장음표시 사용
221쪽
causis inirpatissma a Galeno: quam tamen nonnulli barbarorum non inter
res, conantur euertere. argumentanturque, fieri non posse: Vt quae bona causaes
mestim signum quoniam, dicit, ni aliasignificat, qualia sunt: igitur bona ne malamate. Antiquus inmos antiquom verba cortice tenus intellistentibus, eausae pare:&admulta et errem uti.R intelligi Visun dixit Philo. adaues illi: ut intelli .guntur,significat. undevisunt,significat.sed conceὸamus haec omnia, modo intelli sani: rebus ineste per se intelligi quales sint, &sig*licare Visunt, contrarium tam n. accidenti accidere. nimirum euacuatio, qua inmqrbidincipio minuitur humor Moxius citra insignem facultatis exsolutionem, per se lignificat,vuntunc futurum, Ut reliquum possit melius natura superare: tamen ex accidenti significat morbumsel: unendum nonfacilla, utpote ex mesta copia pendentem. quia si non tenderet exmia .ra: nattentassetnatura intempestiua euacuationem. Frustraprqfectis notaret G. Jen. in comm. 46. q. aptior. rigorem incidentem debili iam aegro, febre nondes ciente malum est iroque modo, ut causam,&ut signum:si Mail posset esse mala alterutro modosothim.Sed Galen. I. Aphori com.22. dicit euacuationes omnes qui ante concoctione fiunt, esse symptomata praeternaturam, nonyi naturae excerni libro De dister.*mpticap. vlt.ita scripsit loquens de euacuationibus, Nullum eorsim quae utilitatis gratiafimi huius generis symptomatu est. Ergo euacuationes symptomaticae nonfiunt ad commodum animalis. menrespondendum censeo:euacu oones eas non fieri '' id est causia utilitatis. non enim natura expellit, Vt expedi illat noxium humorem, ut cum cost iam est: sed quianon potest retinere, tamente cidere in animantis commodum non qua ς si non intendat in illud natura. haede causianon dicuntur tales evacuationes factat utilitatis gratia , etsi aliquanta utiles
snt Sed argumentaberis fortassemrsushac ratione.Euacuationes hae sunt praetero,
turam, siquidem simi symptomata: ergo indicantu ebere remoueri, debentque hisde, quoad fierippaest, a medicocoluberi. sunt ergo noxiae :nam si prodessent, poncohiberi deberent. Quare videtur fieri non posse,yt qui quam praeter naturam si, ut prosit.Tamenti argumentationi lati essicit non enim si quid pr ternaturam
tollendum est statim. Nam quanquam per se,ut praeter natura indicet reminiqne: non tamen pro quacunqueindicatione quae occurrit,est operadivn. nimirum pol εο esse alia praestantior,quae cotrarium fit adeat: si impia ex commodo aliquo,quoὸpKγ stat res illa alioqui praeternatur a Sedfortasseres indiget exemplis.Si quis conuulseone, quae ex repletione fit aborans,aut paralysi, febre corriperetur: no dubium,quia seruanda febris inovendaque medico seret clun qua minimo fieri posset periculo, ad humoris consumptionem.sedquoniam satis iam videmtu antiquorum mentem attigisse: de lais hactenus. V rumpuris generatiosit putrefactis,ocliscoctio.
Cap. IIII. QCcvRRvNT frequenter in humano corpore duae hae alterationes: conis i
istio,&putrefactio. Quarum illa opus naturae pxoprie est: haec symptoma pinutis , aut obstructionis, aut caloris praeter naturam. accidit illud alimentis, hoc recrementis.Est verbactio quaedam:quonon satis constat,stne concoctio,in putrefastic, an neutrum: quamnos consequentia ipsa serm is cogit modo di inguere. Quin doquidem symptomata ab operibus coepit liqc tractatio separare. Nam degeneraticis ne puris,quod fit inflamatis particulis,&eius quod in rina continetur quod in morbis ad distinctionem temporuma Π0bis spectatur, cuius generatio morbum facienti materiae concoctio est) diuersiae inter medicinae scriptores sententiae obortae sunt: aliis dicentibus actiones has putrefactiones est si is concoctiones: &virisque alis multa
Galeni loca,atque Hippocr.& argvinenta probabilia adstitit opinionis confirmari, 'adducentibus. Daextraque coniungentes alij inter barbaros autores no contemnedi, Sanguine cuin pus transit,& morbi materia, cu ea actione elaboratur,qua morbus a
statusducitur: vim I pati m cococtione sic. &putrefactione dicut. neque quicquaeso incomodi hos motus smul fieri: neque enim eos cotrarios vere esse, sedquodamodqoppositosiliaque nonneganti I iamorbi, etiamsi magis cocta sit in statu, quamψ
222쪽
h incipio esse tamen simul magis putre fatrefactionem esse contendumaea GestantGalen.qui lib.Meth.cap. refert C Hippoc.Verbari lib.Devicer.Sinctio aliquat socian contusa, tum caesa sit: huicita medendumest, ut quam reles timesuppuret.na&minus phlegmonz tentabitur,& necesse est carnes,quae comis, Ee , sunt, putresectas & in pus Versas liquari: postea nouam carnem nasci. Gal. itauit indieat enim hoc sermone nubaudi Hippoc.) manifeste eos ulceratarum partium,siectus no este siccandos,in quibus gigni quam celerrimὰ pus cupimus: utique quod cum aliqua putredine pus fa obiter docens. bus verbis Gal. apponit hanc rati nem Omnia quae putrefiunt: ex callido,&humido sic assiciuntur. si inurantia proimio de talia sunt,nempe calida&humida. exemplo est cataplasina ex hordei farina Ean dem doctrinam scripsitlib.F. De simp.Ei p. de pus mouentibus. Ergo omnis stippur
tib est utrefactio.Eadem ratio est de materiae morbi concoctioncinam Galen. r. De diffseb.cap. 6. eandem utriusque censens esse rationem, inquit: Superante quidem mitto priora) sicut in inflamationibus& tuberculorum thunoribus omnibus piis:in humoribus autem,qui invenis & arteriis c5tinentur, quodda quod puri proportione respondet, subsidens in urinis. Praeterea, & ab accidentibus, quae pus consequuntur, eos scitur, eius generationem putrefactionem esse. Nam dicete Hippoc. pus optiamum est album,laeue,&aequale,&quam minime foetidum. I.proncap. vltifcetet i me nihilominus aliquantulum etiam optimum pus. foetor vero proprium est putreio factionis si ploma.Sed a causa incienti illud videmur posse argumentari. Nam ex Gal.incoin.eiusdem sententiae: calor naturalis est qui coquit, calor praeter naturam putrefacit. sed potes calor secundum naturam este inparticula, uti si inflammata fit,& ad supputationem permutetur: neque in febre, cuius c5coctionem expectamus ex eo quodinurina continetur. videnturergo ex his omni b.huiusmodi actiones putrefactionesqugdam esse.Sed contra est,quod Gal.2.Deratione Vistin acuticom. 4 . Bilioserum,inqui excrementortim Hipp. concoctionem appellat paucis inter
positis Coquinar pus in phlegmone, etiam si nulla illius pars praestare postit alimen
tum.praeterea ubique Galen. eandem esse putat rationem generationis puris,& sedia. Iarati. Naniitainuit com.I. Progn.&3. De praesag. pulsibus, cap.6. Quod inpar- o tibus inflammatis pus est,inipsis vasis insedimentum urinae. bd vero sedimentu, concoctionem quae agitur invenis, reserat: tam est apud omnes autores celebratu, ut nono is sit loca ncitare.Quam videtur suppuratio concoctio este. Praeterea m. 29.
