Desiderij Erasmi Roterodami Lingua, sive, de linguae usu atque abusu liber utilissimus

161쪽

- Ο I N o u a tulerunt. Ille mox coactis copiis i tempesta nocte milites per eum locum induxit in civitatem , minimumque abfuit , quin eam funditus deleret, certe caede & sanguine complevit, adeo ut Ceramicum cruore fluxerit. Tantum attulit calamitatis' trei pub. vox non suo loco dicta. quae

si elam dieta fuisset apud magistratu,

ingens praemium promerebatur. Saepe publicum malum cum privato c5- iunctum est , adeo funesta res est lingua intemperans. Sub Neronis tyran- nide diu gemuerat urbs Roma, vel' orbis potius. Unica tantum restabaeno X, qua praeparatis Omnibus occindendus erat tyrannus. Et erat libera respub. si is qui necandum Neronem susceperat , tam habuisset continentem linguam, quam fortem animum. Is enim cum in theatrum proficiscens,idisset hominem duci, ut Neroni exhiberetur , deploranti fortunam suam intempestiva misericordia conis motus, dixit illi in aurem : Deos ora o bone , ut hic dies praetereat. Nam

etas sat scio mihi gratias ages. Qui

162쪽

ER A s Mi ROTER. r sgurebatur suspicionem ex huius ora- f. tione conceptam ad Neronem detulit, malens suae laluti, quam illius qui iudicarat, aut publico bono consulere, praesertim cum incertum haberet, quis esset futurus coniurationis exitus. Protinus itaque consolator ille sublimis raptus est, admoti ignes& verbera. Quod ultro nulla necessitate coactus effutiverat , dia intextormenta negavit , donec cruciatus exprimeret veri consessionem. Infelix eadem opera, & sibi peperit exitium, & publicam libertatem rem ratus est. Qui coniurarant in necem Iulii Caesetis, M. Tullium tametsi virum bonum ut dictum est, & tyrannidis osorem, excludebant ab liuin facinoris conscientia, non quod diffiderent illius animo, sed linguae. Αeque utinam tam feliciter oppressissee Antonium armis, quam fortiter Iingua provocavit. At Zeno philosephus, ne coniurationis arcanum, cruciatu victus aliquando prodere cogeretur, suam ipsius linguam mordicus excisam, in tyrani faciem expuiri G Nec

163쪽

a 6 Li Nou Α' Nec immerito Leaenae muliercuIae ob admirandum silentri exemplum honos habitus est. Ea erat meretrix Harmodio Aristogironique familiaris. Erae his coniurationis conses a. Spem enim cum illis communem habebat , utpote mulier, rem feliciter faecessuram. Biberat enim ex communi Cupidinis poculo, ac velut lindem orgiis initiata mysteriolum erat conscia o Caeterum ubi non successit,

& do illis sumptum esset supplicium ,

illa vocata ad quaestiones, nullis toris mentis adigi potu te, ut reliquos ejus eonjurationis conscios proderet. δε thenienses admirati tam insignem mulieris constantiam , posuerunt illi aenam ex aere sed elinguem, ac pro foribus areis dedicavere, ut leo de-elararet invictam animi sortitudine rcaeterum quod linguam non haberet, silantii fidem significaret. At non perinde gratus fuit populus Romanus, quanquam non minus admirandam exemplum est in servo, quam in finesina. Marcus Antonius orator, incesti reus agebatur: accusatores seT-

164쪽

vum eius ad quar stiones postulabant. quod is eunti ad stuprum domino lais

ternam praetulisse diceretur. Servus erat etiamnum imberbis, & astabat coram, & videbat rem ad suos cruciatus pertinere. Ubi domum veh-rum est, videretque dominum suum hac de re vehementer licitum, ultro

hortatus est, ut se judicibus torquen

dum traderet, assirmans nullum verba ex ore suo proditurum, quo calisa eius laederetur , huiusque promissi fidem inter varios ac saevissimos cruciatus mira patientia praestitit. At C. Plotius Plancus, cum ab hostibus ad caedem quaereretur, & servi diu torti constanter negarent se seire ubi lateret dominus , ultro prodiit, ' occidi malens, quam tam fideles servos se Ccausia diutius cruciari. Non potuit plus honoris habere silentio suorunia Agesilaus Lacedaemonio tum rex, cum quidam facinorosus pertinaci silentio duraret in tot mentis , quantam , inquit, animi constantiam hic praestat in re scelerata Θ Admiratus est vim animi, linguaeque continentiam,

165쪽

i 3 L o u A, & dolebat tam egregiam virtutem absumi in re non praeclar', videlicet summam habitura laudem si recte fui siet collocata. Cum in tonst inaseimo verteretur de tollenda Dion7sii tyrannide, quam quidam dicebant adamantinam esse & insuperabilem, tonsor intempestivo joco ridens , Quinam, inquit, insuperabilem, cum ego subinde novaculam admoveam illius gulae 3 Delatum est hoc dictum ad Dionysium, & in crucem actus est tonsor. Quin & complures semet ita exitiumconjiciunt aviditate nuntiandi res novas. Cladem quam Athenienses in stellia maximam acceperane, tonsor quidam a servo cuiusdam ex ea clade elapsi cognoverat: mor relicta tonstrina, veluti timens

ne quis primi nuntii gloriam praeriperet, quantum potuit ad urbem accurrit , Totamque civitatem rumore complevit. Orta perturbatione, collectoque populo , primum huius ruinmoris auctor inquirebatur, protra hitur tonsor , jubetur rumoris auctovem edere, cuius ille ne nomen 'uidem

