sit, ad omnem motus speciem accommodam adepta est comkmictionem:siquidem &eum motum, quem attrahendi causis,Villi recti,&eu quem mendi,transiuersi, atque etiam ciumquem, ut retineant quae undique constricta ' vix obliqui conficiunt,ipsahabere aequum fuci M. Haec Galenus. Igiturnon est Vsq quaque similis deductio chyli in intestina, & urinae in vesicam: sed parum ommimo discrepant. Nam parum admodum puto conferre huic congestioni urinae stionem vesicae:sed totam feta fieri expulsionerenum.datam tamen essehancta' Gilhatem vesicae, luti auctuarium: si quando ea esset opus, sibi ipsi vesica deesset.
in millies cum de hac separatione loquatur Galenus: nunquam fere alicuius
155쪽
tractionis meminit, sed expulsionis soli .Primo Detuen valetudine videtur hane nostram sententiam insinuare dicens: Hoc serum ren a sanguine secernentes, ad vesicam trans mini. eaporro id colligit,seruatque ademdemsere modum, quem desicco excremento supra retulimus. Itaque vesicarecipit serum arenibus,nonia eundem omnino modum: sed ad eundem feta modum,quo intestina sicciun exere mentu aventriculo. Adde urinam, quo intret invesicam,indigerem introrsum, non extrorsum excitato. Nam quemadmodum Galenus docet distinctissime quin
to Devsupartium capite I s. id quod Asiclepiadis nodum soluto Viae ureteres suberint
oblique peripssemvesicae tunicam in amplam illius cauitatem: ad extremum autem a parteinteriori inveluti succisaparticula membrame, quae operculum osculi venae Iavrinam deferentis est.hoc opercillum constat subuersum iri ab humore impulsis a parte externa: tamenis impetu interno compressim iri magis, obstructurumque fir ius.qubiotadingressum, vel humori habeat peruia foramina: quae tamen gressum neque statui dent. Neque vero scio cur miremur adeo naria solertiam: quam humana ars est iam imitataenam non aliter pilae luseriseinflantur per conspucua foramina: per quae tamen non, deinde dimissae, detumescunt, nequest complimantur,nisi dirumpantur compreta. quum fata est naturae sapientiam commem dando demirari:atverbs demsustollere,est stultima. Haec estitaque urinae substan . . tia:&hic secretionis modus. Vtrum comparetur prius incoquendis p. XVIII. Vo veniunt consideranda inurinis:substantia,&color. Habet vero urina par tes duas, tenuem scilicet liquorem,&quodcontinetur. In harum utraque comsideratur duo illa accidentia. Nam&inliquore potest parere bonus color mimalus,& tenuitas,aut crassities,aut mediocritas:quae modi stibstantiae si int species. In eo
quod continetur, tot coloriun species fieri solent, quot in liquore: & si 1les etia siti, stantiae modi,crassites,inquam,tenuitas, aut mediocritas,&praeter hos,leuitas, aut a speritas.Ergo uniuerse colligenti duobus signis videbuntur omnia, quae inurinis fiunt ό, . consideranda, contineri, substantia, & colore. de quibus Micena, qui omnium recontrouersias est parens,itascripsit Fenz.I.doctrina tertia cap. 3. Propria digestionis operatio vel, ut alii legunt, primaὶ est substantiam cssicere: deinde ipsam tingere. Quibus verbis in magnam controuersiam coniecit Mos interpretes disputantes, An ipossit comparari in urina colorante subs antia, aut secus. Nam est a parte eorumqui n an quod Aristat. 