장음표시 사용
241쪽
vetriculas satis magnam si istinet caloris accessione, crura quoque: antequani ille minus commutet, authaec lentius ingrediantur Hας itaque est ratio explo randi:quae per se concurrunt adactiones, & quae accidenti. Illa qualitas quὰ istatim, ac incipit excedere mediocritatem, incipitremittere actiones: perse est lactionibus aduersa,& ex accidenti concurret adactiones. eoque a Galeno dicturi est:Frigus nulli facultati esse ex usu,quia nulli substruit per se. Nam omnes acti
ones,statim ac incipit rigus crescere supra mediocritate,incipiunt languescere, ta quae animales sunt,quam quae vitales,& naturale .Sensus omnes frigore t 6 pent. Motus quoq; omnes, siue animales sint, siue naturales,sue Vitales,compe scuntur frigore. concoctio quoq; omnis frigore agitur tardius,&imperfectius. ii
TE M γ E s T 1 V V M iam est: vi morborum quorundam essentias attingat nue
stra disputatio,primoque lethargi,&phrenitidis: quandoquidem himbibi
plures homines tollunt. Refert ergo illorum essentias non ignorari. Lethargus, dicente Galeno decimotertio methodi cap. 2o. est passo phrenitidi secundum speciem contraria. locus male affectus iJ Vtroque morbo est idem, nempe c,rebrum: 3.de locis patientibus cap. s. sed causa est contraria, ut habetur locisci tatis,&a. de causis sympt. Cap. Vlt. &4. de causis puls cap. I . & I. prorrhetiti ucomm . L.& ispe alibi, Lethargi nempe pituita, phrenitidis bilis. symptomati etiam contraria sunt ex eisdem locis Lethargi segnities in motu,torpor in se su: phrenitidis mobilitas, & delirium, quod motus est vitiatus internorum se
suum.hoc uno conueniunt: qubd cum utroque coniungitur continua febris, 3.
de locii patientibus M a. de causis sympl. capitibus citatis. & hoc modo disti guuntur ab aliis,quibus cum conueniunt in causis, & symptomatis: phrenitis amania,&lethargus a caro & apoplexia. Ita ergo differunt phrenitis,& lethargus. quaquam 3.epid. ab Hipp.omnes delirantes,utcuq; delirent,dicuntur phrenitici:& nonnunquam a Gal. phrenitici dicuntur,qui ex instammatione septi transuersi delirant. Sed haec species pataphrenitidis est, ut&delirium ex ardorei genti febris.Dictarum paraphrenitidis specierum, haec quae ex febris ardore fit, non est cum perpetuo delirio,sed intercis uilla quae ex septo est, differt a propria phrenitide dyspnoeς specie phrenitici habent magnam &raram respirationem; paraphrenitici nunc hanc,nunc paruam S crebram,nunc inaequalem omni imaequalitate.Talis est in his morbis affecta sedes, & h cratio causaru, & symptomatum.In distinguenda horum affectuu essentia est dubium, An possint phrenitis & lethargus fieri sine inflammatione cerebri, ex sola intemperie cum putri succo: atque si inflammatio sit, an in cerebri medulla,an in inuolucris. Galenus seeundo de causis sympl. ita scripsit: -pe phrenitis non tantum a calidis ortum habet succis: sedi pra id etiam phlegmonem in cerebro, dc eius inuolucris excitat. Est igitur phrenitis inflammatio. Qu9dverb&lethargus infamatio sit,
ostendo. Decimotertio meth.cap .citato lethargus contrarius phrenitidi secundum speciem est. si igitur sunt morbi contrarii secundum speciem, conueniunt genere. sed inflamatio,ab intemperie sine tumore, differt genere: cum cedemate conuenit genere tumoris praeternaturam, &specie est illi contraria, rationstcontrariaru causarum, excitantium fluxiones. igitur est lethargus tumor praeter naturain cerebro,ut &phrenitis. Praeterea si solum essent fluxiones, ac non potius inflammationes: non haberent lethargus M phrenitis adiunctam perpetuam febrem .nam neque grauedo,neque fluxiones aliae, quibus cerebrum laborat illam habent. Sed cottaa est quod Galenus primo prorrhetici com.1.adessen s tiam horum affectuum non requirit inflammationes, sed ita dicit: Phrenitis ex quisiita,&nulli alteri morbo permixta est,cum flaua bilis locum, in quo residet 'nimae princeps pars, praehenderit: lethargus vero cum locum eundem diluent, humectauerit* pituita.na quae partib. in aliis ex bile M pituita noxae,cerebrum ipsum ad consensim trahere possvn continueth nossint.Itaque Gai. videtur in
242쪽
satis esse ad horum generationem dilui cerebrupituita aut bile, sed qub
