Desiderij Erasmi Roterodami Lingua, sive, de linguae usu atque abusu liber utilissimus

371쪽

3is i . L I N G M A u sitimus, largiloquae sumus, sed res viris cum foeminis est communis , ni siquod illas vincimus, nobis ipsis Suffeni , illis Catones. Iam sunt huius vitii causae quaedam magis etiam peculiares. Sunt enim quaedam argu menta de quibus affectu peculiari iuvat hunc aut illum verba faceret veluti proverbio dicitur: Iucundam

esse malorum actorum commemorationem . si modo ejus generis sine, ut cum probro coojuncta non sint. Gaudent enim veterani milites, qui crebris praeliis Martem ex petrii sunt. apud alios depraedicare suas pugnas; Gaudent nautae reser re sua pericula, i gaudent hi qui varias ac longinqua S i Iegi' nes adierunt , memorarς quid. ibi viderint aut passi sint. Similiter.

eorum memoriam , quae voluptati. fuerunt, si modo voluptas cum honestate conjuncta fuit, juvat refrica- Ie commemoratione. Veluti foeminis fere jucundum est referre , 'Homodo primum agamatae sint a sponsis suis, & quibus muneribus quibusve blanditiis ambitae. Denique

372쪽

quid vehementer nobis est cordi, sive jucundu sit, si ve molestum , de eo liubenter verba facimus. Proverbium

habet: Ubi quis dolet, ibi α manum habet: At nihilo secius verum est , ubi quid vel dolet, vel delectat, ibi qui Lque linguam habet. Qui vehemen

ter amat quempiam , libenter illius meminit et rursum qui vehementepiras itur aut odit, aegre silet, quod excruciat animum. Ad haec qui murutam operae posuer ut in arte quapiam,& in ea praecellunt caeteris, libenter sermonem injiciunt, de his de quibus arbitrantur sese cum aliorum ad miratione posse dicere. Tales vide iamus medicae rei peritos , astrologos,

eschymistas, & in historiis diligenter

versatos. Dieet aliquis , quorsum haec tam multa repetis λ . Nimirum quo cognitis: omnibus rei. circumstantiis facilius vitemus intemperantiae periculum. Primum enim facile vitabimus nugacitatem linguae, si semper simus seriae cuipiam honestaeque rei intenti, praesertim ubi nos tempestas in garrulorum coetum de

373쪽

3x L I N s upulit. in curru, in navi, legere lie et aliquid ex bonis anctoribus , neque quicquam idem vetat facere , si diutius commorari cogeris in tonstriis nis , aut in balneis. Cato ne in senatu quidem abstinebat a lectione do . nec coirent patres. Plinius & in balneis & in conviviis ausculiabat lectorem. Socrates moleste ferebat collo-.quii musicam a cantoribus interrumis pl. Malebat enim audire confabulantes de iustitia modestiaque, quam

Phrigios aut Lydios occinentes moindos. Et tamen arbitror a priscis ialioe adhibitam musicam , ut sermones indignos convivio discuterent. In quem usum video nonnullos accersere motiones . . Caius Caesar etiam ex equo dictabat epistolas binis no nunquam aut ternis notariis. Epaminondas Thebanorum ductor, cum audisset quendam e ducibus in castris morbo periisse , dicebat se mira- Fi, quod in exercitu vacasset illi aegrotaret. Iustius autem miretur aliquis, si qui multis magnrsque nego isti is distinentur, otium habeant ad au-- diendas

374쪽

ER A sut ors R. frdiendas inanes fabulas. Cum voto vitae genere dissideant aulici ac monachi, tamen fere in linguae intemperantia consentiunt, non ob aliud nisi quod utrique pariter vivunt in ocio. . Idem usu venit apud eas nationes, ubi receptum est usu , ut quibus res est lautior, honoris gratia plures alant famulos otiosos , quod malum utinam apud solos Anglos comperiretur. At Heliogabalus Caesar, solitus est suis libertis ac servis mandare, quaedam in speciem ridicula, videlicet, ut convocarent ad balneum omnes herniosos: aut ad convivium,

octo calvos, octo luscos , octo podagrosos, octo surdos, octo insigniter nigros , octo insigniter longos, & octo notabiliter obesos , octo nasutos, veluti Graecorum proverbium exhibens , Α'mντ' ὀκτώ. Mandabatque ii Didem proposito praemio ,, ut ad se de serrent millena pondo aranearum , sc ollectae dicuntur decem millia pondo aranearum. Admirantibus eur-id facerer, respondebat: ex hoe coru

375쪽

ae libertos aulae suae, vel talibus nugis occupari, quam facere per otium quod apud alios imperatores facere solent deserentes , calumniantes , vendentes fumos. Idem Heliogaba.

Ius in colle QAirinali senatum muliebrem instituit, quem senatu lum a pellavit, ubi per Symiam iram AugiIstam prodita sunt senatusconsulta ridicula de legibus matronalibus , qui bus quo vestitu fas esset incedere, qui quibus cedere deberent, quae ad cujus osculum venirent , quae pilento,

quae equo saginatio, quae asino veherentur, quae carpento mulari, quae boum, quae sella veherentur, quae o D sea, eborata, aut argentata, quae au-Tum aut gemmas in calciamentis haberent. Hujusmodi nugis matrem cupa matronis quotidie voluit occ

pari, ne quod solent in otio viventes, publicis ac principalibus negotiis obstreperent. Simili commento Aleibiades elusit populi maledicetiam. Cum enim nullus esset modus aut fini popularium coayitiorum, canem