aph. secundat sest dictum eli: morbum in his qui seruari debet, in principis este multo deteriorem. id itantu abes ut emendaretur.His rationibus contrariae opiniones constitutae sunt. Qui concoctione eam actione etae dicuntiquo his quae a contraria opinione adducuntur, si istaciat:duplex est edictit c5coctionis genus,perfectae,&i sectat:&hac cococtionem imperfecta esse, secundo de ratione victus loco citato. Nos vero ex his omni- bd Velam&genuinam Galen. sententiam colligentes, non quidem esse duos motus ensicinus. neque alterius illorum synceram habere naturam: sed medium quendam Hse motum, unicum quidem illum, sed utriusque extremorum participem. Hoc d cet Gai .expresse in commentarior illius prosti iam lapὰ citati,dicens: Cum igitur na-Ruus calor propria teperie plurimum excesserit, ut in corpore inanimi, putrescit sanguis:si vero vim seruet quadam, permixta quaedam commutatio ab ipse ex causa per
tamm,& ea quς est praeter natura emit .Eandem sententiam seri sit secundans rationem ex accidistibus desiimptam, &ex causis ex quibus singuine ortum habet,qui semimalam, ut quispiam dixerit, a sest. h. 7 apsunt,sic dices V P Commutatione. Nam mala simplicite cum putrefactione fit olida, sicuti simpii ter bona,est ipse nutritio particularum animalis: at quae pus generat,medium in xςi has obtinet locum,neque a selo calore extra naturam,neque a solo secundinn na r m facta:mixtus enim quodammodo est calor inflammationis exVtrisque. QUO perte dici motum esse medium, argumento accidentium puris, quae mediam habet. namneque plom foetet,vt putrida,nequeomnino bene olet,V
223쪽
quae cocta sint. Altem etiam est argumentu ab eficienti causa,calore scilicet ictis, inationis.noenim quod platrique barbaroru putaruuin eade particula duplex est ei lo alter naturali hester praeternaretra, qui contrari j sint; na cum qualitates sint eiusta denominationisme diueria specie videntur esse posse, nedu cotrariae. quare ne in eade seinati a coire possent, quin eande costituat qualitate sed est calor mixtusex
iroque.Nacalor,cum mediocritates a naturalis est: cum a mediocritate recedi
si nondu omnino temperamentu subuertim hic ide est&naturalis partim,&pr et natura partim. Quare no duas actiones facit,sed una Vtriusque participem. Nap et haec quis intelligat,cotrariis motibus simul eanderem moueri: aut qua ratione coco
ctio putrefactione collibet, quod a Gal. dictu estin iste medicinalit S est iturso ija ea probabilis ratio, omnibus Gal.Hippocratisque sentetiis de hac re cosona:qu V
nicu motu es ,eumquemediu asterit.quae proinde nunc cococtio, nunc putrefactio ab autoribus appellaturi auareego,quanqcocesserim,materi morbi a principio Vsque ad statu coqui aliquo modo, atque etia putrescere: Vem id non duobus motibus sed unico medio. Sed est quod aliquis argumetetur: materia morbi in fine maiorem c5coctione habere,qua in principio,&maiore etia putredine.na nisi interim putre
sceret,dum coquitur,non posset calore praeter natura excitare:quare neque febrem illud ve*bvidetur nequaqua unico motu fieri posse.na quod motu medio mouetur, non accedit advirumque extremorii:sed quantu ad alterum accedit tantii recedit in altero.aqua nimiru,qup tepida fit, a frigore,aut a calore: sicut corpus,quod pallescit, aio nigritie,aut acand0re recedit.Huic argumento ita Videtur respondendii. Verum esse
quodin propositione accipiebatur, de iis qualitatibus, quaru iterutra neces Ibib imestres mobili.huiusinoessimi calor, aut frigus:candor, aut nigrities.Caetervc5coctio, '&putredo,n5 ita:sed potest aliquid esse neque coctu,neque putre, sed crudu. cuiusmodi est humor in morbi principio.aqua dispositione,quae priuatio est utriusque termi, ni, no mirusi unico motu utrique contrarioru vicinior res fiat. nam si aer, qui coloris
est expers, densatione pallidus fiat:in fine actionis propinquior est albo, &nigro, qua
in principio.nam dispositio mediaa neutro extremorum abest i longe,quam priuatio. Quare dehac quaestionehaec sussiciant. De causis doloris. GA V. tqF X dictis nullus est, arbitror, quantumuis sit ingenio hebes: qui non possit controe uersiam quamcunque, quine dedistinguendis stymptomatis sit,diluere. Quare pomine modo de nonnullorum causis dicimus.Iure vero sibi vendicat in disputati ne primu locum doloriccin quod egregium symptoma est, tum etiam quod deillius
causis est controuersiaomnium maxima. Galenus siquidem aliquando desententia Hipp. videtur contendere, dolorem ex sola solutione continui fieri, aliquando verbplurium causiarum mentionem facit. quae res eruit, ut in diuersas opiniones medici distributi sint aliis dicentibus ex sbia colutione fieri, aliis ex solutione, aut intemperie, aliis tertiumgenus cauis addentibus,distensionem.Omnes in suam opinionem Gal. ο etiam inuitumirabunt:& multa hinc inde dicuntur obscura adia,ut omnino inutilis disputatio sit, & tenebras inundentium potius quam docentium aliqua. Galenust, bello Dein quali intemp. post multa alia ita inquit: Ex his ergo fortasse neque illud dici durius videatur, quod Hipp.alicubi ait: omnem morbum ulcus esse.quippe v, cus unitatis est diuisio:immodicus verbcalor ac frigus proxime accedunt, ut unitate soluant plurimus quidem calor dum segregat, de diuidit substantiae continuitatem: summii vero frigus, tum constringendo,tumintrorsus pariter trudendo,quςdam 'primit,quaedam quassat.atqui huc quispiam immodici caloris ac frigoris terminum statuens,fortasse non incommode sentiat.Hactenus libello De in quali inte .ubi mostrat omnem morbum esse ulcus est sermo de morbis in temperamento, & mor' ' communio quiaritemperies non prius est morbus, quam possit diubluere conti- inuti antea enim prae paruitate non potest facere dolorem.quare etiam si naturasse morbus, magnitudine no est.medicus vero morbu notatu dignae magnitudinis mor
