장음표시 사용
311쪽
non proinde sanguinis missionem necessariam esse, qu)d magnitudo morbi curivirtutis robore iunista sit: sed quod corpus laborat aliquo eorum affectuum, huiper se indicant sanguinis missionem. quales autem affectius hi sint, proceden, si mo declarabit. sed roget interim nos aliquis, quid eGOt nunquid damnandus es
Galenus,qui citatis locis magnitudinem morbi,&robur Virtutis,scopos esse dicit nil nime. quin potius ex eodem autoreestinterpretandum: nonindicari sanguinis mi ssionem a magnitudine morbi per se, sed ex accidenti. quia nunquam cum rob6te
virtutis inagnitudo morbi coniungitur, quin adsit affectus aliquis per se exposten, sanguinis missionem. nam idem Galenus libello de fanguinis missione capite octavo.
Neque enim inquit,ubi multitudo succorum crudorum congesta est tanta, ut mitii i, tinguinem iuberet, ratio redarguitur. nam istis Virium robur non adest. His verbi, onstat hoc argumentum contineri: respondit enim tacitae obiectioni ubi adest mi Dus morbus cum multa succorum crudorum copia,non est sanguis mittendus: et iam sit multitudo satis magna si1t ad euacuationem: &robur virtutis adsit, &aetas fio fens. ergo non similii scopi. Resipondet,ratio non redarguitur: quia non potest curicrudi succi copia adesse robur virium.Tunc ergo eroducens ego ulterius argumen tum, ex impossibili hypothesis argumenton num si adesset morbus magnus ex cru ditatibus cum virtutis robore, anguis mitteretur constat,quod nequaquam.tago exuccidenti fit: ut cum magnitudinemores,& robore virium sempermittatunnamidquod est per se, non perit propter rei alterius consortium. Igitur ex verbis ipfici Ga nimi magnitudo ex accidenti indicat missionem sanguinis. quaeres: quid ergo est, a quo per se indicaturὶ Messiis is, cui missio sanguinis cotraria est. vicum propter plonitudinem mittitur,ipsa plenitudo. dices: cur ergo missis indicationibus per se, Hi poetates&Galenusadindicationes ex accidenti confugerunt quia quanquammagnitudo naorbi, cum robore virtutis, ex accidenti indicat: tamen indicat perpetuo. nunquam enim mittimus sanguinem, quin haec adsint: nec aliquando adsunt,quin liabeat mitti. &quod ad artem medicam attinet: quod perpetuo indicat, perinde est ac si per seindicaret. Qui denim aliud exoptet medicus,quam scire brevicula me ΦΘdo: qiuando mittendus sit sanguis,& quando secus hos quidem proprius dixeris
scopos,quam indicationes. est enim scopus,quis debent oculi intendi, ne quid peccetur: qui tamen potest ex accidenti indicare. ipsim vero affectus, qui per se hoc auxilium exposcunt, non erat tam facile compraehendere. quia simplex affectustioli est: sed a multis specie diuersis expetitur sanguinis missio. nam & qui pleni sunt,euacuantur hoc auxilio, & qui icti,&qui vulnerati,& qui inflammatio loborant, aut fluxione alia: & ut multi probati medici opinantur, a quorum opini ne ego non recedoὶ qui ardentissimis fetabus, etiam biliosis sunt assecti. Sed argumentetur aliquis contra nos. tu disteris de indicationibus per se: indicat per se quod est contrarium: sanguinis missio unicum est,&simplex auxilium,& speciesenum: & vni unum est contrarium, non plura. ergo non potest sanguinis missio multis specie diuersis affectibus indicari. Respondeo: sanguinis missionem,ima sexpeti ut unum auxilium,sed ut plura. nunc enim expetitur ut euacuans, dc tum semper ea utimur propter plenitudinem: quae aut adest, aut timetui nunc e titur, Ut quod reuellat, ut in ictibus, vulneribus,&inflammationibus: quae simio tra omnem corporis plenitudinem. neque selum in his: sed in illis, quibus multu sanguis de naribus fluit, sanguis mittitur e brachio. quod auxilium constat non ex
peti, ut euacuans. alioqui male euacuationem euacuatione curaremus, contraquo
ac Hippocrates,qui sic scriptum reliquit Morbos omnesqui ex repletionesunt,currat etiamatio, & euacuationem repletio. Galenus nono methodi capite undecim' ita habet: Fit autem sanguis naturae inutilis bifariam: vel cum propriam qualitat in ad Unguem non seritat, neque amplius nutrire, ceu prius cum utilis est οὐ 'potest: vel ita multitudine crevit, ut aut vires premat, aut tiam venas,tu'
arterias, vel distendat, vel findat, vel obstruat . in his quidem missio sangui
ius utilis est, ceu euacuantium auxiliorum unum: in aliis, ceu quod humor Vehementiorem impetaim ad contrariam partem retrahat, vel ad latera deridor . .
