장음표시 사용
131쪽
iis Quaestio IV De Divinis Attributis.
teste, Deum, etiam orbe condito, in
se ipso solum, & secretum perstitjsse, nee ipsi1m se insuit ira orbi condito; sed dicebant quoque, orbem Deo affusum ei adhaesit se : eo quia indignum p
tabant , quod cai ci emineiui:sim , qualis est Deus, esset in suo effectu, eique quodammodo misceretur et qua re a jebant, Deum in se solo manere, eique orbem conditum adhaerere, D umque ad ei se potitis rebus creatis . seu res creatas adesse Deo, quam Deum illis inesse, seu in eis esse. Caeterum Deum omnibus rebus adesse , seu praesentem esse Plotinus ex eo comprobat, quod omnes repentino quodam casu perculsi , ex impetu naturae Deum invocantes, Deum sibi praesentem esse , testantur . Inum quiddam inquit idemque numero esse simul ubique totum , eommianis indieat mentis bumana eou-σept o , quando Muuer naturali quodam in 1nctu Hamant , in unoquoque nestrumoso Deum . Quare de modo loquendi certasse potius, quam de re Platonici
IV. Alistotelem verd ad bonum sensum trahit S. Thoma S 3. eontragenter σου. 63. , ubi postquam eκ Scriptura vitendit, Deum omni bas rebus adesse,
subdit . Per hoc aulem exeluditu error orumdam dieensium, Deum in aliqua parte mundi determinata esse , puta i/Grimo Caelo , eis in par e Orientis , deest principiu- motus Coele r quorum in
nreis dictum sus ineri post , si fane a
propter quod cla in Saera Seriptura Deus dieitur oeeialiter esse in Caelo , secum diam ii L Isaia Mitimo : Coelum mihi sedes est: ω in P atmo 123. : Coelum Coeli Domino . Sed ex hoe , quod prato natura ordinem et iam in infimis eorporibus Deus aliquid operatur , quod vi
tute Coeiasis Corporis ea usare nis potest , manifesu ostenditur , Deum nοπ ΡIκm Caelesti Corpori , sed etiam ias ir rebus immediatὸ adosi . Haec D. Thomas. U. Certum tamen est, Gentiles Ρoe istas suis Diis immensitatem denegasse , dum singulis proprias sectes ad sigiM-runt, ut Iovi sydera, Iunoni aerem, Uulcano ignem, Nee uno Mare, C reri terram , Plutoni in seros, tanquam
sedem propriam , & imperium destinarint.
VI. Porrd , quod gravius est , ac murandum , Iudaei ipsi, et si Piophetariun oraculis illustrati, adeo deu puerunt , ut censuerint, Deum in Templo Hi rosolymitano ita praesentem esse, ut,
reserente D. Hieron. in cap. 66. Isaia
ad illa verba Coelum sedes mea, ipsusna caeteris mundi partibus abesse , crederent . Quo errore fortassis in deseristo constituta, mistimantes , Dei prae-Ωntram Columnae Ignis, & Nubis auligatam esse, vidente' ite hanc , Moyse morante in Monte , eis non apy rere , putarunt, Dei praesentiam ab illis recessiise , dixeruntqihi: Aaroni faenobis Deor, qui nos prae edant, Exod. 32. v. I. , ut superius notavimus.
VII. Proxime lapso se eulo inter ea te ros errorem hunc adoptavit Conradus moritius , Ecclesiae Ste insuriensis Minister , postea in imi verstate Lir-m uno-batava Proseisor , adserens, Deum non esse immensum, sen ubique. VIII. Circa Dei immensitatem alia uando is errasse , confitetur S. Aug inus Itb. 7. Confess. eap. s. , dum ait, se imaginatum fuisse Deum , tanquam
immensum Mare , erraturas vero omnes , tanquam spongiam , finitam tamen , in hoc immenso Mari positam , qn. x ex Omni parte illo immenso Mari plena esset : Sie inquit creaturam itiam sinitam, te in iis plenam , pusta bam . manto vero sanitis meliori lumine illustratus Dei immea:itatem conceperit Augiistinus, insta videbimus. His ergo praelibatis. . II.
132쪽
L sus, seu Deus habet vim infinitam , ut omnibus , etsi infinitis, locis adsit. Probatur. Uis divina existendi, seu potius continendi loca , non debet minor esse, quam sit Dei essentia , cujus est attributum; sed essentia divina, cum sit ipsum ella in tota plenitudine, est infinita in omni senere: ergo& ejus virtus repletiva loci. Hinc
Plotinus Platonicus Ennrad. 6 lib. q. cap. II. apud Thomasu. lib. s. Theologie. Dogmat. eap. I. nu. 6. pro standamento immelisitatis ponit ipsum esse. Cum enim sit pelagus incircumscripuis essendi , omnia potest occupare , tum
loca , tum locata , neque ens ullum
esse poteli , nisi quia illi summo enti est , ac subest.
