장음표시 사용
331쪽
bres continuas ex bile, non exquisitas illas quidem , zerum 'uae biliosae sint se putauerim cum robore coniungi. n auit Galenus robur inesse iis qui valde talia hiecique sunt,&ita affecti Ego de illis tantum loquor,qui ita affecti sumetsi tale, hsint natura. de patet:mitti posse sanguinem Vsquead deliquium animi in arderis
simis febribus,stae sanguine,sive bile consistant,modis constet robur. tales quo que febres sunt, x quae cum carbunculis consistunt. quam illis etiam hoc auxili uri confert.I .meth.cap.II.Dolentibus quoq; parte aliqua Vehementer, mittendus tari copiose sanguis est: sed non omnibus. fieri enim potest: Vt mittatur sanguis pro et dolorem,aut propter affectionem aliam, quam dolor comitaturint cum febricitati liquis,habetque, ut superueniens symptoma,intensum doloremsanguis quidem pro iipterfebrem mittitur, non propter dolorem. qui eo casepotius subtrahit de quantiti Meuacuationis, quam ut tantam copiam exposcat: qui ascilicet dolor per se es in valde prosternentibus vires. atqui hoc praecipitur primo ad Glauc. Est tamen citri mittitur sanguis propter dolore atqui tunc quoque causa doloris considerandae Si enim ex fluxu filiam concitato: consantibus viribus, mittendus saneis est usque ad animi deliquium. speramus enim fore,ut ita dolor sustollamr. Si vero expurain temperie, stigida praecipue: niihil minus amat, quam missionem sianguinis usque ad hanc metam. Nam curationis gratia nihil alienius est his doloribus,sanguinis estiis isne: quae tamen confert,etsi ex nudo stigore dolor fiat, praecautionis gratia. tamene uacuatio quae ita fit, non debet usque ad animi deliquium deduci .reuulsio enim est ita sola,revulsionemverbpartita euacuatio retentius operat in . sed de sanguinismillibane usque ad deliquium animi sitis multa diximus.
v do ut umectoraque elucratisne, ut sit comem antecedere. cap. II.
V ID R1 possit alicui,Hippocratem Galenumque,cum se inis missionis,&m purgationis occurrit necessitas pannunc amissione sanguinis auspicari, Moexpurgatione.quandoquidem sexto de morbis popularibus,comm. I. aphori sis. 6. Iuvenes inquit veratro uti, & poplitem incidere. Quarto etiam de ratione victus pin acutis aphorismo 2I. cum de aegritudinibus, quae utroque auxilio egent, disserat Hippocr. Galenus priurus commentarii verbis ita inquit: Catalogus est morborum, qui primum sanguinis egent missione,deinde ab ea purgari. Vnde aliquis illi si morborum, in quibus pnemitti debet sanguinis missio, catalogum facit: nino minus praemitti debet.Caeterumhaec leuia sunt, quaeque nullam habent euidemsi
multo clarius illud in contrariam sententiam dictita est ab Hippocrate eodem loco: Sed venae sectio inhis praeferenda est. Quod dictum, ut neque illud Galeni, nonitu intelligo, quod in his p erri debeat, in aliis secus; sed quod illi fere morbi sint, in
quibus utriusque euacuationis occurrit simul necessitas. atque perinde dictumes κsi dicere catalogum facit eorum morborum, in quibus non solum expiugandue sed mittendus etiam sanguis.quod ut diceret: In quibus, inquit, sanguinis missio an incedere debet expurgationem. quasi notissimum persesu si utroque auxilio inserendum, stionem sanguinis conuenientius praeire, quam subsequi. Taleenim cis putabat Galenus hoc,quisnotissimum inquam. m incom.praedicti loci, sextit d.itainquit: bd si utroq; auxilio ipsehomo indigeat, avenae sectio incipieta essemanifestumest.Quare si quid quoa cotrarium videat significare, aut oris Ver ba continent: vides, ut sapientissimus commentator suerit interpretatus. Ver.'quando res tam innota,ut Oilla Galenus ne disputauerit quidem: satis nobis protinui hac quaestionesit, rationem unicam illius dictis addere. Expurgatio utilius sescis tur post sanguinis missionem, quam antea: sed singuinis missio post expurgati ' minus necessariaest,quam antequam fit expurgatu. igitur multo commodiussu id pitur sanguinis missio ante expurgationem: quam expurgatio ante missionem .d guinis. Postquam enim sanguis mitius est, euacuata copia, ac deonerata natura, νῆΤredditis laxioribus:n5 dubiu,quinmelius expursatio fiat, utpote lae&ipuper φο trapharmacum, let missionem in1guinis consequi multis enim aluus humectam
332쪽
M pDIC. ET PHILO s. LIB. VII. 3i
aut prouocatur mitus, aut si Ores fluunt. igitur expuriatio melius fit misso senabulae quam eo non misse. sanguis rotanto incommodius euacuatur, cum equo stilum 'quisantea:quantis minus commodaen est, purum sanguine' euacuari, quamimpurum. isaque quando Vtriusque acuationis simul occurrit par necessitas: non parum peccauerit, qui missionem sis ibis Vsque ad factam expurgationem distulerit. Nam praeter caetera,sanguinis mulio fit citius, tutius, & cum minori appa
ratu ouam expurgatio.sed detam leui controuersia non dicam plura. rat quam purgatio. sed de tam l
na ex et dum opus sit tanta secutite,quantata mittendum
