장음표시 사용
301쪽
C E d quando de iis dispositionibus,quas in hominibus, quicum bene valenti fui
vegantur, etsi ipsi non valeant, selemus inuenire, dicere coepimus: ag deca sis, quibus sanguis impurus toto corpore redundat, disiputemus. Est laic affectui lcacochymia, qui cum morbivn aliquem prauum facit, accipit illius appellati, lnem: diciturque febris, aut elephas, aut leucophlegmatia, aut Vitiligo, aut mos ibus regius, aut Gallicus. Vbi vero nullum talem fecit, cacochymia dicitur: H sque dispositio nexitra, & morbosius apparatus, magis quam morbus. De cuius causis instituitur a nobis modo sermo. Erit disputatio admodum coniuncta curi tractatione de humoribus. proinde qui volet, haec cum primo libro coniungat. bis certum est stagula suis locis, & nulla bis dicere. Causas redundantiari insusti sanguinis docuit Galenus 3. de causis sympla capite a.dicens: Sanguinem impuniri in totum corpus distribui: vel quia multum illius excrementi, qpo inquinatur, gigni
tur, Vel quia minimum euacuatur. Euacuatur minimum vitio membri, quod illici expurgationi est a natura destinat .vi gratia exempli, melancholicus manebit guis, vitio lienis: biliosius,vitio vesicae fellis: sero plenus, vitio rentum aut haec ipsissent vitio viarum,quce ad haec membra sunt Gignitur multum ex praua qualitate alimen ii torum, vel intemperie iecoris, aut venarum. at intemperies bilem flavam,&qu pituitam,& serum faciat,citra controuersiam sciriir: calida nempe facit multam h lem, rigida pituitam,&serum.Tamen ex qua intemperie melancholia supra mel, critatem proueniat,est in c5trouersia.Nam Galenus loco citato ex3. de causis sympl. inquit: mela tholiat redundatiam ex calore esse, idq; dicit his verbis: Et sanὰ alteraim 'tis facultatis intemperies, ad calidius quidem versa: aliquando biliosum,est cum 2 melancholiciam essicit excrementum: Avicena amen videtur esse huic assertiori valde aduersus,Fen prima primi cap. de qualitate generationis humorum ita dicens: Melancholiae quidem hypostasinae causaessiciens est calor temperatus. Itaque Au, na docet: melancholiam naturalem, non aliter ac sanguine,a citore moderato genγ jorari .Quod rursus videtur contrarium alteri loco ex secundo de facultatibus naturat,bus:vbi Galenus nulliun humorem praeter sanguinem, generationem habere ex calore moderato, docet his verbis: Monstratum enim est, humor i omnium solum famguinem,generationem habere ex calore inoderato,reliquos ab immoderato. Videtur tamen ratio his omnibus aduetis:debereque fieri melacholiam ex frigore potiri , cum stigidus succus natura sua si quam ex calore excedente,aut moderato. In huici controuersiae decisione animaduertendtun est, quanquam Actum est in primo hii ius operis libro: omnes humores simul, in eodem loco,&ab eodem calore generari
tamen quosdam illoriun dici caloris sobolem, quosdam frigoris: biliosi scilicet, calo ris, pituitos stigoxis. quia quando hi humores incipiunt redundare, non tam propior
dispositionem materiae, quam propter agentis vim: hi fituita frigore ilia calore.Ita que sunt pituitosi,&serosimiles,soboles frigoris,quia fiunt a calore minori modera to nullam enim concomonem agi a frigore per se, monstratum est libro quinto , hosi caloris, quia calore crescente augetur bilis. Ita melancholiam oportet ei cauis tribui: a qua corpus melancholicum fit, etiam sine usti ciborum melancholicorum Quidam Conciliator dictus, qui ante nos controuersias medicas scripsit, ita inqVir Melancholiam fieri, a calore aliquanto maiori eo, a quo sanguis fit. tamen quianopest tam intentus,quam calor bilis,neque tam remissus, quam calor pituitae: diciminderatum. esseque duos hos calores, eum nempe a quo ianguis,&eum a quo mel in cholia fit moderatos,quia sunt inter extreme immoderatos. Sed haec controueris 'decisio minus milii arridet, cum quia usurpat appellatione moderati caloris imprq
prie: tum etiam,quia non reddit rationem,qua humor melancholicus a calore i hcum sit frigidus. Quare fortasse videbitur est cui dicendum: melancholiam a ca, re non fieri, sed atram bilem. Venis Galenus succum melancholicum a calore findixit: & hoc nomine ille Otinguere solet naturalem melancholiam ab atrabit
302쪽
sti Q nos aliter stamimus reuocante in m ori dictum hoc est in primo libro idii e 11.ὶ quandam esse melancholiam omnino naturalem, eamque esse sangui iii, larem, & acoris minimum habere; aliam esse praeter naturam, atram bilem ijstellatam, acidissimam prorsu , M abigentem musicas, S sementantem terram. Fineque fieti exustione melanchesiae naturalis, aut flauae bilis. eskinstupet aliam,
quae mediam naturam tenet, nequz tam mitem quam naturalem melancholiam, ne