X. Constrmatur . Non debet esseis Ininor vis coexistendi rebus a se productis, eisque intime adsistendi, quam sit.in Deo virtus cas eroducendi; sed vis rerum productiva in Deo , nempe Omnipotentia , ei infinita , ita , ut nil sit producibile , quod a Deo non posisit produci ; ergo pariter eius vis. repletiva rei productae erit infinita , ut ni I sit ab eo productuin, quod ipse non repleat, & cui intime non ad sit. XI. Dico secundb . Deus de facto omnibus rebus adest , eisque inti md praesens est . Probat D. Tho. tum hac
Catum , terram ego impleo , & ex illo Psalmi 138. v. 8. Si ascendero i L. Coelum , tu illie es: si descendero in Inferuum, ades. Super quae S. Hieronymus in eap. 66. Isaia supra relatus , poliqv im ait , hoc dicti ina. sitisse , ut Itι laicum eonNiueat errorem, qui putantinoi hilam , 9 incorporalem , cse intomprehensibilem Deιιm , Templo Hieri Mempo se conclusi s quod supra diximus
subdit et ae ne arbis remur , Cato quoque , terra Dei magnitudinem msistieniam , in alia Deo de eo legimur rQui tenet Coelum palmo , & terram . pugillo et Per qua ostenditur Deus , forinsecus, o intrinsecto , ct in fur , Θ cireumfusus , diam 9 folio ambiente
non eoncluditur , o pugillo conclusit, ae palmo. I ui non solum Cali , O te ra , sed Θ int is hilium ereator es Auge. lorum , Dominationum Oe.
alias s . ad Daraeanum , qu .e est deis praesentia Dei cap. 4. Di ergo inquit Deus per euncta di fur . Ipse quippe ait per Prophetam , Coelum , & terram ego impleo quod paulo ante posui de sapientia eii ιs t Sap. 8. 1. γ Adlii ingit a fine usque ad finem sortiter , dc disponit omnia suaviter. Itimque fercptum es Sap. r. γ. Spiritus Dummi replevit orbem terrariim : eique dieiatur in quodam Psalmo a 48. . 8. Quo ibo a spiritu tuo , & sacie tua qud sugiam 3 Si adscendero in Coelum , tu ibi es , si descendero ad Insernum , ades . Sὸd sie es Deus per cuncta di fusis , ut non sit qualitas munii , sed βι-
Uausia creatrix mundi, sine labore reis gem , siue onere eontinens munaeum . Nou
tamen per spatia lororum , quasi moti disii a , ita , ut in dimidio mundi compore sit dimidius, ct tu Hio dimidio dimidius , atque ita per totum totus a sed in solo Calo toιus , or in sola terra totus , 9 in Calo, ct in terra totus, s nullo contentur loco , fel in seipso ubi-Pe locns. Haec S. Augustinus. ibus non solum docet , Deum ubique esse,
sed modum , quo ubique est, id est,
non contentas, sed conlinens, non admodum corporum dimidius in dimidio , sed totus in toto , & totus in qualibet parte.
qu. S. art. I. ad 1. dicens , quod litὸν eurporalia dieantur esse in aliquo , sicut in eontinente , tamen spiνitualia comianem ea , in quibus fui , sicut Anima conliuet eorpus . Unde O' D us es in robus , sicut eontinens res . Et 3. Contra-
gentes cap. 63. Nou es autem linquit
133쪽
11Υ Ouasio IV. De Divinis Attributis.