guinem. Cap. X. naturam exposcere auxilia medicinalia,virtutem non exposcere,sed permittere. itaque exposcit morbus speciem auxilii: sanguinis, inquam, missionem, aut expurg 66nem, aut aliquod aliud. Virtus definit quantitatem: quoniam pro modo virtutis, is aut minus utendum est his remediis.itaque requirere pharmaci expurgantis erationem, virtutis robur, & illud non exiguum, constat: cum in magnis auxiliis sit. An vero tantum requirat quantum sanguinis missio,est in controuersia. Nam ab autem parte est,qubd Gai ut sit perius a nobis dictum est, scopum mittendi sanguinisio roburvirtutis dicit:atque, ubicunque demittendo sanguineloquitur, nihil praeter vi tutis defectum pertimescit.Praeterea sanguinis misso,est sanguinis euacuatio, humoris naturae familiarissimi, atque admodum necessarii: expiregatio est extractio noxii humoris. Constat vero ut plus oporteat debilitari facultatem, emisse humore tam n cessario &bono: quam humore neque naturae tam familiari, neque adhuc integro, sed putri.Sane sanguis cum tanto virtutis periculo funditur: ut si quodpharmacum extractorium sanguinis est,idem statim sit venenum.libello de expurgantium meducamentorum facultate . Et in mittendo sanguine praeceptum est a Galeno aegrota tis pullium manu tenere, & in illius mutationes animum intendere. quoniam scilicet ficillime perincuriaseri potest praeceps viri u lapsus, immodica sanguinis quantitate to effusa. Ergo maiori virtute est opus ad ferenta missione sanguinis, quam expurgationem. Contravidetur aliis: opus esse malinivi ad expurgadu. qui aquanqua psanguinis missionem sanguis euacuemr: noneuacuatur*ncerus, sed permixtus euam cum noxii humoris non parua portione.Et quanqua natura humoris,qui est inditur,no nihil faciat ad virtutis exoluti Gem: multo plus putant facere molestiam, &grauit tem symptomatum,quae ex medicamentorum usu semper fiunt. Addunt sanguianis missione unico modo nocere,iaepe vac do: expiugatione duobus, vacuando,&alterando. simi enim medicamenta omnia expurgantia, calidae & siccae naturae:quae perse ut Gal. inquit libello quos & quando purgare conuenia semper nocent aegro-t nubus.quae etiam, ut dicitur 6.epiaeomm .ia tantummodo non dicuntur venen
Qua, Fbd temporibus quibusdam proficuafiant. Est ergo hic usus maxime pertim scendus. de quo a Cornelio ita scriptum est: Omne elusinodi medicamentum quod potui datur, non semperargris prodest,sianis sempernocet: z.liticap.13. Plgi adfinem dialogi denaturainquit: tertia motionis species aliquando iis, quos vehemens cogit necessitas,utilis: aliter vero nullo modo ei qui mentem habeat suscipienda. medicommissa piugatio est,quae pharmacis fit.Morbi enim, si qui magna habent pericula, pharmacis irritandi non sint. Hipp. libello de medicamentis expurgantibus, usque de illorumvsum reformidat:vtinaculis febribus,illis nunquam utendum ess Vs γζdumsebres remiserint, decernat.Cumerso ex assumptione pharmaci imagis Vi 6'ς0Tu permutari, & perturbari: videtur etiam necesse este maiori virtute ad ' illinus Vsium,quam admissionem sanguinis. Αdde: ex errore qui contigerit in purga minus emendari posse noxas,quam ex errore in sanguinis missione. Nam eti- i gius mitti incipiat, vel citra virtutem: non admodum griue periculum est. pQ G enina sisti: cum videbitur aut virtus labascere, aut permutari color. At Vero
νψ4iζmel deuoratum est pharmacum, non possiimus rursiis educere.qubd si ad y itum cogimus, neq; id sine perieulo fit: quin nimia humorum copia Vomitum
333쪽
, is FR. VALLESII CONTROVER s.
medicamenti consequatur.Ergo his omnibus rationibus videtur esses: maiori vites te opus est ad expurgandum.Sed controuersiaita constituta est. Quid alii dieiniti hac quaestione, non curo: quid ego sentiam,breui dicam. Priora argumenta mibi, debantur probar admittendum sanguinem opus esse maiori Virtute. Nam quamquam medicamenta per se deiicerent Virtutem alterando: tamen ex accidenti iuuaci magis,euaeuando noxios humores Reliqua omnia argumetallivdmonstrat, de te nobis, cum expurgationem aggredimur, constare: magis esse virtutem necessatim
ad sustinendum, quam in missione fmguinis. quia si semel erratum si non est tam
promptum emendare. Sed multum interest ita dicere: au maiori virtute esseopus. Itaque virtus debet magis constare admittendum sanguinem. sed debet magis com i, stare: esse vim quae toleret, cum accingimur ad Opurgandum. Neque vero ad-
modum effintellectudifficile, si quis animum iis quae modo diximus,aduertat. Nam cum ad unumquodque auxilium certus quidam virtutis gradus necessarius si atqueis ipse quia medico requiritur, coniectura quada inuestigetur: fieri potest,ut ad exput gandum minori facultatis gradu me simus, tamen ut in hoc ipse cc oscenta
maiorem coniecturae euidentiam desideremus.quoniam scilicet, si conteistura nos fallit, minus emendari potest malum:quam si ea virtus, quam ad mittendum si guinem neces lariam esse censemus, tam integra non adsit, quam adeste putamus, quum primum sanguinis missionem iniungimus.Itaque ad expurgationem no adebmagnum virtutis robur requirimus: tamen coniecturam necessariae virtutis eo es, iitiorem este optamus, quo difficilius es ubi voratum est pharmacum, factu infectum reddere.Eisdem decausis inconsultum est epulo: expurgationem Vsque ad animi deliquium aliquando tentare ducere. Nam quanquam Actum est ab Hipp.23.primaeapnonDeiectiones non multitudine sunt aestimandae, sed si talia deuciantur qualia expedit,&facile tolerant.atque, ubi usque ad animi defectionem expedit ducere, faciendumetiamhoc, si aeger possit tolerare. Gal. etiam incomm: In maximis doluit bus nullum maius noui remedium, quam usque ad animi defectionem euacuare: adhibita distinistione, an