que tam acrem, quisnatram bilem; hancque proinde neque atram bilem propriὰ acileno dici,sedin confinio positam atrae bilis. Hanc diximus ustione sanguinis go nerui liis ex illo loco petitis, dicendu censim: melancholiam omnino naturalemi, neque fieri iugore, neque calore e cedente, sed eodem proinis calore,quo fit sanguis,
fieri tamen ex dispositione materia: itaque non tam generari propter intemperiem hepatis,& venam, quam cogenerari cum ipso singuine, propter Asipositionem pa eum, ex quibus fit.Quare hoc vere dirit Avicena,citra impropriam nominis usurpaeonem. Atram bilem constat fieri calore, atque hoc citra controuersia. Melancholia. Vim illa qthe 'est posita in confinio atrae bdis, fit calore: sed non tam immoderato, quam atra bilis. Atque cum hanc Galenus modo atram bilem, modo melanch liam nominet,dixit loco citato ex opere de causis symptqmatum: calorem excede tem, melancholicum excrementum generare. Ex dictis fit manifestum, redimes fiam melancholiae naturalis nunquam fieri intemperie quapiam: sed aut ex prauola victu, aut vitio lienis, aut obstructione viarum. atque etiam, si quis ab omi mela cholicus est,aut processis temporis citra prauum victum, aut obstructionem,talis est factus: constit, &melancholiamnon esse exacte naturalem, & eum esse temper mento calidum. Nam frigida intemperies facit sero pleni sanguinis, aut pituitosir dundantiam : quae calida est, urit sanguinem. atqueita facit melancholiam,none quisitam,sed eam, quae est in confinio atrae bilis. Sed de hac controuersia satis diximus: Ade sexto hoc libro, qui omnium minime habet difficiles controuersias.
ORVM qui aut publice profitentur,aut cribunt,aut Vicimque aliter docet, omnes fere student suae gloriae: perpauci admodum Veritati. Tamen eorum nonnulli minus vituperandi sunt,qui quanquam gloriamincusentur quod doctos viros sitis dedocet tamen illam ex multarum rerumnotitia, ex antiquoruml etione, & eruendis de monumentis autorum praeceptiis,& in . naquaque disputatione sententia quam verissima procurant. M-Fζit cum faciant, reposcunt gloriam pro praeesto, vili illo quidem: cum ipsa per se xixa multo praestantius praemium sit. caeterum illi ferendi non sunt, qui ad inuest Mndam gloriam omnino recedunt a tramite veritatis, huic nouitatem in Unaqua ' rQvltris praeserentes.Nam tu,qub nouitate dogmatis stultorum animos in admirninopem rapiant: matutit per se in singulis placitis nugari, quam cum antiquis Vera
x quos tamen inuentores in nulla revideas: dassertores, eorum,quorum cumiti praeuiderint,ipsi seli absurditate no consequuntur. Tam longe meas si h ψμ i0Rς ut nihil habeam potius,quam veram sententiam in sing iiii, ι φλὲ V confirmando, ab antiquorum inuentis non recedere, obseruando quoque vetitas fert commih don fatis scio, an fuerim assequutii quid dixi, quod in scholis non seseat prunum, deinde & aliorum aut Or
communes opiniones. Quod in superioribus libissequutus, saltem curaui quam maxime. N. amn soleat circumferri: id quoad fieri potuit ex G n aut Ortim runque in pretio habentur,verbis
303쪽
deduxi neque permutans, neque contorquens, sed illud p iis, conatus facere Uξssi. omni stabantiquis di ista prius,sedinterpretumincuria ncidi fle. Tam longe abes.
ut autor videri velim multorum, quortim fortasse silan: contra ac alii qui,quorunis perte non sunt, impudenter quotidioseiactant autor . Sed, quod est ridiesui sunt qui malint noua dicere, quam 'era. Pereat tamen horu proc studi in nulli,
si estudioribus qui stultis sermonibus irretiuntur, perniciosum Nam horti gloria curiloquacitate casura est Nos quoniam physiologica,&salubrem,&patthologicam pii tem absoluimus:age curativam aggrediamur. Sed quia, quemadmodum signesuriduo fiunt praestantissima, pulsus &vrina,ita auxiliorum duo efficacissima ac maxima quaeque magnis morbis vel sola solent mederi,sare uinis missio&expurgatio: utili . li, librum dedimus totius operis tertium, italais demus latinc septimum. in quita, eum conti ouersias deciderimus: haud magno C labore, reliqua partis quarevistionem continet,membra prosequamur.si quidem sunt haec vere maximaequq ν sint mortalibus necessaria, vel hinc cognosces: quod neque bestias illis carere natura
tulerit .Hippopotamus ceres,ut Plinius refert, a fluminibus quotannis, primo vere, mergens, venam siles in crure acutam arundinu letia secat:atque cum satis sanguinis si fluxit,vicus obturat luto.Iam vero expurgavonem mille modis sibi moliutur bestin cornixtostro sibi infundit clysterem ex aqua marina. Canes etiam parantis vomi xum. Cum enim morborum piarique ex succi aut multi, aut praui redundantia fianti merito iis,quae euacuant, auxiliis tribuendae sunt primae. At Vero ad ea quae machiant, uredundantiae nouita videtur esse necessaria: cui proinde primum huius libri equicer est dare.
