장음표시 사용
161쪽
duodecimo capiteptimi Decrisibus itast ibens: Pessimai mrest omnis utina ni
gra,adia, Vt neminem unquam seruarum viderim ex iis, ut talem urinam minxe runt.Cati erum alij aliter statuunt,deteriorem, inquam, esse liuidam nigra. quando
quidem lividastigoris Micund est perpetuo soboles, dicente Galeno in praedicta n
per capite: nigra verbnonnunquam huius,nonnunquam Vehementiae caloris,quod nonputantadia graue malum.Est praeterea,cum possit nigra Vrina mino in morbi iudicio. Addunt communem esse rationem urinae & reliquorum signorum,quodad colores attinet.Tamen de colori sartuum aegrotantis, ita scripsit Hippocr. 2. Pr
gnostici Aphor. nono: Si digiti, ac pedes omnino nigrescunt, minus pestiferi si qua
ut iurant.Ita igitur statuitvtraque sententia. Galenus,quantum ego lectione com i. sequor, nullibi est ressus hanc comparationem colorumin urinis: sed consonum est illius sententiis, nigram urinam,cum ipsam contigerit lethalem esse, perniciosi rem esse liuida Auoniam intensior est illi perniciosus color,& exintensionelicidin, ger fit. caeterum rarius contingere, liuida urinam salubriter excerni, quam nigram.
In quo sensu intelligendus est etiam Hippocrates loco illo:Si digiti ac pedes omnino
nigreseunt,declarante Galeno in commentario. Huius vero prompta est causa. nam necesse est urinam talem mino redundante prauo succo: atque eo per sympi ma euacuato,aut per iudicium. cum per symptoma decidunt: utraque urina lethalis est,atque adeo nigra est lethalior.Vrinam nigram in morbi iudicio vacuari, facileia multo atro humore aduri vias derivato: liuidam rarissimum, aut omnino de iis io
quae fieri non possimi. fit siquidem niger color dicente Galeno vigesimo secundo
commentario secundi prognostici ex atrabiles cera: liuidus verb,cumirificiim dica,&permiscetur modice. Sed cum parum euacuatur: suspeeta euacuatio est,&debilitatem significat virtutis. de qua dictu est ab Hippocrate secundo. Epide in
parte prima: Decretoria, quae non decernunt,aut lethalia sunt, aut dissiculter ita, canti & rursus primo Praedictionum,Stillet in undecimo die constitutis dissiciles rumalias, tum si instillauerint.Itaque rarissimum est,aut quod omnino nunqua fieri potest: liuidam urinam non excerni lethaliter.quanquam nigra exitiosior est, quam libui da,cii mutraque est itiosi.Sed contra est quod Hipp. . Aphorisinorum horusino . ita seripsiti cretiones in febribus non intermittentibus,liuidae, ent se qtidae,& bili Ois,omnes malae: at si bene exeunt,siue per alui excretionem,siue per Urbnas, bonae. si vero non aliquid eorum quae iuuant, per haec loca excernitati , malum. Qua sententia constat Hippocratem dixisse: liuidas urinas aliquando bene exire, al, quando male: contra ac nos visi sumus probare.Sed nos urinam liuidam merito haberi magis fiaspest un nigra,&rarius bene exire, ac per iudicium diximus: nunquam contrarium fieri posse,ut stilicet bene exeat, non diximus.Quanquam putauerim,si 'quis recte consideret commentarium, Galenum habuisse suspecta exempla, sentem tuam alioqui maxime probans. maluisset enimita ab Hippocrate seriptum, Euacuationes omnes, si bene exeunt,bonae: si male,contra. atque praetermissa fuisse haece
empla. Sed etsi praetermissa non sint: quod loco exempli dicit in uniueriali resula, Gnon tanti faciendum est,quam si per se diceretur. Adde omnino nullum esse tam perniciosum signinn,quod non aliquando praeter expectationem bene cedat: quod ροψ Hippocrate est satis,etsi urina liuida sitfectamerito magis sit quam nigra.Sed denacquaestione haec suffciant. De crassi ac perturbata. cap. x XII. QVA N D o Qv I D E M de coloribus aliquantisper disputauimus: non erit incon modum,ut, si quaesiunt de siubstantia controuersiae, hae quoque dirimantur Avice penus substantiae agenere claritatis,& turbulentiae diuersum facit. Quare 1' substantia diuist in duo genera: genus stilicet tenuitatis,aut crassiti ei,& genus aliud turbulentiae & contrarij. ita ut possit esse urina crassa M perturbata, & tenuis pertur bata id quod probat exemplo aliartim rerum,nam inquit: Plarumque est substanti grossa de clara,sicut albumen ossi,&gluten pistium liquatum, &vitrum liquatum, Moleum: &plarumque est res subulis substantiae turbida, sicut aqua turbida, quae ei
162쪽
MED1 C. ET PHILO S. LIB. III. t.
E Eisibentituli extraneos laseos,aut coloribus infectos: qui ab aspicia
hi fissu non sunt percepti,&prohibent pς ietatem, ae non per se percipiuntur Hiesunt interpretis eius verbi bus clare significatur: crassitiem urinae differre amrbulentia,& tenuitatemaperspicuitate. ius contrarium intelligas ex Hippocr ie&Galeno,ubiubi de hac aifferentialoquuntur.PrimoDecristibus cap.11.Vrinanidias in tres secuit differemtias: cpnturbat sequi talis perseuerat:&perturbat ,γ elatescit: &clarae,quaeperturbauir. Vides Vt hae eaedem sint turbidaturin species.Di io res fortasse,senti, differentiqvrinae crata per conturbationem: sed nillil prohibet, eseahamsi perturbatione. Primis,Galenus nulli bi istius crassiuiei meminit, quae citra conturbationem sit: quin potius vesarnque Hippocrates Vtinam crassam appellat non loquens de conturbata,Galenus dissionem de mediocri in substantia initerpretatur. vilicet videre in commentario 76.& 77.quartae Aphorismorum,ubi imq-Cum se non tenuis extiterit, stam octis: in quo significato crassaminte ligere oportet hocloco,&c. Neque vero idgratis putes di tum a Galeno. nain Epi-demiis inenarrandis iustoriis, piusquam ut referri possit dicit,quo urinam crudani
significet, Erat urina tenuis, aut perturbata: quo signincet coistam,Erat crassa.Ex quai, quealiquam esse crassam a mediocritate naturae recedent non eandem turbidam.
