Desiderij Erasmi Roterodami Lingua, sive, de linguae usu atque abusu liber utilissimus

61쪽

so LINGuAμ Athenarum urbe omnium euriosa rum artium vel parente vel nutrice

mire invisum erat nomen sophista-xum , qui. tum temporis rhetorice a

profitebantur, sed magis ad ostentationem quam ad res serias obeundas. Non haec eo tendunt ut damnem artem , quam non gravatus est & Ati. stoteles . philosophus tantus & tam serius accurate tradere : sed ut in te ligamus quam sit omnium sensui molesta, futilis loquacitas , cum ars omnium fere pulcherrima, ob hujus assinitatem apud plerosque male au dierit. Sed ad Lacedaemonios redeo, quibus adeo fuit invisa loquacitas, ut Ctesiphontem , virum alioqui facundum ac disertum , qui se praediis carat de re quavis vel totum diem posse dicere, apud se vivere passi non sine, quod boni oratoris esse dicerent, habere sermonem rebus parem , ut ne c. brevior sit in dicendo quam res postulat , nec prolixior. Siquidem Utrumque theatricum est, quod profitebantur quidam loquaces veriusquam eloquentes, & res amplissimas

62쪽

ERAsMI ROTER. si in arctum contrahere , & res minutissimas in immensum verbis attollere. Quin etiam iuxta rhetorum sententiam inter oratoris vitia vix aliud nocentius, quam superflua verborum

congeries. Quid enim agas apud judicem , vel audiendo defatigatum.

vel ob turbam verborum non tenentem quae dixeris Proinde merito laudatur illud Cleomenis, apud quem

cum Samiorum orator, oratione verbosiore conatus esset persuadere, ut

adversus Polycratem bellum suscipei et, hunc in modum respondit: quae principio dixisti, non memini, eoque nec media intellexi: Caeterum postrema mihi non placent. Nec huic dissimile est, quod ferunt de Cleomene quo da altero Cleombroti filio, apud

quem cum quidam haberet orationem aequo prolixiorem, ille offensus dicentem interpellans r quorsum inquit milii de rebus pusillis magna texis prooemia Decet enim ut oratio congruat rebus , de quibus verba facis. Nec infestiviter huiusmodi morbum taxavit Aristoteles , apud quem C E cum

63쪽

12 L i N G u Αcum quidam diu multumque locutus subjecisset velut excusans suam loquacitatem apud philosophum : Nugatus sum, inquiens, apud te philosophe. Non per Iovem respondit, apud me quidem. Na ego ad nihil omnium quae dixisti adverti animum. Nihil a

philosopho dici potuit gravius , nihil

in locutuleium ac ei bius. Festivum& illud Archelai regis , a quo cum tonsor impendio loquax, circumponens lintea , subinde rogaret quomodo vellet radi : Silendo inquit. Neque vero Lacedaemoniis tantum placuit breviloquentia , quanquam ab his Laconismus nomen invenit. , sed& Phocion vir apud Athenienses in is

corruptissimus, cum ambularet in

Io cogitabundo similis, & ex amicis quidam illi dixi siet : Videris cogitabundus 6 Phocion. Istuc vero recte conjectas inquit. Nam apud me perpendo, num quid ex his quae dicturus sum apud Athenienses resecare possim , aut praetermittere. Mire taxavit

Obiter aliorum studium, qui magna solicitudine meditantur ut quam C

piosissi.

64쪽

ERAsMI ROTER . Npiosissima sit oratio. Qui mihi videntur non minus inepta facere , quam qui soliciti sunt non ut lautum, sed

ut longum sit convivium. Eam curam

Vir prudens juxta ac probus , ad sermonis compendium transtulit. Idem Leosthenis orationem , qua conabatur multis magnificisque promissis populum Atheniensem ad bellu concitare , dixit similem es e cupressis, quae cum pulchrae sint ac procerae, ' fluctum tamen nullu adferunt. Her-l culem in primis colebant Laced mo- iiii , nimirum potius exemplum bene gerendae rei, quam bene dicendi. Itaq; cum rhetor quispiam encomtum Herculis, quod ingenti studio composuerat , recitare vellet apud Antaliscidam Laced moniorum ducem, tanquam initurus amplissimam gratiam. ille non passus est. Quis, inquiens, illum vituperat y Adeo judicabat o-Πὶnem orationem esse repudiandam, quae non fieret de rebus ne cellariis. Si quidem apud eos qui de praeclaris

viris male sentiunt, nonnunqua Opus est oratione. Caeterum in eo laudan-

65쪽

do, quem nemo vituperar, sermonem absumere, perinde est, ac si quis patrocinetur alicui, quem nemo peragit reum. Quam vir hic non tulisse e sabulam linguae petulantia debacchantem in mores proborum, qui Dei sui laudationem ideo non tulit, quia non putabat necessariam δ Huc pertinent & illa , quae de Agide Λrchidami filio prodita sunt.' Hic Abderita-

rum legatum , post vix finitam loquacissimam orationem rogantem , quid suis civibus esset renunciaturus, ita laxavit: Renuntia, inquit, illis te mihi tantum temporis patienter auditum fuisse, quantum tu dicendo consumpsisti. Simili dicto percussit oratore Perinthiorum , qui cum usus oratione proli iote, rogasset quid responsi relaturus esset ad suos Perinis i tbios, Quid aliud, inquit quam te vix fecisse finem dicendi, me vero tacendi Nonne legationis huius fructum omnem intercepit linguae loquacio. Iis intemperantia' Huius generis fere sunt orationes illae solennes , quibus Lodie exincipes torque uru I Veii S