baen dicit:aliter enim in dogma sempitem passionis euidenterlacic emus,ut 1.Dς tuenda valetudine monstrat GaI Q rare apertum est, de illius opinione, nunquam
224쪽
MEDIC. ET PHILO s. LIB. V. hos
ecti dolorem, quintat solutio minui Quarto etiamDe si .medici acult.cap.1. sises, docti calida&stigida tristem sensum eruere: frigida constringendo, calida di soluendo. quare utraque continuum soluendo. Sed contra est, quod Gal. libello De quat .intemp.dicit, apropter rii dirit Hipp.iis quibus alteratur,atque coria
rumpitur natura, dolores fiunt alteratur aute atque corrumpitur cuiusque natura,eu Vel calefit, vel stigesit, ves siccescit, vel humescit, Vescius unitas dissoluitur: in in dualibus quideintemperiebus cales do ves frigescedo potissim.emacissim enim
riualitates hae sunt .ia ro &humescendo,&arescendo. esuriendo verb,ves siluendo, desciente hic humida,illic sicca substantia. vul nerando verb,&erodendo, & tend do,&premendo,&conuestendo: unitateipsa soluenda. Totaliac dictione constat, Gilo simplicis,sed multiplicis cauis meminisse.I2.ena Meth.cap.7.ita dixit: Poreb naturalis notitia nos docet, vitiumid corporis ex quo sit doliturum, aut continuitatis silutionem oportere esse, aut esterationem aliquam. Ecce ut diuersas opiniones ipse Gai videatur excitasse. tamen Galeni sunt nimis studiosum sola solutione comtinui fieri contendunt sid enim constanter δc cinn demonstratione multis in locis v detur dixisse Malterantia doloremfacere, 'uoniam continuum distatuunt. Quare italii censent proximam causam doloris este solutionem continui . hanc vero aliqua- ω per se aduenire, ut cum scissio fitialiquando ex magna&violenta alteration quae causa doloris est,sed remota. Atque ita explicant Galeni verba, sicubi inuenitur dicens: io dolor aut exsilutione fit, aut ex alteratione. quasi diceret, aut ex solutione sola &persefacta:aut ex lutione facta alteratione.haec est receptissima opinio apud eos qui se Galeni hac tempestate iactant esse discipulos. Merro contra omnino censet: qui lib.3.cap.ΣI.contendit:dolorem intactu ex intemperie fieriherpetuo.neque enim
tutionem continui, cu non siit tactaeis proprium sensibile sita loquunturi quodque per se sentiti possi; posse tactu contristare:sed accedere sim ui cuique dolore ex proprii se
sibilis immoderationciri, dolet oculi aspectumagni spledoris,& aures acuto sonina. Verum adii cargumenta paulis infra, ubi nostrassententia aperuerimus, respondebiamus. Micena& eius asseche utraque causam censent posse esse proximam, &dolore . nonnunqua fieti a solutione: no unquam ab intemperie,quae non miniis quam so- so lutio potest et se doloris proxima causia.Qui probabili aridentur proferre.Nain ratione doloris nihil aliud est,quam ut sit sensus tristis sensus,in uam,actu, non sensus p tentia cuius contrarium voluptas est,nempe sen s iocundus.facit autem sensium triastem,quod si ibito & affatim incidit corrumpes natura: ut contra iocundu quod si sebi tb & affatim incidit restituens sentientem partem suae natur .6 ut mirus lxit Hippocrates: ta alterastit, atque corrumpitur natura, dolores fiunt. Sednon minus comrsipitur natura alteratione vehementi,quam solutione.constat enim natura, non minus temperamento, quam unione. igitur si alteratio vehemens subito incidat:excitabit dolore,etsi nonsoluat. Αhi fieri non posse,ut ita incidat,&n5sbluat contendunt, arqueproinde dolore facere.alhMhas causas modis, sed&distensione addunt mon o putantes necesse est distensione,quae dolore facit,continuu dissiluere:Quoniam,Vt arbitrox, cepὰ dolore ex distissionesenti ut,&solutione no vident. Sed Galenus loco paulis ante citato:quae tendendo, rodendo,aut premendo,aut conuelledo dolorem excitant,continuum s luedo dixit facere. Nequeintelligo, quid ipsos abhac sentem ua Galeni deviare cogat. na cursit intellectu dissicile,atque propterea fide careataquet distetantur, lutione cotinuitatis pati Z Mihi tantum abest, ut sit dissicite: ut videatur 'lutio necessarib consequens distensione.Sed omnes qui quaestione hanc disputant, in eo versantur tantummodo: an fiat aliquando dolor sine solutione continui,an non possitinam si non possit sine solutione fieri:statim putant excolinui solutione fassiun. quaquam mihi multumvideturinteresse:cu solutione semper fieri, aut exsolutione. D timue nunquam fieri dolorem sine solutione Galen. mons rauit. nam dc quae alteratii ibito &vehemente neces larib statim soluunt: atque hunc censet praeenarrato loco de inaequali terminu morbi,& doloris excitandi. non enim pyid intemperies tanta est,ut dolore inserat: quam tanta sit, ut continuu seluat, atquς ii Cratione es abΗ p. est dictum: Omnis morbus ulcus est, quia inteperies ant 8 in vicus faciat: nequemorbus est.Iam vero intemperies aequalis,& Pue inhabitu