mittere sanguine, an expurgare oporteat usque ad animi desectionem.Sed non video, qua ratione possit non esse temerarium: aggredi expurgare usque ad animi defect um,cum nonpossit cohiberi cum res exposcit. Praeterea non si putauerim posse uenquam exquisites metiri quantitatem pharmaci: quae possit γducere usque ad deliquium animi,&non vltra euacuare.Praeterea de quantitate hac oportet aliquid detrahere, propter symptomata:alioqui aeger a quantitate euacuati nis coniectus in deliquium animi,grauitate symptomatum coniectus periret idquod docet Gai libello de venae sectione aduersus Erasistratum cap.Io. his verbis Ingens praeterea in propinationibus pharmacoriam expiugantium periculum est' γοό vel non commouetur purgatio,vel quodin aluum attractum est, non facilὰ excernitur, vel cum dolor morsibus, torminibus,perfrigeratione,pulsuum interceptionibus, ac animi desectionibus excernitur. itaq; de sententia Galeni ingens periculum est cum
animi defectu expurgari. MDepraeparatione hamorumariefacta adexporgandum, o an Aistem
perauennatio. CV. XLCI morem eorum qui superiori seculo quaestiones medicas scripsere, essemus insi quuturi,& omnia quae abillis dicta sunt, repetituri:longum sermonem, statis certo scio, essemus modb exorsi. Sed faciemus ut quam breuissimὰ dicantur ea tantum modo, quae ad rei huius plenam intelligentiam videbuntur necessaria. Galenus Vbi ubi de expurgatione loquitur, docet: expurgationes noni potis, quod aiunt, marib aggredi, sed humores ad expulsionem praeparare. Est hoc receptissimum ab omni
bus autoribus citra controuersiam: sed qua ratione praeparari debeant, no adeo con uenit. Sed alii extenuatis perpetuo humoribus: alii nunc extenuatis, nunc redditi crassioribus, fieri continodam praeparationem profitentur. Galenus libello quoi quando, deli praeparationeita loquitur: Oportet autem prius crassos humor ala tenuare & secare, atque etiam lentos, & meatus per quos illi transsumuntur &xN
334쪽
liuntur,a Ge.Talemita' docet px parationem facere: qui neque h1c nequealibi
, ieiunL crassitudinis ad hanc rem meminitia .aphor Com. 9. quo dicitur: Corpo- uaerunque quis purgare luerit, Oportet flu facere: Si quis enim inquit en nitet incidatque crassos atqueientos humores,qui in corporesunt,&meatus aperiat: recte in omnibus purgatio procedit. Sed melius fortas te fuerit: ut confirmetur haec sententia, ratione ipsa rei natura ξetita.Ε urgatio fit, tractis succis vi medicamen ibi .sedreliquis paribus,eo facilius extrahuntur,qub simi tenuiores. nam eo etiam sent fluxiores: ut mons rabimus paulo pbst, loquentes de Vocata superpurgatione. Flue enim reseretur tota causa: quo bilis prodeat ante mitam,&haec ante atram biseio lem. era extenuatione debet medicus Vii semper, in praeparandis humoribus: siue illi et unatura sint,siue tenues.crassitudo enim perpetuo ossiciet: tenuitas nunquam ρ6test nocere,etsi sit succus euacuandus tenuissimus. Proculdubio ita sensit: qui mutis morbis nonnunquam in ipso principio, turgente scilicet materia, etiam sine praeparatione expurgandum siuasi Lacmaetb magis Galenus,qui, siquis,inquit,n ctus fuerit occasionem aquam mulsam exhibendi, in qua hys pum, origanumve, aut tragoriganum incoctum fuerit, vel pulegium. Constat hos morbos ex tenuibus succis p dere:in quibus tamen attenuantia dari iubet. quoniam sei licet, ut Galenus inquit eodem commentario vigesimo quarto primaraphon Haecigitur abesse oportet: humores autem,quam maxime fieri potest, esse fluxui paratos, hoc est tenues Mio nullumlentorem participantes. Aliter sensit Avicena,qui Fenprima quam capite de curatione uniuersali febrium putridarum, ita scripsit: Et digestio quidem in crassa, est aequatio eius cum subtiliatione: in subtili est aeqvguo eius cumingrossatione. Itaque huius autoris sententia est humores tunc optime ad expulsionem praeparari, cumr ducuntur ad mediocritatem substantiae. ad quam reductionem constat crassa ait mari, & tenuia crassestere. hanc sententiam insequentes, qui in sthola barbarorum nutritissunt,utuntur hodie serapiis nuncia antibus,nunc crassitudinem induceni
bus:illis in morbis pituitosis,& melancholicis, his in biliosis. utuntur exempli gratia in illis o 'elite, in his serapio acido sit lici: putantes quidem illorum multi hoc crassitudinem inducere. sed fallunturinam acidum simplex refrigerat, sinecrassit dine, cum aceto sit incidendi vis. quare non sunt audiendi, qui, quo Galeni nimis videantar studiosi: acidum omnino secludi volunt, o mellissi perpetuo praesere tes. cum tamen non dubium sit: quin in ardentissimis febribus maior illius usius sit, qui huius.sed modo non loquimur de materia medicinali: sed illorum sententi,
amenarramus, qui ad mediocritatem substantve reduci debere putant succos expurgandos. cuius sententiae haec fiant, ut vulgatissima,ita firmissima argumenta. facilius expelluntur quae mediocris substantiae sunt,quamquae tenuia: ergo melius est succos mediocres feti, quam tenues.qubd vero melius expellantur mediocria, probant e
mplo illorum, quire proiiciuntur: quae contingit dissicile proiici, vel quia grauia admodum sunt, vel quia nimis leuia, usque adeo ut impetum non recipiant. Praeterea ' umentantur,minime attenuandum es I quoniam oportet nos perpetuo naturam imitari:illa verb,quae coquuntur, perpetia facit crassescere. Addunt, tam tenues es Iepesse succos: ut imbibantur in poros timicarum, & proptereaminus commodὰ e
