Desiderij Erasmi Roterodami Lingua, sive, de linguae usu atque abusu liber utilissimus

141쪽

viis, quos hodie Tornacos vocant.

quod dicaces quidam in Caesarem

Maximilianum praetereuntem scom- . malum nescio quid torserint. Agebamus id temporis in Anglia , cum Italus quidam homo mire dextri ingenii sed parum felix eo legatus veniret Iulii nomine, quo regem ad bellum in Gallos accenderet. Is posteaquam in concilio perorasset ex more, eique Iegis nomine responsum esset: regis suidem animum Vehementer propensum esse ad propugnationem dignitatis pontificiae, caeterum Briranniae regnu jam diuturna pace desuevisse bello , & rem fore cum rege potentissimo, itaque non posse repente fieri quod peteretur , sed opus emetemporis spatio ad tanti belli apparatum : ille magis incaute quam sic ele- . rate, cum nihil esset necesse quicquam Radere , subjecit sese eadem praedicasse Iulio. Ea vox excepta mox suspicione injecit magnatibus, quod

pontificis oratorem professus , non in nihil faveret Gallo. Deinde cum ob uepreia strvatus, deprehenderetur cum Grais

142쪽

ER AsM I ROTAR. I 2Irore Gallorum nocturnis horis miscere colloquium . abductus est in

carcerem, omnibusque fortunis exuistus est , ne vita quidem incolumi, si venisset in manus Iulii. Atque hic linguae lapsus effecit, ut rex qui forte proruando negotio dissidium compositurus erat, bellum acceleraret. In ter omnia facinorum genera nullum habetur sceleratius aut invisius, quam proditio. Et tamen haec multis cum infamia , multam felicitatem peperit. Euthycrates enim ex Macedonicis trabibus , insignem erexit domum . Philocrates magnam aurivim accepit, quam male partam, peius luxu perdidit. Euphorbo de Philagro per quos prodita est Eretria,

rex agros concessit , aliisque quam plurimis , si non bonam famam, certe bonas divitias conciliavit proditio. Garrulus idem facit, nulla gratia , nulloque praemio, loquacitate sua praemonet hostem allicitque, prodit patriam, liberos, uxorem, a Gle ipsum, denique nihilo minus inte

143쪽

pterea quod non consilio Deit quod facit, sed morbo. Etenim qui judicio ducitur ad perpetrandum facinus. obiectis commodis , aut ostentatis periculis, vel avocari potest ab instituto , vel retineri possit in ossicio. De garrulo nihil est quod tibi pollicearis, cur illi quispiam debeat fidere. Atque Aiaci quidem intem

Perantius maledico, non indignatur apud Homerum Nestor, quod linguae vitium bene gerendae rei strenuitate pensaret. At naturae vitio loquax aliorum virtuti obstat, & ipse usque adeo non praestat virtute, ut nemo si eminus ad omnem honestam functionem idoneus. Proinde poetarum Princeps Homerus quos ut egregios viros proponit, eosdem facit & silentii tenaces. Ulysies tot modis provocatu S. constanter tame dissimulat quis esset. Quin & ipse assidens uxori , nec diu desideratae conspectu , nec illius lachrymis commovetur, ut ant Crempus aperiat quis sit. Verum

144쪽

E R A sui R OT I κ. Α'πι-ὼ βλεφαρο-ν. Talem inducit & Telemachum filium , & Penelopen , ac denique nutricem anum, cujus garrulitatem vel sexus, vel aeras ea cusia1e poterat, atr

Quin in mediis erroribus Illyris fere dissimulat quis esset. Et apud Cyelopem se fingit esse , & ignota

specie obviae Palladi ficto commento dissimulat quis sit. Eandem silentii constantiam poeta tribuit & sociis ejus, qui vivi devorari maluerunt, quam quicquam eorum effati re, quae silenda erant. Nec alium inducit 2Eneam Virgilius, Spem Uuisu simulat, premit actum eorde dolorem. Iam cum res cominus gerenda ferro est, apud Homerum Barbari magnuelamore ruunt ad praelia: Graecita-

eiti vim spirantes expectant hostem, Si quid discriminis est , tutiores ac formidabiliores nos hosti reddit sientium. Et si quid laetae rei obtigit, aestantia Nemesia provocat, silent

145쪽

rs x L T N e a glium servat, augetque quod parturn est. Quin & in Cupidinis militia , si

Isasoni credimus,

Socrates in bello oculos undique ci eum ferebar & inconniventer habebat intentos, linguam habebat astrictam. In conviviis disputab t, ubi nihil erat periculi. Sive captatur Oc- casio componendae discordiae, flentium praestat, ut id fiat facilius, vid licet, non exacerbatis odiis loquaeitate. Sin decretum est hostem perde. re, garrulitas praemonet hostem , ut sbi caveat, nec sinit insidias latere. Qigin& hodie vulgus hominum eum audit duos inter se magnis clamoribus debacchantes , aiunt rem abestua periculo fundendi s pnguinis. Nimirum illud persuasum habet sensus

communis bellaces non esse, qui sunt loquaces. Anseres laborant infamia garrulitatis , ac Maroni dicuntur obias repete. Ed tamen hi quoties e Cilicia demigrantes Taurum montem, ' aquilis