primo epidemion parte tertiain historia Philini,Vrinae sinquito tenues, & decolores in principio. deinde paucis interpositis) describens undecimum diem: Vrinam vero
reddebat una coem conuulssionibus affatim multam,raro admonentibus, crassam aubam, qualis est quaein matellis diu stetit,cum agitatur, On subsidebat. color & cras situdo similis iumentorum urinis. Vides quam apertὰ dicat: crassiam, quae cruditate significa .esseconturbatam. Inhistoriavxoris Epicratis,quae grotabat apud Archigetem,describens urinam diei quindecim quae coctatam erat, inquit: Vrinae crata cum candido sedimento Sunt irinumerasialoca: sed non oportetreferri plura. nam cuiuis licet eas historias percurrere,attente intendendo animu sermonibus. Quarta 3o particula Aphorismoru 72.Quibus urinae albq&pesspicu Dictio hac,albae,&t mes significantur. quia1ctio haec perspicutim, cum de extrema perspicuitate .dici-m perindesignificat ac tenue: ut crassium extreme est perturbatum. d non potuit significari clarius,quam his verbis, quae habentur duodecimo capite primi Deoisibus,describenteGaleno eo loci urinam naturilem: εάθοι A G Id est. Statim autem haec est&mediocris crassities: quae autem tenuior est 'ii, aut crassiosic'ncoctionem deficientem significat. illa enim nondum humorum habet sutionem: hqc vero adhuc conturbatur. Hac dictione nullapotest clarius neque i lius significare: omne crassam urina esse conturbatam. Inquit enim: Quae mediocri 6 Crassior est,auditate significat quia coturbatur. itur omnis crassior mediocri comturbatur. na assertiones, quibus rei redditur causa, uniuersaliu habent vim. nisi quid nos fallunt dialectica dogmata,&communis omniumortaliu sermo.Quid ergo r
Hondebimus AvicenqZCerte nihil aliud quira deceptum misse illum, aliam renundifferentias in substantia&perspicuitate ad differentias urinam transferentem. nam est, fateor, crystallum magis pellucens commotis aquae fluctibus,& experimbatione infectis arenae colore,quibus etiam est crassius: tamen m urinis non esiam inuenias fierinta extrem crassiti ei viam,quam conturbationem.Itaque si renim naturas pase contemplare: differt quam plurimum crassiun,quis dicat,aut conturbam, per spicuum aut tenue. tamen si haec inurinis requira est unicum accidens. natura enimn potuit a prima generatione essingere substantiam crassam,sed pellucentem, qualla crystallum fecit,&vitrum. Sed inaqu substantia sua est tenuis, aquea,sem simi h non aliter cras testerepotest,quam percrasibrum admistionem. Crassa Verb,aut p secte permiscentur, aut confunduntur. Si perfectὰ permiscentur, elaborantur Rcoctione: quod concoctiones est natural ex mediocre. Si confinduntur, Vt ut reddu ita conturbant Sed videtur Micena inuenisse r dum g axiu'
163쪽
Us extreme crastiper concoctionem: quae si ita fio conturbata non eriti inquit fiaquidem: Vrina autem multum spissi secundum plurimum significat maturatiotii, priuationem: & secundum minus humorum grossae Bbstantiae maturationem erit emo in statu humorosarum febrium. Ecce ut Micena inuenerit valde crassi' ex concestione. Si quid Micena non inhiclapsus talibi tape: urina illa crassa non
est sine conturbatione, etsi ex concoctionesit. Sed quo pacto conturbata est ex comcoctionet Quia humor coctus expurgatur per utinam. atque ita videre est in status parte extrema aut inclinatione prodire cranas&perturbatas utinas: non agitatione&cruditate, sed excretioneiudiciali crassi humoris&cocti. quod distingues per amors rem in si stili resigna concoctionis antecessere aut secus. Nulla 'a forma est is generandi valde cras Iam urinam ex concoctione crasserum. nam, nisi ipsius hum iis portio cum utina descendit: serum,etiam crasserum humorum &coctorum, non .