66쪽

ERAsMI ROTER. ssrias quam honorantur, dum suas la des nonnunquam & falsas vel cum rubore, vel cum tardio coguntur audire , ne pereat oratori suus labor fortasse trinaeitiis elaborandae orationi impensus. Agesilaus cuidam praedicantisophistam quempiam, ta- quam admirandum artificem, quod ras minutas verbis amplificaret: Egminquit, ne sutorem quidem bonum dixerim, qui magnum calceum inducat exiguo pedi. Usque adeo cox- datis ac prudentibus viris grave ton mentum est inanis linguae volubilia eas. Et in hoc vitium fere incidum qui dialecticorum ac rhetorum prae ceptis , declamatoriisque paluestris, linguam potius armant vςrbis, quam pectus honestis rationibus. Unde . non injuria celebratur a sapientibus

illud Agasiesis dictum , apud quem

cum quidam diceret se mirari, quod Philophane sophisin non uteretur dicendi magistro: Decet, inquit, me esse illorum discipulum, quorum sum Mfilius. Q Aid didicerat vir cordatissimus a suis majotibus ' non epicher C A mata,

67쪽

mata, aut enthymemata, aut scheismata, aut amplifica dirationes,sed exemplo fortiter integreque gerendi principatum. Quam credimus huic animo displicuisse stultam ae mulie-hrem loquacitatem , qui dicendi rationem suapte natura frugiferam gra, a tus est ab artifice celebri discere i Quid si hic incidisset in tale rabulam I qualem nobis depingit Flaccus in sermonibus , sic haerentem , ut excutimon posset, sic obstrepentem, & qui bustibet de rebus immodice garrien-riem , ut ferri non posset Z Cum sudor, 4nquit, ad imos manaret talos , dum quidlibet ille garriret, vicos, urbem

laudaret: Denique fatalem diem sibi judicabat instare , qui in hominem tam garrulum incidisset, & Apollimis ope se serva tu existimabat , quod tandem adversarius forte obvius adtribunalia distraxisset j0gulatorem. Itaque cum ser mo nobis poti is naum in hoc datus sit a Deo, ut homini cum homine convictus sit jucundior : gar- Tulitas facit , ut quod suapte natura

suavillimum est, fi quis sicut oportet

utatur,

68쪽

ERΑsMI ROT ER. s7ntatur, id summam asserat vitae naolestiam. Videmus autem naturam in hoc maxime fuisse licita, ut omnia conciliaret , quamlibet in speciem pugnantia. Huic conciliationi, velut escam, adhibuit voluptate Per hanc commendavit gignendae prolis amorem , per hanc fovendi educandique studium : per hanc effecit, ut sene X seni, puer puero, puer seni, senex puero sit amicus. QElin & leonum lupo-.Iumque catulos fovemus , quamdiu nobis voluptati sunt. Hoc naturae lenocinium in re omnium optima, perdit garriendi morbus. Itidem & vinum quod natura peculiariter indulsit, ad discutiendam tristitiam , di exhilarandos mortalium animos, vitio nostro versum est in fontem rixarum ac saedium, nec aliunde plus oritur molestiarum, quam ex eo, quod in molestiarum remedium datum est. QiIis autem . non horret homi u mphreneticum Nihilo jucundius arbitror a desse temulento. Nihil enim furioso similius quam ira commotu ,α ebrius, Er utraque res adeo cogha-

si x is est

69쪽

18 L I N G tr Ata est insaniae , ut non raro furor perpetuus excipiat iram pariter atque temulentiam. Quanquam& alias philosophi nihil interessta

putant inter iram & insaniam , nisi quod ira furor brevis est. Nam bile defervescente , redit animi sanitas et & vino concocto , redit sobrietas. Nihil autem similius ebrietati quam garrulitas , adeo ut vulgus de huiusmodi soleat dicere : Iste sibi conciliat ebrietatem loquendo. Atque hoc videlicet turpi in est nug eitas quam ebrietas , quod ultro nostroque vitio sit accersita , cum ad bibendum saepenumero cogantu Lhomines , cum is pius obrepat imprudentibus temulentia , velut inexperti S : nonnunquam & vinum

imponar , violentius quam suspicabatur is qui bibit. tia adolescens ille Terentianus, quae titur sibi data eIba: Vicit, inquit, vinum quod bibi. At dum accumbebam, quam mihi videtat pulchre sobriust Ideoque quae effutiuntur inter pocula, solent i Bacchi violentiae qondonati. & vid

in ...' inscribia

70쪽

E R A s M i R or a R. ω inscribi. Quemadmodum Pyrrhus

Epirotarum rex petulantiae gratiam fecit militibus, quorum unus respondit: Etiam occidissemus te o rex , nisi lagena nos defecisset. Nec in omnibus tamen ebrietas gignit linguae petulantiam , sunt quos mutos efficiat,& somni magis appetentes quam gar riendi, ut jam non siit perpetuo veru, quod proverbio dicitur: In ebrii lingua natare , quod latebat in corde sobrii. At quisquis suopte vitio linguae temulentia accersiit, quid habet quod

praetexat, aut quo titulo culpam deprecabitur ' Et tamen vinolentius

garrit, homo sutilis, sobrius, quam quisquam ebrius qui suapte natura

non sit obnoxius huic malo. Iam ha bet ebrietas quae vino conciliatur, coinmoda quaedam , ob quae laudari quoque meruit a Platone. Discutit pudoxam stupidum, serenat ingenii tristitiam, excitat animi torporem, Iumpit inutile silentium , aperit quaeda Invitia, quae profuerat in hoc prodi, ut per hilaritatem circa gravem offensam solvantur: Denique quemadmO .