ne multitudine. cap. I. QVon multis ante seculis Galenus dixit, hoc idolicetnobis dicere,de multitudi
ne: nempe eius nomine nihil esse medicis tam usitatum, neque tam ignotum. Nam duplicem esse plenitudine alteram ad facultatem,alteram ad vasa: omnes 1-cunt.horum quoque symptomata esse lassitudines. Nam cum triplex lassitudo sit nmox explicuimus,aliavi rose,alia phlegmonodes alia cum tensione: ulcerosi nisi plius plenitudinis, aut multitudinis nihil enim interes' est symptoma,sed corruptela
ea vero quae est cum tensione,est signit proprium multitudinis ad vasi. si addas modo ii infiat tensio exercitatione.multitudo ad vires,significatur en uincumbentis,neris.11aec itaque omnes dicunt:sed neque haec ipsit explicant, ac multo minus multitudinem ad vires.Nos igitur quandoquidem in superiori libro lassitudinum species, x causas diffiise diximus: e, quam multitudine ad vires dicamus, interpretemur. Naaut tantam molem subesse aicimus, ut eam non possit facultas retinero: aut ut non possit illa frui, ponendo,& commutando. Rursiim illud continere, quod dicimus: aut est facultatis eunentis naturalis, aut alterius continentis, siue contentricis sita vocant qualem Stoici inducebant.Sedhanc Stoicorii vim Galen. multis argumentis sconuicit libello de multitudine, &a nobis ipsis multo ante monstratu est: corpus humanum triplici facultate gubernari,animali, vitali,&naturali, tamen contentrix illa nulla harum foret.Si ad retinentem, aut aliquam aliam facultatum naturalium reserrimultitudinem dicis: vide,ad hac multitudinem non esse opus sensu grauit iis . nam sensus ille,deprauataaistio est facultatis animalis. Quod si vero ad facultatem anima' lem dixeris multitudinem, quippe cui multi succi oneri stini: videtur fieri non posse, ut in qualitate pulsus multitudo haec cognosceretur. est enim phillius actio vitali , haudquaquam animalis.Praeterea Videtur:ad singulas facultates posse essepropriam multitudinem.Nam cum possit facultas animalis constare, naturali facta debiliori videtur posse esse tantal moris copia, ut namralis vis ea non fitiatur, quin Vis mi IF malis patiatur sensi grauitatis,atque facultatem animalem grauari succorum nam talibus potentiis moderatissima copia. t igitur sunt in hac contemplatione scrupinii: quorum dis lutio pendet ex ea doctrina, quam Galenus docuit, ut multis aliis
locis,ita vel apertissime 16.litide usu partium cap. 12. committi scilicet arterias Veni iti venas arteriis,&Vtrisqueneruos . Itaque in venam inseruntur fibrae quaedam arx
304쪽
MEDIC. ET PHILO s. LIB. VII. 18,
x heruorum. Hi, huius alligaturae est; illa consimatio omiu usque adeo oberate de Galeno celebrata. de qua nos diffuse satis diximus in quarto huiuς' is, libro capitevltimo: huic membrorum alligaturae nouam etiam rationem as te, exanimae substantia.Oportuit tillic etia dirimus,omnes facultates sibi eo mssentire,&incommunem passionem trahi; nostrumusquisque duo aut plura an mali,fore ut dicit secundo de causis pulsuum capiteduodecimo. Ergo eum haees iussehabeant,& singulis nostri corporis membris facultates naturales quatuor insitae sint fit ut quemadmodum ventriculus satietatem' ὰ sabet, ex ciborum redunda ita, eum scilicet non indiget tantis: ita membrorum nutritionis unumqu6dque,cumio pluraliabet,quam potest conficere,fatietatempatitur. Constat vero fieri hane ex reta dantialiumorum ad facultates naturales. Nam istas nificatum est a Galeno,ut multis aliis inlocis,itaprinio de disterent .s .capite tertio his verbis: Quemadmoduergo per alteram multi tardinem,quae est ad facultatem, cito ad corruptionem veniaunt succi: quia neque Vincuntur, neque coquuntur bene,Vtpote facultate, quae ipsos
elaborat,debiliori. Haec Galeni verba haud obscvia significant: multi rudinem illam dici ad vim,quae commutat.Sed quod plus est, quam pro potentia nutriendi, statim
fit alienum pondus. trahunturque aliae duaepotentiae ad consensum. animalis sentit pondus cum tristitia. quodin Ventriculo apertὸ sentimus, cum paulo plus est ingestum,&invenis perindefieri intelligimus. facultas etiam vitalis, quae est in arteriis, id veluti conspirans cum naturali: motus quosdam edit vehementiores,alios debiliores, veluti pondus quoddam alienum contendens excutere.Hinc si ut quanquam incipere possit ramultitudo,quae ad vires refertur, citra corruptelam aliquam, tamen Vt