pellantur. Argumenta haec quaimam firmissima sunt eorum,quae illi proponunt: iumen nequaquam sunt selutu difficilia,si semel opinio intelligatur. Quo ergo intel- igamus, prosit ne tenuitas semper ad expulsionem facilem, annonnunquam oblim siderandum est,quadrifariam rem aliquam expelli alicunde post e. vel enim im' pulsiu proiicitur:vel est succus qui fluit, aut suo pondere, aut successione eius quod quὸcuatur,aut utcunque aliter vel exprimitur de vase aliquo compressioneipsus V 'Virtute trahendi praedita,extrahitur. Quodimpulsis proiicitur,co in duplici de causa posse male proiici aut quia nimis renititur,ut lignugraue,&cras imu succus:aut quia facillimὰ cedit, vileuis festucaequae, quian5remi, impcxu' ncipit,& tenuissimus si iccus, qui diruptus facile non truditur Vi impellen' iis qui ut: his quoque aut emisitudo obstat, aut tenuitas.Na crassi succi haerem d aeuunt: tenuium, quoniam in arctos poros imbibuntur, bona par
P Uini Vtrem, plenum pice aut oleo, nunquam possis inte se purgare M
335쪽
to compressione expclluntur:haec, quo minus resistunt, eis exprimuntur facili f. Vix illa quae extrahuntur virtute aliqua extractoria, itur succi qui euacuantur,aut dies inarum compressionibus,mivirtute trahente, tenuitate egent: quae impulsu, medio eritate substantiae. Proptereaquae de Venis pelluntur, attenuari perpetub a medicii ldebent: quippe quae expelluntur, partim a Virtute naturali expultrice, cuius m6iu, scompressio est, partim extrahunturmedicamenti trahentis Vi,ut nono lib. monstri
turi sumus.quqvero de thorace excreando reiiciunturituc expelluntur commodissi me, cum mediocris sunt consistentiae proinde si Vt cum inter praeparandumhum resadexpulsione attenuantibus Vtamur semper:tame eci Umata sputum prom, uentia, nunc sint attenuantia, nunc crassitudinem inducentia, pro modo materia: i. morbi .sed get nos aliquis : nunquid potionu, quae crassitudinem inducul, nullusvsus est, praeterquam in thorace ξ Estiane aliquis. cogimur enim e succos veni tu crasses reddere: ut in his qui propter nimiam illorum tenuitatem exoluutur facile & cum cohibemus immodicas euacinationes, aut fluxiones. Sed modo hoc unum diximus: adpraeparandum succos, qubrectὰ cedat evacuatio,nunquam crassitusinem inducentibus utendum esse, praeterquaminthoracis assectionibus. Illud quod de concomone dictum est, propria indiget disiputatione: propterea seorsum libedocebitur sequenti capite. interim citra demonstrationem dicimus: omnia quaeco quuntur, ex tenuioribus reddi crassiora. atque ita naturam crassitudinem Moere, cum coquit: tamen medicum non debere perinde facere. non enim medicus &n, latura operantur propter eosdem fines,sedlonge diuerses. pr parat enim medicus,quis evacuet:natum,quo retineat, & sibi commota nutrimentum faciat. naturasi quid
quidquid coquitur,curat sibi simile reddere. quod cum non potest propter ineptias
dinem materia quam commutat, consequi,&humor ipse consequutus est optimam concoctionem, quam potuintunc demtun ipsa naturaveluti desistens a commuta tione , ad expulsionem conuertitur. proinde ante humoris concoctionem, nuquam natura adminiculatur euacuantibus. quoniam scilicet eo tempore alio intenditie plicat Galen.comm. 12.sectione prima aptior.Constat ergst,cum medicus & natura propter contrarios usus operenturmon mirum esse, si procedant contrario modo.
natura scilicet crassitudineminducente: medico attenuante. Sed haec quaestio quὸ 'clarioteuada proxima Ne ad quam proinde iam venio. n concoctio percrastu emmat. Cap. T ILIIT autor est Aristor. .lib.meteoron cap.2. inuniuersem omnia quae coquunmsi ex tenuioribus crassiora redduntur.itaque concoct io, quemadmota Galetaeti, am docet,omnia cogit,ac crassescerefacit.neque haec sententia euidentia caret: si quis naturam concoctionis,&modii quo fit, consideret. Dicente Aristotele sancto
nim commodius, quae ad philosophiam spectant, peti posseputo) concomo inperfectio a calido innato ex oppositis patibilibus. fit autem concoctio hoc modo. cum omnia quae qui possunt,constent calido,finido,humido, & sicco: calor cui cumque rei est, qui continet humida &sicca imperfecta mistione. cum ergo contini natiuum calorem imbecillum esse: contingit statim male siccas& humidas partesiamistione contineri. non enim continentur recte ab imbecillo calore: & proptere sumorredundat incontentus in rebus crudis &putribus. in viris. enim debilis est naturalis calor:& ideo Vtraque ham corruptionum emendat concoctione, crudita inquam,& putredo. quoniam per concoctionem perficitur augeturque calor:&hu mi du gd persectam mixtionem cum sicco reducitur. constat perfectionem, quam 'comparat res quae coquitur,taeinincremento caloris naturalis,&ex oppositis pax, bilibus : & toto tempore quo res coquitur, calorem in opposita patibilia operari. is terim absumitur totus litimori nutilis,&male contentus: reliquum humotis mi sic tur cum terreis partibus. itur resilutis ic missimis partibus,&reliquis permissis γ' partibus terreis : constat rei, quae coquitur, fieri crassitudinem.Sed nequein hac sta tentia Arist& Galeni voluit Avicena acquiescere, quin potius Fen prima 4. ca' ocuratione uniuersali febrium putridarum, aliter commentus est: fieri nempe M