225쪽
iam est,&neque dolorem, neque ulcus facit: si quis acte loquat , neque morbui debet appellati,sed incommoda natura. nenimesimor , qui pugnet cum in ra: sed in eam dispositionem natura cum morbo conspirauit. Itaque nunquamdes, irem fieri sine solutione continui dixit Galen.sed non semper fieri exsolutione eonis ni,vtessicienti causa:imbnunc ab illa,nunc ab intemperie fieri conuincit ratio,&il llud argumentum quod a secunda opinione est. Itaqu nostra opinio est,quam etiaristisse Galeni docebo statim: dolorem, ut ab efficienti causi aliquata fieri a solution . aliquando ab intemperie. caeterum semper sol onem esse cum dolore, quoniam intemperies omnisquς dolorem facit, continuum soluit necessariis: dnon proinde solutio perseestdoloris causaessiciens.Sed ad limic Vsque terminum nullus eorum, ii qui seripsere medicas quaestiones,lia produxit. quanquam Galenus haud dubie it tum attigerat. Quare tantum abest,uthi scriptores,qui infiniti pene iam si in arte me dicam, quam a Galeno acceperant, ulterius produxerint: Vt quς ab illo dicta sunt non assequetes, illam retrocedere co gerint. Duodecimo libro Meth. cap. 7. itascriptum est: An vero de ipsem vehementer calfieri, aut refrigerari diuisonem aliquam con tinuitatis efficiat, longiori fortasse disputatione eget:&demonstratum hoc quidem a
nobis estin commentariis.Desiampi medic.facult. Verum,quid agens quodvel vehementer calfacit, vel refrigerat vesaemente dolore infera Puerere:admo&n posita minime est necesse. si1ue enim ut substantiae eorum,quq in sensituri cadunt, coim tinuitatem diuidens, siue ut eam consertim alterans, id ad eorum inuentionem, quae id
dolor leuabimi, indifferens est Exhac dictione tria hqc constant de sententia G, leni. s dolorem faciunt calfaciendo, aut refrigerando, continuum soluere quippe quod dicit incoin.de simpi medic.facult. fuisse demonstratum sed an soluenὸo con tinuum,an temperie cominando facian illam non definiuisse. Quare constat tertio: multum interesse dolorem semper fieri cum solutione, aut semper ex solutione. ut siquis dicat:thapsia si dolorem facit, tinuum seluere, aut solutione dolorem facγre. Nos vero recipientes a Galeno,quq docuit,& addentes quae ille omisit,ratione ducti illud addimus: Alterantia non facere dolorem solutione, sedintemperie. Primo Galenus, Hiscnihil definiui uita neque alibi inuenitur contrarius huic sententisquet probanar hac ratione: Si quae res refrigeraret multum& subito, tamen continuum no Φsolueret:dolorem faceret. ergo cum refrigerat,&dissolui; non facit dolorem solutio ne, ut causa efficienti: sed ut neces lario coniuncta. fieri possit, annon quodproponi mus, nillil refert: modo illud nonignoretur, si fieret, fiaturum, ut &dolor esset. quodian demonstro.Subith,& affatim corrumperet naturam: ergo dolorem faceret. Aut dicito milii, cur quae corrumpunt naturam soluendo, continuum dolorem inferant & quae corrumpunt temperiem mutando,non inferant .certe des rationem probab, ,
lem nullam. Praeterea dolor est sensus tristis: nsus efficiens causa est res illi obiectar obiectum est sensui,quod sentimus:ergo quod sentimus,facit dolorem, no quod sen tiri non potest. Nam etiamsi multa verbera homini apoplexi a laborati instigantur, dolorem non facient. Sed constat,dum homo ex calore dolet:calorem sentiri,soluti, ' onem non sentiri .si enim sentiretur,non esset dubitatum a viris sapientibus: fieret necessario solutio aliqua, an non. Sane Avicena& omnes eius assectae, Fieri posse dolo rem intemperie, quin fiat solutio, profitentur: quod tamen non dicerent, si colutio sentiri posset. nam ut de illorum doctrina dicam nihil, certὰ sensus non erant experies.sedneque nos ipsi,qui semper continui solution fieri dicimus in parte dolente: solutionem cognostamus sens sed ratione. Igitur continui selutio non est semper es sciens causa doloris: tamen est semper neces1arib conituicta cum dolore. Illud etiam nos admittimus, fieri posse nonnunquam, ut alterantia tam vehementer incidant, Vt silutionem continui quae sentiatur, faciant: quae tunc temporis per se dolorem tabit aut ut in tam tenellam, vel cute nudatam incidant particulam, ut dolorem, diu, dendo continuum, faciant. ita frigida ulceribus mordacia sunt: sed tinc nemo non habet setiamsi sit sensus hebetissimi in sensium constricta is cuiusidam, & compressio . nis. ex quo sensti huic passioni mordicationis nomenhomines dederunt. Verrunta men negamus, perpetuo dolorem selutione fieri: quoniam neque semper solu
tio sentitur, cum dolor fit. Itaque luecesto regula: Quando selutio sentitur, din
226쪽
16t Basilutio quando non sentitur, si ab intemperie, tamen cum solutione. Sedum illud ex dictis carebit euidentia, esim intemperies per se est satis magna&in emens sebito, &praeterea silutio etiam sentiri potest: duos in eadem particula dolo res excitari. quia duo sensius tristes sint, cum sint duo quae contristent. Si vero inte peties in ast& subitis ingruens, &solutio non sentiatur, aut solutio sentiatur, sed
