Desiderij Erasmi Roterodami Lingua, sive, de linguae usu atque abusu liber utilissimus

101쪽

ῖς LINou Anobis loquitur. Vergilio Maroni litus est insultare Philistus linguax &improbus, cujus impudentia cum eo processisset ut Augusto praesente Vergilium vocaret elinguem, poeta modestissimus , qui semper illum patientissime tulerat, jussit tacere rabulam, se cum vellet ea tuba locuturum, quae latissime foret audienda. MOX conis versus ad Augustum et Si hie, inquit, Caesar tempus loquendi nosset, raro loqueretur. Tacendum enim semperest, nisi cum aut taciturnitas tibi non noceat, aut oratio aliis prosit. Tacet nunc insulsus Pero, tacet Carbilius, tacet Petilius, tacet Avitus , tacent omnes Vergiliomastiges , solus Maro loquitur. Evanuit illorum temporaria loquacitas , Maronis .lingua

nunquam silebitώ Sermo igitur qui paucissimis verbis multam sententiae vim complectitur, simillimus est semini sicco, minutoque & in speciem contemptibili, quod terra conditum ingentem arborem effundit. Quin Min his qui ex dicendi copia laudem assestiat , solae breves argutaeque

102쪽

ERAsMI ROTAR. 8 sententiae, quas quoniam rei denarratae , aut argumentationi absolutae solent accini , epiphonemata Vocant, plausus & acclamationes excitant a pud multitudinem : Velut in sagittariorum certaminibus, non ille laudatur qui quam plurimum emittit jacu lorum, sed qui vel uno scopum ferit. Iam & apud philosophos breves sententiae ceu decreta quaedam , propter auctoritatem appellantur αξ-M m. . Nec auctoritate caruerunt, qui factis veluti mutis symbolis quam verbis indicare maluerunt, quod persuasum esse volebant. Hera es eius cum in seditione rogaretur a civibus, ut pro concione suaderet concordiam , ascendit pulpitum, & calicem Implevit frigida, ac farinam infusam indice miscuit, ac bibit, itaque discessit, videlicet ipsa re loquens , plerunque seditiones ex luxu superfluarumque Ierum appetentia nasci: Concordiam autem facile constare inter eos, qui modicis tantum ac naturae necessarii Scontenti forent. Simili compendio Scylarus rex Scytharum filiis suis, quos

103쪽

gg L I N G, u A quos octoginta reliquisse dieitur.

commendavit concordiam. Iam mor

ii vicinus missilium fascem adferri jussit, mandavitque adolescentibus robustis, ut qui post et, fasci calum ut erat colIigatum hangerent : cum sin-auli tentassent , jamque fatigati ac, desperantes conari desisterent , ipse singulas hastas eductas e fasciculo , nullo negotio fregit. Non potuisset oratione quamlibet prolixa juvenibus efficacius persuadere, potentiam illorum invictam futuram . si in fraternae concordiae foedere perseverarent : Sin dissidiis alius ab alio disjungerentur , facillime posse superari. Aut quando Sertorius oratione quantumvis meditata persuasi mee i conditae barbaraeque Lusitanorum multitudini , ne cum Romanis copiis universa acie Martis aleam e Xperirentur , quod exemplo persuasit: Exhibitis duobus equis, altero vallis dissimo , altero imbecilli, huic admovit. juvenem viribus praestantem, illi senteolum invalidum, iussitque ut uterque caudam equi, cui fuerat ad in

104쪽

ERAs MI ROTER. 89 motus, velleret. Id cu juvenis totam equi caudam complexus frustra ten-rando defatigaretur, senex paulatinare vellens , facile totam caudam depilavit. Rursus Lycurgus qui duos canes produxit ad populum, alterum egenerosis venatoribus prognatum, sed domi ad ignaviam alitum, alterum ingenerosum , sed venationibus exercitatum: deinde emissa est e caveis fera, simul & cibus projectus, generosus ille consuetudinem referens potius quam naturam , ad cibum accurrit: alter ut erat educatus,

omisso cibo in feram insiliit, an po-t disset ullo sermone efficacius persuadere multitudini , quantum ha beat momenti recta institutio 3 Simili commento Tarquinius , Tarquinio Sexto filio, per nuntium missum

roganti quid de Gabiis faceret quos haberet in manu , nihil quidem respondit, sed nuntium cujus fidei parum credebat in hortum seduxit, eoque praesente velut aliud agens , altissima papaverum capita, baculo quem forte manu tenebat, decussit, qui cri

105쪽

so LINou Areversus renuntiasset quid vidisset , intellexit callidus juvenis patris sententiam , nimirum ut primores Gabiorum aut in exilium ageret , aut decollaret. Cleanthes interrogatus

quid interesset inter dialecticam &rhetoricam , pugnum ostendit, ac mox eandem manum explicata protulit. Quantis verborum ambagibus hoc alius explicuisset Nemo tamen potuisset absolutius. Ex hac dictorusententiosa brevitate praecipuam laudem sibi tulere Lacedaemonii, quCadmodum antea dicere coepimus.