336쪽
MEDIC. ET PHILO S. LIB. VII. 3M
ei,ctionemn crassitudine, nunc tenuitate aucta, proutres quae coquitur crassi estulit tenuis.ut capite prorimo illius Opimonedirimus, reserentes illius verba. P iunt enim omnes illius asseri in coctionibus naturam modo crassitudinem, m ct tenuitatem augere: atque ita medicum nunc debere hoc, nuc illud facere: parum intelligentes oportere, Vt natura &ars in hac parte eodem modo procedant: quin
tius rationi magis est consentaneu Vt contrario modo,cum propter contrarios Des operentur,vtvltimis Verbis proximaequaestionis diximus. Sed melius fuerita ibris verbis omissis, contrariae sienteliae argumenta proponere, si quae sunt non comi nenda. Multa, dicu per concomone genita, tenuiora sent illis, ex quibus gensi. ratur.Nachylus panefit,&sanguis ex chylo,&exsanguine spiritus.Tame spirimqsinguine, &hic chylo, & chylus pane tenuior est substantia. Igitur non perpetuo
rencoctio crassitudinem auget. praeterea urina cruda est,cum aut nimis est crassa, rut nimis tenuis: cocta cum substantia mediocris. & ut urina nimis tenuis, dum c quini crassa fituit animis cra dum coquitur,attenuatur. Addevideri alicui posse, ea quae coquuntur, neque crassa, neque tenuia fieri: sedlesia petieuerare qualia a principio fiterint. Nam neque ratione eorum, quae separantur de re quae coquitur, nequeratione eorumquq retinentur, videt in crassitudinepermutari. utraque enim Videntur aequaliter crassitudinem abaltera parte, atque ab altera tenuitatem facere. videtur res cocta, quia siluiturhumormalὰ c5tentus,crassescere: sed tenuari, quia io secernuntur feces crassae. Non aliter, propterea quae retinemr, victassescent i nuta cum crassis: ita attenuabuntair crassa cum tenuibus permista. Videntur ergo quae coquunturhac ratione: aut omnino non permutari, aut mediocritatem cons qui . Haec argumenta, & illius verba, interpretes Avicenae in mille barbaras commentationes coniecerunt.est qui dicat, alimentorum quae in humano corpore coquuntur,quaedam memin membra dura, aut partes crassas,cuiusmodi sunt ossa: sunt caro & pinguedo. quae ergo in crassa conuertuntur, omnia concoctione crau sescere:atquedehis loquutos fuisse Aristat.&Galentim. Reliqua attenuari, atqueita concoctionenon crasscicere,vere dictum esse. 6 pulchrum conciliatorem. profectb io est haec interpretatio ineptissima. Nam quae uniuerse protulere autores: qua rati necogantur dehis aut illis tantumintellexisseZan dici potuit clariusquam necesse est coctaclassiora,&calidiora esse3 Adde Arist.demonstrasse,quae coquuntur,crassese re,abefficiente concoctionis causa sumpto argumento quonia inquit, calor res innes reddit calidiores,&sicciores,&magis crassas non ex his quae per concoctio nem generantur.Est alter qui acrius videtur commentatus,sedfalso rumilominus,d cens:fem proprie subiectam concoctioni esseram, quam communi sermone costam dicimus, vitanem,carnes, aut pomum, aut quodcunque tale, sed partes illius humidas. quare cum humidae partes perpetuo permisceantur cum crassis, fit inquit
'tquod proprie concoctionem aecipit,perpetuo crasEscat. tamen res quae coquum η' tu modb crassescant,ut cum ex medulla offit,modb attenuetur,ut cum ex sanguinesipiritus.Sedhicnonvidetur legisse Arist.citato nuper loco,quo ita scripsit:Concoctio est persectio a naturali & proprio calore ex oppositis patibilibus: haec autem sunt,pro pri unicuique materia.hactenus Arist. quibus verbis aperte docet: propriam materi- sic oppositapatibilia hoc est,humidum siccum,n5 humidum tantum. Quoqidiriligentes alii dicut, ubieti a coctioni esse sumidu&sccu: dcalterum illoru sem- p attenuari, atq; de eo sententiam Aristotelis &Galeni veram esse, alterum cras i scere. &remipsam totam quae coquitur, modo crassescere,modis attenuari. sed his x Mque priores nonloquuntur ad mentem autorum. aperte enim Aristoteli M s O, cum dicunt res per concoctionem crastescere, sermo est de rebus ipsis quae ' riuuntur, non humidis aut siccis, initiis, partibus. Illud enim dicitur actione ali νηῆrassescere:quod post eam actionem crassum dicitur. Sed a Galeno ita dicitur a 3 Concoctiones aute crassas reddut non urinas selum: sed&deiectiones iis,qui Rς ut inventre,&sputa peripneumonicis &pleuriticis, &pituita in catarrhisy Uinibus,&lippitudinei noculis,&pus in ulceribus.itaque ipsum sputu,non hummi in illopars crassescit: siquidem quod coquitur,illudi dem crassescit. ivrgo
337쪽
nullam harum commentationum insequimur, sed ipsam per se autorum sententiari
ampleremur,dicentes:res omnes concoctione crassescere. Nam quanquam ex D nefiat chylus, qui pane est tenuior: tamen nostra sententia non redarguit incer nuntur enim ex pane multaefarces: quodsupererat secretiSiscibus,concoctione cras. studinem comparauit. Atque illud tantum est istum .reliquum secretum, utinaei 1e. eodem mclito de urinis crassis,quae dum coquuntur, tenuiores videntur fieri,senti endum est. Crassescit enim reuera propria liquoris substantia:sed tota urina tenuior fit, secretione crassorum humorum, quicumliquore erant confusi. Haec vero quae
seceniuntur,non sint rei,propriὰ subiectae concomoni, pars: sed proprie illi passionis lectum dici debet reliquum, quod secretis excrementis idoneum est ad conco i.