376쪽

ga As MI Rom. os insolitae magnitudinis, septuaginua

minis emptum, amputata cauda di misit in civitatem. Is cum passim ob ambularet, & omnibus innotuisset e ste cane Alcibiadis, miras omnium fabulas excitavit, cum ea res omni bus inepta , stultaque videretur. Tadem amicis hac de re privatim admonentibus ac sermones qui de eo iactarentur deferetibus, risit Alcibiades , Plane inquit, cessit ut volebam. iNam hoc agebam, ut Atheniensem populum ad hujusmodi sermones a. verterem , desinerentque bis occupati pejora de me praedicare. Est aliis quid fateor , a gravioribus malis ad leviora devocasse: nobis tamen illud

potius conandum est, ut a turpibus ad honesta revocemus. aut ad ea cer- l

te , quae cum turpitudine conjuncta non sunt, quemadmodum ipse - , ieci famulis aliquid describendum, aut evolvendum tradere, non quod id mea referret , sed ne illi otio corrumperentur. Habet hoc inter caeteras dotes unicus ille studiorum altor '

Guilhelmus Archiepiscopus Cantua-O 6 siensis,

377쪽

Υiensis, ut nec ipse sustineat unquam esse otiosus , nec suorum quenquam

patiatur otio torpere. Quod exemplum utinam omnes imitate tur Monarchae, aut certe Episcopi , aut patres matre '; familias. QAod autem miraeuli est , si hodie inter sacerdotestam multos videmus otiose loquaces ' Ubi de murmurarint illas statas preces, si tamen has quoque pendar,

quoniam ne operam exercent manuariam, nec sacrarum literarum stadio capiuntur , mox ad solum,ad popinas, ad compotatiunculas, ab his ad hemieyclia sese conferunt, ibi ma- tuis fabulis, & curiosis oculis alunt linguae morbum. Et ab assuetis huic vitae quid expectes , nisi meras nae ni asst Atque interim ubi sacerdos il- de quem nobis descripsit Malachias r Lex veritatis in ore eius, & iniquitas non est inventa in labiis ejus : In pa- ce & aequitate ambulavit mecum , ae multos avertit ab iniquitate : Labia enim saeerdotis custodiunt scientiam,& legem requirent ex ore ejus , quia

Angelus Domini exercituum est: ubi

378쪽

ERAsMr RoT 1 R. 3 allat terrae, quo condiri oportuit populi stultitia in Nos pro sale venenum in lingua circumferimus. Itaque multos videmus in quos competat id quod apud eundem prophetam mox sequitur : Vos autem recessistis devia, & scandalizastis plurimos in lege : Irritum fecistis pactum Levi, dicit Dominus exercituum : Propter

quod & ego dedi vos contemptibiles& humiles omnibus populis , sicut

non servastis vias meas, & accepistis faciem in lege. Haec non eo dicuntur, ut animos addam his qui nunc aspernantur & infestant sacerdotes bonos pariter ac malos, sed ut omnes exhorter ad vitam sacerdotio digna. Mutatam vitam , sequetur populi favor. Narrant Eugenium pontificem

tale responsum dedisse Divo Berninhardo , detestanti simoniam in Romana curia regnantem , Ubi tu sustuleris murmura e monasteriis: ego tot iam simoniam e curia mea. Atqui

non erit dissicile tollere linguae ma tum e monasteriis , si delectentur si lentio, si vitent iurum ac temulenI

379쪽

- Lr Nou Atiam , si sacrarum literarum amore teneantur, si fugiant otium: si vici Lsitudine precandi, legendi, scribendi, atque etiam manibus laborandi, . fallant otii tardium. Quid enim illis infelicius monachis , qui taedio con

tabescunt, ni compotationibus, . venatu , chartis , alea, & scurrilibus fabulis diem fallant, .cum vere mona chis omnis dies brevis sit Proinde . qui se senserint natura propensiores . ad linguae intemperantiam, aut alto',

qui contraxisse alicunde huius mali , nonnihil , totos se tradant honestis

occupationibus quae dulcescunt et . . iam, si assueveris. Proximum erit. ut aut secum vivant, aut cum his a- .gant consuetudinem, quorum coa-

victu dediscant seu naturae, seu consuetudinis vitium , vitentque quod in ipsis est loquacium familiaritatem. Q gis, inquit Ecclesiasticus, misereis bitur incantatoris a serpente percustsi λ & omnium qui appropinquans . bestiis r sie & qui comitatur cum tro iniq- , & obvolutus est in pecca, tis ejqs. Quoque magis fugias, natura

380쪽

ERAs Mi ROTER. 30 rura notas quasdam addidit, unde dignoscas linguae morbum, plectri haesitantiam, Battologiam quae syl-.

labas aut voces easdem iterat, balbutiem aut blaesitatem, os insigniter auri gustum. Haec signa tametsi non omnino certa sunt, tamen frequentevarguunt naturae vitium , vanitatem,

garrulitatem, ac futilitatem. Sed utinam solos haberet linguae morbus, quos liae notae reddunt tu spectos. Ut cunque deprehensum fuerit malum, fugitanda est talium consuetudos' Si medici praecipiunt, ut qui velint consulere bonae valetudini corporum, vivant inter homines salubri eorpore. praeditos ,s succulentos , juvxnes, de hilares, fugiantque convictum e Ium, quos infelix eorporis temperatura reddit graciles . pallidos, iracu-dos, morosos, aut febricuIosos , auu comitialibus morbis obnoxios , quam

to diligentius hoe curandum est nobis . ut ex bonorum familiaritae re Mdamur meliores, caventes ne ex asti dua malorum consuetudine, morbi

contagium ac crisamur. Multo enim