Hoc ergoinloco Galenus in omni redundanti quaein inquantitate, duasi, Vel
312쪽
ines Vacuans auxilium esseduit: in reliquis affectibus reuellens. quid de biliosa se uri yardentissimat similla mittendus est sanguis: a quo affectu indicatur singuini;
ib certe asebreipsa. quia prodestnon ut vacuans,neque ut reuellens: sed ut restuderans auxilium. non enim aliud maius Commodum ex ea evacuatione expectamus Obdrest elaturhabitus corporis. ita eniminquit Galenus in commentario Gesimo tertio aphori sinorum primae uectionis:Nam in ardentissimis febribus, si VOhue ad animi deliquium sanguis mittatur, statim totus habitus refrigeratur, &febri, tanguitur. in eandem sententiam libello de sanguinis missione capite undecimo: sie itaque affectos aegrotos expedit Vsque ad animi deliquium agere.noui enim quo i, damip rum,ex. mimi deliquio necessario perfrigeratos. monstraui igitur: sanguinis missionem,ut&species alias auxiliorum, ab assectus qui in corpore est specie inducari per se, ex accidenti tamen a magnitu1ne. fierique citra sanguinis redundantiam obesios affectus: quos omnes antiqui, Vt breuiter artis traderent praecepta, nominem ni morbi praesentis & futuri compraehenderunt. haec docet Galenus libro desii ius missione ex profesta: aliis inlocis non tam attente, sed veluti qui aliud ag ret. quod proinde libuit monere,quod Galenus decimo tertio methodi capite vigesimodisserens demissionesinguinisinlethargo itascripstiliaque incidendam talibus
affectibus vena est statim ab initio. si modo tam valens virtus sit,ut sine noxa missi nem sanguinis toleret: ac nihil prohibeat eorum,quae in opere de secanda vena retinio limus. sicuti vel crudi humoris copia, vel puerilis aetas. haec Galenus,quem constat inutiliteradiecisse:sicuti vel crudi humoris copia.quandoquidem libro des annmis scripserat: Vbi tanta crudorum succorum copia colligitur,ut mitti sanguine iuberet: virium robur non adest. sed saepe monuimus: autoris cuiusque mentem accipi debe- reexeoloco,quo de propositare agit ex instituto. nam in aliis nihil mim, si quaedam addantur minus attentὰ. proinde nos ex libro de sang. misis accepimus, quae modue ' diximus.quq omnia videtur habere sanguinis missio communia eum purgatione. nam utilla citra plenitudinemvtimur,ita hac citra cacochymia:vtilla propteri istum, lipsi im,aut inflammationem, ita hacpropter ulcus magnum, aut in praestanti parte acceptum. docet haec Galenus quarto me liodi,capite sexto,his verbis: Missio vero so sanguinis, ne ab ipsis quidem empiricis,liis quilia seliabent, necessario adhibetur. ad eundem modum neque expurgatio in sola multitudine prauorum succorum comvenienter scipitur. sedsicut missio sanguinis & proptermultitudinem sanguinis,&proptermorbumvehementem: itapurgatio&propter multitudinem alterius cuius piam succi, &propter vim mores: paucis interpositis Indigent enim aegroti hac,non modo ut quod molestiam infert excrementum expurget : sed etiam ut in diuersum trahat,&evacuet. atq; ob eam rem Hippocrates tum in reliquis omnibus operibus, tum in eo quod est deviceribus,&morbi vehemetiam ad purgationis indicationem considerat. His verbis fatis pate ut cum sanguinis missione expurgationem cons . rat: quod tam ad illam, quam ad hanc,expectetur morbi magnitudo.Robur virtutis η' nemo neget ad expurgationem etiam esse necessarium: quippe quod omnium a riliorum magnitudinem praefinit. viderentur ergo esset idem omnino scopi προγ, gasionis,&mittendi sanguinis: si non affectus, qui hanc aut illam exposcimi, p mrentur,sedsela magnitudo. neque tamen setiam si perpetuo indicare seopos hos dirimus) quoties mittendus sanguis est, est expurgandum. nam ad purgationem in demus paulo insta non opus esse tanta vi, quanta admittendum sanguinem. de inritam,cum alia ratione possit expurgationis occurrere necessitas, ut sanguinem mittere noniiceat visi fingas, ecthomini magnum morbum, &robur: quod modo singuinis missionem serre posse caeterum non quod postea possit ad sequentes alias Minationes,quas praeuidet me cus, siser te. oportet enim robur hoc ita metiri ' F inpraesens &in posterum possit essestus. nam non alia causa in utero gerenti bus,cessat missio sanguinis, quinquam ad praesentia robur eis sit: 'quam quod timemus ne supersit minus, quiri pro sustinenda matre cumstem.
313쪽
De modo, qu is ii uis in venae sicissione.
p. III Quod ex illatove vulnere tam multa P copia fluat: aintractio,intes pulso, aut si accessio eius quod vacuatur,facit. simi quam multi, qui tractiore fieri, his argumentis contendunt. nisi Mimno tinguis traheretur versus scis e lo cum nihil interessethanc,aut illamvenam seca inhoc aut illo affectu, ne quid quam praeter propinquitatem respiciendum. si enim successione eius quod vacuat exiret,cum ex propinquis vasis propinqua succedant citius: propinquitas solamus deranda foret quare cum venainterna cubiti,sinistri Iateris & dextri,in communeri uia sinistra nentum: quid interesset inpleuritide, quodcunsn: nisi aliquas haberent communes fibras,dexuacum dextris,&sinistra cum sinistris hae vero fibrae non aliter possunt prodesse,quiri trahendo: nam ad hoc villi oblongi a natura comparati in iginir aut nihil interes secundum rectitudinem vacuare: aut sanguinis missio tractionefit. Adde, nisi ali utractio esset in parte secta: non posse ex tam longinquis partibus sansuinis motum
excitari. nam si venae forent ferreae aut lapideae t concidere non possent earum imnicae, proculdubiosi tantillum sanguinis effunderetur: necesse esset reliquum secce dere, seruandum continuitatem, aut deuitandum vacuum. ita enim fistulis aeneis Equotidie solemus perpetuos sontes imitari. sed cum molles sint venae: prompsius illis est effuso singuine, qui prope vulnus erat,subsidere. hoc visus est docere Cel hi qui
