Desiderij Erasmi Roterodami Lingua, sive, de linguae usu atque abusu liber utilissimus

241쪽

ERasMI ROTER. et o TAtqui haec praecipit docetque , non videtur probaturus linguam procacem , quae potentes non sanat, sed

atrociorem exacerbat tyrannidem.

Et qui tales vult esse Christianos erga praesectos idololatras , quid dicturus sit de nobis , si petulanter convitiisae seditiosis clamoribus debacche- tamur in principes Christianos, atque etiam sacerdotes uni si boni sun r,

honorem promerentur non convitia: si a mediocres adiuvandi sunt ut proficianet sin mali quidem sunt, sed sanabiles , moderatis admonitionibus , & secretis ac blandis hortatibus corrigendi sunt: sin intolerabiles aede plorati, aut tolerandi sunt, donec Deus exaudito populi sui clamore, suo more puniat illos, aut civitatum& senatuum consenia, cohibenda est illorum impotentia : sed interim eavendum , ne remedia sint graviora morbo , & tyrannis vertatur in an archiam ac tumultum i perinde quasi lethargus pharmacis depulsus vertatur in phrenesin , aut podag , iliumve 4olor velint ut in apopleaia. μ. Es:

242쪽

gos L IN Gu Aillorum decretis , praesertim sWconsensus populi Christum profitentis access erit. Iam si prophanis principibus maledicere tutum esset, tame pium non esset, quod id quoque vetuerit Dominus. Quae a Deo sunt, oris dinata sunt: & omnis publica potestas a Deo est. Hoc ordine luxato, quid sequitur nisi rerum omnium confusio Dominus in Exodo prae-

cipit: Diis non detrahes , & principi populi tui non maledices. Atque hoc praeceptum agnoscit Paulus in actis Apostolorum , ne quis causetur per euangelium abrogatum. Imo jubet ut uxor Christiana morigera sit viro ethnico, si modo ipse non sit auctor divortii: jubet ut servus Christianus observet dominum idololatra: jubet ut omnes subditi sint praepositis si is, non so lum bonis ac masaetis, verum etiam asperis ac morosis; jubet pu- blicis magistratibus pendi tributum, pendi ve igal , persolvi honorem. Obsecrat ut offerant Deo vota, pro regibus ac praelidibus , ut sub illis contingat tranquIIIa Ierum status.

243쪽

ERAsMI ROTER. ΣογAt qui haec praecipit docetque , non videtur probaturus linguam proca cem , quae potentes non sanat , sed

atrociorem exacerbat tyrannidem.

Et qui tales vult esse Christianos erga praefectos idololatras , quid dicturus sit de nobis , si petulanter convitiis ac seditiosis clamoribus debacche mur in principes Christianos , atque etiam sacerdotes Z Qui sit boni sun r,

honorem promerentur non convi

tia e sin mediocres adjuvandi sunt ut proficiant : sin mali quidem sunt, sed sanabiles , moderatis admonitionibus , & secretis ac blandis hortatibus corrigendi sunt : sin intolerabiles ac deplorati, aut tolerandi sunt , donec Deus exaudito populi sui clamore, suo more puniat illos, aut civitatum& senatuum consensu, cohibenda est illorum impotentia : sed interim ea-Vendum , ne remedia sint graviora morbo , & tyrannis 'ertatur in an archiam ac tumultum : perinde

quasi lethargus pharmacis depulsu Suertatur in phrenesin , aut podagrR, iliumve dolor vertatur in apople i .

244쪽

ERasMI ROTER. 2 o TAt qui haec praecipit docetque , non videtur probaturus linguam procacem , quae potentes non sanat, sed

. atrociorem exacerbat tyrannidem.

Et qui tales vult esse Clitastianos erga praefectos idololatras , quid dicturus sit de nobis , si petulanter convitiisae seditiosis clamoribus debacche- tamur in principes Christianos, atque etiam sacerdotes Qui si boni sun r,

honorem promerentur non convitia : sin mediocres adiuvandi sunt ut profici an tot sin mali quidem sunt, sed sanabiles , moderatis admonitionibus , & secretis ac blandis hortatibus corrigendi sunt: sn intolerabiles ac deplorati, aut tolerandi sunt, donec Deus exaudito populi sui clamore, suo more puniat illos , aut civitatum& senatuum consensu, cohibenda est illorum impotentia: sed interim eavendum , ne remedia snt gravio morbo , & tyrannis vertatur in a.

narchiam ac tumultum : i perinde

quasi lethargus pharmacis depulsus

vertatur in phrenesin , aut podagr , adiimve ἐolor veitatur in apoplexit. - κ. Est

245쪽

Est interim & malis principibus suus

deferendus honos, ne populus assuescat & bonis oppedere. Caeter u Chri- stianum non est malum malo propel-Iere, etiamsi Deus nonnunquam impios punit per impios , malo nodo malum adhibens cuneum. QiIin &Petrus apostolici senatus princeps in epistola posteriore, vehementer con . damnat eos qui spernunt publica praeditos auctoritate , quique viros dignitate praecellentes non verent ut con vitiis incestere. Nec a Petro di isonat Iudas , quem sic aemulatur non solum sententiis , verum etiam ipso dictionis filo, ut alter Petrus esse videatur. Nam & hic stomachatur in

eos, qui pro sua libidine spernunt dona tuos suos, & maledicta cogerunt in eos qui publica funguntur dignitate. iNee enim isti ideo oderunt principes ac magistratus , quod impii sint, sed quod per illos non liceat cuivis face ue quod libet. Non enim sine causa gladium portant. Evenit igitur inconditae multitudini , quod evenire