A quatur non necesse est,Vt inflammetur.Praeterea, solo loco distinguit phtentia Emi oleaphrenitide:qubd scilicet bilis auxia cerebrosit,aut in aliis locis. C letum ratione argumentor posseesse phrenitidem,Vt inflammatio non sit.Qubsit bhrenitis: satis est esse perpetuu delirium, cum febre perpetua: addimus re sui rationem magnam, & raram, quo illam ab instammatione septi transuersi seia hiremus & quo lethargus sit, esse somnu profundum cum perpetua febre sunt enim horum morborum haec signa propria) tamen possunt haec ades e sine in fiammatione.Nam finge imbutum esse cerebrum pituita, atque illam putresce io te quid enim prohibet haec ita fieri'an non potest putrescere,nis in inflamma tioneὶ quaergo ratione putrescit in Vasis, per febremi potest itaque putrescere:
quod tamen non fiet in tam praecipuo membris, quin febris excitetur.exea ergo putredine phrenitis cominget,aut lethargus, atq; adeo sine inflammatione. Mia hi tam videtur haec ratio urgere:ut opiner in morbis his non semper a primo die esse inflammationes, sed siepe solam humorum redundantiam, putrescentiu in cerebro. atq; ita saepe cohiberi posse phrenitidem,&lethargum,antequam in tumores evadant,auxiliis medicis: cum scilicet incipiunt adhuc. quod tamen nisi fiat: procedente fluxione putauerim excitari inflammationem necessarib. atq; his addiderim,propter nominum Vsurpationem:nunquam esse, auidici debeio re phrenitidem firmata intellige perinde dictum de lethargo usque dum infla
matio est.caeterum prius possetncipere delirium perpetuu,& sebrem: quae phre. nitidis essentiam finiunt. Qubdsi quando videatur Galenus hos affectus intemperies cerebri dicere, nihil repugnat. est enim cum inflammatione quacunque, intemperies cum redundante succo. Potest igitur, qui hanc sententiam semel intellexerit, quam fortia argumenta confirmant, dicere: essentiam phrenitidis non consistere in infamatione,sed in calida intemperie cerebri .haec enim se per adest phrenitidi,inflammation5 semper: sed cum talis fuerit, qualem firmatam appellauimus. Potest itaque aut inflammatio incipere ante febrem,aut bris ante inflamationem:& ego quidem hoc fieri frequentius arbitror. nam ra-,6 tb admodum incipiet cerebrum inflammari: quin in illo sit ingens calor excitans fluxionem. & tantus calor raro erit sine succo aut calefacto, aut putri: quo affectu consistente in cerebro, membro adeo principe, verisimile est febrem generari .verumtamen sue id sit frequens,siue infrequens: fieri posse aliqua do, tis fit nobis demonstrasse. Sed licet adhuc cuiuis dicere: inflammationem eam, quae per phrenitidem aut lethargum oritur, fieri in inuolucris, aut in sola substantia cerebri. qua in quaestione dicendum non minus est, quid Galenus sentiat. Sunt qui contendant: substantiam cerebri non posse cotrahere inflammationem. quod argumentatur ex modo substantiae quem habet. Videtur enim nullis venis aut arteriis escte praedita. est enim membrum quoddam album, M o exsangue . quare si nullum sanguinem habet, non videtur posse a sanguine i flammari. Inflammatio siquidem fit: sanguine influente in venas, & arterias, magnas primum, ab illis in paruas, ab iis rursus in poros, & exigua caua. Vbi igitur venae & arteriae desunt nulla potest inflammatio generari. Verum quanqua haec
ratio probabilia affert, longe mihi videtur aberrare a sententia Galeni. iuxta C ius opinionem putauerim: posse cerebrum pati omne genus tumoris praeter naturam,dempto scirrho,membranas vero huc quoque posse pati.Itaque & oedema potest esse in cerebro,&in membranis, atq; ita lethargus. Inflammatio quoque in membranis,& in ipso celebro. 'd aperte declarauit Galenus secundo st causis sympl. dices: phrenitis phlegmonem in cerebro, &eius inuolucris eses o Lix t. quoὸ si non possent & phrenitis, & lethargus in utraque parte consistere: inept) Galenus dixissset quarto de causis pulsuum capite decimoquarto, lethasegum ea ipso potius cerebro, phrenitim praecipue ex tenui membrana, M septo transuerso. Sed tam est verum, Galenum ita sentire: ut quarto de praesegition2ς pulsib. capite octavo, nullum talem affectu pati posse aut cerebum sine mem-hx da,aut membrana sine cerebro, dicat. Verum siue intemperies sine fluxione,
243쪽
siue etiam fluxio ingruat in alierutrum ipsorum; statim necessarium esse aibu tror,communicare passionem reliquo.Atque toto illo capite tumores in me branis a tumoribus in medulla distinguit, dc paulo infra addit: cerebrum & pus ino fortassis ne admittunt quidem scirinum. Qui orgo solum scirrhum denetii cerebro,haud dubie reliquos tumores illi cocediti neque quidquam repugnanquod ex aduerso adducebatur. Namquanquam Venas magnas & arterias ce rebri substantia non haben est tamen laxa &rara, atque proinde fluxionem tacitὰ potest recipere. Adde,qubd quibus viis nutrimentum recipit: iisdem posta
recipere excrementum, quo generetur tumor praeternaturam. Sed satis hacte nus videmur mentem Galeni aperuisse. .