166쪽

EQ s M I ROTER. I 69dem tenebat. Dico rotae alligatur mi. sertorquendus , ut tristisirmi rumoris confictor. Interea Venere, qui certum cladis acceptae nuntium adferrent: iamque ad suas quisque calamitates deplorandas domum abiit, relicto, ut erat alligatus, tonsore. Ta dem cum sub noctem sol veretur a carnifice, etiam tum percontabatur

ecquid accepisset de Nicia , & quomodo fuisset interfectus , nam is duxerat exercitus. Tanta morbi vis erat.

ut eo quoque tempore prius habuerit de malis alienis audire , quam suum deplorare malum , aut cavere ne quid in posterum tale accideret. Fit autem , ut quemadmodum qui molesta maleque olentia pharma cabiberunt, etiam ad ipsos calices unde hauserunt solent nauseare, sic&illos oderimus qui rem vehementer tristem nuntiant. Verum quid opus est huius mali exempla e veteribus historiis petere, cum tota vita mortalium undique talibus plena sit ' Si mili morbo laborant, qui gaudent mala satura praedicere. , quo vates & astro-

167쪽

iogi videantur, aut chiromantes. H, tapenumero . malunt vitam perderet quam divinationem . . QuRnquam Anglorum rex. Henricus ejus nominis septimus maluit hujusinodi divi in torem deridere quam tollere. Is ex astris praedixerar regem eo anno periturum. Res est ad resem delata. δε eisivit hominem verbis honorifieis, dissimulans quod rescierat. Rexintsi caetera percontatur hominem, num ex astris certa praedici possent tajebat: num ipse e s et eius arris pe-xitus i annuebat , sperans se tanto pluris habitum iri a rege. Tum rex Pdic igitur mihi, ubi tu futurus es his festis natalitii si instabat enim natalis Domini. detrebar. Cum urgente rege negaret posse certum praedieere Esuo, inquis rex, ego sum arxis peti

vi Or quam tu, nam scio te futurum in turri: si . enim vocant incum muniis

tum Londino immiaentem , in quo 1ervant , quos volunt esse in tuto, limulque ianuit ut dueeretur. 7 Illic ubi satis tes ixerat divinandi caloi, cum ita di mi ilus est. Atqui satius

168쪽

ERAs Mi ROTER. III est ab huiusmodi divinationibus tuperare, quod periculum sit, ne non semper obtingat rex eadem civilitate praeditus. Ad hanc classem pertinent, qui consiliis non in tempore datis, tum sibi tu aliis accersunt perniciem. Promiserat sibi a Phalaride tyranno gratiam Perillus amet tauri repertor, sed suo malo docuit esse veIimmum, quod scripsit Hesiodus , & proverbio celebratur: ,

Referam fabulam quam audivi Lurtetiae cum illic agerem , an veram ne, scio, certe verisimilem. Ostenditur in foro frumentario, ni fallor , os cloa.

cae , in qua se sepeliri jusserit quidam

quem sero poenituit mali consilii. Viderat regem tristem ac solicitum. Causa moeroris erat, angustia rei pecuniariae. Is quo regem sublevaret, suasit ut ex minutis etiam rebus quas rustici deferunt in urbem, unum audalterum aereum nummulum exigeret, idque in biennium duntaxat. . ET eo cum viderent in urbe frequentissi

169쪽

videlicet juxta sententiam Hesiodi

ex multis minutis . conflato ingenti acervo, non remissum est, quod semel coeptu est dari. γλεπον γυ-ν. Imo ad hoc exemplum plures exactiones excogitatae sunt. Qui dede Tat consilium , cum videret se nociidem auctoritatis habere in dissua.dendo, quod habuerat in suadendo. quo de se ipso pinnas sumeret inconsulti consilii, simulque moneret alios ne ad eundem impingerent lapidem, testamento cavit, ut in ea cloaca sepeliretur , in quam totius illius fori sordes confluunt, in quo manet etiamnum in hunc usque diem exactionis executio. Quae hactenus retulimus de linguae vitiis, fere sunt eius generis, ut stultitiae, aut si quis odiosius interpretetur, insaniae sint a Dfiniora quam malitiae. Quae si taneam adserunt perniciem rebuS mortalium , quid sentiendum de his, qui

destinata malitia sceleratissimum linguae organum nunqua non torquendac vibrant in privatum ac publicum

humani generis exitium Z Qigi stu-

170쪽

pulos ac reges inter sese committanr,

dum hoc siturum praedicunt quod

fieri vellent , dum nunc huic, nunc illi victoriam aut cladem denuntianr, qui data opera falsa renuntiant, ud pertrahant in exitium quos Volunt, qui mendaciis circumveniunt ac perdunt innoxios, qui foedis adulationibus dementant animos principum, qui versutis consiliis miscent res huis manas, qui peierant, qui calumniantur, qui susurris ac delationibus dirimunt amicitias , foedera, coniugia, qui te ditiones concitant, qui fratris animum convitiis exasperant , qui

docent liaereses , qui blasphemas evomunt in Deum & in sanctos eius, ut leve iam videatur quod summis orbis principibus non magis parcu nequam lupis ut aiunt. Circunspice quicquid est in orbe sun est arum tragoediarum , comperies fere fontem malorum omnium suisse malam linguam. Atque utinam haec lues tantum III aulls principum regnaret, ac

non potissimum inter istos qui pieta-