transtendit mediocritatem crassitiei. si quidl motis destendit, sed modicum, sub
sidet: atque ita neque cras iam extreme facit urinam,neque conturbat. si vero profuse humorfunditur perutinam,ut cum perlimc viam iudicatur morbus: copia h motis facit crassam,&conturbat. Satis ergo ostendimus, crassam Vrinam, cum e treme est talis, eandem esse conturbatam: & perspicuam etia cum extremὰ talis
est,qualem quarto Aphorisinorum Hippocrates de bebat, non esse diuersam a te. nui. Decuius causa, inmissa iam tandem hac, occurrit hoc in loco contentio. Vtram urina tenui eripost obstructione, timam crassitate. p. XXIII. uit: Valdet
pilationes. Actuarius,In obstructionibus, inquit, apparere tenues: in obstructionum solutiόnibus crassas inquam sententiam Aetius: Vrinae circa obstructionis principium,pauci e&aquolaminguntur. Quinetiam&ipse Galen. lib.I.De locis patiemtibus cap.I.repentinam suppressionem narcum assis signis,&iis quae antecesserui: lapide in vesica significare dicit, & inter antecedentia, urinam aquae similem commemorat. sic enim, arbitror,rectius dicetur: quam Vrinam aquae similem, signu esse lapidis vesicae:cum non dissim uat vesicae lapidem ab eo,qui in renibus progignitur. Igitur haec omnia autorum testimonia videntur confirmare: ex obstructione fieri te nuitatem. pricipue,qubd etsi nulli dicerent,nos tamen ipsi saepe videmus, ex obstrininoesbus aqueam urinam transfundi, quae subitis reserata via crassa profluit: cum tapossit subitis a ditatevindicari. Alverb ntra est Galenus,qui .De tuenda VPletudine rudis succis hanc utinam dixit accidere, obstructionis nulla facta menti
ne.I.De chisibus cap.I2. urinam extreme tenuem,aqueam scilicet, ex cruditate dixit
fieri.Dices. Non est proprium signum: sed cum obstructio non adest,semper excru- 'ditatest. itaque non dixit: ex cruditate sola. Mihi videtur hac in pari ut meminit debilitatis facultatis retinentis quae in renibus est: ita quoque obstructionis menti nem faetims,sabhac quoque eam urinam fieri poste existimasset. .etiam Aphori
comment. . non absqueratione cras urinae,sunt multitudine paucae, ut quae Vix renes pertransemti ergo quae eatenus crassae fiunt, ut vix renes pertranseant: paucae
fieri possunt, sed nondum tenues. Praeterea, falso dicas in quacunque substantia,
quantumcumque sortem habente permissione posse colaturacrassum a tenui se parari. An etiamin ea permixtion quaeper concoctionem comparatur In his quae coquimtur,dicente Aristoti .inteoncap.2.crassa permistentur cum tenuibus, quae
ab imbecilli calore non continebantur: haec contra putrefactio separat, concoctioni s contraria. Sia,ut haec generationi dicitur contraria ab Aristot.quia naturalis rerum interitus semper per putrefactionem fit: ita concoctio perfecta,generatio est, qua cumque concogio, est propriae substantiaeperfectio. Quare, si philosophus ei, iam intelligis: Vnionem perveram mixtionem factam,non posse distatui sine permutatione sit inantia tantum abest, ut sola colatura. Vinum Mices de aqua,&alij liquo' UE R et 1 et v x enim in dubium, An ex sola humorum cruditate urin' etiam aliquando ex viarum obstructione. Avicena siquidem inqnuis in omnibus dispositionibus maturationis significat priuationem, a
164쪽
iles attenuantur percolari. fateor: sed sunt his omnibus quaedarii extra proprias sit
per ta. eam vero crassitiem,quq suae naturae est propria, quaratione Mimieni vis, ut Heloquar: reddu rhaec puriora,non tenuiora. Itaque urina quae Eoi fetenuis es'duplici via potest fieri crassior: aut cocta,& propria substatia ebacta jut remixtione alicuius crassi humoris conturbata. prior illa crassities, ut quae mi xtibnepersecta comparata est, non potest colatura amitti: alioqui nihil prohibebit eYaqua aerem colaturaiscere. neque minus,hac sola ratione cetissetis,esementa, quae proprias formas in mixtis retinere credis,posset nuicem separari: atque ita sola cola iura liquores omnes posse corrumpi.Annon qu eandem substantiam constituunt, 16 ab eodemcalore naturali inmixtione contenta, ionem conantur tuerit Ego qui dem arbitror. nam distatutacbxxumpuntus: &nulli rei est quidquam carius siua con seruatione. Quae percolantur, nonne magna parte filo pondere permeant me iuuetenuiorest sergo tanta vis est,cum praecipue trinseca accedat nulla, aut ea non adeo vehemens: quae substantiae eiusdem partes concoctione Unitas, eodem na turali calore contentas, separari faciat i Sol alperestoailla tenuitas, quae etiam ab obstructione fieri potest:priuatio scilicet eius crassiti ei qu per conturbationem pa re permeabant; nunc, obstructis, quamuis non adeo angustis viis, haerere sitio lentore. atque itareliquum permeabit, no lasti bstantia tenuius hoc enim naturae rei r io pugnat: cum semel cocta γ' possint cruda reddi,ut alibi monstrabimus sed minus perturbatum, minus crassis confusum. quae expurgatio sensiai praestat speciem ait mationis. arenon parum ut edictum est ab Micena: claritatem & conturba tionem differreatenuitate&crassitie. quanquam Galen. crassitiem &conturbis nem eatidem differentiam semper esse censuit. non qui, si reru naturae exactius j ctentur,nonintelligeret,primam illam differentiam inmodo propriae substantiae, tacundamhanc in confiisione clunalia diuersa consistere: sed qui haec excessuum nomina, extremis accidentibus volebat tribui,& veram crassitiem, quae concoctione fit,nunquam ultramediocritatem consistere, intelligebat. proinde crassitiem in e tremo,&c5turbationem,constat eandem esse differentia quod ad medicam com o siderationem spectat: etsi rerum naturas recte nos docuerit Avicena. Hinc quoque luce clarius iam evadit:Vtinam extreme tenuem, in pueris p opterea esse pericul