SV Ητ qui putent: non aliter posse imaginandi vim laedi, quam cum aliquo
sensuum externorum communicato malo. quorum sententiae videtur faue
re Galenus: qui quarto libro de locis patientibus ita scripsit: At similia suffuse rum accidentibus affecto cerebro saepe generantur in quibusdam phrenitidi, siue differentiis,sive speciebus velis dicere. nam simplicos quide sunt illius disi
ex quibus tertia est composita. nam phrenitici quida, nullatenus in notitiis sem1uum circa ea quae videntur, errantes, Pon habent secundum naturam iniudia ticiis mentis.rursiis quidam mente falluntur minime, sensibus tamen delire m6 uentur. Haec sunt Galeni verba,quae aperte videntur significare: cum quispiam delirat circa res, quae sensu percipiuntur, malum suffusioni simile eum patii id est videri sibi videre, quae non videli obuersantib. intra oculum ante humorem clystallinum fumo aut vaporibus: non aliter ac solet accidere suffusionem pati entibus, vitio ventriculi. Atque reuera institutum Galeni eo loco est docere: suffusionem contingere per consensum oculorum cum capite,& eius passonis exemplum fecit phrenitidem, per quam laeditur imaginandi vis: quanquam de morbis oculorum erat ille locus.ergo manifeste docet:pati oculos simul cum imaginandi vi, cum ea circa rem visu perceptam errat. verum hoc paulo inso sirius in eodem capite scripta verba videntur clarius adhuc indicare. Cum enim inquit in in cerebro quispiam biliosus succus abundat, simul cum febre ardeti: simile quiddam patituriis, quae assantur ab igne. qua de causa fuliginem quandam oriri contingit veluti inlucernis aboleo: quae fuligo simul per vasa quae ad oculum tendunt,delapsa, visoru in ipsis causa fit. His Galeni verbis suasi squantum intelligo)censent,cum imaginandi vis errat in aspectabilibus oculos: c imin sonis aures:cum in saporibus, odoribusve, aut qualitatibus quae tactu perci, piuntur, aliquem aliorum sensuum pati. Verum haec assertio prorsus est falsa, &ipsi rei evidentiae aduersa: usque adeo ut fieri non possit, ut qui pauca respiciem tes illam protulere, a nobis admoniti non recantent palinodiam . non erit tam a turpis recantata opinio, quam protervia. Nam inter dormiendum, quo tempore cernendi vis omnino feriatur: contingunt quamplurimis delira insomnia, obuersantibus per phantasiam mille rerum aspectabilium imaginibus.visi fingas, gratia exempli, Theophilum medicum nulla phrenitide laborantem somniaue,videre se in angulo domus tibicines: an non errasset imaginandi visὶ arbitror. nam nullos Videbat. tamen nulli vapores venientes in oculos, erant in causa illius erroris . habebat enim oculos conclusos: &nihil omnino poterat cernere, neque intrinsecus, neque extrinsecus. Multos sane videmus quotidie phrenitide laborantes, qui conclusis oculis delire loquuntur de visionibus: qui, si errandi causasemper praestaretur a fuliginibus,nullatenus tunc temporis id pus terentur . nam qui per suffusionem muscas vident ante oculos obuersantes; conclusis oculis liberantur ab accidente. Sed praeter haec, multos vidimus eo rum quos sustulit phrenitis:conturbatis iam oculis cernendique potentia omni notam orbatis, videre se quamplurima assirmantes. quod nulla ratione possος
accidere: nisi vis imaginadi posset per se ipsam errare circa aspectabilia, nullum
244쪽
MEDIC. ET PHILO S. LIB. V. 22s
ertandi principium abo lis accipiet s. nenim arbitrorrisius in caeco iam homine possit rerum formas interno sensui praesentare. Vides ergo, arbitror, posteillam vim sese errare,etiamsi sensius axis non trahatur ad consensum. Nanisi omninoi te,aut sublato visa, potestid pati circa colores: poterit profecto visu optimet,
bente,&humore crystalli ambus visui sebiectis non amisto,utpote coticlusis oeu sis aut eo quidem affecto, sed affectionem non sentiente anima, propter alienati nem. Cum enim solemtin mentis messione graues etiani dolores illam latere esse monem eam instrumenti quae sine violentia fit, latere, non est mirum.Quod si intes ligas, intelliges statim, eum hominem, cui oculi purissimi etiam sint,&inhumorer, eryctallino cies reddantur rerum imagines, quales res ipsiesituit: inestionem tamen nonsentiente anima, perinde habere,ac si es Iet eo tempore caecus. poterit ergo mens ab iis quae oculum hominis ingrediuntur omnino aliena, res alias fingere: ut faciunt dormientes,&caeci,qui delirant. Potest ergo errareimaginandi vis circa aspectabilia etiamsi proprium cernendi instrumentum non patiatur. Verum roges, quo pacts hoc dicis an non si quis putat cernere se quae non cernit, vitium est in cernendi actio: ne ergo cernendi instrumentum aliquo modo laborat. nam celeblatissimum estiluludapud Galenum: non posse actionem aliquam vitiari, illaso proprio illius instrumento.Recte haec dicis. Verum illic non est vitiatus inmittis,sed imaginatio vitia. non
enimvitiose videt, sed imaginatur se videre, quae non videt. Nam cum imaginatio 1ο sit internus sensus, quique circares aliorum senseum,&ciroillorum actionesve
satur potest aliis sensibus circa res Bas non peccantibus, ipsa circa illorum actiones; ue subiectae illi sunt, peccare. Quod si vero dicas, In excaecato iam homine, paticemendi vim propriapassione: initioquemin hypothes ponebamus nihil cernere
propter alienationem mentis, pati consensu quodam per subtractionem facultatis. Intellige illas octilorumlaesiones, non esse causas vitiatae imaginationis. hon enim quia caecus est,aut quia non cernit quae adsunt, videt tibicines qui non adsenti v rei italaeso singularis sensus indifferens est. nam etsi ea non adesset, imaginandi vis erraret. quare potest homo aliquis quae adsint omnia cernere: ac praeterea vitiosolius phantasiae aliquid,quod non adest, putare secernere. Quid ergo est,quodquam 3o to dellaeis patientibus Galenus dixit certe dixit,nonnullas se fusiones octilorum fi ri consensu oculorum cum cerebro, viselent cum ventriculo, idque praestare selere principium errandi phantasiae.quod quidem ego concedo. pleteriqueenim,cum iam instat phrenitis, videntur sibi videre musicas, ac festucas, atque quam multis talia ob oculos obuersiantia,principia deliramentorum sunt: notamen negauit Galenus, pos stati quando citra haec instrumenti singularis vitia, errorem imaginationis fieri. It que saepe principium delirandia vitio instrumentivistis esse, concedo: necessarium iacisse,nego. rogabis iteroen: quid interestintersutasos aventriculo,&a cerebroZaut cur illi non sunt delirantes,cum sepe etiam videantur sibi videre muscas volitantes,&alia quaedam non nusquam tu certe non alia de causa,quamqubdin illis, quia Q cerebriim bene valet, ratio corrigit sensium: referuntque,non quidem se viderem stas, sed videri sti se eas videre. itaque praesentiunt vitium.hi vero putant se reuera videre: atque ita affirmant .nimirum laesamens non potest sensum mantem corrige-
αSed dehac quaestione fatis est haec ditasse. Decausa,quameius maestima metinctilia sunt.