secundo libro capit edecimoita se ipsit: proximum locum primo exhaurit: ex vite. non tralatur,nevenit quidem. itaque videtur Celsius tractioni dare missionem it Iguinis,cum dicat:quia non trahitur,ne venit quidem.praeterea neque admittendum sanguinem uteremur frictione partices ,neque ligaminibus senioribus, nequeaquaesida:nisi his tractionem moliremur. igitur vel ipsa mittendi sanguinis forma, qua utimur, tractione sanguinem fundi declarata His argumentis multi persuasi,itacem sint. Caeterumvi,quod res habet,nos possimus monstrare, occasio ipsaposeiu vide: modis quibus succus,aut excrementum,aut res alia ququi potest in partem aliquam succedere,disseramus. id quod,ut veniamus ad rem, perstringemus breuibus.potest ccus aliquis incumberein partem quampiam: aut ab aliis in eam compulsus,autis ea tractus. porro ut aliae particulae expellant: facit aut acci redundantia,aut malitia, aut dolor partis ad quam transmissio B,excitans aliarum vim expellendi. ut haec in cipiat: facit propria illius imbecillitas. tramo fit calore, aut proprietate, aut sebitast tia, aut substantiae similitudine, vel successione eius quod euacuatur. docethaeco lenus cum demonstrationibusinopere de de disterentiis febrium capite ultimo. &aliis innumeris in locis repetitum est: sortio ra membra immittere ad debiliora, debiliora vem cogi admittere excrementa si rum. itafiunt febrium accessiones,ita fitat fluxiones ita omne genus eorum, qui do cubims, &qui abscessus a medicis appellantur. dolorquoque quanquam traherei
Galeno saepe dicitur, sut libello de sanguinis missione eapite septimo, ubi ita diox Quippe cum dolor sanguinem ad se trahat) tamen quemadmodum ipsemet do
clarat decimotertio methodi capite tertio,ves rem attigit exactius, instigat mem bra quae circumiaeent ad immittendum, ipse nequaquam trahens. non enim, i
bitro in dolore squi, ut stupra a nobis quoque dictum est, nihil est praeter queo
dam sensium, tristem scilicet)proprietatem aliquam, aut similitudinem constituo sied cum membrorum omniumvis suaptenatura ad expellendum iriquodea irrit hmsiurgata MViparticulaeproximae versus dolentemsese comprimant, succumque N I illamita emittant.Notanda hic estillorum ruditas: qui com praedictum Galenil cum legerint male intelligente ita cribunt: non trahere dolorem ad partem des*
rem,sed animal facultatem commouere: quaesiuis instrumentis via, ea ad Ol tem partem,Vt ei auritietur, mittit.nam admittendum non irritatur facultas an Plis, sed naturalis. nam ut illius est sentire&mouere: ita ius trahere de expellem
314쪽
hsius facultas irritabitur ad e pellendum, quae est equis a. nam ridiculum filo
2 iure Ioannem, quis moueatur Pettam, addunt enim: facultatem animalem eun iis instrumentis, mitteret ad dolentem partem. Instrumenta expulsionis ficultatis naturalis sunt, non animalis. nam non arbitro dices: expunctione disitiseri instammationem in axillis, actione inussculorum, libere at re ex arbitrio ipsius rotantis.Fortasse dices,dolore non posse irritari facultatem naturalem i editi ipse glor siensius sit, de actio deprauata facultatis animalis. An ignoras: poste facultatemmam per alteram irritari disce igitur, tantam esse trium facultatum corpus no strum gubernantium conspirationem,Vt illata animali facultati molestia, irriteturis naturalis ad expellendum. nam aliter non possent mordentia& pungentia irritarexim expultricem excrementorum . nam illa animali tantum vi sunt molesta. Sed . quanquam sensius tristis qui per famem fit, animalis est potentiae symptoma: tr stila verb ad quam ventriculus eo sensit irritabatur, naturalis vis est actio. nimirum idem membrum,ut Ventriculus, intestina, & brachium, animali facultate sentit is utationem: & naturali expellit. utitur vero instrumentis expulsionis facultas navita talis, non animalis: quanquam haec illi subseruit, ad sentiendum noxia. Ita partes quae circa dolentem fiunt, caeco impetu aduersius dolorem insurgunt, comprimum turque versius illum:&compressione spiritus & unguinem mittunt,ad expellendum dolorem, non adserendum si appetias. Quanquam videri hoc fortasse alicui possitio durius. vidcntur enim hac ratione illae solummodo paries immissurae ad dolentem, quas dolor tangis nulla liquidem naturalis iis expellit non irritata. At vero dolor, puncto acu digito,non videtur posse ipsum digitum excedere: nedum manum, aut brachium totum. tamen fluxio fit puncto digito, vel a thoracis partibus,cum in axillis glandularum tumores fiant, humoribus qui mittebantur,velut media viai terceptis. Oportet eum, qui haec sit assequuturus, perlegere prius ea,quae de facultatibus secundo huius operis libro scripsimus, atque tunc tandem considerare: fieri pos
se,ud in membro aliquo expultrix vis torpeat per se, tamen a tractione,quae alium de fit,excitetur.&vt permota alicunde, utcunque id fiat,praua succi portione: reli
qui succi vel a longinquissimis partibus moueantur, silccessione eius quod eua- P cuatur. ut si quis intelligat, invenis esse copiam maiorem sanguinis, quam pro vi tute: tamen venas illum non posse expellere, neque adeo sese comprimere . non mirum, si incepta aliciande euacuation aut data via exitus: reliqua simul peragat expultrix facultas. Illud quoque multo est curandum militis: si compressis pro rimis dolori partibus, & inanitis: reliqua vacuentur successione, atque ita velato ginquissimis partibus versus dolentem concitetur sanguinis impetus. ut in hortiς per multos aquaeductus humore distributo: ab extremo quodam riuulo, cui comi pato luto fiterat meatus interclusus, aquam fundentes, fluxum a totis rivis permovemus.haec igitur ita contingunt. sed illud quoque oportet iam hinc memini se . sic facultatem siue per se sola operatur, siue confirat cum trahentibus, siue iuuatv id estionem eius quod euacuatur: semper contendere quoad potest, noxium ex pellere. itaque immissio hoc modo fit. Tractionis modus prior, siue fiat a caloresside proprietat siue similitudine, modo nihil curo: utpote quod ad modo dicemia conseri nihil. illud unum certum est: errare toto coelo eos, qui tractionem ac lido, ad cam quae a vacuo fit, redigunt. nam Galenus quinto de simplicium modicamentorum facultate capite decimo sexto inquit: Quaedam calore trahere, Vtist cora putrida,&alia quaecumque pollent calore velaementi: quaedam simili iudine substantiae. suiusmodi esse expurgantia medicamenta, &nonnulla aleXit x x atque addit: Calida autem esse oportet talia omnia nam interea quς substam in similia stant, quod calidius est,id potentius est ad trahendum: utpote quod simD I ii Iudini auxiliarium acceperit calorem. Itaque docet Galenus, proinde medicamento h Qxζm trahi,n'n tamen ab humore medicamentum: quod medicamentum ca' V sit, dc tractio a calore iuuet eam, quae a substantiae similitudine fit. quod coni 'Mnin contingeret: si calor traheret ratione vacui. fieret enim,ut arbitror, resolum 'λ ςsore Vicino succo, atque in illius locum iecedente reliquo. sed ea lex est iii
ς μψα loco eius, quod euacuaturi ut propinquius succedat lon inquo priuii.