solet equis praeferocibus, qui postea-

246쪽

E stas MI ROTER. 2os quam e X cusserunt sessorem . seipsos denique in praecipitium aut in foveam agunt. Peticulosum est uni summam rerum concredere, & populus nihil aliud quam tumultuatur. Iustissimum igitur est , ut quemadmodum elementa sese mutua libra tura cOCrcent continentque , sic potestas regum , reverentia pontificum, auctoritas conciliorum , senatuum, ac primariarum civitarum , populique consensus , ita sese vicissim tem perent librentque , ut res nec in tumultum exeat, nec in tyrannidem. Solet enim alterum malum ex altero nasci, videlicci dum tyranni S ve Ititur in an archiam : & an archia dum compeicitur gignit tyrannidem. Itaque qui maledicit potestati quam Deus ordinavit, Deo maledicit. Queis admodum qui praefectitin Caesaris violat, Caesarem violat. Dicam amplius , quisquis homini Chiistiano maledicit, Christo maledicit: ut enim ille visitur ac refocillatur in membris suis ita let ditia r & ignominia assicitur in membris suis. Qui sacerdotem ex

247쪽

execratur, non ob aliud nisi quod si, eerdos est, qui Episcopum aspernatur, non ob aliud nisi quod Episcopus est, qui Christianum despicit, non ob aliud nisi quia Christanus est, nonne palarn Christum assicit ignominia Ab his igitur blasphemiis

quae latent, proficitur ad extremum blasphemiae gradum. Fons autem omnium idem est. Ut enim qui sese carnis affectibus manciparunt, ideo detestantur principes ac magistratus,

quod per eos no liceat impune quicquid libet, sie impii Deum oderunt, quod sit inevitabitis ultor malefactorum. Et ideo quo suis pravis cupiditatibus utcunque blandiantur, aut negant esse ullum Deum . aut alium Deum sibi fingur. aut negat Deo curae esse res mortaliu , sed omnia vel fato vel easu ferri. Vis audire Stoicam aut

Averroicam blasphemiam 3 Ausculta quid dicat Psalmus: Dixit insipiens in

corde suo . non est Deus. Nunc mi

hi vide blasphemiae fontem : Omnes abominabiles facti sunt in studiis suis, non est qui faciat bonum, non est

248쪽

est usque ad unum. Persuadent sibi mendacium , blandientes vitiis suis, quibus frustra pollicentur impunit tem , sed mentitur iniquitas sibi. Neque minus peccant qui negant Deum esse justum , quam qui negant esse Deum. Iustus autem non sit, si nec piis rependat praemium, nec impios ulciscatur. Talibus indignatur apud Malachiam : Dixistis, vanus est qui

servit Deo: di quod emolumentum, quia custodivimus praecepta ejus , dc quia ambulavimus tristes coram Domino exercituum P Ergo nianc beatos dicimus arrogantes , siquidem aedificati sunt facientes impietatem, S. Lentaverunt Deum , & salvi facti sunt. Audiamus nunc blasphemiam

Omnium maxime execrabilem : cum

populus Israeliticus abhorrens' a legibus Dei, fecisset sibi vitulum conflatilem , acclamabant : Hi sunt dii tui Israel, qui te eduxerunt e terra AEgypti. Quae potuit esse major in . Deum blasphemia , quam qui potentia, magnitudine, sapientia, bonit te , superat omnem humanam & an gelicam

249쪽

1H LINou Agelicam cogitationem , posthaberi bruto animanti Sed indignius etiam

quod mortuo simulacro . Gentes dae . monia malunt colere quam verum Deum: quod hic detestatur omnem turpitudinem, illi favent vitiis ,& alunt pravas cupiditates , nec offenduntur, cum in ludis ac fabulis tales inducuntur, qualem nemo vir bonus vellet esse suum filium , aut uxorem, atque adeo ne famulum quidem. Tales dii placent, quia sub talibus licet,

ut putant, impune scortari, moechaisri, fallere, furari , occupare tyrannidem , movere seditionem , quemadmodum Iupiter exacto & execto patre, regnum occupasse fingitur , &quemadmodum reliqui dii , seditione mota, Iovem cum suis fautoribus. expulerunt. Fortassis hoc blasphemiae

genus non temere nunc reperias inter Christia uos , quanqua hoc ipsum prodigiosum est reperiri. Reperitur

enim omnino, nec eam linguae veniam vel sanare vel coercere potest tanta legum severitas. Verum est a

liud blasphemiae genus , aliquanto quidem

250쪽

E R a s M i ROTER. 213 quidem tectius , sed haud ita multo minus perniciosam , quotie S populus , adulans suis principibus defert eis honores divinos , & principes hoc honoris libenter amplectuntur. Itaque fit interdum ut princeps pro civibus & consiliariis habeat palpo nes &irrisores, populus vice principum habeat dementes tyrannos , &utrinque blasphemia provocatur Deus. Est& aliud blasphemiae genus, non hoc quidem multo tectius, sed adeo vulgatum, ut non habeatur pro

blasphemia. Si blasphemia est, qui

dicit statuae Iovis: Serva me , non est blasphemia , cum avarus dicit arcaedi Tertae nummis , Serva me, alioqui

pereo ' Si blasphemus est qui Iovit hure gratias agit pro incolumitate, pro divitiis, pro regno, & blasphemus non est, qui pecuniae per fas nefasque partae felicitatem omne suam refert acceptam ' qui pro ea multo pertinacius depugnat , quam quissiquam unquam depugnavit pro aris ac focis r Ea perdita se clamitat infelicem, & fugit ad laqueum Videatur