Cap. XIIII. DIcξNTE Hippocrate C. hor. 23. metus&moestitia longo tempore perseu .i, i M' , ' ruficantmelancholham.Haec duo dicuntur eius assectionis, quae me incholia Vocatur, signa propria passim a Galeno: tamen de modo, quo succus me iunctolicus haec duo facit, non adeb conuenit inter omnes. Galenus libro 3. de locis pinentibus tap.8atascripsit, reddens huius rei causam:Sane quemadmodum terranebrae omnibus fere hominibus pavorem inductit, nisi audaces admodum Vel sic atrae bilis color meritis sedem tenebrae more obumbram, timorem em
245쪽
rabile, cum principium rationalis animae occupauit, umor, maerorque, ae morti, expectatio accidant: nihil mirumsquidem etiam eor unquae extra corpus sunt, nuhil videmus quod nos perinde terreat, ac tenebrae. ergo cum Velut tenebrae rationali animae parti sunt circumsutam esse is, hominem semper timere. ut qui semper animae parti sunt circumsutam esse is, hominem semper timere. Vt qui semper na cum corpore seo timoris causam circuserati quod enim nobis extrinsecus fit, qu6 tempore altissimae tenebrae circundatum nobis aerem occupant: id melancholici, ab interno,&ipse corpore contingit.Itaque generationem metus δc moestitiae, notam tribuit Galenus alteratibus qualitatibus, quam colori.Ηanc sententiamirridet Auer mes libro 3. collectoaneorum p. o.dicens.Et qui dicunt, quod anima terretur pro pter humorem melancholicum nigrum,siciat terretur homo inobseuro: dicunt ver labacantionum. Addit argumenta, quorum hoc estfirmissimum, quodque pigro quesbi et ab hacopinione deturbare. Color nihil potest facere, nisi sentiatur. nam ne que est eficiens qualitas, neque rem quampiam generans .sed solum potest instrumentum sui sensius alterare, alterandoque, dolorem, aut Voluptateminferre. Ergo nulla ratione potest nigrities humoris timorem incutere, aut moestitiam, nisi sentibbamrὶ neque tenebra contristat, nisi videatur. caecus sane non magis gaudet lumine quam tenebris.itaquenigrities humoris melancholici, non facitilla, plomata, si non sentitur:quod tamen illi non videturposse contingere.nam aut sentiretur a vise, aut ab ipsa mente, quam dicimus, per se.neutrum fert ratio. nam si quodinto in rius latitat,irrigans cerebrum, videreturinon intelligo cur non & ipsum cerebrum,& totam capitis structuram a parte interna videremus.sed non videmus quidquam e
nam vel in ipsis suffusis est humor,qui videtur,inter tunicam corneam, &humorem crystallinum.Iam vero aliquidsentiri ab aliquo sensilium internorum, sine opera sem ilium externorum,minus fert ratio philosoplum. Igitur no fiunt illa symptomata sim quioa colore,sed ab intemperie cerebri. Adde: melacholiam esse morbum temper, menti in rebro namita interpretatur Galenus cap. 8. 3 de locis patientibus verba illa Hippocratis:Humor in melancholi avertituria animam, id est ad temperamen- ltum) sed omnia symptomata nascuntur a morbo.ergo haec quoquesymptomatasi s. lintemperie procedunt. His argumentis victi multi,adhaerent Averrois intoni, ducuntque: intemperiem cerebri malaillafacere, non colorem humoris. Tamenhaec me nunquam cogent recedere ab opinione Galent: quin potius aperte mihi videor lintelligere: melancholiae accidentia nonfieri per intemperiem, sed per aliam quaimpiam humoris qualitatem.Nam aliterfierent senes omnes sine morbo quopiam me-
lancholici. tamen est plaerunque senex sanus, que ab illis accidentibus est liber, ce- rebro frigidior& sicciori uuene melancholico. Aliqua igitur alia γ litas, quae inli more est,illa malafacit:quae Malia esse potest,quam colonsed qua ratione colorias cpossit facere, audi.Non quidem facit per sensum: no enim videtur. Sed dictum a nobis in secundo libro est: cuius modo oportet memini sid Spiritus animales esselastru-
mentum proprium,quo anima operatur, eosque egere lumine, quod habent natura-
le. humoris ergo nigrities obscurat spirituum splendorem: quo facto, mouetur mens deprauate, vitiato sibi proprio instrumento: Ad hanc generationem symptomatum. Inullo opus est sensia. Hoc verbita agi, Galenus ipsividetur innuere:siquis paulbat lentiuslegat. neni inquit humor locolore terret, sed atrae bilis humormentis sedem tenebris similem redd ns, timorem essicit. Avicena etiam hoc videtur mihi ddocere,qui Fen prima tertii cap. de melancholiainquit:&melanclaoliae quidem tau saestin ipso cerebro,aut extra cerebriim.&illa quae est in ipso cerebro:aut ex malitia complexionis frigiti&siccae me materiapermutante substantiam cerebri &c a ' Iplexionem spiritus luminosiad tenebras fit,aut cum materiae vides Avicenam dice I re:fieri melancholiam permutato spiritu splendido ad tenebras. Qui tamen obit . damnandus est,qubd dicat fieri melancholiam expuraintemperie. m melanch0- liamorbus,non fit sinemelachesia Boeo,genito aut inspis cerebro,si est affectus prinprius:aut alibi,si est per consensium.Iamverbquodvltimo argumentabamur ab Opi nione Averrois, minus valet. fit omnes ploma a morbo pase,autper aliud ii
246쪽
us D IC. ET P HILO S. LIB. V. 23 L.
sntemperies facit succum nigrum,nigrities obsistrat iritium obscuratio spiritus f cit metum de moestitiam.Sedde hac quaestionehaec sunt satiq. De caro,an fiat cum febre, se an iadat restrationem. Cap. XHSV ut, quibus videtur caros clun febre consistere semper,no minus quamlethar gus: filius verbis Aetii& Pauli. Aetius enim secundo sermone secundi quaterni ni, e .pita scripsit:Cum Egidi&humidi succi cerebrum occupant,caros appellata id GKeis affectio succedit:hoc est,capitis perculsio cum debili ista. Paulus libro 3. cap.