non possit sine caperseuerare. quod dicit Galenus secundo aptior. 17. quoniam stiliacet, cum iam partes sentientes incipiunt gratiari: naturalis ipsa facultas no potest tam tam humoriam copiam incorrupte dispensere. Dixinius itaque u quam facultatem dicatur multitudo. modo de materia ex qua multi udo fit, oportet disputemus. multitudo grauans facultatem, non solum exlluuioribus fit: sed est etiam quaedam multitudo carnis & pinguedinis,proportione illi respondens. multi enim tam sues obesi: ut partibus sentientibus partes carneae pingues oneri sint. Verum modis de humo-3ο mmmultitudine disputamus.Leontiarius Fuchsius vir in Galeno multuri versatus censet: nullam plenitudinem, quae proprie plenitudo vocanda sit, fieri ,hisi ex omnibus humoribus aeque redundantibus,aut iuxta oportionem.quotiestunque autem Vnus redundet', cacochymiam esse in corpore. Veruntamen deceptus est 'erte:
sive velis Galeni verba perpendere, siue ratione agere. ni secundo de compositi nepharmacorum secundum locos, capitetertio,ita scripsi disserens de plenitudine:
Um φMume. id est, Fit autem plethora, quatuor humoribus iuxta proportionem ' redundantibus,vel solo sanguine: ut quando aliquis aliorum humorum sunt vexo ij, pituita, flauabilis, aut atri redundatiHanc redundantia neque multitudinem, que plei thoram simpliciter nominant: sed cum additamento,multitudinem pituitae, Ut bilis flauar, aut atrae, in corpore esse dicentes. Praeterea 13. Med Od.capite quarto ita inuenies seriptum: Deinde considerandum, num corpus totum aut sanguine, aut i moribus omnibus aequaliter abundet, vocant. Secundum hunc locum *dduxi; ne quenquam deciperet eorum, qae Graecum codicem non consulunt. Est inno ex Galeno,sed ex nimia Linacriailigentia:qui sentit,ut nos,& suam sente si inseruit versioni .Estenim scriptum Graecὸ, pro totailla dictione: συι- ἀ *υη ς δακου . Caeterum prior locus coutinet Galenimentem apertissita Θ.ridicum
' μ' in quod Leonhartus respondet dissiliti esseillic: vel Elius sanguinis,nomino ininguini pro omnibus humoribus usurpato Moriuii enim inqui nos Galenus humWδ VCUti is,libello de mestitudine, capite 1 .his verbis:His praefinitis,poteri tam xum Venarum signum est e sanguineae multitudinis nunc appellatae, proptpr φςdum, non enim potest tm exquisitus aliquando sanguis in venis contineri hidςo neque bilis,neque pituitae neq; sero similis feratur ictioris.Proinde egu
305쪽
sipsi siue humores dixissem, siue singuinem redundare: censebam perinde audies. dum Ex hoc loco ducit Leotilaartus suam sententiam,&responsum stibule. Addit in 'super alium locum lactertiodecimo Methodi capite sexto, Vbi ita scriptum est, ubi
enim aequabiliter inter se succi sentaucti, id&. ac,& - ώραν vocant: ubi veris vel flauabile, vel nigra,vel pituita,vel serosis humoribus refertum corpus iam fuerit, eam essectibilem cacochymiam, M'emotam, nominam. Haec GalemVerba appraehen
dens, ita redundantiam humorum distribuit. Aud redundant' inquit humore,
omnes simul,aut illorum aliquis.s primum,multitudoest,atquehaec aut ad vires,aut ad vasa: si secundum,est cacochymia, non multitudo.'imb audiat ex nobis quam inepte Galeni verba uerit interpretatus: deindenos iis; qtra: ille obiicit, respondebi i. mus. Si initio loco secundi de compositionepharm.secundumloca,sanguis de Onimi, bus humoribus diceretur: an non in nuMtione depraehenderetur Galenus esset si perinde ac si diceret: Fit plet hora in redundantia quatuor humorum,aut in redum da ilia quastior motu. qubd si ex ubertate orationis usus fuisset repetitione, quodissim addidisset,soliusὶ nam illa dititio,vel sanguinis Elius, aperte indicat:dici sanguinem no de omnibus,sed de unico humore. Praeterea ex verbis quae prioribus his verbis ex aduerse responden citra dubium colligitur: sanguinis selius redundantiamin multitudine contineri. inquit enim Galenus: Vt quando aliquis aliorum humorum redundat s uni autem ij pituita,flauabilis aut atra non redundantiam simpliciter, sed cum addito nominant. itur redundantiam sanguinis solius, ub nomine multitudi- ra. nis intelligit.Quare & tua diuidendi ratio est imperfecta ac manca.rogo enim: quam dolimmorumproportio variatur,redundate solo sanguine,quis hic sitaminis. Nani teneris dicere: esse cacochymiam,aut nequaquam fieri posse,ut solus sanguis redum det. Dicis hoc secimdum, sed nullainrationem profers. tenebaris dicere: cur solus sanguis non possit redundare,cum p6sstpituita sola,S bilis flaua,& atra. Nam ego tam longe abessehoc a Galenimente uideo,ut dicat ille I7.capite libri de pleni vidune: solum sanguinem recipere possemnimam eminentiam in plethoricis affectio nibus,nullum