siorem,qubd naturasea habent fortissimam alteranavim. sed non propterea pueros soleremingere in extremo crassum: sed propter voracitatem, & inordinatos motus. sed quando luc suffcient, & lectoribus in hac quaestion satisfecimus: opportunum fuerit ad aliam transire. coores cum quibus ubstantia mσdis coniungantur. p. XXIIII. 6 A V τ on ille libelli de urinis, quicunque is sit, sngulorum colorum enarratis naturis, & modi substantiae Qeciebus, conserens substantiam cum coloribus,t nuitauruborem&nigredinem denegat,dehegaturus etiam quantum intelligo liuorem, si dehoc colore nomnino tacuisset. crassitiei denegauit pallidum,ndiun, Mnauum: atque denegasset dit arbitrod viridem colorem, si illius meminisset. V rum quae ille tacuit, nos non inducemus ad repra tendendiam: sed quod dixit perpendemus,quam verum sit. Itaque siqua urina est pallida, usa, aut flaua, statim est tenuis: si nigra, trubra, statim crassa. solum reliquit candorem, cum quo alteruter substantiae modus copuletur. Est huius sententiae unica ratio: qubd pallidus,rufus, aesta scolorinfluxu tenuis hiuncuts fit, nempe bilis amaraeimber& niger influxu
D crassit,sanguinis inquam,aut melancholiae: albus,ntinc influxuhumoris crassi,qualis pituita,nunc nullo humore permixto,nunc vero defectu contactionis. Huicsentem
Uae visus est attestari Aelius, saltem in his quae de urina nigra Autor libelli De urinis scripsit, nonii multis argumentationibus,quibus non tu autores modb, sed multi sit medici seducti simi, in suila commentariis, aut lectionibus, aut disputationibus,' nsentes: nullam tenuem urinam posse esse nigram. qua in parte maxima agetur
165쪽
huius quaestionis controuersia. quanquamnoncommittemus, ut aliorum colorum
quenquam omittamus. Monstrabimus,non in hoc Glore solum, sed&in reliqui, prae nimia diligentiamtore situ esse lapsum. sed quonia n er pendet, non excrasso tantum humore, sed ex omnium maxime crasso: age, de hoc primo disputemus. Aut dicunt in urina nigra fit ustione, aut per eration aut permixtione melanch licisse l.Vstioresblutione tenuiu partius it crassestere, perfrigeratio cogit ac de sat,humor mel ac licus,cum sit silinati actassu necessarib faciet urina crassam: iatur nullatenus generari potest nigraurina,&tenuis.Illittacolligunt, tameliaci arte
laudanda magis est Micenae sententia: quino semel, sed saepius Fen secuta .mem
niturinae tenuis &nigrae. tales urinas inuenit toties Hippocrates in aegrotantibus, ut Ioinhistoriis Epidemion licetvidere: ut mirer cur illi autores tam multa Hippocratis loca dissimulanter praeterierint,neque respondentes, neque negantes, neque deci
rantes. Nam Herophonti fia emine H να, Mor urinae nigrae,iemes: Epicratis ori. est Hero to Abderis ..em Apollonio Abderae, & aliis quinquaginta sueretales Vrinae. igitur possunt fieri urinae tenues&ni Rhauddubie,
si modo fidelis est Hippocrates in narrandis historiis.Sed qua id rationei An fi Wre
denigrata est haec urina' aut usta calore Aut tincta atrabile ita enim argumentabam diu . Sςd pro argumeti dilutione,&firmiori probatione nostrae sententiae, haec o tet intelligas,quae ostendit quotidie inipsere experimentum,& probant pictores:ci lorem,qub magis accedit ad extremos,pricipuὰ vero ad nigrReb cum aequali quin- talitate materiae, vel nonnunquam etiam cum minori plus tingere. igitur qui niger est color, minima cum quantitate tingit: usque adeb,ut si in magnum aliquod aquae vastantillum atrameti immittas,aut etiam atri vini, totam aquam atro colore viderii
secta.Sussicit igitur rationemulse minornigri humoris copia tingere, quies cras sum reddere.Nam quae atra sunt, hac ratione qua atra, tingunt prius reliquis: sed crassu non faciunt prius reliquis,nisi ipsisimul contigerit esse crassiora reliquis. feri ergo poterit, ut portio atri humoris incidat in urinae liquorem,quq valeat illum ting re: &quae non valeat crassiim facere. quo posito constat iuturum: ut urina nigranat;& tenuis. Quod si nigram quae ex maxime crasso humore pendet, ostendimus poLse esse tenuem: nulli iam videbitur dissicile rubram etiam tenuem fieri posse,influem , te,scilice in eam sanguinis ea portione qua valeat tingi, & non fieri crassa. -- quam de rubra non dubito: quin si admodtun rubra est,ssit etiam crassa. Quare se, rubram&tenuem fieri posse puto asanguinis sero,auta sanguinis modica portione: sed rubram, aut perrubram neque asanguinis tam parua portione, ut non etiam cra sitiem inferat. Veream quaeris iam satis certo scio) quid est in causa, quod ater hi
mor possit atram urinam facere, non etiam crassam,&ruber non faciat rubram,quin faciat etiam cras : cumsanguis non siti crassus,quam melancholia ξ Didhuna nobis nuper est: colorem,quis est intensior, eb magis tingere,etiacum minori qua titate. atque hoc colorem nigrum facere omnium maxime. id, quantum intelligo,