ctioneni. A quo,facta etiam omni excrementorum secretione,constat: aliquid ne cessarib, toto tempore concoctionis, vi caloris actum efffuere. atque ita rem ipsam quae coquitur,crasse cere, non causa eorum quae excernunmrVt recrementa nam
haec nihil detrahunt propriae substantiae crassitiei, aut tenuitati l neque ratione eorum quae manent permista: sed ratione earum partium, quae quanquam utiles sint&con coctioni idoneae,actione caloris abfiumuntur. Hic mortet meminisse illiusquodiutertio huius operis libro diximus, disputantes de crastis vrinis:posse succiun aliquem habere crassitudinem ratione propriae substantiar, quod est esse crassarum partium, aut permistione rei alterius crasse, qtue non est propriae substantiae crassitudo. cuius distinctionis sinonsumus obliti,nillil amplius desiderat praesens disputatio. amittite tam urina vires alia quaecunque potest concoctione crassitiem, quam habet expmmissione substantiae alterius: sed propriam npotest. quin potius res,quae coqui uir, substantia semper redditur crassa. sine concoctio ad expurgationem necesuria succus non turget.
cap. XIII. CC RrpTu Mest ab Hipp I. hor. 21. Costa medicari, &mouere, non cruda: in 'que in principiis,nisii turgeant. plurima vero non turgent. Qua sententiria resut in aliis innumeris locis Hipp.docetinon esse utendum expurganti medicameninam 'te concoctionem succorum. sed quatenus sit necessaria concomo ad expurgation. vocaturin dubium. An eatenus,ut nunquam sit aggrediendum expurgare ante mcoctionem, nisi succi turgentes sint: an aliquando licea sed rudian aliquo modol, ceat, aliquo modo secus.Nonnulli stant qui contendant: omnino nunquam licere mpurgans medicamentum propinare, ante concoctionem, extra turgentiam quos, am dicunt uniuersalis assertionis vimhabere sententiam Hippocr. quaedixit: non mouendum crudae &si quae alia foret e tu gandi occasio : ut turgentiam excipit, illam videtur excepturus. Praeterea tam multis in locis, tam diuersis, tam constanter,
hoc idem abHippocrate de Galeno seriptum est, nullius alterius expurgandite o his facta mentione: ut hinc haud dubie videatur constare, hanc fuisse illorum sentem stiam Vigesimo quarto aptior.primae particulae, In acutis passionibus rar &in princi piis, pharmacis uti.Galen.in comment.Inlongis morbis semper oportet concocto nem expectare: in acutis vero cum turgent, & in ipso principio possitinus medita mentis purgantibus uti. quarto aphon decimo: Medicari in valde acutis, si mat ria turget, eadem die. cunctari enim in talibus,malum est. quarto de ratione Vistis a quadragesimo tertio Galen.ita psit: Quodcorpora expurgare cauedum est, omnino apparente cruditate in succis,docet. libello etiam quos & quando, hoc id mdocet sunt praeterea innumera alia loca, in quibus partim licere purgare cum adest gentia,partim noniicere nisi adsit dicunt grauissimi autores. me qui purgauin
nem sine concomone, aut turgentia permittat, innullus locus. Addunt his rarismi ab eisdem autoribus petitas. renitente natura evacuationi, non potest ea bene secta dere.sed cum humores non sunt cocti, retinentur a naturae ergo natura, Vsqueam Cococtio est facta,retinens renititur trahentibus medicamentis. quarenecesseest di
Cunthvisimilia consequant symptomataillis,quae fiunt dato pharmaco sano homi ni: Vistilicet pharmaco non valente extraliere proprium humorem, illic quia μ
338쪽
MEDIC. ET PHILO S. LIB. VII. 313
in lite quia retinetur a natura, carnes sane collique r. unde tormina,mordieatio
αVerugines, quod est micito deterius,conuulsim . Aut ergolaaec accidetur aut Em extraheturpius boni succi, quoniam laicco S est, quam mali, qui crudus in & non cediticumverbsi cus est coctus:aut si incoctus sit, non retinetur, quod re turgentia cognoscimus fit enim turgentia membris hinc indoexpellentibus, quo
isee fiant natura adminiculatur pulsioni .cum succus morbi coctus est, quia non potestamplius emendari: desistensa concomo natura,conuertit ad expulusionem Turgentem materiam,quianon potestferreillius acrimoniam, mimul ut dinem,ex fit.quare in his recte cedit expurgatio, alioqui nullatenus. Praeterea li ibatbrum concoctioin venis, similis est concoctioni inflammationis, conferente G
len.tertio de praesa tione expulsibus capite 6.δc primo de disterentia febrium:Sed ea
duae inflammata init ante concoctionem, nec medicamento, necaliter soluuntur:
nee, si seces per medium inflammatam particulam, quidquam materiae fluxionis possis detral aere. Ergo simile quiddam contingit in morboruminitiis. De infla mitionibus quidem dictum est hoc ab Hippocrate A. de ratione victus in acutis co
textu a1.his verbis:Quicunque ea quae inflammantur, morborum inter initia parat medicamento soluere, eius quod intentum inflammatiimque est,nilui auferunt. G lenus in commentario sententiam transfert ad omnes morbos, pendentes ex mat ria,quae debeat coqui. Praeterea si quae medicamento utitur materia cruda in morbo D siluendo per concoctionemmo potest nonprorogari morbus. Nam quemadmodudicitur contextu .quarti de ratione victus acutorum: Si quid moueris circauerti trem,Vrinanon coquetur,sed febris citra tum sudorem, tum iudicationem, in longuprotrahetur tempus.Galen. in commentario monstratipurgationes concoctionibus