aliorum humorum posse. At inquis, prius dixerat ipsemet Galenus; nullum invenis sanguinem posseesseselum,&impermixtum. concedo, ita dixerati Sed vilia: cminus te conturbent, coni de Aquantum ntersit: sanguinem esse solum invenis , aut sanguinem redundare solum. Quyd si non intelligi si finge esse invasequopiam,si lubet,libram aquae,atque huic libram aliam vini immixtam.Non potest fieri,quannim intelligo: ut in dicto vase vinum sit solum. erit enim, quantumuis asdas fiapta prioremmensuram,plus minusve dilutum.Tamen fieri potest, ut solum re dundet: si vini mensem addas multo plus,& aquae nihil. Igitur neque invenis opu est selum esse sanguinem,ut solus redundet.nam neque aliorum humoru quisquam solus esse potest invenis: quos tamen silos redundare tu ipse concedis, vocasque redundantiam, coclay M.quomodo ergo Galenus decimo tertio Methodi nomdum enim satis respondimus finiens plet oram &cacocli iam, dixit: redundan tiam aequalem omnium humor ,redundantiae solius sanguinis non facta mentio- net an quoniam hanc plethoram esse, etsi no diceretur, ex additis intelligebatur ma- nifestet addit enim: Ubi vero vel pituita, vel bile flava, vel atra, vel serosis humoribus
refertum corpus iam fuerit: cacoclaymiam eum habitum non plet horam vocant cum enim plet hora trium humorum redundantia constaret: quarti redundantiam apertum erat plenitudine contineri. Sed quid ego tam multa refero: cum Galem
ipse libello de plenitudine ruborem,non plenitudinis simpliciter signum esse dicat; sed anguineae plenitudinisi quaequaesio est haec tinguinea plenitudo, a plenitudiis simpliciter diuersiainis ex redundantia sanguinis solius. Sed videtur difficite: quod Galenus illo loco non alum anguineae multitudinis meminit, sed &pituitos alies .
biliola, & melancholicae. quare neque redundantia solius pituitae, aut bilis flauae, a x s' melanchesiae cochymia videtvresse: sed multitudo nedum sanguinis.Sedhq ripis 'argumentatio a nobis integram harum actistionum interpretationem requirit ex Gali sententia: Leonia totam tandem iusta facessere. quoniam in ea diuinos qua dispositiones plenioricas aggressus est distinguere, omisit plura, quam dixit, Arii mi inquit,redundant omnes humores iuxtaproportionem, qui affectus plethon
306쪽
MEDIC. ET PHILO s. LIB. VII. Mi
n. rutiliorum aliquis, quia sectus est cacochyinia. Quasi vero hon sint multae pleia ilibre: in quibus periithae humoriunaequabilitas, Qu9tiescunque est sensus grau lius aintensionis,est multitudo nam haechna dirimus esse phopria.potest verbfietati hie sensius, auctis omnibus humoribus simul,atquehaec inplet hora abselut ac ebit, additum: aut redundante solo sanguine,quq & ipsa syncera sethora est,ia dicitur plectora sanguinea. tame est syncera: quia nihil habet viiij,sed sanguinis solam mul
litudinem.Nullus aliorum humorum redundare potestinvenis solus, usque ad senia si grauitatis aut distensionis. Affectus enim in quibus soli redundant,cacochymiae sunt: ut morbus regius,leucophlegmatia, &ssimiles,in quibus nullus grauitatis semio sus est, neque tenuionis. Tamen potest redundare quicunque illorum plus aliis si praproportionem,Vsque ad grauitate aut tensionem. atque istafiunt multitudines, quaenonsunt exquisitae: sed Acuntur cum addito,plethora pituitosa,biliosa, aut m lancholica. suntque affectus compositi: quia habent permistum nonniihil cacoch mi Vt siquis intelligat redundare omnes humores invenis usque adgrauitatem aut tensionem: tamen pituitam plus caeteris, ita ut ipsa sola corrumpat proportionem: genitudo est haec adsunt enim grauitas&tensioὶsed pituitosa,qui apituitosus redum dat sanguis.Sed quoniam multitudinis species nunquam erunt conspicuae: nisi species eaeochymiae intelligantur: rurses hinc exordiamur diuisionem. Sanguini, sutnomen hoc dehumoribus dicitud potest accidere multitudo, aut vitium. quod alijio dicunt: potestredundare quantitat aut qualitate. multitudinem hic dicimus, non quantulumcunq; incrementum: sed quodgrauitatemfacit, aut tensionem. ad quosvsque terminos potest sanguis crescere: aut omnibus humoribus crescentibus, aut uno. atque rursus omnibus crescentibus: aut iuxta proportionem,aut aliquo illorum