315쪽
fluxum prius solido, tenue crata. species aut semaenta in indiscrimen.ta iatractione a similitudine, illud quod simile est, solum trahitur. itaque cum tam stati
ricus pituitae suntlis,quatri illi haec:&caloris actio acutior sit, tractao a Vacuo antein teret tractionem assenilitudine. atqueita cesse esset, euacuari prius magis propin qua,&fluxiora, &tenuiora, deinde prpprium humorem: au , alia exempli,dato pharmaco extractorio pituitae,serum prius, bilem deinde, tertiis pituitam,quod con tra fit omnino, prius enim extrahitur proprius humor: deindesi perpurgatiovo stafit, reliqua siccedunt dicto ordine. quoniam, scilicet, calor& similitudo cospirati Hunicam tractionem.Praeterea, qua ratione cyorin phlegmone,traheret versus in flammatam particulam ratione vacui: m quae inflammataest, necessarib patiatur i. multitudinem ad vaserum capacitatemt&vsque dum phte mone incipitresolui iiii hil remittat tensionis, etiamsi aliunde nihil fluati quin potius calor attenuans cotissim humorem, distendatamplius ξ tamen tunc temporis solet maxime trahere,v6 nihil resoluitu in principio scilicet: cum iam pars vacuatur acaloreper resilutione, tunc temporis solet fluxio cessare. Igitur caloris est proprium, trahereperse: nonex accidenti,aut vacui ratione. tamen Gal. 3. de facultatibus naturalibus duaru tantum tractionum meminit, nulla caloris mentione facta: quia adtrahendum selet cu sub stantia conspirare,atque ad ea qtue eo loci dicebantur, nihil interer illa distinguerti Argumento etiam est frigus,quodrepercussum facit materiae: non Fbdimpleatiscum, ex quo repellitur materia illa, sed quὁd natura sita frigori hoc insit. quare eius iis contrario,calori,contraria vis inerit trahendi:atqui haec per se, n5 vacui ratione. ALde:medicamentum calidum impositum cliti, no esse quod ratione euacuationis rebhat.nam vidissipat tenuem substantiam, ita succos dissoluit in halitus. quarevicinas venas potius distendet,prae plenitudine, quam evacuet. quod si quid evacuaret, climidsensum fugia non astatim &repent potius cociderent Venae,qua successione re plerent .sedimus de his dicturi procedente sermone, ubi de expurgantium medicamentorum facultate dicemus. de cauta, quanon solum si ci, sed & omnia navita constantia prosequuntur proximae rei evacuationem: coepimus dicereprimo huius operis libro quaestione 2.indignabundi prae cuiusdam nostri arrogantia, qui philosophos omnes medicosque stimul damna qubdad deuitandum vacuummoueri haeci dicuntis eque omnibus dicit sapientiorem,qui inuenerit, non succedere aquam, m-tia exempli,cum sursium sumi trestitur, ne vacuum detur. neque enim Jnquio idciserat aqua, neque id intelligit: sed qui fugit, facultatem quandam immittit,aut is sionem, denique horum modorum aliquo illi violentiam inseri. Sedintelligat si
quod praedicto loco monuimus: facultates omnes, quant nuis naturales, acsimo sensiusta operari propter fine atque has ipsas multo minus a suo fine aberrare,qua intelligentes.praeterea ea,quae omnibus rebus prosimi, singulas procurare: quoniam natura communis per omnia dispersa est: ita non est praeter rationem: aquam ascea dere,ne ab aliarum rerum commercio diuellatur.quod,siue dicatur ita,consequitur, ne amittat rerum continuitatem: siue, ne detur vacuu: siue,ad replendum vacuum,' perinde sit. namsi de his rursus institueretur quaesto: de nomine esiet. illud tamen tentandum est monstrare:illum qui euacuat, nullam vim inferre succedenti scin poribus. atque ita neque violentum esse hunc motum:etiam si aqua,ut erat inexes
plo,ascendat. Considerandum est id quod Gal. obseruauit ac docuit tertio de facu, latibus naturalibus capite ultimo: successione ad vacuum etia longinqua trahi pia sed similitudine non nisi propinqua. magnes enim sit Mea ferro situs sisi illud a tralaet: sed per oblongamfistulam aere aut aqua plenam, priorem substantiam hin riens, vel longinquissimam possis permovere. quod euidentissimo argumento es, eum qui euacua non operari quidquam inid quod succedi cum instat pericul
vacui,sed ex accidenti haec succedere,quoniam proximus locus euacuabatur. Nam si operaretin , cultate aliqua operaretur. facultatem veris,ut dicitur libello de mi titudine,oporteret esse μιuia vel mi κωκήν, id est, essicacem, aut effectricem. atqdi ivis aliqua esset effectrix,neque ex quacunque distantia, que ex admodum mag*possiet operari: sed ex certa quadam,eaquemediocri,ut aliae facultates. sed si inres gas fistulam aliquam aeneam a puerili bucca produci,vel usque ad caelum i puerum π
316쪽
MgDIC. ET PHILO s. LIB. VII. 3oi
uerum. inspirado haurire:necesse sit aut aerem rarescere, aut fisbalam aeneam iugi aut materiam Vel ab ipso corio permoveri haec Vero facultate aliqua pueri efficaci fieri,non est probabilemel omnino fieri, nisi per accidens succederent.
quanquam est ab opinione contraria hoc argumentum non contemnendum.