intemperies non magna silaunum tantummodo. si hoc fit, exsolutione: si illud, exin temperie.Neque quidquam prolesbet: alterationem non tam vehementem, ut per se tam dignamiserret sensita trist iam, solutionem quae sentiatur post efacere. id nim ex patientis dispositione nonnunquam faciunt medicamenta in ulceribus moriato dendo:&ventus in oculis lacrymas exprimendo. Averrois argumenta nondum
enimi florum obliti sumus) physicie cuiusdam controuersiae videntur exigere decis1-onem: possitne quod sensibile commune apthilosophis appellatur, sentiti per se, an nunquam, sine proprio ξ quamplailosoplais modo permitto, nil ait curans alterutrum dicatur. 1iamsi sesum sentitur, nihil est dissicile per se contristare sensium. sed neque etiamsi cum aliquo proprio: dissicile est utriunque accidens sentiri, & alterum tam tum contristare. si scilicet illud solum cornunpit naturam. Quare ego non dixerim
tristem sensem fieti a proprio sensibili, cum est excellens: sedissensibili quod co
rumpit,ssiue proprium sit, siue commune. Nam quam rationem reddit Menoes doloris, qui resoluente fit, est ridicula. Fit, inquit, siclinio cum motu: moti necessariolo consequiturintemperies aliqua. Quasi vero tantam oporteat lationem, quo solutio fiat, intercedere: ut tantum caloremfaciat. Sel illud quod de dolore estorum seimsi natactu adducebatur ab Auerroe, solutione eget. Quam tamen Galenus ipse seripsit primo De causis sympl. ea a quibus singuli sensus immutantur percurrens, ac
dicens: quaevissem, &quae odoratum immutant, gustatuine, aut auditum: cum excellentia sunt, dolorem facςre solutione contimi. nam amara rodunt,adstringentia acutus dirumpit auditus organum, odores saporibus similiter siluunt. Sed requiret arib accedens, sine qua nonZEst sane.Curigitur non est talis& inhis,quae alterandoso doloremfacituit .Quoniam colores, odores,soni,& sapores, no aliter quam siluendo corrumpunt naturam:sed alteratio ipse per se est naturae corruptio,non nus, quam
solutio continui. propterea ipsa sbia per se cortristat sensem: illa vero non per se, sed solutione. Verum haec ex iis quae paulo superiis diximus,fiunt manifesta. Sed quoni am de causis doloris tam multa diximus: operepretium fuerit nonnilail etiam de v luptate dicere, nequid in hac lucubratione desideretur. Plato in dialogo De n tura , de causis doloris & voluptatis sic scri sit: Passio violenter, praeterque naniram abunde simulque nobis illata moleta fit: natari quae in naturam abu de simulque reuertitur, dulcis. quae contri fit, contra . ubi non minus requirit, ut mutatio fiat simul δc affatim in voluptate, quam in dolore. Quem Plato nis locum transtulit Galenus ad caput sextum primi libri De causis symptomatum, eadem Platonis verba repetens. Ex quibus locis illud apertὰ colligitur: Quo colerior ac magis repentina commutatio fit: eb voluptatem esse maiorem, dummodo ad naturam mutatio fiat. set autem hac mutatio si modo quae de dolore diseramus, non exciderunt in aut recuperato temperamento naturali, aut Vnione par'tium. Sed huicsententia contrarium videtur quod 12. Meth. cap. 7. seripsit Gale in dyta dicens: Nunc aut ςm principium hoc quod apud omnes est in consesso, a cipientes: necessarib Hectum doloris esse, vel diuisionem, vel alterationem, memo repetamus statim: ne alterationem quidem eam quae sensim irrepit, dolorem in b re animali posse. sed eam mutationem, quae dolore animal sit affectura: tum con pertim factam, tum violentam esse necessario. videntur enim corpora G solum cum tranaturam consertim aguntur, tristem mutationem sentire: sed etiam in ipso ad xVram reditu,nisi eum paulatim accipiant, dolere. Valeriola ad conciliandum hac imp rte Galenum sibi ipsi, ad antiperistasin confugit: eoque multa non admodum
xς ipse refert, & respondet obseure: Diximus nos in primo huius operis ii bro cams- ς vim , quam sint absurda, quae de antiperistasia philosophis dicuntur, quibus
227쪽
eo loci subscribit Valeriolae sed propositae modo controuersiae facilior est, &veries disiblutio. Nam quanquamiacvidetur Galenus contraria protulisse,nonfecit. sed ita estintelligendus, Repentinam mutationem, quae, qui arepentina est, inaequalem conspiciiὰ facit intemperiem, dolorem facere, etiam si Vetius naturalem habitum es teratio fiat: sin minus, Fb velocior est,eb maioremvoluptatem conciliare. Qi verbiaic sit verborum Galeni sensus,ex eo exemplo,quo Vtitur, intelliges. Vnmes, in quit, perfrigerati si admouentur igni repente, dolent: quanquam quod frigidum est, versus dispositionem naturalem mouetur incalescens. sed Vngues eo tempore pro pterea dolent: quod inaequaliter admodum alterantur, &propterea qubdflatus, qui intra perfrigeratos ungues est,ssis enditur, &agitatur. Adiutum vero est, admodum iuinaequaliter.quia omnes intemperim,quae nonsunt factae, sitim inaequales: inferentes vero dolorem, illae tantum, quae magna habent inaequalitatem. Itaque colligimus, ex contrariis omnino causis affatim ingruetibus, dolorem& voluptatem fieri. De quo rum vitisque quantum nostrum institutum serre potest, diximus. non enim partes
artis medicae, ut alij scriptores, suscepimus pertractandas: sed dirimendas quaestione, medicas. omnis intemperus possit facere dolorem, tantum calida ostio a. Cap. VI. SED quando monstratum est, intemperiem posse per se facere dolorem, ut causam si