plus reliquis crescente,ac sepra proportionem. prima est plethora: secunda est se iliora singuinea, aut pituitosia, ut biliosa,aut melancholica, prout laicaut ille humor superat proportionem Intellige sneque enimhoc quidquam impedit fieri) si duo h mores proportioneexcesserint: ab ambobus recipere appellationem ut si dicas: pl thoram biliosam,&pituitos .Solus nullus humor potest redundareusque ad grauitatem, praeter sanguinem: qui cum redundat est multitudo singuinea. Vnde iam 30 collegimus,sanguineae multitudinis duos modos:cumsolus ianguis redunda vel f lus superat proportionem. His igiturmodis accidit humoribus multitudo. Vitiari etiam potest multis modis sanguis: aut comparata aliquamata qualitate, aut intemperatus,aut putris .atqui intemperie assici potest tot modis,quot intemperierum sunt jecies. fieri enim potest calidior,frigidio hinnidio aut siccior,vel horum duo simul accipiens. permissionum etiam tot erunt modi: quot humores, quorum permissione vitiari potestpotest enim fieri pituitostis, biliosus, melancholicus, aut sero plenus.Ηae sunt species cacochymi quae tunc temporis exquisitae fiunt: cum aliquis vitioserum huniorum redundat solus. quo tempore nullus grauitatis, aut tensioni est sensus: uti nictem, elephant leucophlegmatia. Nihil tamen prohibet cac chymias cum plethoricis dispositionibus copulari. ut si quis ictero laboret, simulque R uniuersiun sensum patiatur grauitatis. singuli etiam horum affectuum: titudines sunt,sive vitia quod perinde est ac si dicas: siue multitudines sunt, Dςc cochy κ possunt esse aut in toto,aut in parte. Plenitudinum ac cacochymiunt totius corporis exempla iam diximus:sed earum, qu in parte sunt,exempla,sunt hinnior praeter natura,& intemperies particulares,quibus fieri siletivi inmo aliquq multum alicuius excrementi colygestu.tot sunt redundantiae species:quas,
3 sicilius intelligantur&retineantur memoria, hoc schema continebit. Redunda
308쪽
MEDIC. ET PHILO S. LIB. VI 1. 1 3
λbita, definitis,non fia erit inutile,antequam hoc Icaput concludamus, illud etiani itis e sintnehaeredundantiae species morbi, in arictiones secundum naturam. himmbibos esse, videtur Galenus significare haud obscure quarto de tuenda letaiudine ita scribesin ipsolibri principio: Q igitur eximmddica exercitatione lassis aedo fit, silubre est symptoma: quae Verbitaehac, morbosium. Igitur si lassitudine, non siponte sectae symptomata sunt morbosa, fimi veris symptomata multitudinui multi trudines ipse proculdubio morbi sint. non enim aliud eo loco significat fatu bre symptoma, quam quod cum sanitate consistit: & morbosum, quod est ex morbo. Adde curari ab eodem Galeno,ut paulo ante tetigimus, lassitudinem phisib monodem maioribus auxiliis, anguinis,inquam,missioneusque ad deliquium mi mi &pluries repetita: nec solum lanc, sed omnes etiam lassitudinum species famguinis missione curari, dempta Vicero a. quod tamen fieret: si possent per sinit tem consistere.Sed contra est, quod si ita esset, nequaquam Hippocrates in Aph
risimis dixisset:Lassitudines sponte factae morbos praenuntiant: se morbortim symptomata fiunt. neque Galenus earum curationem in libris de menda valetudine stripsisset. spectaret enim profecto ad curandi methodum. tamen res, quantum exesitore Iicet colligere, & euidentia ipsa declarat: habet in hunc modum. Redum dantiae per se dispositiones neutrae sunt. neque enim omnino sunt dispositiones si
eundum naturam, neque morbi. laedunt enim operationes aliquatenus, aut pumio gentes, aut grauantes, aut tendentes: tamen non usque adeb,Vt auocent a rebus
agendis, &consueta impediant munia. sunt vero causae promptissime morbum g nerantes, nisi praescindantur: manentque cum ipse morbo, atque ita patiuntur las. studines aegrotantes multi . tamen lassitudines per se, semptomata sunt dispositi num neutrarum: quae nonnunquam morbi fiunt. id quod intelliges ex Galeno, qui capite quarto de sanguinis missione,de utraque plenitudine, ea inquam, quae est ad vires,& ea quae ad vasa,disserens inquit:Siue in aegrotante homine, siue in bene valente sit. nam ut inquio qui onus gestat graue, non statim concidit vlgr uatur, & defatigatur: ita qui multitudine laborat, hac ratione sesam grauitatem aut 'tenssionem patitur. deinde durans multitudo, maioris mali fit causa. iam vero vulo cerosam lashitudinem, quarto de tuenda valetudine monstratur, posse accidere homini vel optime fano ex leui errore, antequam omnino consiueta munia imp
diantur. Quod si a Galeno morbosa symptomata,dictae sunt lassitudines proinde
puto dissim: quod sint morborum nuntiae. non quod ipsae ex morbo fiant, ac non potius ex neutris di φωtionibus. Explicui quantum potui exacte, quae de multiatudine ac lassitudinibus a medicis non satis explicita circvinferuntur. Quare de hi, hactenus.