fit: quia remissius colorfacilius diluit permistione alterius, quam qui est intensior. Igitur merito fit: ut sanguis facilius diluatur iniustis in serum,quiis melancholia. ULtur portione multb maiori singuinis opus est,qubrubrafiat urina: quain atri huminris, ut nigra nam minor, letiam aequalis,diluit astro usque adeo: ut subrubra iblinc urinaproueniat, non rubra. Igiturfieri etiam potest rubratenuis: sed parumbra, quam si ibrubram dicimus,non rubra, aut impense rubra, quam perrubram
pellavimus. Verum haec de tenui urina dicta snt: crassam quid impedit palleret nam&hoc negat intortaurinilsi enim color'llidus remissior est rufo&flauo,vimo strauimus,&quemadmodum nos Plato docuit quem ex Timeo in qtuestionem decimam octauam induximus disputantem ex albo&flauo permissis habet generationem: facinurinam cras iam & albam portionem flauae bilis descendere,& ecce IR prodibit crassa, S pallida. addeptus bilis,nihil detrahens de crassis succis:& ex pali, da sebruisset. quod fieri posse visus est Galenus dicere 3o. com.2. Prognost. his verbis: Oportetenim,ut incolore diximus, modice rufam esse debere naturale urinam, ita etiam modice habere incorporatura aut Crassitudine: neque ita tenuem ess Vt aqua nec ita crassiam, ut assimileturun iumentorum haec dixit Galenus descimbens
166쪽
us D IC. ET PHILO s. LIB. III. ut
iis naturalem urinam,&Vituperam eam quae cum in illa conuenit colore, sed ab
istasi ei in substantia. quod duplici Viri fieri posse significat: facta urina tenui, aut
soli qualis estimento Π-i turinsinuat subrufam aut se aua urinam cras. G. sed quid quaeso rationis est, in aduersa opinionet Quoniam siueuntὶ hi eolo re, o desectu materiae fiunt. O falsam propositionem ex re quadam singulari regitime fingentium. Quoniam scilicet per famem aut sitim vident tales in urinae lore,fieri, ex defectu solum materiae fieri colli Mnt: cum tamen Galenus ex pallida utim,s ex hactauam fieri dica loco nuperrime citat 'aut auctabilis portione, aut eaque praeerat asta synceriori. Igitur fieri Urinam crassam,&pallida ac subrusem
io non modum est dissicile. rufam exquisite,aut flavam,& eandem crassam rari iam essecenseo: neque fieri aliquando posse, ausim affirmare. Nam crassitiem ea urinanecesseest aliunde comparet,quam ex flauosiicco: is enim tenuior est quam visi a &faciat crassum. igitur necesse esturinam eam refertam esse crassis succis: in quos portio bilis infusa,necessistis diluitur,vipauibante de sanguine dicebamus. Αω questapallidasset, aut subrufa urina,intensior colore nondum. Quod si tantam bilemvis ad urinae vias derivari,Vt intense tingat urinam etiam refertam crassis succis: Vixintelligo,qualis affectus futurus sit, qui tam multam bilis copiam generet, cum tam multacras serumhumorum. Igitur potest fieri urina nigra ac siubrubra tenuis,
neque minus crassa&pallida,aut eua subrufa: rubra vero exquisitὰ non erit tenuis, io neque rufaexquisite aut flauacras lacri t. quantu ego iudicio assequor, atque obsiem
dominoperibus non adeo longa, sed neque indiligenti vidi .Quare de his hactenus. qu obstantismeretur inaesidimentum.
Ecoeg de substantia eius quod in urina continetur,omnibus est eadem opinio. aliis enim exeo,quod inhepate effugit sanguinis formam, eo quod nec in ventriculo fuerit commode praeparatum, habere generationem censent. alij non ita: sed 'ex excrementis tertiae concoctionis, quae peragitur in membris. Itaque priores discunt, in alimentis omnibus esse partes alias aliis commodiores ad concoctionem, o alias omnino incommodas: binde fieri, ut in ventriculo particulae aliq fiant crudi ris chyli,aliae confecti. cumque chylus eam rationem habeat in hepate, quam cibi inventriculo: ex perfecto chylo utilem singuinem fieri ,exinfecto crudum illud, quod in urinis continetur. quod proinde contentum appellamus. Sed sunt, quae his obi
ciantur incommoda. Fieret enim, si ex crudo contentauri generaretur, tum ut in 'mor nim principio maior illius portio app. urere quam per salutem, cum eo tempore debilior facultas sit,&debiliorem potentiam necesse sit plura alimenta cffuge re: tum etiam,vi cum nihil in urina contineretur, subesset maior concoctio. Si nim est, quod incoctium manet: qua ratione quo tempore maior concoctio fieret,no produceret 'multo minus3 Igitur,qui ain morborum principiis omnino nil est in o urina continetis & cum primum incipit contineri, concoctionem vegetiorem fieri significat: alij aliter sentium fieri, scilicet exsanguinis portion quae tertiam elaborationem refugit,quamque oportuisset in membrorum substatiam commutari, & aut traxit, aut prauam aliam quamcunque qualitatem, omnino Vt oportuit, non potuit confici,commutatum ad eam formam quam in eo quod c5tinetur,contemplamur, protrucitur ad urinae vias.Sed contra est: quod ea,quae tertia concoctione elabora tu M amplius continentur in magnis venis, sedin angustos poros impingunt, &per vasaparua ad minimas quasque partes deducuntur. deno est verisimit ad venas
recurrere crementu perurin via euacuanta. nam quanquam est uniuersium cor-
D pus transpirabile: tamen nunqua ablatis partibus versus viseera recursus fit, nisi cum magna Vrget necessitas.quemadmodum per famem fieri docia it Gat.1. De facultat bus naturalibus.At vero quod continet in urina, quotidianam oportet habere generatione.Praeterea excrementa tertiae concoctionis habent propria evacuationem inhac longe diuersim, persu reminquam,aut perserdes, aut inimalionem se si in fugientem,quae per cutem fit. voco estumationem, excrementorum euacum