Experimento conspicimus: qud substatia ea quae in locum qui vacuatur,succesisti, est,est densior, eb suctum debere fieri a maiori Vi . nam si in aere velis folles utiquos dilatare, idiacillime essicies. Caeterum si in densiorem aliqua materiam facias foramen follium impingeremon amplius possis ipsos dilatare, etiam si apponas conatus extremos. Igitur resistit res,quae ratione Vacui trahitur, tractioni. io quod si fitaeonstat esse Violentum motum.nam qui naturalis est,sine interna resistentia fit:re ipse,quae patitur, conferente Vim. pro huius argumenti dilutione recipiendum primo est id, quod negabit nullus. cum locus aliquis distenditur, ad replendum vaciraminitius succedere propinqua, quam distantia,rara,quam
densa, mollia, quam dura. Praeterea etiam aduertendum est: res eadem natura quiescere,ne vacuum fiat,qua mouentur ad replendum . nam si ex motione imstat periculum vacui: eodem appetitu nitentur quiescere, quo colendunt moueri ad replendum vacuum.cum igitur aliquis nititur tendere thoracemis nulla substantia adest quae possit succedere: dissicilis dilatatio fit, non resistente re,
quam conamur trahere: sed vase ipso, quod dilatamus, conate quiescere,ne de- ablut vacuum,quod proinde obsistit facultati dilatanti. vides igitur qua ratione fieri possit: vires duriores dissicilius trahantur, si molliores, ipsis tamen nequaqua resistentibus. sed cu quod debet succedere,mollius est, succeditiscite: cum vero durius,ineptiusque admotum, ipis partes vastis quae sunt sequaces,subueniunt vacuo,quiescedό renitendo dilatationi. Nam eodem impetu,quo si semel serent di tatae, subfiderent,ne fieret vacuum: eode,inqua, resistunt ne dilatentur. Igitur quae mouentur successione eius quod euacuatur, succedunt, ne vacuum fiat.vis effectrix huius motus diximus . n. hactenus finem) propria cuiussique rei est forma.veru detractionibus satis multa diximus. perpendendu modo est:qua ratione scissione venae sanguis effundatur.Tractione aliquam esse a par-Jo te vulnerata constat: quandoquide frictio, ligamen, aut calida, quibus utimur, necessario tractione faciunt. sed constat hanc ineficace esse ad tantum sensuinem extrahendum, quantus una ven, scissione mitti solet. Videtur itaque essii
di satque haec nostra sententia est a propinquis partibus extractus, aloginquis suo
cedens,loco eius quod euacuatur.atque cum venae adeo plenae sunt, Vt corpus,aut
p ta aliqua gravetur:expultrice vi, quae est in ipsis vasis, fluxui sanguinis adminiculante. quod impetus,qui magnus solet esse influente sanguine, diuque duras,
declarat. non enim loco eius quod euacuatur,in vasis potentibus cocidere,cum
x/nto impetu flueret. neque vero propterea quod possint venae concidere,tollitur omnino successio,pro eo quod euacuatur.succedunt enim succi,ut dixi,& ad dedit adum vacuu, & ad seruanda continuitate propriam . ut aqua in plano ab sep parte effusa, ubi nullu vacui periculu est:fluit tamen gratia seruandae suae conuauitatis. casus tunicatu tollit periculum vacui, sed non discontinuationis. si et-λὸm Venae grauante plenitudine laborates sint, non dubium, quin fusione iuuet: lx d/tar expurgationi, quae a pharmaco fit ,cu fit opportunΘ, adminiculatur. Vt instrui expurgatio illa fit, hinc trahete pharmaco,illinc expelletibus vasis: ita illam mosanguinis fit hinc trahentibus frictione ligamine,&calida,illinc concita-
'motu successionis illumque iuuante facultate expultrice. sed Vt, cum ante conm uione citra magna indigentiam expurgatio fit, trahente fit pharmaco,& nec iam sanguis mittitur citra redundatiam, aut
xςm sanguinis qualitate inam haec quo b potest instigare expultrice: quod in i pontaneis, qualis esse solet fluxus sanguinis de naribus, saepe fit in nulla ἡ pq yy Πς fit sanguinis missio: sed successione eius quod euacuatur, dc tracti Osi 'R Rxxe facimus.atque tales sunt missiones sanguinis,quae sua sponte tape co- .his' sanguis non venit ex admodu longinquis partibus.in missi- guinis, qu et citra multitudine fiunt aliqua, tamen sent nonnunquam
317쪽
necessatiae:accubatio aegrotan si decliuis, versus ipsam scissura procurari debes
vi grauitas quoq; sanguinis fluxum iuuet.Ex eo Vero Φ di imus,tractione arti, fieri,naturae nulla,constat: rectitudine fibrarum, qua nonnulli Vane induxere, ni hil conferre. nam hae sunt facultatis trahenti S instrumenta: quae nunquam tra hi nisi cum sentitur inanitio.interim veris dum missio sanguinis fit: nihil minui potest scissa pars sentire, quam exinanitionem. quia cum Versus illam humore, confluant: aliae inaniuntur, ipsa sola distenditur repletione. Quoniam verbdi ctum est, facultatem expultricem simul operari: constat interesse multum eam rectitudinem in vacuando seruare, quam seruat natura cum sua sponte vacuat. quoniam et,quae in rectum fit,euacuationi facilius natura adminiculatur viper tiscissuram in recto factam deponit noxia, quibus laeditur.sed de his sumus iterum dicturi statim, modb consequentia sernionis diximus. De rectitudine qua erum oportet inve sis Aone. Cap. IIII. QV A N o o styim M uno hoc capite rectitudinis, multae controuersiae con-.tinentur, & multae opiniones t necesse est inprimis dicere ea, quae dogmatis omnibus communia sunt, qub deinde quae sunt constituta in controuersia, distinguantur. Quae ad venarum anatomen spectant, non debent argumentis ii disputari: sed aut oculis conspici, aut, si cui hoc non contigit, interim ex probatissimis autoribus,11sque qui dissectorum diligentissimi fuerint, recipere, &quae