2 fvis mittendi sanguinem. MI s s i s his quae de sanguinis missionis, auxilis eorum quibus medicivm PVere maximi, specie quaerenda forent,illud unum inhac quaestione proponem tam duxi: quando mittendus sit sanguis, &quando secus. haec enim fuerit utilissi-mδ quaestio. quoniam auxiliorum vis utendi oecasioni praecipue inest. Plaetisque via detur responsiim facite: quando adest aut aderit magnus morbus,aetas florens, & c stans virtus,utendum est sanguinis missione. nam Hippocrates quarto de ratione Vibstus in morbis acutis 19. In acutis passionibus,inquit, sanguinem mittes, si velamens videatur morbus,florueritque aegrotantibus aetas;&illis adfuerit robur. quae sente ii ut habet Galenus in commentario, vere digna est Hippocrate autore:quippe quae ψmnes mittendi sanguinis scopos breuissima diistione compraehendat .alij respondet ς Galeno libello de sanguinis missione: mittendum esse sanguinem cum Virium Wς trobur,&morbus magnus, praeter pueritiam.quoniam pueri ex sese habent Vm ς acuendiar: & eorum substanti quippe quae huiuida est Sc calida, citissime exol' in Itaque hac dictione duo tantlimiam supersunt scopi mittendi sanguinem: r N Virtutis,&magnus morbus. hactenus respondet omnes.Meminisse hocin loco'
309쪽
oportet eorum, quae mo huius operis libro monstrata sunt de aetatibus: en E licet non debere a cis annorum mero definiri,sed temperamentis,&naturis. undefit conspicuum,non illum arcendum esse ab hoc amilio, qui decimum quartumnum nondum attigit: sed eum qui ex sese tantam thabet expiratione ut isone sanguinis non indigeat. nequelli tun qui sexagesimo anno iam sit,sed eum qui tanti iam sitimbecillitate,ut sanguinis missionem citra periculum non sustineat:quocumque aetatis anno alterutrumfati nam quemadmodum monstrauimus: non possunt aetates certis annorum numeris finiri. smetsi perpetuo continerentur eisdem anni,
aetates squod tamen periodorum varietas non fero erraret tamen, qui aut quartum decimum annum perpetuo expectaret aut ad quadragesimum quintum quinqua 1. gesimumve semper desisteret a mittendo sanguinem. nam qui ita docet: pueritia, quae quartodecimo anno finitur, prohibet mitti sanguinem, haudquaquam perpetuum&inuiqlabile effert pr eptum.sedunicam indicationem declarat,nonlevem illam quidem: sed tamen cui possis contrarias obiicere potentiores. dicimus enim
non minus: expectandum esse mediocrem aeris temperiem, tamen non proinde in aestate perpetuo abstinemus. est sane maximum illud praeceptu in curandi ratione: cum contrariae concurrunt indicationes, operari pro ratione potentioris, impote tiori etiam aliquidtribuendo. Interestinter virtutis robur,& magnitudinem moriabi,& aetatem florentem,qubd virtutis robo,&morbus, sunt scopi necessarij nainn, si sit morbus qui exposcat, stultum fuerit mittere sanguinem: nisi sit virtus,quae ferat, D fuerit perniciosum & stultum tamen aetas florens est indicatio omniumearum, qtiet perpetuae non sunt, sita appello eas, quibus possis obiicere contrarias j potentissima, nondum tamen perpetua ac necessariae quod ad aetatem pertinet, ita habet. Robur virtutis,in tribus facultatibus quibus corpus gubernatur, animali scilicet, vitali, acnoturali consistit. liatum constantiam ex firmitudine suarum actionum cognoscimus. merito tamen robur vitalis,quod pulsiis indicat, maioris facimus. Caeterum animaduertendum est: non posse admissionem sanguinis certum quoddam robur praefinibri, sed experimento &prudentia debere medicum illud cognoscere. Experimento
dum tyrones sitiorum praeceptorum praxin obseruant: multorum arterias attrect a do,&euacuationum quantitatem in memoria reponendo. nam proprium experiumentum expectare citra praeceptores,non vacat periculo: maxime nisii medicus valde prudens natura sit,acdoctus.Prudentia: conserendo euacuationem cum virtute, ac praeterea praeuidendo, quae ab euacuatione contingent aegrotanti. oportet enim
adesse robur, non quod euacuationem hanc solum quam paramuς moO,possit sustinere: sed Fbd quae postea probabile est rotanti superuentura. nam fieri potest
ut adstat duo aegrotantes, cum virtutis aequali robore,& ambo morbis,missione sam guinis exposcentibus, affecti: tamen ut alteri merito mittatur, & alterius robur non
sustineat, aequale tamen. si stilicet speras, illum statim ac misi is sanguis fuerit, resciendu hunc vero longo deinde laboraturum morbo,atit vigilia etiam,aut dolore, aut fore,ut non possit expurgationem deuitare:cui tamen sustinendet,si missus modo Αφsanguis fit, non fiuificiet. haec nisi medicus acute praeuiderit, & diligenter confideruuerit:non mirum, si aegrotantium propositor in hypothesi,alterum seisione venet sanet, alterum in mortem praecipitem det Igitur adesse oportet robur, quod ferat: no sanguinis missionem modo, sed quae postea videntur consequutura. nam si in insu tutione victus haec considerantur omnia, cur negligantur in vi auxiliorumZMor' bum magnum non oportet adesse: sed&qui timetur, potest permoveremedicum ad mittendum finguinem. quandoquidem est auxilium: non curationis tantum, sed & praecautionis. magnus vero morbus est: aut qui propria esientia est magnu , aut cacoethia, siue malignitate, aut partis principatu. non enim curo quotamdam ct nominibus perpetuo contendentium ineptas argutias, qui male Galenum dixissς 1' asserunt: triplici ratione morbum fieri magnum. nam neque morem, neque pam)principatum rationes esse magnitudinis: cum mos a magnitudine disterat,&possit princeps pars laborare morbo,aut magno, aut paruo. Sed hi garriunt minus in telligentes autoris mentem:qui morbum esse magnum dicit, primo modo,in escartia propria. quasi ali3 duo modi non sint magnitudinis in Sintia: sed ex loco, μ
310쪽
us D IC. ET P HILO S. LIB. VII.