6. & 7. Metaphysicorrum monstratissubstantia antecedere ne cessarib omnia accidentia, &ratione, & cognitione, & tempore, &natura.Na, cum accideritia omnia substatiae insint,&illorum ess inesse substatuis sit:videtur ex F ulsophia habere euidentiam Avicenat sententia: prima, scilicet generationem substam tiareste,secunda accidentium.Praeterea illud, quo praecipes intendit natura, videtur suae comparari per qualitates patientes, potius quamper agentes.nam duricies, mes, cies, crassicies,tenuitas,lentor,aut friabilitas, ac reliqua accidentia quae in modo se, stantiae consistunt, humore aut siccitalepraecipue fiunt: color verbpotius fit ex calore aut fi igore.sed qualitates panentes ad agentes habent rationem materiae,&po tentiae. omnia vero quae generantur secundum natura, prius sent inpotentiaqu in assii Non videt tu itaque quadrare cum philosophica ratione, Generari colorem ante si ibstantiam:sed aut generari perpetuo substantiam prius,& tempore,&natura, vel saltemnatura prius,&simul tempore. Acci&ns enim cum substatiam consequa- tur: nonvideturindigere propria generatione, sed consecutione quadam cum sit, stantia. Sed contra est,qubd potest urinae adhuc crudae & substantia &colore,utJer' ibi gratia, tenui & albae,admisteri flavae bilis portio, qua tingatur, &non crassescanquo posito, constat futurum,ut tenuis urinafiat, sed boni coloris.Respondebunt, ase lbitro qui ex aduerso sunt,Fieri posse permistione alterius substantiae ut comparetur bonus color cum malo substantiae modossi urina: caeterum illud nonfieri per ν
156쪽
MEDIC. ET PHILO S. LIB. IIIL 1 t
Ebalinemde quaqua, O proposita est.Est itaque positum in controuetita, Ancum . inueni quq simul est mal subtaxiae,&praui coloris, superante natura morbu
elaboratur, possit comparare bonu colorem ante bonam substantia, an secus. Si quis j ibesnloco amat decoloris natura aliquid audire,legatrigesimum tertium caput si eundi libri huius operis:side speciebus colorum,decimum septimum primi.nobis nim ninmos eadem saepius repetere:sed quae eo loci inhunc sentchmissa adde iur modo. Apud Galenum,&Aetium,& Paulum,&autorem libelli de urinis,& alio; omnes Graecos autores dempto Amaario, tantuminuenias sex has colorum inurinis species:9bum,pallidrim,rubrum, viride, liuidum, &nigrum. Diri pallidum,uin me pro genere usurpemTquemadmodum Vsurpari apud Galenum dicebamus. Albunidicimus remissum colorem,&cruditatis indicium: prout aliquis mediocriuabhoc recedit magis,&versus nigrum inclina dicitur intensior. generantur vero, quemadmoduPlato docet in dialogo De natura, ex extremis his cmistis in hac, aut illaproportu e. Pallidi tres sunt species: pallidum, rufum & flauum. hos proximὰ consequiturmber:aquo ad nigrum est transitus per haedum, aut per viride. Omnes colores,quorum sub aliis nominibus meminere Avicena& Auermes, & Barbari mnes, acinter Graecos solus Actuarius,facile est ad has sex species referri, quasset asserim Galenus. Color optimus,&maxime naturalis inurinis est se ius,& subfl
uus: I De crisibus cap.12. Nomine horum medium etiam coloremintelligito. nama Aristot.1.sect . Problem. J3. Signum inquio concoctionis urina cxhibet rufa. Gai nus etiammet μιωκὸν colorem naturalem. Quare ridendi sinit, quicunque a coloris naturalis rationeexcludunt russim. Qui his sunt remissiores, crucitatem significant: qui intensiores, parum ustionem, partim prauorum humorum permistionem, parsim alias causas. Proponatur ergo nobis modo ad disputationem urina alba& tenuis.