inter omnes maxime conueniunx ea probare. Interim ego modo tibi, Fbmibnus labores,quq ad ea quae dicenda sunt, necessaria videbuntur de venarum di sectione, apertὰ ac fideliter enarrabo. Monstratum est in pri mo huius operis ibbro, venas ex hepate oriri: a quo proinde sermo exordiendus est. Ab hepate nascuntur duae venae.prima est a parte caua:haec dicitur portae,quia per ipsam subiit in hepar alimentum. atque eadem ratione eae quae a portis proilciscuntur venae, radicibus conferuntur:reliquae ramis. quanquam nonnullae partes quae sciblicet neque admodum tenuis, neque admodum confecti sanguinis habent o- si pus) per venas, quae ex portis oriuntur, nutrimentum accipiant. hae sunt ventri culi fundus, & lien. a quo rursus vena redit in ventriculi magnam partem, Momentum, peritonaeum , dc pancreas. reliquae Venae quae hinc prodeunt, aliae
mesenterium recti intestini generant, usque ad podicem productum, aliaem senterium coli, aliae haec ambo colligant, aliae inseruntur in pylorum, aliae in dodecadactylum siue ecphysin: per quas ut radices, humorem trahit hepar ex ventriculo & intestinis, quae illi idem praestant, quod terra plantis. Altera Vena quae ex gibba deducitur r caua appellatur: quae in ipso exortu dissecatur in
duas, quarum altera ascendit ad nutriendum superiora, altera ad inferiora re' pit per spinam. Quae superiora nutrit: ascendit per septum transuersum, im o seriturque in cordis dexterum sinum. Antequam haec penetret cor, fiunt ex ea Venae praetenues, quae nutriunt septum transuersum & peri cardion: & cum iam cortranscendit, altera vena ex ea fit quae dicitur&est sine coniuge qua quam hanc quoque citra cor produci putauit Galenus)abitque usque ad quar tam thoracis vertebram, quam ubi attigit, detorquetur deorsum, inclinari
ad partem dextram inam illic gula incipit inclinare ad sinistram & ad sing
las octo costarum inseriorum binas remittit venas, utrinque unam, ad nutrix, onem. Sed ex corde exit ad pulmonem vena, quae arterialis dicitur: quia d. plici tunica est constans, ut arteriae. Et caua cor iam praetergressa, tendit rest/ iversus iugulum, remittens in quatuor costat superiores venas, quibus eae ny 'triuntur. deinde ab illa prodeunt primum duae magnae venae, ab utroque latcrς una: quae per axillas in brachium tendunt. sunt hae internae dictae. tamen qRη recta ascendit, non insiimitur in has: sed procedit tantillum, dissecaturque O inde invocatas iugulares, quae per iugulum, a quo nomen illis tributum est,i' caput ascendunt: diuisaeque multifariam in totum illud disperguntur. Post
318쪽
hisim lutulares separatae sunt; ab ill xum qu que Una altera prod i , quae tendit fi brachium est. haec dicta humeraria quia antequam brachium subit, mittit buthimentum colli partibus internis, clauiculis, dorse. ab interna, &hac quam dicimus appellari humerariam, quamque alii externam appellant, iuxta cubi uim proficiscuntur ramuli: qui coeuntes paulo post, Venam constituunt, quae ebmmunis dicitur. Hincque tres insignis magnitudinis ad manumtendunt Vbi mille modis coeunt, & distribuuntur. Ita se habent venς superiores. A r mo cauet qui deorsum repit, prodeunt primo duae Venae emul Mntes vocatae in duos renes.a sinistra illarum tendit alia in sinistrum testem: cui altera respontato det tendens in dextrum, non quidem ab emulgente ipsa, sed infra illam ex ea
ua orta. deinde mittuntur etiam ex magno illo ramo venae ad lumbos, & ad Oterum aliae adfundum,aliae prope illius os, quae etiam ad fundum usque pertingunt productis quibusdam ramulis. Ex lumborum uterique venis quaedam arcendunt rursus perrectos ventris musculos,& coeunt cum aliis, quae ex mammis descendunt. Tandem illa, quae in haec omnia distribuenda descendebat, in duas tendentes in inguina distribuitur: quae descendentes illinc per femora, prope genu in ramos tres diuiduntur. abit alter per internam partem ad poplitem, alter per externam tibiae adpedem, alter per medium ad malleolum. hae tres venae dispensantur in pedes, ut tres alias in manus diximus. Est clubd o-io innes medicorum sectae recipiant rudem hanc anatomen. Illud quoque cum
omnibus conuenit nobis: euacuationis esse tres modos, revulsionem, euacu tionem, & derivationem. revulsionem fieri ex contraria: euacuationem ex laborante particulae derivationem neque ex contraria,neque ex eadem parte, sed
veluti a lateribus. Hippocr. libello de humoribus disseruit de reuulsione&deriuatione, ita scribens: Medela,euocatio, derivatio in caput, in latera, qua maxime repit: aut revulsio insupernis deorsunt,& infernis sursum. Sexto extam epidemion parte secunda, contextu vigesimo octatio: Reuellere, inquit, si quo
non oportetrepit: sin autem quo oportet his aperire, ut repunt unaquqque. It que harum euacuationis specierum fuit,ut omnium etiam bonorum, nobis autor Hippocr. quas omnes ab ipso recipiunt. Neque minus illud recipiunt omnes ex Hippocrate: euacuationes has omnes fieri debere per communes venas, & secundum rectitudinem male affectae partis. Nam& euacuationes quae