aduersari.quia concoctioni confert quies,& modicus calor: purgantia sunt immodiace calida,&vehementer mouet .Ergo recte hi videntur colligere: si morbus coque dus est, nunquam aggrediendu esse expurgare. Sed coquendus est, quicuque est crudus,& non turges ergo nullus admittit expurgatione praeterquam qui coctus est, aut turgens. Aliter interpretatur Micena sententia hanc Fen .primi c. .dicens,Gal. sensisse: in morbis longis perpetub expe stari debere concoctione, in acutis non perio petuis: sednonnuquam licere vacuareinter initi praecipue veris cum turget materia. Permotus est ad hanc interpretationem,quantu ego intelligo,illis verbis, quae retuli mus ex 2 .primaescet.quae eadem dicit libello quos &quando cap.1. ita scribes: Inhis autem qui iam aegrotan in longis semper oportet concoctione expectare: in acutis aute cum turge inter initia potat fieri purgatio. tame Avicenae semetia est, citatot co in quocuque morbo no turgente melius esse concoctione expectare, si modo liceat
p facultate,S morbi magnitudine. Sed si,inquit,n5 fuerimus securi, quod virtus usq;
maturitatis horam perduretieuacitabimus ea.Hac expurgationem,quae ante com stionem fit, vocant Avicenis, cum sito autore minoratium: alteram, eradicatiauam de hac dictit sententiamillam, coistamedicari, esse uniuersalem: non demino- ' rativa. vocant in suam sententiam Galen. commentias. secundi aphon ubi inquit: Melius est in principio vacuare, quo minorem iamfactam materiam facilius possit Π tura quere. constat enim ex his verbis, ut nonnuquam expurgauerit Galen. non solum adextirpandu morbu,sed etiam ad detrahendum aliquid quantitati materimn Devexo laic videtur locum habere solutio ea, quapassim utuntur contrariae semrentiae assertores dictvin scilicet id esse, cum materia turget. Nam clim turget mat
ria: non est spectanda illius concoctio. Quod vero hic loquatur de morbo,in quo pectari oportet concomonem materiae, palam faciunt sequentia verba: Quo minorem iam factam materiam facilius possit natura coquere: & ipsius Galeri narratio. Habet enim sententia: Cum inchoant morbi, si quid videtur moue Τ' dum,moue.illud Si quid videtur mouendum,ita enarrauit Galenus:Non, si materia ςx, moue, sed si qua est salutis spes, moue. Sed confirmant hi suam sente I x his argumentis.siquis laboret febre,&crudus adhuc se ussit,sed sit illius in yy pia, Vt non sit spm, fore, ut natura possit illam vincere, nisi aliquantalin deonerem M, que alia quaequam se lubeat deonerandae naturae via, praeter expurgati
η quid ciendum3annon expurgandum est ut dicebat Galenus, quo NEF φ
339쪽
possit natura coquere non, dicunt: sed qui inhoc malo constitutus est,utinsanabis si
est prognosticis relinquendus: scientibus nobis , Ut habet Galencomm. 29.2. vhoc mori viris non esse aibendas manus:ne, Ut dicitur 9.capite Undecimi meth. retne
dia quae multis Hereauxili apud vulgus infamemus. sed alii, quanquam dissicile
putent hanc constitutionem,non tamen adeo grauem,Vt destitui oporteat aegrotan
tem:quin potius &prudens,& pium putant consilium Thundissis,quod Galenu, i piscommendat decimo meth. capite decimo: Uentes aliquid vel periclitari. Qui , enim inquid alianon insalutis via,&ea quae estumca, dubia est: necessum, arbitror, his est aduersospericulis ire. &pauld infra: Quanto itaque satius est aliquid bonacum spe facientes,vel periclitari: quam sine spe certo perire: tanto serius est, potentibus i , praesidiis pugnare, quam nihil agere. Idem est consilium Celsi, quod &Thucydidi, decimo capite secundi,ubi scripsit, de simili quodam Mens discrimi Satius inam ceps auxilium experiri, quam nullum. quid quod ab Hippocr.Vniuersὰ dictumesemmis ui id est,coista medicari, &mouere,non cruda. Est qui re
spondet artificios non, ut illi, distinguens minoratium ab eradicativa hoc enim' plurimum sapit barbariem) dictum este stipso Galeno in innumeris commentariis: nullam sententiam Hippocr. quamuis uniuersὸ prolata sit, vim habere uniuersilis
doctrinalis vocatae. atque omnia curationis praecepta cedere praecepto subumbendi et,quod magis urget.hoc enim est praeceptum summum tertio methodi: potis inum cum virtus labascit.cum deci tertio meth. capite nono, prima omni uinim tidicatio sit a Wrtute.quid,n6nne illa sententia iuersalis est υγρὰ - tW-το πυρεσα .. Ναφέρειαν.quam ita transferut translatio consionat magis cum enarrationeGblemquam cum autoris verbis in Victus humidus febricitantibus omnibus confert. tDmen Galenus statim excipit propter contrarias indicationes hydropicos, qui sebrici. tantiitaque nullum tale praeceptum inuiolatum est. Haec omnia tam stant Galenid, ctrinae & rationi medicae consona:ut nullus contrariae sententiae assertoribus supe sit proterviendi locus.nis1 dixerint, rectὰ quidem haec dici, si inhomineillo quem de scripsimus,aliqua esset dubitandioccasio:sed nullam esse talem. quin potius euidem ter intelligi:nihil euacuari posse,quinhomo iuguletur. Hic ergo consti minima comtrouersiain: intelligi possit ex ratione,aliquando, cum neque concoctio sit nes plurgentiMtamen posse expurgationem aliquo pacto hominem iuuare. quodsi se monstratum fuerit , erit milhi haec sententia probabilior. Primum omnium illudisis
consta; licere uti in morborum principiis,antequam materia coquatur, expurgauin ne,cum ea ut reuellens auxilium suscipitur praecautionis gratia.Nam ab Hipp.quarto de ratione vistacui.sexagesimo quarto ita seriptum est: Hos si ab initio purgare volueris,Mante diem quintum facito,ubi venter murmurauerit: sinon, a medicamentis abstineto. Verum si murmuraverint, fuerintque excrementabiliosa: scamoniame' diocriter purgato. quantum verb adaliam pertinet eurationem, quam marime ex