ves semel haec mediocris in substantia facta fuerit, subrufa aut subflaua, continens alu bum,leue,&aequale:perfectae concoctionis erit signum.Sed nonne ante hanc pers et ionem morbo in concoctionem tendente,his gradibus potest procedere: ut tenuis . primo fiat,& boni coloris, deinde boni coloris & mediocris substantiae, tamen nil ait continens, vitii tandem haec consequantair omniat Certes, dicunt quam plurimi. 30 Namum tria haec generandasint,color, uinptia,&quod continetur: quodfacilius est,uidetur primo debere nerari,deinde quod dissicilius.quare,cumfacilius sit colorem generare,quam sebstantia, &hanc quam id quod cotinetur: ut substatua prius generatur, quam quod continetur,ita videtur consentaneu, colore prius genitum iri, quam substantia. Vides ergo quam multa undiq; argumenta in hac quaestione sint, in qua ego ita uo:Duplici viam rari posse colore in urina,vel coctione ipsius urbnq,vel alicuius humoris infissione.Primo modo no potest color antesubstantiagen color vero substantiae consequitur modum. Sedi usione alterius humoris fieri po-. xestruct Vrina&tenuis:de qua in Pro 'ost. 3ο. secundi scripsit Hippocrates. Habet θ' Iero generationem, ut paulo ante diximus ex insessione bilis valentis tingere, &non crassi reddere.Hoc docet aperte Galbi.Decrisibus cap. 12.dices: Si enimin aquam sieceris,uel futui coloris parum, vel pallidi multum, simile tibi videbitur. haec verb, quatum ad colore attinet,iam coquitur. Oportet autetant uipsim discedere sua σῶsue ab aquosa,quantum colore:siquide benecon qui debeat. Sed qua ratione distum est a Galeno:Haec verb, quantum ad colorem attinet, iam coquituri Quoniam vim rufa& tenuis,etsi per concoctionem non intingatur, cum substantia non commpMatur ad proportionem: tamen no est adeo extremae miditatis signum, quam alba Irenui S.nahqc significat crudum extreme morbu,& insuper tanta cforis naturalis e u OM,Vt neque consuetapervaletudinem portione bilis possit generare:mis tenuisu auda huc aegrotatione.nam usquedum crassities etiaincipit apparere: nonduconmissat materia morbi coqui, sed robustiore magis esse nati utuncaore, quam cum alba ςx q& tenuis. Itaque potest comparari, ut dix color bonus sine substantia:& est bonqminationis indicium: concoctionis materiat morbi nondum. talem urinam habuith prae, Vi , qtue in vestibulo templi aegrotabat tertio Epidemion parte tertia:&νδ t Hippocrates: urinae tenues, sed boni coloris. Vnde
ΠΠς Lolligitur: posse urinam comparare bonum colorem, sine bono modo subt
157쪽
stantiae. Neque est,qubd quenquam perturbent argumentailla exintaphysicis A
ristotelis desumptaenam Substantialiaecvrmae,dequa disputamus, quam multbine litis est stubstantiae modum,quam substantia appellar accidens est non minusquam colorinon enim hic nomine substantiae ipse 1 formam o natura aut ex via, &m mamateria constante substantiam dicimus: sedmodum illum circa substantia qui in accidentibus circa modum partium consistit. sent haec, quae paulla antὰ diximus, crassities aut tenuitas, lituitas aut asperitas,lentor ainfriabilitas,&sia haliis. h eer go comparantur per concoctionem,& accidentia siminon minusquam loci Vi dentur sane haec accidentia ut argumentum aliud proponeba consequi magis materiam , color formam & agentes qualitates: tamen eiusdem substantiae stat acci i, dentia, puta urinae.Quare non est qubd modus substantiae prius generetur, quamco lor sed ut generetur color simul cum substantia, quando perconcoctionem materia propriae fit. Vnde, quanquam colorpotes generari sine substantia: tamen substanatia non potest generari sine coloremam generandi boni coloris est duplex via, conacoctio, &infussio bilis: generandae bonae substantiae, unica, puta concoctio, FG triimque facit necessarib. fieri siquidem potest, ut iecur possit generare consuetam bilis portionem, & ut materiam morbi non possit ad concoctionem deducere: tDmen non potest fieri, ut morbi materia coquatur,x consueta bilis portio excitis non poss1t generati,quae urinam tingat.est enim hocmaetbleuius. Qui igitur via superest generandae urinae mediocritercrata&decoloris An vis,uttenuem&bonico-1. loris, permistione humoris tenuis,sed flaui faciebamus: ita mediocriter crassam, sed decolorem,permistione hinnoris crassi & albi cum tenui sero facere At isti, crassities per permissionem, perturbatio essterit igit*r turbida urina, non crassa, ut oportet: hqc enim mistione perfecta constat,qualem concoctio facit. Itaque aut urina illa