sponte niaturae fiunt,si secundum rectum fiunt, subleuant periculum: sin minus, non subleuant. Nimirum, est familiarissima naturae haec rectitudinis obseruatio in euacuationibus, quae & in abscessibus etiam conspicitur. deponit enim membrum quodcunque sua excrementa, in partes quae sibi lateris coni brtes sedi, potius quam in aduersas. Ex hepatis plenitudine, in dextro inguine fient bubones magis: ex liene, in sinistro. Haec omnia innuit breui Hippocrates texto epidemion secunda parte, contextu duodecimo, dicens: Secundum rectum costarum dolor, & hypochondriorum contentiones, & lienis elationes, Mox naribus fluxiones, & aures secundum rectum. Atque in eandem sententiam p)ulo phst: Consideranda haec, quis, Munde. Galenus toto opere de crisibus ορ expetit euacuationes, quae secundum rectum fiunt, ad boni iudicii fidem. . xςxxio de crisibus, capite tertio ita scripsit: Oportetautem sanguinem recto cursundore: ex dextra quidem nare propter hepar, & ea quae sub dextro hypochon-drio sunt rex finistra autem propter lienem, & vicinas partes. Si igitur natura λςcundum rectitudinem euacuati constat medicum non debere euacuare, sine stitudine. Haec sunt, quae recipiunt omnes. quanquam de modo quo obser- ebet rectitudo, non omnes eoden odo sentiunt. Sed Auicena & eius giiςclae dicunt, in humano corpore, ut & in quocunque alio, esse tres diame-0 longitudinis scilicet, latitudinis, & altitudinis, iuxta quos constat tria esse ψntraria: sursum & deorsum in longitudine, dextrum & sinistrum in latitudi- ζ, die S retro in altitudine. His fundamentis iactis, dicunt: reuulsionem eK contrariis debere fieri. atque hanc perpetuo fieri debere ante deriva-'pζm; & euacuationem, interim dum fluxio fit.Haec cum praecipiant, hanc θ
319쪽
nam obseruant rectitudinis legem: non transredi duos diametros. Verum si cundam unicum,qub ex remotiori a male assecta parte loco, fiat sanguinis mic lsio: eb potentius eam dicut reuellere. hinc fit ut ad dolorem capitis venas in iussileolis primo secent, quia secundum unicum diametrum, longitudinis scili edi. sunt remotissimae: deinde paulatim accedant propius, secundum diametrum e undem. secant scilicet secundo communem in brachio venam, viti extet. nam:atque hanc non sine timore,ut qui ad male affectam partem Vereantur ira here. Qui illorum maxime audaces sunt, dimittunt malleolos: tamen scissi nem venae communis ante externam, nulli illorum fiUligunt. In bubonibu inguinum, vςnam secant in brachio: ita&in renum airectionibus, uteri,&te tasticulorum. Avicena libro tertio Fen decima, tractatu quinto, capite primo: in pleuritide & aliis internis inflammationibus, primo iubet secare venam iam iteolo eiusdem lateris, secundo communem in brachio contrarii lateris, xl timo internam eiusdemiateris. qui duas tantum omisit, quibus scissis,posset am plius ab affecta parte recedere: venam in malleolo contrarii lateris,quia haec di. stat per duos diametros,& externam in brachio cotrario, quia haec distat quam plurimum. Sed alii quia ab aegrotantis bono non eatenus cauent: in his affetactionibus a contrarii lateris vena interna missionem sanguinis auspicantur. H eest: itaque barbarorum praxis in mittendo sanguinem. qui tamen verbis Hippocratis , dc Galeni, atque adhibitis rationibus ita conantur suam sententiam irconfirmare. Hippocrates libello de natura humana, commentario secundo, contextu nono,ita scripsit: Curare oportet,in sectionibus longissime secare al6- eis, in quibus dolores fieri consueuere, & sanguis colligi. ita enim mihime magna mutatio inopinato fiet: &consuetudinem praecideris, ne amplius eodem l co colligatur. Quibus verbis constat contineri Hippocratis sententiam: aquam longissimis scilicet vacuandum esse, neque sine argumentatione. Quo enim, hiquit, fluentem humorem retraxeris, ad remotam magis partem: eo citius si ei es desuescere, quo solebat ire. Igitur ex remotissimis semper vacuandum est. hoe idem docet G alenus millies, dicens: ex contrariis fieri debere reuulsionem. d Verbrevulsio extam contrariislocis fieri debeat, ut etiam latus transeum i dam sit, M ex superioribus veniendum ad.inferiora, de sententa etiam Galent: constat ex decimo tertio methodi, capite tertio, ubi ita habet: Altero crurum male hibente, scarificabis reliquum: altero brachiorum, crura. Itaque a brachio ad crura, & a dextro ad sinistrum. Celsus quoque decimo capite secundi libri, humero affecto, secare iubet venam in brachio contrarii lateris. Paulus capite quadragesimo libri sexti ita scripsit Agitur in recens inflammatis partic lis , ex contrapositis oportet eiscere euacuationem: in diuturnis vero trissa mationibus,ex vicinis. Aetius sermone quarto, tetrabibli secule capite sexagesimo octauo: In bis vero qui acuto morbo ut diximus, infestantur, si quidem Circa mammas ac clauiculam haereat dolor: venam incidere oportet ut dictum est, in brachio, non eo quod recta ab inflammato latere procedit, sed opposito. Ecce igitur ut pistrique Graecorum dicunt)quin & Galenus ipse videtur eodem modo mittere sanguinem, quo Arabes. Quod enim revulsio ad maxime contraria fieri debeat videntur hactenus probas te. quod vero incipiete inflamma'tione utendum revulsione sit perpetub,ante euacuationes alias: coli gunt exo