hibere tum potus, tum sorbitiones, ut melius aeger habeat, nisi remissione facta dec, mam quarta fuerit egressus. Galenus in comm. inquit: oratione, morbum ante de cimumquartum diem coqui non posse,significat. Purgat igitur Hippocrates inmolabo coquendo non ante decimumquartum die ante quintum. quin etiam paulo iri fra Gesenus comm. septuagesimosexto inquit: Prima interdum die, & secunda, aequarta,& interdum quinta,medicamenta dedimus:&non in quarta selum,quom do is dixit.Tamen in his locis fit expurgatio, ut diximus,reuellens: quam proinde peditinerincipio fieri.Sed&cum euacuationis gratia expurgamus, ego non Vid , cur tam sit inopinabile, hominem illum, quem ante concoctionem metu multitis
dinis expurgari dicebamus, pharmaco iuuari. An quoniam, ut illi dicebant: plus rtrahitur boni succi, quam inutilist dubium id quoque.sed ut ita fia cum constat Vir tus inessentia, tamen periculusubit,quia 'grauatur:iuuant tales evacuationesqu/m 'maxime. sepe hoc accidit phlebotomiis a iodum proficius: ut plus boni extraham quam mali.An quia dictum est ab Hipp.non cedit cruda passoρ scis: illud de insta mationibus dictum esse. translata est sententia ad febres, fateor: sed quanquam Nil est similis,non inpar. Nam vides quantum intersit ad facilem eductionem: succotesseri paruis venis, aut inmagnis. At, dicis, euacuationes impediunt concoctio μ
340쪽
ME DIC. ET P HIL Os. LIB. VII. 31s
eoncedo. eigo non est Utendum ea ante Concoctionem. nego. nam istud est j iii retare sed quod magis Vrget, subuertit nonnunquamlegitimam curationem. Impeiadii potus stibis concoctionem: tamen tam ardens potest esse febris, ut ad illam pro pluuia cogamur. Sa ista ratione omnem etiam alimentorum exhibitionem sus. tuleris. Omnia enim impediunt con monem. Constat arbitror iam, non tam esse euidens,hominem illum moriturum: quin potius dubiam, sed aliquam tamen esse se lutis illius spem. sedne omnia respondendopagantur, demostro: succederenonnumquam is expurgationem, citra Concoctionem,aut turgetiam. Est, cum natura ad miniculenire mationibus humorum, neque coctorum, neque turgentium. igiturio assertio est vera. Propositio monstratur.nam fieri potest ut natura hinnorem ineo propter malitiam velit expellere,& tamen propter multitudinem mouerenon possit. quo tempore constat futurinn: Vt non turgeat succus, cum is non possit a natura m ueri. Mut natura adminiculetur euacuationi, cum illa non retineat, quia vult retin
re,sed quia non potest expellere. quod si non admittis hypothesin, considera iape Geri euacitationes symptomaticas Vocatas: in quibus natura expellit, quae propter m litiam,aut multitia dinem non potest retinere.tamen quae ita expellimm non semper turgent,cum imminentillae excretiones. Cohstat igitur nonnunquam naturam velle expellere ante concoctionem, & tamen succum non turgere. quo tempore admin culabitur naturaconcoctioni,& ita recte poterit succedere purgatio:&fortassemi-io nimii euacuabitur utilis succi, &noxij plurimum. Ergo constat,non esse tam euidens periculum expurgare ante concoctionem: visi illam nullo modo datur expectare, nam si expectare licet, hoc perpetuo consuleremfacere non liceat expurgatione uti.
dhaec quaestionarii ames iustum finem. nexpectandasii adexpurgation perfecta concoctio, us crat manifesta. Cap. XIIII. l in o o quidem expectanda concoctio est ad expurgationem eliciunt ex Hippotanc Galeno omnes. quanta vero concoctio expectanda sit,dicit nullus: estque quod 3ο nos addamus. Possit videri alicui, satis esse ad expurgandum,si semel apparuerint concoctionis signa: neque opus esse, ut persectae cococtionis ligna se exhibeant, ed quod
Hipp. q. de ratione victus in morbis acutis context. 3.ita scripsit: disi νδ' , ῆ ἡ ἶρανε γε-MHAακυ--χή atδε-;ν -- est,quibus in principio utin nebulose & cras e stim, hos, si reliqua annuant, purgare oportet. Iubet itaque purgare cum apparet in urina crassities, aut nebula. sed ut videre licet primo de crisibus capite decimoseptimo, ubi distinguit Galen. signa condoctionis manifestae, & obscurae, &persectae: crassa urina obscurae concoctionis estsignum, nebula manifestae sied no dum perfectae. Igitur chim signis concoctionis imperfectae praecepit Hippocrates pur- . Pre.hoc idem videntur significare Galeni verba quaedam,in comment. quiata sta Q moquarto eiusdem libri, ubi itascripsit: Quod vero iubet non purgare eos, quibus ad es cruditas omnimoda,aut tal transferunt extrema: ipse reddidit causim epilogistic mmagis, quam analogisticam. Haec sunt Galeni verba. quibus constat ex sensii Calen. Hippocratem non praecepisse expurgare cum perfecta concoctione tantum: sedlyterdixisse expurgationem, dum omnimoda cruditas adest, non alioqui. quam sectaconcoctio satis erit ad expurgadum. Neque vero quidquam aut additumost, aut non fideliter scriptum in translatione . nam&Graeca literahabet ψενει φαρ- sed &rationibus est quod certemus. materia tota non coquitur sectandum omnes partes simul: sed propter inaequalitatem, quae in ipsius parti neces arib est, alia coquitur ante aliam.vsque adia,ut, dicente Galen. libello dei' x poribus morborum, vel ad ipsam inclinationem relinquatur aliquid coquedum. goneri potest: vi,dum maxima hinnoris pars coquitur, aliqua portio cocta sit. quam Π ςum quodcoctum est, non amplius expediat detineri: utilius videtur in ipse ilicre φςdyopartite, siueminoratiue utilli dicebant in expurgare. Adde, qubditinina ' in B licet,quia non adest persectaconcoctio, uti expurgatione: nullo tempore Qx videtur expediens futur aut omnino habitura locum non enim inprincipio Le