Hores quae tamen proinde magnitudinis species diriantur: quod par morbus,& in
Histiori parte, aut deterioris moris, maiorem erigit medentis curam. quod in, Henti disputationesit luce clarius. nam constat duci medicum sepe ad mittemdum sanguinem, aut e purgandum, praHO morbi more; quod, si bonaen morem eo piceret, ne cogitaret quidem. Coi istente inflammatione in principe parte, it Hippocrates vicerato capite expurgare statim: sed tamen non id statim aliis pariatibus ulceratis. Merito ergo tres hos modos magnitudinis Galenus dicit, si magnus iis morbus mittendi sanguinis scopus est: alioqui non ignarus, magnitudinem &molem differre. qui tertio de crisibus, capite quarto dixerat, esse haec quatuor inuicem distincta: magnitudinem, morem, &motum, & speciem. Estscilicet ea magnitudo, quam 3. de crisibus separata inore, quam 3. methodi dicit in propria substantia.Sed nihil mirum, si quae non intelligunt,damnent: atque haec ipsa alios putantes ignorare, suas sententias veluti noua dogmata celebrent. sed quoniam monstratum est duos esse necessarios scopos, morbi magnitudinem, &robur virtutis: iubet mihi in praesentiainterrogare, Nunquid eodem modo sint scopi magnus morbus, &robur virtutis nam scopus, quantum intelligo illudest: a quo sumitur curationis indic tio. indicatio vero secundo libro methodi capite septimo estipsa sequentis, seu eoruio quae agenda sunt,insinuatio. At illud quod est secundu natura,cuitanodi maximὰ est robur virtutis, seruari postulat. ergo robur virtutis non exposcit sanguinis missione: quae si quod aliud xillum, virtutem Eubuertit. dices: robur virtutis non exposcere, sed permittere. ergo magnitudo morbi est expostens seopus. & hac ratione dissorunt duolla,qubd robur tantum permittit: magnitudo morbi non hoc colum,sed ex poscit etia. sed contra est quis dicente Galeno nono methodi, capite decimoquam
to & decimoquinto: Omnis indicatio curationis sumitur aut a morbo, aut a vir . tute,aut arebus non naturalibus. hae tres indicationes primum ad duas tantum res-.guntur: morbi sicilicet, & virtutis. quia res non naturales nunc se habent ex parte morbi, nunc ex parte virtutis. hae duae rursias ad unicam: nempe contrari) rationem.
sq, quoniam curatio perficitur ex morso qui est,adsanitatem, quae filii.medicus enim curat aegrotantem de morbo praesenti ad sanitatem pristinam transferre: id quod per contrariamorbo fit. omnes itaqueindicationes uno capite colligunmr contrari j: &robur tanti m praefini contrarij quod adhibetur magnitudinem. summa itaque in curationeindicatio est contrarh: & seopo expostenti cum auxilio quod expetitur, debes esse ratio contrari j. sed magno morbo non est contraria sanguinis missio,magis quam expurgatio.nam singuinis missio in auxilij species: magnitudo morbi est qualitas,aut intenso. quantitati, aut intensioni, quantitas opponitur aut remissio, non species. ergo magnus morbus per se non exposcit sanguinis missionem: sed tantum magnum auxilium, non ho aut illud. dices fortasse: sanguinis missio est magnum Q aurilium. fateor. sed&expurgatio estmagnum auxilium. ergo hac ratione non est
qR0d expurgatio indicetur ab aricis,aut affectibus corporis sid' quod inter omnes medicos conuenit,&docet Galenus ad id parato libello,cui titulus est, quos &qua G, ω quibus medicamentis purgare oportet : affectus distinguens, non contentus 'Unitudine 'sanguinis missio a magnitudine. ex magnitudine enim sola illa capitur indicatio quamHippocrates iis verbis docuit: tremis morbis ratrema reme- ira magnis magnae ergo sanguinis missio per se indicat a qualitate, aut ab sip ripaffectus: ex accidenti a magnitudine.quia magnum auxilium est. hoc etiamticet ς'lligere ex Ges.libello de sang.misi cap.6.ubi ita habet:De secanda vena consilium 'RI , prae oculis habens primos hoste scopos: nempe plenitudinis tum quantita in T, Vm qualitatem,&virium robur. itaquestopus per se,&qui perse indicat, γμ Ost; nempe plenitudo, aut plenitudinis qualitas, non magnitudo. rursus nono limhπφα di,capite quinto,ita inquit: Hi quidem sunt scopi, prohibentes sanguinis hime; poscentes, simul cum affectu qui ea primum indiget, habitus durui M Ri lus verbis facile intelligat quiuis, si affectus gratia primum singuinis missio Fi batur: affectum essestopum, nonnia ludinem. igitur estnbstra sent*ria,