9.it ahabet:Caeterum caros eadem lethargi materia proueniens,ab eo differtiqubdcarumpraecedit febris,&ea quidem velhementior,lethargiun verbsequitur. Ex lais intelligunt nonnulli: carum semper esse cinnsebre. Nam si illum febris vehemen; praecedit,non videtur esse sine ea. Hippocrates quoque 3. epidem. parte 3. Febribus a dentibus dicit solitos adueniresopores in ea tempestate,quam deseribit. Vbi animaduertendum est:coma, seu soporem, idem esse quod cataphoram: declarante Galeno 1. prorrhetici comentario I. esseque magn/m in Dinnum delationem, in quocuimque morbo, & utcunque ea fiat. itaque coma nullum morbivn significat: sedi dem symptoma,quod cataphora: tamen in illo Hippocratis loco de caro dicitur, enarra te Galeno A. de locis patientibus cap. 2. Tamen quanquam haec omni alta habeant: icaros non perpetuis adiungitur febri,sed potest sine ea contingere. fit enim nonnumquam ex compressione anteriorum vetriculorum cerebri: nonnunquam ex solai
temperie frigida eorundem ventriculorum: aliquando etiam ex velaementia doloris exsoluente animalem facultatem. licet causas has legere, x multa alia ad distincti nemhuius affect us,di aliorum quibus est similis, puta lethargi & apoplenae,cap. 2I-bri . delocis patientibus: in quem locum malo lectorem remittere, quam omnia,
quae illic distincte dicuntur,huc transferre) Itaque fit caros ex multis occasionibus sine febre. Quod ab Aetio dicitur: non ex mente propria, sed Posidonii dictum est. paulus non eo seripsit quae adduximus, quod semperfebris antecedat carum: sed 3ο quod aliquando caros superueniat febrium vigoribus, illarumque vehementium. Itaque caros quando est cum febre,est illi accidens stiperueniens:lethargus vero non
ita,quin ritius bris est lethargi accidens. proindeque febrem fieri post lethargum .dixit, quod lethargus causa febris est: non quod aliquo tempore lethargius sit sines
bre. haec ergo ita habent. Sed est etiam controuersumin hoc morbo: An laedatres', rationem. Videtur enim quam plurimis fieri non posse: ut caro cor ipiatur aliquis, Quarespiratione. Nam si nihil aliu certe est profundus semnus, quem respirati ne Eam facere constat:cumri lethargo, si1 profundus admodum fit, stertant in grotantes. Neque solum hoc, sed etiam ex naturali somno multi stertunt. Adde hunc morbum generationem habere apoplexiae similem, ex*bstructione nempe cer
ηο bri a crassis humoribus: quo minus videtur probabile, respirationem saluam pos semanere. Paulus capite decimo teruilibri,cat octon es verbolochos idem quod catoche dc catalepsis Graecis: δc compraehensio aut congelatio Latinis j duplicemene diciti primus apud illum t videntur ccidentiasignitavd idem est quod caros: in quo inquit) non videntur respirare. secundum dicit, quod apud Galenum est ca- talepsis. Tamen quidquid alii dicant: Galenus certe loco citato ex .delocis patiem xi sita scripsit: Cum autem osse quopiam terebra perforato, medius Ventriculus tuerit attritus: caros hominem occupat. sed neque conuulsione, neque dissicilis e spiratione: quarum haec apoplexiae, illa morbo comitiali propria est haud secus Mam catalepsi, &caro, seruata secundum naturam respiratip. Itaque haud dubse J' sententia est Galent: in caro &catalepsi non tolli respirationem, neque permutari V hQmenter.Cuius rei causim ' . sunt obstructiones substantiae cerebri,quam caui. que eius quidem sec dum totum cerebrum: sed catalepsis secundum posteriora,
ςVo secundum anteriora. Adde his: ad nullum motum animalem obeundinn, p ore animam tantum conatum,quantum ad respirationem. qui anullo Vsque as
indiget animal. quo se,ut cum per semiium reliqui omnes motui cessent, sesu
247쪽
E,1 FR. VALLESII CONTROVER s. '
hic semetur:φω m somnus impedit, tantum supplente natu: Vsque dum inta uesicit usque adeo somnus, ut conatus non sinciat. Qua ratione etiam caros diu duran debilitatione facultatis,& intemperie firmata fresi rationem faciet dis illaut etiam tolletinam &mortem etiam inducit diu duras, nedum dyspnoea Tamen hoc vitiumrespirationis,non est signum quod comitetur malum, hea quod superue nit: apoplexiat vero a principio assidet, ingrauescente morbo crestit. Itaque haedost ratio, qua neque caros, neque catalepsis coniunxstam habent dyspnoeam: ut signum inquam proprium,&quoci adsit semper,aut per se. Nam causa alterius morbi rei iuncti, hil obstat,dyspnoeae speciem aliqua cum caro essea primo insitatu. ut cum esros fit in rigoribus, aut in vigoribus febrium: constat respirationem non posse esse se
cundum natura nam ratione sebris, aut rigoris permurabitur.Tamen haec non ibi luntveritatem Galenicae assertionis:caron,inquam, &catalepsin non esse cum vitibrespirationis.Catalepsin, dicit Aetius, affectionem esse mediam inter phrenitidem &lethargum.Tamen constat hanc aliam esse Uectionem ab ea,quam . de causis pubstium nomine carere dixit Galenus:&loco citato superius I.prorrhetici typhombniam appellat. Dixerit tamen fortasse Aetius haec ex quadam similitudine. quia caci leptici immobilitate similes sunt dormientibus, oculorum apertione vigilantibu Sed deliis affectionibus haee colum video esse in controuersia, quae nos iam explicui mus: reliqua ab aliis, praecipue abi so Galeno petantur.