146쪽

aquilis differtum transmissuri sunt,

guttur obturant hausta arena , ore. la pidem gestant, atque ita silentes no-cta transmittunt , ubi moatis medium supera xunt dejiciant lapidem,

ubi jam in tuto sunt , etiam arenam e gutture reddunt. Quanquam haec quae Plinius narrat de gruibus, Plu' tarchus ad anseres transfert , certe' grues hyemis advenae sunt, quemadmoduin se statis ciconiae. Proinde turpe fuerit, grues aut anseres , qui uintrique nescio quamobrem Iaborant

infamia stultitiae , hi apud Britannos. illae apud Gallos , plus sapere quam homines. Qui sponsam ambiunt. citius ea potiuntur , si norint silere. Qui formosam habent sponsam , tutius habent si sileant. Nam tacitus pasci si possit corvus, haberet plus dapis, & rixae multo minus invidiaeque. An talcidas Lacedaemoniorum dux, cum Samothrace sacris initia-xetur, admonitus psta sacerdote, ut ex more sibi confiteretur , quod invita sceleratissimum perpetrasset. Nam apparet hoc cymmentos impios

147쪽

lis L 1 N c si A illos sic riscos , quo magis haberent

obnoxios , quos ad sua flagitiosa my-1teria admisisIent, ne facile resilireneta coeptis , de offensi turpitudine fiagitiorum , efferrent in vulgus arcana.

Quid opus, inquit ' Nam si quid tale mihi perpetratu est , ipsi dii sciunt:

Quanquam hanc historiam quadam ad Lysandrum referunt, qui cum iii Samothrace consuleret oraculum , ac sacerdos ceu religionis causa, juberet ipsum diccie , quid in vita te terrian uia i gessisset: Utrum , inquit, tuo an deorum jussu id fateri oportet 'cum ille rc spondisset deorum : Tui3itur, inquit, hinc abscede , & illis si percontentur dicam. Adeo ne superstitio quidem qua tenebatur prudenti viro persuadere potuit, ut deor urn interpreti committe I et qui e quam arcani. Hinc apparet & apud priscos ethnicos occultorum criminum confessionem fuisse religionis partem , & fortassis inde fluxit, 'uod hodie Franciscant, si quem ad instituti sui mysteria recipiunt, exigunt ῆOxu-ius an beaeis vitae Ietectionem. Ve-

148쪽

tere olli compendium quaerentes, existimabant unius omnium gravissimi criminis conscientiam satis esse ad reddendos obnoxios quos initiabant impuris mysteriis. Fortassis inter vit- turrS exempla reserri non potest, sed tamen ad silentii commendationem cum primis accommodum est , quod de Lacone puero quodam prodiderunt. Is vivam vulpeculam , quam sodales furati fuerant, nam id certis diebus vermittebatur Dbi Laeoni caessub veste eelabat. Ea saeviens eum pueri latus usque ad intestina laeeraret, perpelsus est, donec abissent, qui vulpeculam quaerebant Cum autem pueri dicerent satius fuisse vulpeculam prode e , quam ipsum sic lacerari: Imo praestat, inquit, cruciatibus immori , quam furtum prodere per igna iam ac mortis merum. QBid hic dicent viri graves , ae digna taxo praediti, qui cum famae vitaeque suae periculo estutiunt , quicquid con creditum est 3 Apud Lacedaemonios ex institutio e Lycurgi mos erat,'ut natu marimus altans pro soribus cuia

149쪽

via diceret, commonstrato ostio, per hanc, inquit ianuam nullum egreditur verbum. Et Horatius idem reis fert inter leges convivii: i sidos , inquit, inter amicos Sit, qui dicta forcs eliminet. Nec infestiviter Martialis odisse se dicit memorem compotoram. Α feliciter cessierit audax facinus Gygi nescio , qui crudeli flagitio sibi paravit regnum. Certe Caudaulem rege,& principatu &. vita privavit, linguae futilis incontinentia, qui apud satellitem est uti erit uxoris pulchritudinem , si quid Herodoto credimus. Lacedaemonii non ferebant uxores ab hospitibus laudari , quod oporteret illas soli s maritis e Te notas. Multo minus decet maritos apud alios jactare formam conjugum suarum. Sed his quoque faciunt indecentius, qui quicquid in thalamo , quicquid in lecto cum uxore nugantur, depraedicant in conviviis & in colloquiis apud quotlibet. Si turpe est efferre quod inter pocula dictum est, quanto turpius

150쪽

ER As MI ROTE R. ant Krpius est ea non continere, quorum oportebat solum cubile torumque conscium es Quidam dum faceti volunt es e, in scurrilitatis vitium incidunt. Quid autem turpius , quam monachus, aut episcopus scurrat Atque utinam pauciores essent istiusmodi. Talibus non arbitror , tuto committi confessionum arcana: Nam qui tacebit aliena mala, cum quisquis hoc morbo tenetur , ne sua quidem reticere possit ' Aut qui consulet alieno periculo , qui seipsum mavult in periculum conjicere, quam tacere Interim in mentem veniunt sycophantae , de quibus mox dicam. Horum aliquis calum hiabitur mihi non probari confessionem. Non damno confessionem syncophanta, sed haec admoneo , ne quem poeniteat

approbatae confessionis , nisi forte medicinam damnat, qui periclitanti contulit, ne se malo credat medicoqΕt qnoniam mediet incidit mentio, referam obiter & illud , quod Hippocrates jureiurando profundum silentium eripit a medicis: Adeo ne