Archidamus enim cum audisset quod Elei suppetias ferre vellent Arcadiabus, nihil aliud scripsit per epistolam,

Archidamus Eleis , quietem agere bonum. Sed illud λακωνικε Προν etiam. Etenim cum Philippus a Lacedaemonibus petisset , utrum vellent ipsum in civitatem recipere an non: illi nihil aliud rescripserunt in cha Ita, quam unicam syllabam grandioribus literis id est , non. Iidem cum ad eos Philippus mississet epistolam plenam

106쪽

plenam minis , inter quas erat illud:

Si Laconicum agrum invasero , fun ditus vos delebo: unica tantum Vocu

la responderunt,mis, id est, si: brevius etiam responsuri, si communi Graecorum lingua dixissent quae dictio in Apollinis templo dicata multorum eruditorum ingenia exercuit. Eidem atrocia minanti nihil aliud rescripserunt quam Δωνciος --, subindicantes illi cavendum , ne dum aliorum fines invadit, ipse suo regno pelleretur : quod acciderat Dionyso, qui ex tyranno factus est: ludi liter atii

magister. Iidem ad Demetrium reis gem unicum tantum legatum miserant: qua de re cum vehementer in indignaretur, subinde repetens , quod unum tantum misissent : Orator Lacedaemoniis nihil commotus respodit: unum ad unum. Agesilaus Menecrati cui cognomen erat Iupiter,

cum is ad ipsum scribens, non abstinui flet ab ambitioso titulo , sic exorsus epistolam : Menecrates Iupiter Agesilao , rescripsit hunc in modum : Rex Agesilaus Menecrati ἰγ έ-

107쪽

ix L IN Gu Αὐγένειν, hoc est sanitatem, unius verbi mutatione exprobrans illi insaniam

qui Iovis cognomine gloriaretur, cunihil aliud esset quam homo, fortasse caeteris deterior. Quin etiam in bellis capitalibusque periculis semper plus valuit sermo brevis , quam

oratio verbosissima valuisset. Perierant Tarentini milites de quibus antea meminimus , qui delati fuerant quod inter pocula fanda , atque infanda in Pyrrhum regem dixissent, ni quidam illorum compendio sic causam expedisset: Ni nos, inquit, rex, lagena defecisset, occidissemus te. Dux autem ille qui milites commis

suros sic adhortatus est : Curate nunc eorpora, apud Proserpinam coenaturi, brevi dicto emeacius excitavit animos omnium ad fortiter rem gerendam , quam si idem tentasset verbosa diuque meditata oratione. Haebet enim simplex ac nuda veritas genuinam energiam , & aculeos tuos, quibus multo plus essicitur quam tu multu verborum. Quemadmodum

qui pauestricen callet, citius minor que

108쪽

que negotio dejicie hominem, quam ilius eius artis ignarus quamlibet viribus pollens, ac vehementer tumultuans. Croesus Lydorum rex cum captus e siet a Cyro rege Persarum conis spiciens exercitum victorem huc de illuc per urbem discurrere, percontaintus est Cyrum quidnam illius milites tanto tumultu agerent. QSid inquieille, aliud, nisi quod victores solent invictos. Diripiunt tuam civitatem. Ad quem Croesus et Imo tua, rex, diripiunt , quandoquidem hic jam meum nihil est. Tam brevis oratio regis animu veritate commovit, ut coeptam

direptionem inhiberet , vetaretque quod sublatum erat exportari. Epaminondas dux Thebanorum capitis postulatus est cum collegis, quod imperium Boeotiae quatuor menses c 5 tra legem tenuisset. Atque illis quidem luasit, ut crimen in ipsum trania ferrent , quasi coacti fecissent. Ipse autem apud judices paucis verbis causam absolvit, negans sese habere verba rebus meliora, tantum hoc sibi videri aequum , ut si pronuntiarent ipsum

109쪽

s L I N 'G u Aipsum eri necandiam , crimen inscriberent columnae, quo cunctis Graecis notum esse posset, Thebanos ab Epaminonda fui me coactos , Laconicam In antea annis intactam depopulari, Mesenem, CCI xx annis perpetuis seditionibus vexatam compOnere. Arcades item inter se dissidentes in concordiam redigere , Graecis restituere libertatem. Nam haec erant

gesta per Epaminondam in imperio

contra legis praescriptum retento. Haec brevis oratio tantum valuit, ut

iudices , ne suffragiis quidem collectis multo cum ritu surgerent ac di Dcederent , videlicet rem vehementer impudentem esse judicantes agide condemnando eo, qui sic esset de suis bene meritus. De Scipione Maiore referunt quiddam non dissimile: cum enim Petilius & Q. tribuni plebis eum apud populum detulissent resim, multisque & gravibus criminibus onerarent: Hic dies est mirites, inquit, quo Carthaginenses, de Hannibalem dejeci: coronatus in capitolium eo, rem divinam facturus:

110쪽

ERAs Mi ROTAR. Qui de me suffragia ferre volent, ferant. His dictis petebat capitolium reuntem totus populus consecutus est, relictis accusiatoribus. Ita non dicendo causam dixit e Scacius. Trais

ditum est & illud ab his qui rhetorices praecepta reliquerunt, frequenter

quae nullis argumentis dilui possint brevi joco expediri. Objiciebatur Ciceroni quod accepta pecunia reum defenderet, eaque pecunia destina Liat mercari domum. Is respondit: Λ-gnoscam crimen, si domum emero. Cu eas aedes mercatus esset, & impingeretur manifesta vanitas, elusit ioco : An nescitis, inquiens, prudelis esse patrisfamilias, dissimulare, si quid

velit emere. Quorundam ea probitas est, ut vel ipso aspectu , soloque nutu moveant auditorem. Post Seianum unco tractum multi periclitabantur apud Tiberium Caesarem. Cumque caeteri sese variis argumentis ac technis excusiarent . Crispinus ingenue fassus est se favisse Sejano. Qibidni, inquit, faverem illi, cui videbam teipsum tantu tribuere Persuasit nuda brevi