TTIppo CRATEs sexta particula hor. 39. ita scripsit: Conuulso exinanitione: aut ex repletione fit:ita & pngultus. Galenus in m. hoc quidem confirmat ex. plo fidium:quae non aliter quam humectatae,aut dessiccat convelluntur. eandem
sententiam scribit in com. primi aphon sectione s. sub eisdem serὰ verbis, &libinde
tremore,rigore, cap.vltimo,& a.de causis symptomatum cap. 2. Nilhilominus cot
riam sententiam inuexit Avicena,qui libro 3. Fen 2. cap. s. meminit spasmi non proportionati ad materiam, quod perinde Hac si diccset:conuulsionem aliquam esse, 31 quae nec ex materiae defectu,necredundantia fiat. Quam sententiam multi medicorum sunt insequuti,ducti his rationibus. Singultus,ut innuit Hipp.citato loco,est comuulsio: saltem fit eisdem causis quibus conuulsio,stafit sine inanition aut repletione. Ex sensu emim isto rei acris, ut grani piperis, gratia exempli, fit singultus, &quacui . que qualitate ori ventriculi molestiamin rete. Pr terea epilepsiaestvniuersalis coim utillio,&fit, dicente Galeno 3. de locis patientibus cap. 7. &secudo de causis symptinmatum, cerebro concutiente se ad expellendum humorem illi molestiam inferent monaliter quam singultus fit concutiente se ventriculo, ad expellendum quo illum laedit.ergo non fit epilepsia materia distendente, necmateriae defectu:sedamateriai tant&quod nec repletio es necinanitio. Terii sola neruorum refrigeratio- nepotest fieri conuulssio ita enim caloris extinctione, aut refrigeratione instrunci, torum accidit spiritus Mendens: qui ex conuulsionefit,dicente Hippocr. .aplaonuet Spiritus ostendem,malum. conuulsionem enim significat.His itaque rationibus per suasi quam multi contendunt: conuulsionem aliquando sine repletione,aut inanitio' ne fieri.&Hipp.sententia dehis couulsionibus tantumodo, quine per propria palliam fiunt, intelligi: secus esse dehis, quae per consensium. id quod animaduertisse vide tur Galenus incom. primi horismi sectionis s. Verumtamen nos non ita sentimui, sed omnem motum qui conuulsio vere sit, repletione, aut inanitione fieri motu vero alia occasione factos, conuulsionibus posse esse similes, sed conuulsiones non' dum esse.Nam dicente Galen. cap.I. lib.2.de causis sympl. inter conuulsione,palpit tionem, tremorem, &rigorem, singultum, & tussim, &rictus, sternutamentumquς hocinterest: quod nonnulla illorum a virtute fiunt sita, irritata tamina causiprη ternaturam. huiusmodi sunt sternutamentum, tussis,& oscitatio.nonnulla partima causa praeter ruturam naturae nomen hac in parie de omni facultate, quae Pnimal sive voluntatis nutu, siue citra hunc regit, intelligitur) ut torpentium min
248쪽
ME DIC. ET P HIL Os. LIB. V. 233
ius&caeteri quos edunt ii, quorumnerui adhuc resoluuntur. sed palpitatio,&comuulsio, solius morbi operassentiquare cente Galeno, motus quiesta virtute irrit i, & conante pellere illuda quo grauatur,aut pungitur:conuulsio non est,sed eo uulsuus motus id est conuulsionissenilis quod desingultu dixit Galen.Caphosita nun3s .inc . etiam sq. aphorium. 6 pari.docet luctuosa suspiria, cum ex refriger tibnesunt: essemotum conuulsioni similem,qui tamen conuulsio non est. Idem de eonuulsione ii ucorum dici potest.Εst enim epilepsia cerebri motus, similis mota tui vel culi in singultu. Sed obiicietnobis aliquis Glienum, qui ut dictum est 1. de eausis sympLEpil sa,inquit,totius corporis est conuulsio: quo loco nonmotum si milem conuulsioni, sed conuulsionem esse dicit. Ego sine in omni epillapsa quam tumcunquelmi, duo haec esse dixerim: conuulsionem squanquam hanc non adeo
magnam in quae contractione nemorum cognoscitur, &motum conuulsiutu qui concusso est. Videturenim aperte membraeo tempore& contratu versus radicem,&eoncuti.illud ergo verisimile est nasci ex humoris aliqua portione, ruorum radiacem conuellente,&veram conuulsionem esse: hoc autem Virtute concutiente cer
brumadexpellendum, quae comisso motus conuulsuus est. Nam etsi Celsus lib. 3. cap.13. de comitialibus itascripsit: modb cum distentionemembrorum, aut neru tum prolabituraliquis:modbsineilla. tamenintelligendum puto: aliquando eos listisne insigni conuulsione,sed omni sine conuulsio nunquam. Verum interimi, animaduerte Celsum concussionem nonappellare conuulsionem. nam concussio semper comitatur comitiales: quos dicit aliquando sine conuulsione cadere. Α rudunt ergo duo epilepsue: quorum alterum Galenus explicauit, alteriun liceat nobis addere, praecipueeiusdem autoris principiis utentibus. Sed sunt inter aduersiarios imgeniosio es quidam, qui ex conuulsionis definitione monstrare conantur: conctasion in epilepsia veram conuulsionem esse,non motum conuulsuum. Conuulsio enun,inquit Galenus,passio est nonvoluntaria: adsimilemvenientibus neruosis partibus affectionem,ei quam etiam in motibus faetis secundumappetitum assumebat. talem dicunt esse eam concussionem. nam qui e lepsia vexantur: mouent quidem nemos,caeterum nonlibere. non enim ridentur mouere, quoniam volunt: sed Io velint nolint. quare ex definitione conuulsonis videtur esse is motus.His ita respo demus:a ratiotie conuulsionis ver non modo excludi motus ex voluntate prosectos,
sed eos etiam, i a potetia fiunt libera naturassea. omnis enim ea actio natura sita voluntaria est etia si modo contingat ex virtutis impedimento sinelibertatefieri .Ea igitur concussio, quanquam no fiat tanta cum libertate, Vt in eo semper, abipse quim uet, possiti inpediri: tamentiterat potentiae opus est, & virtutis animalis actio. quare
conuulso non efflatelliguntur enim in definitiones modo ea definitio est) nomine actionum quae ex voluntate fiunt: omnes quae ex libera potentia proficistuntur.qubdii quis minus proprie a Galen.hoc esse dictum contendauiam ad estionem den
mine totam controuersiamdeuolue quareillum minus curamus. sed quhd Galen. Ir .meth. fereinultimis verbis quatuorcausas conuulsionis esse dicit,inanitione repletionem,&humorem mordetem,&frigus: de conuulsionelatius dicta, ut inquam significat etiam motum conuulsioni similem, dictum intelligo. Verum huius quin stionis hunc finem facimus.