turbida mingetur,&manebit talis: aut residebit cit crassi unali utriqualein pituit sis morbis subsidere in principio obseruauit Galenus quarta Ap rii morum sex g simo nono. Igitur generari potest color ante substantiam: qui morbuminmelici proficere significat, tamen materiam propriam morbi coqui nondum. Suinam tia vero bona sine bono colore non potest consistere. Sed de hac quotione satis multa diximus. lii n color possimulari in urinasinem substantia accessone,aut decessone. cap. XIX. 1 ubi Galenus, &alii autores de causis colorum disputant, hos dant causiae eγ' lidς,flauum,mbrum,uiridem,& nigrum,cum per viridem adillum transitus fit: hos causis frigidet, album,&liuidum,&nigrum,cumst ex liuore. Videntur ergolii colores in urinafieri alii ex aliis, sola intensionestigoris aut caloris. potissimumcumGalen. I 2. p.I.Decrisibus delici dicat: Liuidusautem color selius stigoris ests, boles. Quare videtur de sententia Galeni ex sola refrigerationefieri, sine uiaticin sius humoris permixtione. Neque quidquam videtur hoc habere philosophiae aueuersim:ciam secundae qualitates exprimarum proportione fiant. Alide ex selatim aut exercitatione,aut quacunque alia causia calorem augente: fieri urinam e pallida rufam,aut Erufa flavam.Sed contra est, quod medici ex colorum inurinis diuersita te, non simplices dignoseunt qualitates, sed humores redundantes, & materia morbi quomodo Hippocr. 6. E aemi .n comment .s.cap.I .Lingua inquit lotium Ggnificat. Linguae pallidae s dicuntur enim eb loci,chlωrat, pallidat, declarante Galeno in commentario, utcunque in aliis locis vertenda dictio sito bilios . biliosum vero pingui:rubri veris a sanguine:nigri ab atra bile: albi M verb a pituita. Ecce,vtvrina' rum colores ex humorum redundanti afieri, non ex simplicibus alterationibus, do- 'ceat Hippocrates.id quod,quantum' sentio,& res ipsi indicat: verum est. Urbnam scilicet huius aut illius coloris tiri, non per simplicem alterationem ad cali,
dum, aut frigidum: sed pss permixtionem noui humoris.nam lotium est per se potus alteratus cum sero humorum: sera ipsi imitantur qualitates humorum, quorum sent. nam ita notatum est a Gai 6. idem*n parte secunda, comment.38.de se tentia a
158쪽
esui aptatonis: quare& colore aliquatenus referre humores, a quibus sunt,prob Di est sedquoniam sunt aquea&sem simili remisses omnino verisimile est habere es, color non potest fieri,nisi ex magna redundantia seri inculus, siquis dicat, sanguinei, biliosi, aut anesiolici, Vel ex infasione humoris. neque taminari, nisi aucta aut imminuta quantitatehumoris infiis: aut decedenteo tammone: sedmagis inapriori,aut Gudiori.Nam primaequalitates noninurina Dium, sedin quacunque alia substanti asolas sibi similes qualitates possunt gener
re non mutatasubstantia: mverbsecundasgenerant, permutatione substa licet sati aciunt effuere.vi,siquis incalesci aut refrigeratur citra substantiae ali citiusio permutationem, neque albidior fit, neque nigrior: sed quamprimum Egus sugat sancti nem,dealbatur:quamprimum calor urit cutem,&desiccat denigratur.tamen perse,&per alterationem simplicem, sui similes tantum possisnt senerare agentes qualitates. Quodsi Galenus huictim colorem selius frigoris dixit esse sobolem,&hosces6res a calore, illos a fi ore fieri medici dicunt: recte quidem. quia calor ne bilem generat flavam, quae tingat:& restigeratio concretio miscit,& corrupti nem liuorem inducentem in sanguine, qui liuidus urinam consimili assicit colore, livido scilicet in quam corruptionem calor non potest coniicere sanguinem, auth mores reliquos,neque aliqua alia intemperies praetermgus: calor enim viridem p tius redda 1 nigrum humorem. Quod si fames,exercitatio, & ira, Vtinae permutantio colorem ad intensius flauum, neque id asilo caloris augmento fieri conuincit. intenim hae cauis externae: quae calore augentes aut urentes bilem, cauis simi mutati nis coloris in urina.SHocmodo intelligendus est Actuarius, qui caput scripsit in cudo De causis urinarum:De causis urinariun, quae simplici intemperie profluunt. Pro leui quaestione haec si mittitis. Inquirere solent nonnulli, cum in hunc lociam imcidere:vterninae colornascatur ex causiacalidiori, ruber, inflauus. Sed nobis, qui monstrauimus colores hos fieri ex infiisione humorum,aut sui fert,eade est haec quaestio cum decima sexta Iibri primi, qua disputauimus: An sanguis sit calidior biale, aut minus. Quare si quid in hac parte habes scrupi, illam legito: ego ad ii
i color is sit semper caloris oboles.