167쪽
nem occultam: quompam hoc nommemihi videorposseram separare ab expiratisne ea, quam primo Demendavaletudine nutritioiii duat adueniam, & Muxus est nostraesia bstantiae,quq in halitus digeritur. in eodem libro aperte docuit Galenusta
iusinodi esse talis excrementi euacuationem his verbisn. Reliquum autem αcremen torum genus in singulis generatur animalis particulis, ex eo quo aluntur succo, aliud quidem, usemicoctae quaepiam reliquiae, quae adsimilari nutriendaeparti nequiue rint. paucis interpositis Huic excremento nullus a natura destinatus meatus est. e pellitur autem &actum per molliacorpora, quae eius violentiae cedunt, potissimum, cum ab spiritu cum maiori impetu irruenteimpellitur:& etiam per omnes exiguo; poros, quorum plenum est corpus uniuersum,& etiam tota cutis.Ecce igitur Myem habent tetrice concoctionis excrementa euacuationem,amictu quam diuersa ALde id,quod virorumque sententiam euertit: Fieri non posse,ut per ea quae in urinis continentur,tempora morborum distinguerentur secundum elaborationem mat riat morbi, nisi ipsius humoris putris pars estent.Qui)enim haberet commune, m dicum aut multum effugere concoctionem primam quae in ventriculo, aut secuniadam quae in hepate&venis agitur,aut tertiam quae in membris ipsis, cum morbi co stitutione 3 Inuenit cuiusdam monachi arguties nodilutius dissilutionem: quodc5 tinetur in urinis,esse alimenti portionem,quq in sanguinemnon commutata manet
sed non recta& unico impetua ventriculo ad vesicam derivari, atque inde cum lotio ad matulam: sed volutari cum humoribus in hepate&venis, cique interim nescio Dego intelligo,neque ut puto quiquam alius, qua ratione assici possit tanta similit dine cumhumor ut constitutionem morbi conspicuὰ declaret, quae ex elaborati ne materiae pendet: nisi idipsem quod ille contentum Vrinariam appellat,invenis a teratum,irallitur ad humoris similitudinem,authumoris ipsius portioneminsignem tecum deducit Si illudfit,non sola fuga concoctionis fit sed concoctione. Si hoc: est pars humoris putri haut duplici materia. Hoc multos traxit in aliam sententiam ab utraque diuersam,quae statuit: duplex esse quodin urinis continetur, aliud in urianis sanorum, aliudin aegrotantibus. quod per valetudinem apparet, esse illud quod refugit sanguinis generationem: quodinaegritudine, partem ipsius humoris ex quo
pendet morbus. nam &per valetudinem, multitudine eius quod continetur,pe sentimus deuorata esse multa aut crassa,cumhaecinvoracibus,aut ebriis,&pueris dema atione inuenianturm ii :&per morbos eo quod continetur,cognoscimus concoctionem materiae ex qua pendent,&illius defectu, cruditatem. Priorum utruquecensent: ex eadem materias eri, ue in sanorum, siue in aegrotantium urinis pro ueniat,& eandem rem significare. nam eo meliorem iudicamus urinam,& salubrio
ris affectionis signum: quo similiorest sanorumvrinis. praeterea, si febricitans multa ingerit,copiosius habet sedimentum: sinminus,exiguum. quod euidenti argumem . to est: exinconfecto cibo illudi amorbo non minus,quam in bona valetudine pro uenire.Tot itaque fiant in hac controuersia opiniones, inter quas certum es nostram
sententiam statuere: &quod videtur probabilissimum, quoad fieri poterit firmissi mis rationibus,&Galeni verbis confirmare. Id quod continetur, & quod morborum distinguit tempora, proculdubi inde sententia Galeni, ipsius materiae morbum
facientis pars est. est enim celebratissimum a Galeno: Naturam conari humores imutiles, nonminus quam utiles in similitudinem substantiae cum membris mutare, emendareintegre putredinem. quodcum consequi non potest: emendat, quatenus potest,mutans admediam quandam formam similemformaeputis: hanc cum coim sequuta est natura,nequepotest riterius humoris,utpote putris, cococtio promoueri: desistat a concoctione,&conuertinu ad expulsionem. Haecgeneratio eius quod continetur, non aliter ac generatio puris, actio quaedam est: quam haud scias 1 concoctionem appelles, an putrefactionem. est enim reuera nabius medius,
triusque particeps.Sed de hac, dante Deo, in quinto huius operis libro semus in pu intuta.Docet hoc quod de eo,quod cotinetur in aegrotantiu urinis,modb diximus in Galenus pcimo Dedisserentia febrium capite sexto,ubi disserens de concoctionedc putredine, inquit: At duorum generum, alterum quidemisi erante natura, alte
168쪽
us B IC. ET PHILos. LIB. III. i13