De rigore, remor es palpitat-e. Cap. XVII.
genere deprauatorum motuu disputauit diffiise admodum Gal. 1. lib. de s promatu causis:&illorum praecipuis librum proprissi seorsum deaeside tremore,n re& palpitatione.nos unicu caput his dabimus:vt quae illis in locis dicta simi dif- iusius,colligamus,quq obseurius, declaremus,&si quid cotrouersum est,insputemus. ' In hoc generellaec fiunt symptomataedouulsio,¶lysis,tremor,palpitatio, horror, xingor,singultus, diis sis, ructus, sternutamentum, pandiculatio, &oscitatio. Horu m tuum quidam fiunt a causamorbi solum,staec5cuiaufacultatis cuiuspiam: quidam, ςxii sunt symptomata, a facultate aliqua earum, quibus cbrp gubernatur, profici t .amorbi solum causafiunt: cduulso,¶lysis,&palpitatio: de conuulsi δὲβ causis proprio capite diximusὶ reliqui omnes motus, quos retulimus, facultati.
249쪽
si cuius simi conantis expellere, quod animanti est noxium; praeter tremorem, qui cum animalis motus sit non est ad expellendum. Expulsi mra non semper finiati cultate naturali: sed normunquam a vitali. Naturalis facultas membrorum, compressionepartium expellit inutilia: animalis vis Voluntario motu pellit. quam vi deo tribus modis id silere facere: nonnunquam concussismembris, Ut excutiat rium, quod videmus fieri in epilepsia.ille enim motus natura sualiber est: sed quiali gata est deliberandi facultas, non videtvrsecundum Voluntatem posse cohiberi. M
nos ipsi si quid urens, aut refrigerans, aut utcunque alitermordens manu compr henoemus: solemus brachium volentes concutere, ad pellendum. vi autem nos cum re aliquammolesta manu accepimus, nunc cutimus, nunc laxamus tantum l.
digitos,ut excidat: Auod non tam est expellere,quam permittere vi essiuat) ita nostri musculi faciunt nonnunquam. atque hic est secundus modus Volumiariq expulsionis. Tertium praeterhoc nus expulsionis videmus in thoracesieri: compressionis scili cet ad expulsionem fuliginum,&calfacti aeris. Nimirum musculi ilioracis, ut hunc expellant, neque concutiuntur,neque dilatantunsed comprimuntur. Vitalis faculta, victun habet motum expulsionis maxime proprium: compressionis cordis, &arte riurum ad expellendas fuligines, & duos alios imitatur arteriis. Vt per iram facit pulsum altum dilatans arterias quasi insurgat aduersus causam noxiam: & cqm grammtur arteriae cuni robusta facultate, pullum vibratum, cutiente arietiagrauantem humorem. tamen calido etiam innato, spiritibus inquam&sanguine, hos motus, romitatur:nunc colligens suas vires in corde,nunc erumpens ad terna membra. FLbus motibus manifesti fiunt proprii animi affectus. Ergo dictorum symptomatum tria, uni morbi siolius: conuulsio, ¶lysis, & palpitatio. aliorum unicu estaticu,
late tentate voluntarios motus: puta tremor: reliqui omnes motus facultatis alicuius
sunt ad expellendum. Conuulsionem¶lysim quida dicunt esse eiusdegeneris, puta obstructionis. at inde colligunt: apoplexia, & epilepsiam sola differre ratione maioris &minoris, quam certum est speciem non permutare. Id videtur colligi ex Galeno, qui cum in principio secundi de causis symptomatum omnes deprauatos motus proponeret, paralysin praeteriit: de qua disputauit paulo insta, conuulsionis&resolutionis simul mentio fasta. Quarto delocis patientibus capite secun ita sostriptum est:In medio quidem amborum, & seporis, & apoplexiae, epile a comutilsiones afferens uniuerso corpori: sed quae in paralysin non finitur. horum trium morborum frigidus & crassi s, aut omnino viseidus humor causia est. verum &intapore & morbo comitiali ventres magis cerebri, corpus minus: in apoplexia verbcorpus magis assci solet. atquein sopore anterior pars magis, in apoplexia, &morbo conctiali utraque. Ex his verbis colligunt: tres morbos dictos,puta soporem,epile psiam, & apoplexiam, differre selum intensione. nam differentia earum, quas Galenus inter eos statuit, nulla videtur speciem permutare. Si quidem sunt omnes hi morbi obstructiones:causa morsi eadem, puta humor fit idus δί crassus, aut omnino viscidus: locus male affectus idem, puta cerebrum. dsilaic aliquod est disci amen, est dicunt intersoporem, & duos alios morbos. sopor enim est magis in parmanteriori cerebri: epilepsia,&apopleriain utraque. nam & epilepsia obstruit ventu, culos magis, apopleria substantiam etiam cerebri: id dicunt morbi intensio facit. quia enim epilepsia minor obstructio est,& ex minori humoris copia pendet, tantum appraehendit ventriculos: apo exta ex contrariis causis, etiam substantiam cerebri. His itaque argumentis persuasi nonnulli: nihil putant, quod ad essentiam affectionis , attinet, inter paralysim & conuulsionem, &ita neque intere lepsiam&apoplex, am,intexesse. tamen, quantum ego intelligo, falluntur hi, neque Galenus tale qui, quam significauit. Primo, qui amorborum species distinguuntur per symptomat i propria. ergo morbi quorum symptomata disserunt, genere diuersi simi:qviorumve I rbs plomata ratione maioris & minoris iusterunt, morbi quoque perinde diste rent.sed symptoma proprium conuulsionis perindest siue conuulsionem, ¶t sim nomine,siue apoplexiam, & epilepsiam differt genere, a symptomate resoluuinnis.nam actio diminuta, ab actione ablata differt ratione maioris &minoris: tamen
deprauatanonita, sed genere. est vero symptoma apoplenae priuatio, epilepsiα ω
250쪽
omaso motus. non ergo haec inratio maioris &minoris. nam motus epit M
ta non est remissius, quin potius tam Vehementer concutiuntur piarunque: Vt a multis etiam hominibus non possint app hensi contineta Ostendimus ergo per plomata, differre hos affeci iis specie Sedini famorborumsubstatia, si quid pos.