ONsτRANTE Galeno diffuse libro secundo de simpliciu medicamentorum facultate,omino ex nulla qualitate coniectare quisquam possit, sit ne re quin examen venit, calida, aut frigida sed huius fides soli experimentinis operatione desumpto, tribui debet.Neque enim ex colore, neque ex odor aut lapore, aut acci denti alio quopia intelliges: cum nullus color sit, nullus odor, aut sapor, qui multis c. lidis,&stigidis medicamentis,communis non sit. Quμe, si quis disputet, sintne cor- ' pora,quae naturastia viridia in calida, an frigida: stulta quaestio sit. quandoquidem
neque hoc,nequeillud fiant definite: sed in utraque partesimi multa exempla. Caet rum ad sela excrementaliumana,deiectioneminquam,sputum, &Vrinam,&alia mnia etintia conuerse ser ne, noni eritbvertitur in dubium: An ex magno incendio generentur perpetuo, an nonnumquam etiam ex perfrigeratione. sed addendum etiam quaestionicenseo,cum tales colorum generationes non consequuIlatus modiun materiae, ex qua fassiim est id excrementi. Est enim, cum euomum xur Viridia, aut deiiciuntur per sedem: quoniam multa olerum viridium copia emrat ingesta. quod neque insigius caloris, neque si oris est argumentum, Ut pote causia manifesta procedens. Verum cum extra hanc talis color in excrementis D pro rut: internam habet causam in humano corpore, auifrigus corrumpens, aut Vrentem calorem. Avicena, cuius opinioni adhaesit Mermes, cum quinque rem Censuisset Viroris species, inicalem, colorem ireos, indicum, aeruginem & polax Ceum: Omnes praeter aerugineum & ponaceum, ex frigida causa nasci cenitat. Veris,aut sellam aerugineum,&porraceum virides esse:reliquos Vero perperam,ohanc colon speci reserti puto cumliuidi potius, aut quales Actuariu Ven .