proximam: age deinceps, quae intemperies sit ea, quae potest, disputemus. Anquatuor omnes primae quesitates cum immodicς fiuntiannonnullae illarum possint, nonnullae illarum minus. Nam Galen. ipse huic controuersiae ansam praestat: qui v detur modo ita dicere, modo aliter. Lib. De inaequat. intemp. ut speriori cap.remi mus, ita scripsit: Quapropter mirus lixit Hipp. iis quibus alteratur, corrumpiturque natura, dolores fiunt. alteratur autem &corrumpitur cuiusque natura, cum vel e fit,vel stigiat, vel siccescit,vel humessiit, vel eius unitas seluitur. libello Artis medicin. cap.8o. inquit: Dolor autem, quemcunque obsederit locinn, aut continuitatis solutionem,aut subitam alterationem ostendit .soluitur autem continuitas incision exesione,fractione,tentione:alteratare vero substantia a calore,frigore, hinnore, & siccita- 3οte.Tamen lib.I.De sympl. caus cap. 6. ita scripsit:Αb alterantibus inqui naturam,&corrumpentibus, dolores tanti quippe illud corrumpentibus, celeritatem simul, ac magnitudinem mutationis indicat. Salle laetiti accedunt magnae mutationes naturae a frigidi calidique incursione: praetereaabhis,quae quassandi, secandi, vel distende di, vel exedendi vi habent. quippei nidum & siccum,sine calefactuvel refriger, tione, citra Violentiam corpus contingunt.I2. Mel.cap.7. cum disputaret ex prosesi sede doloris causis, inter alterationes neminit silum caloris & frigoris: humoris &siccitatis nulla factamentione. Videtur itaque Galenus in duobus locis prioribus Glibro Dei quali intemp.&Mtemedicinali asserere, dolorem ab omni inter, perie posse excitari &duobus hi sultimis extis. Deca sympl. & 11. Meth. ex solis duabus possiefieri, puta calore&sii Dryassertae. Sed&Σ. De composmedicamentorimassici indum locos, p.I. Videtur diuersam ab his duabus inducere opinionem. quo loco ita scripsit: vehementissimi igitur capitis dolores erat illic sermo de dolore capitis si unt iuxta calorem& films, maxime cum haec inaequalia contingant: moderati vero liti xtasiccitatem. Iriunidas vero intemperies nullus consequitur dolor. Vides ut tres lintemperies dicat dolarem facere, puta calorem, frigus, & siccitatem: unicam n0β poste, puta humorem. Paulus libro tertio capite quarto, ita scripsit: Vehemeth tissimi igitur capitis dolores a qualitatibus agentibus fiunt, maxime vero calida. Fiverbariditatem sequi intur, non tantam habent vehementiam: humida vero quar llitas omni, quantiun in se est, dolore vacat, nisi cum calore, aut frigore, aut h. morum plenitudine contincta sit. Quae sententia, quantiun ego intelligo, d mapta est ex duobus Galeni locis eorum, quae adduximus, quasi in unam sep tentiam copularis: exprimo de caussympti§ando de compos pharmac. Intra 'controuetii distinguendum ante omnia est,quod proximo capite satis explicium. Qualitatem aliquam posse dolorem generare per se, quatenus temperiem mutin
228쪽
rem aut exaecidenta,quatenus distendentem, conuellentem, aut utcunque interdiuidentem. Praeterea animaduertendum: Intemperiem posti: estὸ aut solam, aut cum suere aliquo. Ita constatuta controuersia, &his notatis, scire licet, quosdam citra diastinctiones has dicere: omnes intemperies posse dolorem facere idque apertes scriptum esse&in Απ.medicinali&lib. de inaequat .intemp. tamen humorem misi ita talem obscure, atque harum obscurissime humorem: Calorem tantum, &frigus do lores posse facere manifeste. Huic sententiae videntur astipulari haec Galeni verba ex
esse ac manifeste. ex qua dictione occasionς sumpta dixerint: haec dolorem facere . io manifeste,illa non manifeste. sed tamen quanquam reliquansen adeo discrepent: t men Galere humorem dolorem aliquem excitare negauit, &negauit humorem Muiccitatem posse affatim ingruere. quo semel negato, non amplius dubium est, vacare
dolore. QMre milii videtur in hac quinione probabilissime loqui Leontianus tactasius in comment librorum de sympi .caus dicens: Calorem & frigus posse facere dolorem, etiam sine materia,& pers Via sunt qualitates,quae per se possent repentὰ corrumpere naturam: siccitatem posse facere dolorem, nudam quidem illam nuda vocatur intemperies, quae est sine quopiam succo sed non per se, neque acerbum dolorem. ut siccitas ctim ad conuulsionem tralait partem, nuda quidem dolorem facit: id tamen non perse,sed pertensionem.humorem nudum neque per se, neque ex a io ei denti dolorem inferre. Sed unicum tantum modum dolorem generanssi humori superesse,quo nulla qualitas carere potest: puta cum coniungitur cum succo humido tantum, aut humido cum calore, aut frigore. quem modum constat omnino este ex accidenti. Nulla enim actio ita attribuitur qualitati, sed humoris copiae. In hanc se tentiam videntur uenire omnia autorum loca. Nam ubi Galenus dicit, omnes has qualitates alterare, aut comunpere: niihil huic sententiae est aduersum. alterant enim
humidum, & siccum, corpus: sed quia paulatim id faciunt, dolores non inserunt per se.Sicubi omnes has qualitates dolores facere dicit: de intemperie, cum inluente sit cointerpretatur. Vbi tres qualitates dolorem facere asserit: de nudis dicit disputar imue dolorem faciant per se, siue ex accidenti. Vbi duas dolorem posse facere negasin
16 das & per se intelligit.Illia enim quod ad humidum M siccum alternuti sola hac rati