risii perata.&supermate quidem sicut in instammationibus & omnibus rubere Ala diutredo non simpliciter putredo est, sed aliquid etiam habet concoctionis. Hie Galenus. In quam sententiam tertio De praesagitione ex pulsibus capite se esto, Quod vero est veluti m ηυδες, quasi nos diceremus cinereum, vel, ut solent dico te cinentium, non perinde Pila crassumes' pQtest excernere: sed per insignes quo iam meatus educit. hoc in partibus initammatis est pus,in ipsis Vasis, quod in urinis subsitit. Vides ut clarius etiam, quis nos ipsi,docuerit Galenus: sedimentum utam linae aegrotanuum esse humoris putris portionem. Sed rogent nos, qui contrariae sententiae fiunt ita enim rogant) Qua ratione in intermittentibus febribus,ut te tian autquartana, fieri potest, Vt quod continetur in urina, ex morbum facienta causa fiat. non enim Micuno ex antecedente vocata causa generabitur: est enim h Ghumbrinvenis, qui nondum putret, sed paratus est putrere: sed neque ex proximactus quam mulsi dicunt continentem, nos proximam: haec enim extra venas p uescit. Huic quaestioni vides ut responderit Galenus dicens: Naturam cineritium tale autem est de sententia eiusde autoris, quodin intermittentibus febribus ex v-stione putrium humorum relinquitud expurgare per manifestos meatus, per v nas inquam. Igitur quanquam putrescat humor extra vase,aut in paruis vasis,e Σο pellit cineritium natura per conspicuos meatus. quod cineritium, quanquam in principiis paro simi generetur: non subsidet tamen eo tempore in uritas,qui an tura in principiis omnia retinet, ut mox audies. Mirum si adlatiae quisquam dubitet, quod continetur in urina in morbis, esse humoris putrescentis portionem: cum nullus nestiat, communem omnium medicorum esse sententiam, in morbis pitui &nonnunquam etiam solam nutcausam esse tenuitatem biliosilivmoris, qui aminori flatu in sublimiori regione comtinetur. Quae dogmata vides quis forent ridicula: si quod continetur in urina, nulla humoris aut biliosi,aut pituitosi pars esset. Est itaque,quodper morbos in 3ο rina subsidet: portio morbiun facientis humptis, actione caloris naturalis corrige
tis quoad potest putreginem, talem sermam recipientis.Illud quod per sanitatem
apparet: proculdubio humor crudus est, & generationem habet ex eo, quod si guinis refugit confectionem. Evidenti argumento est,quod & paulo ante tetigimus: plurimum contineri in urinis voracium hominum, & ebriorum, & puer rum. quoniam voraces cum sint, inordinata mouentur,ut nuper in vigesima quaestione diximus: &, ut semel dicam, omnium qui multis vestuntur, aut crassis. A, demonstratum esse: quod continetur in urinis aegrotantium, esse ex morbi materie. quare cum nulla talis bene valentibus si1t,superest his ex alia occasione fieri, sed nullam inuenias probabilioremhac. Iam verb,ut de sententia Galeni loquamur, primo Q Prognostici commentario ultimininultimis verbis ita scripssit: Quidquid enim alia menti in sanguinis generationerefiigit naturae confectionem,sii indot in urina: n que Ut sanMis ab ea commutatum,neque ut pus, cause praeter naturam in genera tione particeps.primo Decrisibus capite duoaecipio: Cum adhuc coquitur tinguis, quod mingitur lam album,& aequale sedimentum ac multu facitiperfectatam com coctione color illi intenditur, minus autem subsidet. primo de alimentorum facultatibus capite secundo: Crudus autem succus proprie nuncupatus, est, quale id appa
re quodinurinis subsidet. libello De multitudine capite dςcimo septimo, loquens de succo crudo inquit: Humor autem is alia tuita crassior ac minus flatulentus, . qualis in urinis subsidet, iis praecipue qui ex cluditate seAmentum multum similem sabaceae farinae obtinent. Igitur est de sententia Galeni id quod continetur in Vrinis bene valentium, succus crudus: qui dum sanguis generatur, refugit hanc confectionem. Argumento est quod ipse Galenus monuit, postquam iam consectus est sanguis, minus eius quod continetur apparere. Sed tamen quanquam haec ita se habeant, quamprimum homo in putridae febris incidit primosum, cessat quod continetur apparere, etsi hon cesset auaus succus generari:
169쪽
vel etiam si generetur multo copiosior. qui enimin putrid febris principio conssim . tus est: etsi coenetlautissime,minget te elotium,in quo nihil si amur. Sed, ut pa tb ante coepimus dicere:Naturain principiis cessat ab aliis naturalibus actionibus, ad
retinendum,coquendiimque conuersa. atque cum caeca si nonmodo morbums cientem materie sed&cum illa vitaexcrementaretinet Ita videas eo tempore
saerumque aluum supprimi rinas retineri, que sudorem uere: sed omnia in terius manenti quod eadem decausa contur it succo illi crudo, qui in ossicina famguinis generatur: tamen Q redditur cum urina, sed trans semitur in venas. exquo iblicatque ex humore morbu faciente, actionemembroru,Venarii minquam&pa tium adiacentium, una forma generatureius quodcontinetur: quod descenderet ricipit tendente morbo ad concoctionem itur,quemadmodum paulo silerius rem scimus,liquorem urinae ex duplici substantialia re generationem ex potu,& sero sanguinis: itacensemus mo&,quod continetur, quodque appare per morbos esse conflatum ex succo crudo,qui principi j tempore genitus est in hepate&venis,retemtusque,&ex morbi materia. Neque aliter video,qua ratione possint haec duo e haerere: ut quod continemrsiimorbumfacientis materiae pars,&vt fiat ex eo quod refugit sanguinis confecta αροόdque sit,ut primo Prognost. dicebatur, confisinim,ut sanguis, que ut pus causae praei er natura particeps. nam quaparte exmω bi materia fit,in putredinis particeps, Vt pus. atque hinc etiam costat: ut idem sit co tentvun in aegrotantibus,&sanis,ptaeterquam quod in illis recipit materiaemorbi ac a resium. Itaque est rationi admodum consionum: utia melius censitatur quod comu similius suerit ei, quodin sano homine est Neque viai nonintellexerit,possit quam multa incommoda hi hac controuersia Luitar Vtcunque aliter senserit.Sed ad intelligenda haec non arabitrorsura desiderari.Q redehistactenus.