159쪽
tos vocat, sint in aut quae de causa generationis dicunt, fata esse, & omnino aesuersaGaleni sententiae. nulliti enim videas Galenum, Viridis coloris generationem frigidae cauis tribuentem: sed calidae perpetis. Verum legamus caput duodeta
psa via ad nigrum fit, & est veluti principium quoddam nigri, si enim malignus sit
morbus, & vomitibus, & deiectionibus, &vrinis viridibus, statim seccedunt nigra. liuidus vero color lius frigoris est se les. Constat, hac oratione Galenum a Nie omnem colorem viridem tribuere calori nam quod addit 1 est adfinem dicti t. nis,Liuidus vero color semper frigoris est soboles: dictum estia differentiam causi
viridium, quos exmorbi malitia fieri dixerat.constat enim Galeno esse consuetudi n hanc bene veterem: malignum morbum dicerenentem, Ut colliquantem,&i eum qui vehementiainterimit. italucinquit: Viridis, cum morbus est cacoethes, ii uidus ex solo frigore. prouenit.Hunc locum hoc modo intellexere autor de Winis,&Aetius docentes: Nigrum coloxem ex calorefieri posse,inifrigore, erum distingui ex antecedente colore.si enim talorus color antecessit, ex caloris vehementiafiusiliuidus,ex frigore. Haec nullus nonintelligit ex praesenti Galeniloco esse desumpta. Sedhoc unum inuenias discrimen: ubi nos vertimus, Viridis, interpres Aetii&am toris libelli Devrinis vertunt Flauus.tamen apud ipsos Graecos autores nil est est di, lauersium.nam eandem dictionemvstirpauit Galenus, quam & alii duo: nempe tu ire propius ad GDivisat,Vitides c lores de sententia Galeni citra dubium excauti calida perpetuo generari. Consideradictionem hanc ει, duo significare, pallidum, &viride, interprete eodem Galeno, Tu in commentario 47. 2. prognostici inquit: S penumero dictoniam est, ut
chloron de pallido dicere seliton sit:&item de eo, quod aqviam vocat aerug nossem. Illud aeruginosum dictum est, non Obdχι-issilum aeruginosum signifi-Cet, ac non etiam porraccum, &rutaceum,& siquaesiuit aliae viroris species: sed quo quasi per descriptionem significaret colorem viridem.est enimnullum nome Grae- locis univocum,quod dictioni huic,Vitid respondeat .proinde hos coloresc5paratione declarant:&de porraceo,aut aeniginose dicunt multa, quae de viridi in genered, cerentur.Notauit hoc Galenus ipse com.39.eiusdem libri vicens, Porracei vero nunc primum habuit mentione:cum nouhabeat proprium nomen,sed utatur porri appellatione.Pro viridi aperte Vsiurpatur Io. Desii l. facult.cap. I. cui titulus est i χλωρων δαπα μω,id est, teranis Viridibus.nouimus enim tales esse ranas,de quibus illic est sermo.Itaque smificat dictio duo haec:pallidum &viride. Tamen quae inissa dissione a Galeno de chloris dicebantur: llomodo possunt pallido colori quadrare.Ergo de viridi erat illi sermo.Quid enimi uitὶchlorus color est, veluti principium nigri. vi, de hoc quantum conueniat cum viridi, & quantum discrepet a pallido. Plato in dialogo De natura ex quo loco Galenum desumpstaevideo omnes colorum naturas , & appellationes in ita scri sit: Splendidum rubro alboque permistum, flauum procreat, rufum flaui fataque attemperatione producitur, fuscum albi & n, ,m,pallidum albo flavo permixto, rufi nigrique temperie producitur colorpor*ceus. Est verbhic porrace dictus color viridis. depallidi, rufi,&slata generatione prius fuerat loq'lutus, constituens hos gradus citra rubeum: tantum abest,ut nigri coloris sint principissi. Viridis veQ,quem porraceum appellat Plato,ut sua ostendit ge neratio ex ruso &nigro,principium nigri est.Itaque recte vertimus de sentetia Galent: Viridem colorem esse velut nigri principium,&fieri ex incendio sei .contra aci, uidus, qui extinctione caloris fit.Decimo etiam De simplicium medicamentoruῶ- ο cultate cap.ra.aperte significat: Omnes species viridium colorum ex flauis fieri per stionem intrasitu ad nigrit,edisterens debile. in&in animalibus inquito apparet flauaqui de iis,quae magis sunt calida, quςverbminus,pallida:&ubi calida animalia fame aut siti torquetur, ad atru colore vergit, interim illu habes Guginosum, interim
160쪽