one non videtur dolere,nisi simul incalescat,aut refrigeretur. Nam si duas simul int peries patitur corpus quodpiam: dolere potest, ratione scilicet qualitati sessicacis. ω-que quidquam aliud significare dicet Galenum I. de causis sympl. cap. 6. dicentem: lippe humidum & siccum, si absint calefactio &refrigeratio, citra violetiam cor pus attingunt. ac si diceret: causis humida&sicca non potest dolorem facere, nisi e dem sit calorem aut frigus inducens. que aliud quidquam significauerit Paulus loco citato.quanquam verba illa Pauli magis expositasunt calumniis, quia de qualitate loquutus est: quasi ipse humor secietate caloris, generandi calorem vim comparet. Sed quanquam dictio no fit valde artificiosa, admittere potest interpretationem qua o diximus. Ac modo nihilominus non grauabimur repetere. Humor nisi cum calore, aut frigore coniunctus sit,nullum dolorem facit. id est, membru quod humescit,non dolet: nisii idem incalescat,aut refrigeretur. Sed quorsum Galenus monet: humidiun& siccum non repente ingruere, nisi cum calore aut frigore sit 3 & Paulus humorem nullum dolorem facere, nisi sit cum calore aut frigore: si nihilominus, etsi cum calore aut frigore talis qualitas sit, per se neque dolorem facit, neque auget i saltem ii mor non auxerit dolorem ex calore prouenientem,sed potius illum demulcebit. An,' ut illud tantum significarent: sit si membroen ex humore, aut siccitate non dolet, pos se tamen membrum humescens, aut arestens dolere ξ Videtur itaque haec enarratioi Galeni&Pauli sermonibus valde consentanea: deest tamen adlatic, 'uanquam re Spli ua omnia dicuntur erudite, aliquid quod Fuchsius non videtur assequutus. quod cum dixerimus, nihil hac in parte desiderabitur. pneter dicta liabet siccitas aliud quiddam, quo humor caret . quod stilicet est, cum siccitas nuda potest esse Ca sed loris per se: quia est, cum possit repente ingruere, Ut cum siccitas ab Vrente ca- re generatur, fitque tunc sensus usaonis: quem symptoma compositum esse dico sentia caloris S siccitatis. Sed hoc accidere non potest siccitati, cum a siccitateg i
229쪽
neratur. nam siccitas lentae est actionis.exmustione Q dicto citius videmin memibrum quodpiam arescere: non tamen Miladein humore fieri inuenias. hic enim ne quecumis humorestper se, neque cum aqualitate aliam accidenti, fieri potestre pente non siquidem, ut calor urens repente desiccat, ita rigus ingens repente hume ctat. Collegimus ergo iam modum alium, quo siccitas nuda& per se dolorem facit. Constat tamen idnon posse facere solam, sedcum calore nente coniunctam : atque hoc rursiis modo discrepat ab humore siccitas, in generatione doloris . neq; vero est, quod putes eumdolorem non fieri a siccitate per se, quanquam ea a calore ex accladenti fiat. nam innumerae actiones perse prodeunt a rebus ex accidenti genitis. imὁ vero indifferens est modus quo res quaepiagenitast: vi suae actiones sint per si aut ει i. accidenti. nam calor,qui motu genitus estex accidenti, per se calfacit. ita siccitas quae ex accidenti est facta a calore, perseest doloris causa. Ergo rursus hunc sermonem
re mentes,ita statuimus: Calorem &frigus posse doloris esse causas nudas,&per se M solas:siccitatem nudam &colam sine alia inqua intemperi sed non per se id quod si inconuulsione. est vero luc dolor moderatiod aut nudam &per se,sed non solam,
ut fit inustione: humoremnulla alia ratione facere quam cum influente succo. Sed dehac controuersiahaec sunt fatis.11amsi quisquam volet aliquid calumniari illic fatis certo scio nil ait quidquam poterit accusare, praeterquam phrasis alicuius, aut dicti,nis proprietatem. quam tamen neque ipsam inueniet si modo quae diximus assequi, 'ti id adeo duram, aut dissicilem. quodsi foret, tamen melius est antiquorum sentem latias interpretari blandius: quam illos tractare acerbius. nisi tibi vis hac ratione coimparare gloria quod video hodie facere quosdam nebulones. De causisse Actsitis. Cap. VII. TAM Es &stis proprio indigent capite, etsi dolores quidam sint. sentenim duoim
L signia symptomata .videndum ergo primo est, nomen famis cui rei detur. video bium nomen hoc multipliciter usita ari apud Hippocr. &Galen.nam ubi Hippocr. 'dixit, Ubi funes, laborandum non est: Galenus nomen famis de penuria, aut de Malimenti hci vult: non de ea, quamplaertique em appellamus.libello detruequali ιὰ re, inquit, ventris sensus est defectus eorum,quibus nutritur animes, quem appellant famem. Itaque in his duobus locis famem dici tesse sensitim tristem defectus. tamen lib.1. de caus sympt.reserens causas famis, inquit: Famem esse appetentiam, quae semfim illum defectus consequitur. quanquam nequehoc videtur docere Galen Gh-bro admodum constanter. nam paulo seperius dixerat: ipse sensius sectus est fames: Sed mea ne inanem quaestionem ulterius promoueam nihil refert, modo res intelli, gatur: sue sensi ii desectus denirnomen famis, siue appetentiae, quae ex illo sensust. Sed certum est licere, Famem consisterein ambobus: puta insensit sectus aut des eius, & appetentia repletionis, quae necessarib sensui illi adiuncta est. iam verbiaia, ιο
quod quidam disputant: Anappetentia, quae per fame fit, sit adfiigiendum des
rem, an ad potiendum alimento: superat omnem diligentiam. Nam perinde mihi videtur ac si quaeras: appetatne aqua, quae praeter naturam calet, rediiistionem, Ut sit