PRAETER id quod inurinis contineri,& ex humore putri generari diximus,&b L maturae solutionis morbi signum esse, cum si iis qualitatibus,conco honem θ'
materiae ex quais pendet, repraesentat,ut cum album est,iaeue,&aequale, aut conre rh,cum putredinem vincentem, Ut cum nigrum est,aut viride,aut foetens valde: sunt alia multa, quae inurinis selent subsidere. mulusinodi sunt humor crudus: quemlnp,
tuitosorum morborum principiis apparere solitum esse, per in qu stione vigesima notauimus:aut quidam veluti capilli ex succis pituitosis in renibus geniti, alit languis
pust quae ex renum aut Vesicae exulceratione, ille rupta venula, hoc ex rupto abs
cessu, solent descender aut venulae quae in calcitiosaarictione solet in uriniς se , sidere,aut pingue Graecis dicitur quod solet in renum calida Messione aut se-bre quaeliquefacit innatare,aut caruncillissimilia quaedam, aut laminis, furfuribus v &aliudquodda genus, quod farinaceum dicit .Habenthaec omnia,propria&- stinctaonis signa: cum ex totius cὸrporis assessii, aut instrumentorum urinae proprioe fiunt. quae tamen abiis,qui totam de urinis doctrinam sius cepere pertractan L p tenda stat. nos enim solum controuersias dirimimus, quales in sterisque horum fiunt. Nam depingui,quod liquefactae substantiae alicuius insignum vixdum constat: innatet perpetuo in liquore ab eo diuersum, aut possit cu urinaitaper steri, ut urina aliqua tota pinguis sit.Nam autorii Kdeurini inguium triplex inuenit genus pingues dicens nunc coloris olei, nunc oleo similes, nunc oleaceas: Oleo senilis,' inquit, perfectam olei cum urina mixtionem habet: oleaca tota & colore, &Qbstantia, ut oleum est. Aeli, haec eadem est sententia sermone primo tetrabita secundae capite trigesimo septimo. in quo haec habentur: In principio igitur coli, 'quationis, ita oleosi coloris facit urinas, Ut ambiguum sit aquosae ne sint, an oleola: in augmento verb oleola sint, ita ut notabiliorem olei misturam habeant : in vigore aute colliquationis,totae Vrinae per totum, turn in color tum in se stantiae compage, Velut oleum sunt. Actuarius etiam harum trium speciem meminiti
Avicena videtur hanc sentenuam innuere,quanquam non adeo sicat: Hyp sis vero,
170쪽
MEDIC. ET PHILO S. LIB. III. iss
Misen ait,adima, dipis x pinguedinis, M etiam camis significat liqueseisti
Mi s eatiun peior est,quae auri His similatur. duo autem ipsius principia cognominiae ex paucitate&multitudine, & m Xtione,& separatione: quoniam cum inmulta&separata, existimatur,quisdsit parterenis propter liquefactionem suaeiari, &si est nus,&maioris Commi tionis,est ex loco magis remoto. Itaque imbui uicena posse pemper ceri cum quore: quod & reliqui omnes aperte
dixerant. Sedmiror,qua rationepotuerint inanim induceretot viri priclari,
que philosephiae ignari, neque in medicina indiligentes: pinguedinem,quam in m do substantiae,oleo es Iesimilem diculit, posse permisceri cum urina, quam siem esse, xo &alteratam aquam aperte profitentur. Qindinterest, pinguedinem liquatam cum sero, aut oleium cum aqua misceret Certe nil ait, aut si quidquam interest, est multo facilius, aquam permisteri oleo. nam pinguedo praeterquam quod in modo sub stamitae esses similis,liquata est: quo fiet,ut statim accum liquore prodierit,concrescat,&densibimul tb ipse sero supervehatur. Nunquam putassem rem tam aduersam sensui cuiquam sano homini posse perseaderi: neque si Hippocrates & Galenus diaxissent millies, potissimum cummillies negauerint. Vbi ubi de pingui urina loquiatur Hippocrates,pinguem partem vocat insidentem:quasi pingue non possit perm steri, sed necessario insideat. secundo prognostici trigesimo quinto: Si pingue des
pernatans araneorum speciem referat, damnandum est: indicat enim consiimpti
p nem. septimo A phori sinorum trigesimo quinto: Quibus insidens plagia acaceru tum, lais renum vitium acutum significatur. Hippocrates igitur epithetum hoc Initiadens, pingui tribuens, apertes innuit id, quod vel illo tacente res ipsa declarat: pingue nunqua stibsidere, nec pendere in meaio, nec permisceri liquoribus, sed innatare. quoa clarius,quam ut indigeat interpretatione, docuit Galenus tertio Epidemion parte tertiat' historia Pari j longa commentatione declarans hanc suam siententiam, pingue perpetuo innatare: sed oleacea urinam,cuius in ea historia autor meminerat, dici eam quq similis toto liquore sit oleo in crassitudine&colore, quaquam in pinguedine. fierique talem utinam non ex colli quatione,sed ex Vehementia febris. γ re non ad eb graue malum est, quin potius nihil miri fuit: Parium cum ea urina vhue F ad centesimum vigesimum diem morbum protraxisse. Itaque urina oleos a coloris . differentia est,&substantiae: non eius quod contineatur interius. Sed si quis dicat, Urinam pinguem,&quae ex colli quatione est: differentiam dicit ex eo quod contianetur, non ex substantia. innatat enim necessario pingue. Quod si interrogas,qualis est ille oleacearum colorὶ Galenus respondet eodem in locomon perpetuis eundem. nam neque oleum eiusdem coloris perpetuo est: sed quaecunque urina crassiustulacumsitvt oleum,illud coloreiciutatur,oleaceastatim est. imitatur autem nunc inter flauum de viridem constituta,nunc ad album inclinans paulo plus. Haec est igitur de Urina pingui Galeni sententia. quatuor alia genera eorum,quae continere solet Vrina, . lai iidem autores hoc locant ordine: orobinum, furfuracetim, lamineum, & farin ceum.Auerroes qui farinacei huiusnonmeminit,horum pessimum lamineum esse diuit. Cum enim haec quatuor consumptionem significent, maiorem etiam quam
pingue insidens,quippequod silius pinguedinis indicat cosumptionem: oroianum, dicunt,solius carnis consti mptionem prae se fert, farfuraceum in frustula secari ipsa solida,quae tabes iam depastatur,tamineum in maiora frusta diuid farinaceum quod album est&farinae crassiushulae simile,ipse solida veluti molita esse. caeterum omni u horum sententia multum dis crepat ab Hippocrate&Galeno: qui nullius farinaceae meminere, quae significet consumptionem &aborobina diuersasit. nam quarto phorisinorum commentario septuagesimo texto disseri de orobino, dicens: habere illud generationem ex ustione sanguinis crassioris, nequaquam fieri posse censenS,VtR ipsa carnis renum frustula cum urina desicendant. hanc eandem in commentario Vi 'gesimi octaui prognosticn, Arinaceam inquit ' ab Hippocrate appellatam. quod Vero de eadem sit sermo, declarant ipsa Galeni verba. Quod enim, inquit, in polenta non taringitur in partes admodum tenues, species crassioris polentaexedditur. in urinis vero, non quiaem ciborum pars simul diducta, adlauc duram anet: sed assato sanguine crassiori, vel consumptis inaequaliter carnibus haec