Gus,oportet ut discrimen constituamus. Conuulsio nunc fit repletione,nunc via ditate:paralysis aliquando fit ab humore irrigante,aliquando astigore colo,per intemsionem stuporis. Quantum interstitit ex paralysin quamcunque, & conuulsionem exsecitate, in affectuum essentia nulli obscurum. Nam conuulso est intemperies Drida paralysis Hintemperies frigida:aut obstructio nemorum. Neque dubium est, io quantum differat interparalysin, quae est intemperies frigida, & aliam paralysn Momnes species conuulsionis Tamen inter conuulsionem ex repletione, & paralysin ex humore, videtur ea solum ratione disserre: quod in conuulsione non est ea o strumo, quae omnino impediat motum, Ut in paralysi,sed quae sessiciat deprauare.t me aliaratione differt. Cogita primum, triti rem influentem in partem quampiam,
posse facere morbum temperamenti,aut morbum compositionis,aut ambo:sed magis hunc quamillum,aut illum quam hunc. Humor cMaciens, refrigerans, hum ctans,aut desiccans partem,morbum facit temperamenti: obstruens vero, aut comptimens, exasperas,aut leniens,aut tale aliud faciens,morbi compositionis est causa.
Cogita deinde,qua ratione fieri possit: ut humor incidens in duos neruos,alium comio tralaat,ali laxet.Dices fortasse,laxatur qui obstruitur integrὰ, quia priuatur omnivi:qui non priuatur omni,nonlaxatur. Haec ratio duplici de causa est deficiens: cum quia ubi non est priuatio integra vis, modo nil ait aliud contingat, non fit contractio nerui, sed diminutio sensi is &motus,quod ostendit stupontum etiam quia in obstr
monen contrahitur neruus a facultate hue superest, sed soluma causa morbi, ut paulo ante diximus .non ergo ista causas quodproposui.neque vero ego possum rationem aliam propositi problematis excogitare, quammodum, quo humor neruum afficit. si scilicet caua inter febras replet, facit ampliorem neruum, & ita contrahit: si vero non tam distendit caua, quam emollit, ipses fibras laxat .ergo ex his apertu est, quo fiat conuulfio,non tam esse opus ut humectentur nerui,quam ut distendatur: ad 3o paralysin vero magis este opus emollitione nemorum. propterea Galenus primo de causis symptomatum cap.2.loquens detensione tunicasTagoidis,quam proprie tunicae conuulsionem appelles: Patitur autem id thini cavet siccata,inquit,ut corpus si plex, vel humectata, ut instrumentum. Quibus verbis aperte iacet, conuulsionem ex repletione fieri, humore generante morbum compositionis magis, quam temperamenu.Humor vero qui est paralysis causa, maiorem,ut ita dicam,humectationem
facit partium simplicium,quas emollit.Itaque c5uulsio& paralysis disserunt&s
plomatis,& essentiis.Constat etiam ex dictis: ipsas conuulsiones inter se, eam nempe quaesitat humore, ab ea quae a siccitate quanquam propter similitudinem symptomatis, puta contractionis, amedicis sub uno nomine dicantur disterre genere, est el o conuulsone exinanitione moria inteperamento considero essentia quae in des casione est, illo contractione quae est symptomi conuulsone vero ex repletione, mata incompositione.nam huic, quod est in temperamento laesum, no est inestem
si ,sed accedens: illi,quod est in compossitione, est accedens, intemperies est essentiae pars, est nimirumores essentia illud, ex quo fit propritim symptoma. sed si fingas h
more iustendere nemu, minime corrumpente temperie,constat illucontracturum
in bru nihilominus:sique neruus desiccatus fiterit,subsequutura contractionen etsi desiccationi nihil accederet.Itaque conuulsionesipia ita differunt.Conuulsio quoque eXWplmone,a paralysi humida, hecie disserti quare & apoplexia ab epilepsa. Quod si
IM Opilepsiaminter soporem & apoplexiam esse dixi non contulit in eadem specie inuersas intesiones: sed in grauitate morborum,&dissicultate respirationis quam famNimirum apoplexia tollit fere respiratione: caros non Vitiat,dpμ MM, sed no admota grauiter. aec de conuulsione,¶lysi.Palpitatio af ix sequaces partes, quibus caua sint, dilatari&subsidere alternate.Quanquam Myx uiquinta tanta flatus copia interius sit cohibita: vi facto maiori impetu torum