frigida, anne calidast. quam quaestionem illis do, quibus ea est digna, iis scilicet, qui
eam disputant, & nihil maioris momenti unquam docent. Nobis interim animaduertendum est, Famem omnem,&sitim esse dolorem, tamen non sempereno fimplomata: sed cum naturae modum non excedunt, esse secundum naturam sunt enim haec duo tunc maxime ex cereris periodis, cum animal bene valet: &ce' .dunt ambo in maximam utilitatem animantis. & praeterea fiunt ambo citra
mnem morbum: quod symptomatis non poste contingere, paulo superius aduer' sius sophistas demonstrauimus. Adde horum desectum esse symptoenae in quos nere sint duplicia: integer desectus furus,&sitis, & diminutio alterutrius. quo mani, festius constat:ipsa non es le Φmplomata,siquidem ipsorum defectus exmalo est.Ita que iam hinc colligimus:non omnem dolorem esse symptoma.Sed quoniamnotitia causarum famis & sitis,quae sint symptomata, ex naturalibus causis pendet:age de hii
230쪽
M pDIC. ET PHILO S. LIB. . V. My
lantissum dicamus, primo lao de causis naturalis famis. Hanc dicit Galenus 1.de uti sympcfieri inanitione Venam, quae ex ea resistutione, quaelio nibus perpetuo decidi fi appetentiam naturalem faciente:qua V ni ex Ventriculos uni,huncque fictum semente ventriculo M proinde appetente cibos. Itaque quinque haec inquit momata ordine sese consequi; desectu in ius, petentia ni naturalem, inum,nsuctus, Mappetentiam animalem.Seditis Videt aduersumquodlib lde licuit natures cUI3.docet a Gale Ventriculum,postquam compleuit concolo. hem primam; conuerti ad appositionem:atqueanterim dum haec agitur, he suun quin generare. completa a stione conuerti ad assimilationem,quq d agitue inhepate eliqua membra apponere. cum Vese membra iam nutrit mitia; ventricularimnia confecisse. atque hoctempore, nisi cibi assumantur,resumere illum exta Medemiis:am,si iddenegetur, traher aliorum membrorum recrementa. Haecnonvidetur constarecum prioribus namsi Ventriculus est, qui primδ exinanitur,d me bra exterm omnium tardissime:quomodomembra appetunt prius, quam venter
uiat, potissimumst sectandum naturam habest nam illud tempus est, quo elurimus idiit antequρο venae exhauriantur: ergo ante illarum inaestionem fit fames. sed ne cnos di istucient,considerandum est; Vctriculum duas habereresectiones: aliam ex saylo,quem ponit suis tuniciis, aliam sanguine, quem portat venae,quae per ρ illius micas distributae si mr. priorillaresectio completur, antequam prius pabulum
inmembris consumptum est: tamen hanc, ut completa est, excipitsec; da alia, quae eodem tempore fit,quo reliquamembra triumr sanguine,& eodem tempore per ficitur.proinde venter non antea esuritiquammembra omnia nutrita sentinouenim antea deficitur interno pabulo. Adde his, Ventriculum non tam paruam clayli porti onem sibi reseruare, ut statim ac nutritus est, desiccetur :.sedmadidus est sitis mictios icco, usque dum suctu dςsiccatur, eoquci ante tertiam ii coctionem famesnon
venit ut vel his constet,sal b Leonhartum blasium didere quod tetigimus ii riamo libro &mon resim fert; ut declaremus Ventriculum prius esurire naturaliter, quamportio melancholae aliene in illum reficiatur, eoque illivs v im esse non posse ' excitationem semis naturalis. quod in hoc loco disputandum foret: nisi in illo copiosus dixi semus,quam vimqdorepeti debeat,a nobis prςcipue,quibus institutum est, de nullare pluries dicere. Redi itaque rursus hinc, quicunquecontrouersias has logis, in quaesto nem vigesimam primi libri illo enim loco monstratum est, quod modis ad gicenda assumimus: non in tum essetaniisnaturaliscaulam, quam modo diarimus,sedpraeteream aliam, influxionem licet quotidianam melancholiae. His iraquestatutis, ausas praecipitassemis recensere, nihil est dissicile. Nam si plom
ta inlaesione huius appetentiae; quae sensui defectus coniuncta est, sunt aut indes ctu, aut indeprauatione m defectu duo: quia aut integerdefectus est, aut non imi geri in deprauatione totidem': quia aut plus fatis appetimus, aut alienas qualita- ' tes. illudappellatur cassinafames: hoc, pica. Excani fame, cum eatenus procedit, Vtiam exintemperie ventriculi senses corrumpatur, &cum eo appetentia, aucta tammen indigentia vehementer: sit ille affectus, quem Galenus appellat ora μίμ. EDbcs definitionem huius morbi secundo assioriis. comment. duodecimo. Ergo do stus disinutio huius appetentiae sent, ablatis, aut diminutis causis appetem. uar hae iram sedius, &senlusoris ventricidi; &mfluxus ille melancholis . Tollitur, zminuitur sensus in ore ventriculi, ex quavis intemperie, quae plurimum crescit. quanquaminter omnes intemperies, quae omnium citi illine tollit famem , est castata qui aliarcpraeterquaminita, ut aliae, obest sensui, laxat, omnium tardissime frigida. Haec enim interimdum sensium non tollit, famem auget. cessat sinus, cum res olutio: prohibetur influxus melancholiae: cum Dinruitur via, quae est alienein ventriculum. iam vero canina fames, cum sit fameStupranaturalem mensuram aucta: fiet auctis causis famis naturalis. has diximus es k duas, resolutionom, quae si ictum facit,& succum acidum. ergo habebit haec fa me causas duas: venariun siictum nimium, & nimiam redundantiam acidi su Q irigidi in ore ventriculi. Per famem hanc, cu it. ex prima causa, Venap