odem Galeno, qui secando de ratione curandi ad Glauconem, capite secundo ita scripsi: Influentium igitur adhuc humorum, retractio: eorum qui iam par tem obsedere, derivatio medela est. hinc factum est, ut cum haec de sentensia Galeni sibi videantur barbari dicere, Averroes libro septimo, capite vigesimo nono irrideat Galenum: quod aliud docuerit in sermonibus u niuersalibus, sita sqloquitur' aliud opere exsequatur. Huius sententiae ratio in ipsis autorum scr'monibus Continetur,quod scilicet ex proxima parte vacuare pleno corpore, aut impetu fluxionis nondum sedato: non videtur posse periculo carere, quoni humorum impetus excitatur versus partem, qua emittuntur. Igitur ab acta
sturione parte euacuare, nihil aliud est, quam iuuare impetum versus partem, inquam
320쪽
h duam sponte succi fluebant, potissimum si redundantes humoribus sui par
se,. quae immittunt. Videtur it quo consultius a contrariis maximὰ partibus e uictare: quo impetus in contraria tr batur, &partes immittentes per praeeau isonem inaniantur. Haec est opinio barbarorum; qui, iactis suis fundamen iij. Videntur consentanea collegisse. sed quoniam Gaioni Opinio, omniumque, qui oetatis artem multum promouςre, longe distat ab horum sententia: ten im est videre, quid in constitutione huius dogmatis deliquerint. Errant enim quam maxime in primis fundamentis: quo factum est, ut in ipsam praxi, multi errores processerint. Namqubd primo accipiunt, triplicia esse secuduinio locum contraria,quoniam tres diametri sunt: male colligunt. Nam aliam quamdam reliquere contrarii rationem: quam parteS, quae in imo sunt, habent cum omnibus partibus extremitatis. Haec est: intrb,& extra. quare multb melius G,
lenus dixit libello de reuulsione, quatuor esse contraria: a superioribus ad inseriora, a posterioribus ad anteriora, a dextris ad sinistra, ab internis ad externa. Q denim hanc contrarii rationem omiserint, satis constat. Nam aliter si finiagas partem quae in medio corporis est, male affici, nulla ex parte reuulsio posset fieri: quoniam nulli parti esset loco contraria. Est enim haec pars: quae superi ta ab inferioribus,anteriora a posterioribus, & dextra a sinistris separat. habeti gitur aliam contrarii rationem, quam illi omiserint. Nam si dixeris squod so- i. tum dici pos e videtur in partem illam mediam toti extremitati &omnibus in ea partibus esse contrariam, secundum rectitudinem alicuius diametri: quoniam superioribus est inferior,&inferioribus superior, ad dextras partes est sinistra, ad sinistras dextra. tunc quoque male illi censeant, venae internae cubiti dextri
lateris, cum instam matione dextrae partis pleurae, nullam contrarii rationem i
tercedere, quando, si conseras cum brachio, sinistra si ea pars: non igitur ita diruci debet, dextrum ad sinistram,aut superius ad inferius. Sed corpus uniuersu min partes superiores & inferiores cogitatione secandum est. Atque harum qu libet rursus secari debet in dextras & sinistras: rursumque singulae in anteriores de posteriores. sit periores partes sunt, hepar, lien,dc quaecuque supra haec mem- ιι bra sunt constituta: quae verbinfra sunt, inferiora. Est vero terminus partitionis hic: quato quid ut paulo superius dictu est,diuerso cauae vena: ramo ictim vena caua statim ac ex hepate prodit, bifida st) nutriuntur omnia hepate inferiora, atq; ea quae supra constitutassint. His fundamentis ita iactatis, scire licet, apud
Galen. hanc esse rectitudinis legem: ut societas membroru seruetur, dextrorum scilicet cum dextris,&sinistrorum cum sinistris: superiorum cum superioribus, inferiorum cum inferioribus,non, ut illi opinabatur, diametrorum aliquam rectitudinem. Igitur, cum superior pars laborat, quaecuq; ea sit,in brachiis secanda
Vena est: cum inferior, in cruribus: cum dextra, in brachio, aut crure dextro: cum
sinistra, in sinistro. quod ut exemplis declaretur, propter inflammationem he- patis, ex dextro cubito: propter inflammationem sinistri renis,ex sinistro crure secari debet vena. Caeterum non haec modo consideranda sunt. nam & i piarum, qaae superiores sunt, partium,aliae hanc, aliae illam venam secari iubet. nimirum hypochondria,&thoracis tota regio,internam: partes circa collum,1 caput, ex xernam, quam humeralem dicunt. cum utraeque laborant, aut nulla, sed citra indicationem partis, sanguis mittitur, communis secanda est. est huius nulla aliaxatio, quam quod in anatome comperimus qubd scilicet externa vena collum,
caput nutrit, thoracem & hypochondria interna: non quidem cum iam scis aςst, sed ductu quodam non adeo longo. haec itaque est mittendi sanguinis Ga- ςdo methodus. Det quanto sit rationi magis essena, ea qua barbari medici ute-l: bὸntur, hinc disces: qudd cum hac via videamur proprius ad ipsam partem labo-xWiem accedere, tamen recedimus etiam ab ipsa quam longissime. nam aut Hippocr. &Galenus, cum ex maxime contraria parte reuellere praecipi ut prae-ςjpi Rutenim pers pe)omnimodo contrariam partem intelligunt, aut certo quo- ym primum neque ipsi intelligunt: non enim vererentur transire duos diame
in . si secundum: constat internam venam cubiti dextri a thoracis dextra par-