dbolo splendido cum rubro, ita caeruleum albo dc splendido cum nigroὶ ii se sillificis,qui quidem magis est colore brassicae filicus.Harhuntanni modo spe tieiuni viroris meminitii bello De atra bile; neque, quod ego legerim, alicuius m
iniuit alterius. Nam,si sextὀEpidemion comment. .cap. 2I.herbaces meminit:non
emit illa dictione speciem aliquam Viridis, sed per descriptionem ipsum vir I quod declarauit transferens etiam appellationem per metaphoram ad omne Hom&boni habitus. constatVeris per hanc metaphoram dici solere: Virentem iii uentutem,nonherbaceam.Sunt ergo dicta: Virons species,quas semper dat Galenti,
ealita causae. Secundo prognostici commentario 39. ita scriptum reperias At veroto finiturin corpore,quemadmodum crocea bilis, per naturam habentibus, ita portaracta altera praeter naturam. constatque,Vt haecin ventriculo .penumero gignatur propter quoriandam cruditatem esculentorum, aut olerum, qualia beta, caepa,& brassica sunt: atque ut etiam interdum talibus nequaquam ingestis ratione aegrotationis in venis gignatur,ac decumbat,aut in ventrem superiorem, aut in inferiorem, calor m in corpore: indicans praeter naturam,atque excrementi proprietatem, talis
temperametito,qualis praedictolum olerum succus est. Haec de porra a. Rursus cap. 'inquit: Flauus,ubi serosius ipsehumor assatur,quo permisto rufus apparet:aeruginosusve ,ubiis vehementer affatur. Cum itaque adeo haec sibi conuentiant: niihi persuadeo,reliquos colores,quos ex frigidis causis fieri obseruauerunt Atticenato 5 Auermes,mal Θ referri in virides: sed hos omnes nasci ex ustione. Neque vero siquis coloris ipsius naturam contempletur,aliter iudicet. nam qui ex frigore fiunt,si intintermortui quidam colores,vi albus,&liuidus: qui vero participant igneo quodam 'lendore,cuiusmodi sunt rufus &flavus, hos ex inflammante igne verisimilius est nata. nam & ipse niger color,n5 aliter cognoscas, fiat ne excalore, aut frigore, quarti si intermortuus est, aut splendore quodam ostendit ignis vestigium, tertio De causis symptomatum. Quod vero omnis color viridis splendoris sit particeps: ipse docet intuitus, & praeterea generatio. sit enim,ut diximus,immissione rufi qui quia igneas flammas imitatur,appellatur Graecis mρρὸ ψ in colorem nigru. Atque ita natura ipsius coloris doce ut adnigrum splendidumvia sit: cum fiat nitritie & splendido colore 3o confidis. Tamencontrarium videbitur fortasse alicui docere Galenus, qui I. Pro gnost. comment.1o. ita scripsit: Interdum t plaetique, brassicas,& lactucas chloras nominant: qui quidem color nigrior est,quiis ruber. est enim tan ia iiiiiiu quoddam nigri, liuidique,quem frigus,perinde quasi nigrum, efficit. Possit respondere aliquis,ultimam dictionis partem liuidum referre, ut senstis sit: Quini liuidum, frigus fecit, perinde ac nigrum. Sed qua ratione viridis colpr,si modo semper ex calore fit,potest esse initium lividi, qui semper est frigoris Aboles 8 Praeterea Hippocrates
illo inloco recensuit eos colores,quiin morbis acutis extinctione caloris natiui fiunt, atque inter eos viroris meminit: igitur color hic ex frigore fieri potest, non minus. quam liuidus&niger. Sed pro huius intelligentia oportet meminisse: nos non de VL p ridis coloris causa absolute disserere,sed de viridi excrementorum colore: Hippocratem vero illic de eo colore, qui in facie inrotantis apparet, quem contingit VNridem apparere ex silo frigore, sanguine scilices nigriori reddito, atque cum bile rusta,qua aegrotantis facies tingebatur, permisto: itaque colorem viridemfacie im tante. non enim aliter pictores viridem generant,quam nigro immisse in rufiini. t men constat hac ratione humorem nullum refrigerationevi rester sed culini facies: singuinem vero denigrari.Sed haec arbitror tis fuerint,ne cui amplius, qui rationis sis articeps,dubium videatur: viridem colore inhumanis excrementis caloris multi esse sobolem.Quare resipia potat,ut ad aliam quaestionem stylum conuertamus. R V recolorυrinae liuidus an niger.
PS M alicui possit non immerito niger color urinae magis lethalis esse liuid, perpetuo: quandoquidem ex liuido morbo properante ad perniciem,fit niger. v rQVrinam extreme malam perpetuo indicet: vide Galenus ipse visus est indicara