a 3 mandum, Deum sie esse ubique , quod per lororum spatia dividatur, quasi una pars ejus sit bie , cse a Iia alibi r sed i
ius ubique es: Deus enim , eum sis omniano simplex , partibus caret. Neque sis simplex es, scur punctur , qui es terminurcontinui , ω propter hoc determinatum Dum in continvo habet e unde non potest unus punctus , nisi in uno Ioeo india visibili esse . Deus autem indivisibilis est
quasi omnino extra geniar eontinui ex sens , unde non determinatur ad Iorum , veI magnum , vel parvum ex necessitate
sua essentia , quasi oporteat, eum esse in aliquo Ioeo , cisis ipse fuerit ab aterno ante omnem locum , sed immensitate sua virtuti, adtingit Omnga , qua sunt in I σο ... se igitur totus es, ubicumque est , quia per simplicem suam virtutem unia versa adtingit. Non es tamen aestimaniadum , quod se sit in rebus , quasi in rebus mixtus .... Sed est in operibus peremodum causa agentis. Haec Divus Tli
XIV. Sed opponit morstius. Quod
est super omnia, non est in omnibus rebus; sed Deus est super Omnia , secundum illud Psalmi II1. v. 4. ExeeLfus super omnes gentes dominus , erso
Deus &c. Cur divina majestas sit informica cur in minimo quoque siilvisculi grano cur in Damonius γXV. Praevenit hoc argumentum Divus Thoinas , qui hac q. 8. art. I. ad I. sic res,ondet. Deus es supra omnia per exeellentiam sua natura , or tamenes in omnibus rebus teliam minimis ,& vilissimis) us causans omnium esse. Si eni in non dedecet ejus majestatem ea causi te, iisdem providere sui qu. 22. AEG. 3. nec dedecebit , eis a desse ea causando, conservando, eisque pi videndo. Quoad Daemones autem resipondei idem S. Doctor laudato loco
ad 4., qu)d in Damonibus intelligitur natura , qua ea a Deo ,-deformitas euI-δα , qua non es ab ipso. Et ideo non es obfοIutὸ concedendum , qu)d Deus sit in DAEmonibus a sed Tum hae a ditione , inctu nium sunt rei quadam. In rebus autem , qua nominant naturam non deforismatam , absoluιὸ dicendum es. Deum es e. s. III. Varii modi, quibus Deus es in rebus.
gradus , seu ordines entium , ni mirram naturae , gratiae, gloriae, & unionis. hypostaticae , quatuor pariter distingui possunt Dei praesentiae , seu inexistentiae modi. Primus est naturalis, quo est praesens omnibus naturis creatis, eas producendo , de inesse conservando. Hoc sensu dicitur
Jerem. 3. Caelum 6' terram ego impleotes Paulus aer. I . v. 17. non Ionaὸ es ab
Secundus praesentiae modus est Sanctificativus, quo nimirum De iis est praesens animae iusti, caritatem , gratiam ,& alia dona supernaturalia in eam effundendo e unde Christus Ioann. I 4.
13. Is quis diligit me. . . Pater meus diliget eum , σπ ad eum veniemus ,'ma sonem apud eum faetemus .
Tertius praesentiae modus est glorificativus, quo beatis inexistit, in eos effundendo per sui possessionem a te 'am se licitatem, & beatitudinem: iuxta
illud PDI. s. xx. In aternum exultabunt , cis habitabis in eis.
artus est specialissimus, & Pe sonalis, quo Verbum divinum personaliter praesens est in humanitate Christi, sibi hypostatice unita : In Christo nam isque , ait Paulus ad Coloss. 1. o. , inhabitat omnis plenitudo divinitatis eorporaliter .
Alius superesset modus praesentiae, ni miri in essentialis , qua divinae Personae sibi invicem inexistunt: dicente
Christo Dann. Iq. ro. non ereditis , quia ego in Patre, Ur Pater in me est'. . . Pater autem in me manem ipse facit opera . Sed quia hic de eκ istentia , & praesentia Dei in rebus creatis sermo est, ideo hunc modum praetermittimus. XVII.
134쪽
XVII. observo insuper ex D. Augustino t8 . citata cap. quda licet Deus ubique, & in omnibus totus sit; non tamen in omnibus habitat In illis enim, in quibus solum est, ut auctor naturae, nimirum primo in o , est quidem praesens, sed non inhabitans. In illis ergo sol uti inhabitat, qira Templum Dei sunt per gratiam, iuxta
plum Dei estis , ω spiritus Dei habitat in vobis' ideδque Deus, esto omnibus adsit, sol sim inhabitare dicitur in sultis Viatoribus per gratiam, in Reatis per gloriam, in Humanitate Christi per unionem hypostati camia Neque etiam , in quibus habitat, in omnibus aequalia ter haebitat, sed magis, vet minus,
secundum quod m liore in , vel minorem gratiam eis confert: unde magis inhabitat in Christo, qu)m in Beatis , irra- is in Beatis, quam in iustis Uiatorius; non quit aliis miniis, aliis magis adiit et Deus enim omnibus toriis adest . sed quia alii plus eum capiunt , alii mimis et sicut enim , ello anima tota adsit stingulis corporis partibus, non tamen sin aulae aequaliter an inar effe-bus capiunt, sed aliae plures, aliae pauciores; fic est δ omnes Beati totum Deum capiant, non tamen aequaliter, quia alii plus eum vident , alii miniis quoad intentionem . Et qtiamvis Omnes
usti Uiatorex Deum habitatorem habeant, in aliis tamen plura, in aliis
pauciorab effundit dona. Uideatur Sanctus Augustinus loco citato XU 1 II. observo pr.eterea ex Divo rh .na hac qu. 8. Art. 3. , in re is creatis praesentem esse Deum tripliciter , at mirum per potentiam , per praesentiam , & per eisentiam: quod ex his , quae in rebus huminis contingunt explicari po estia Rex enim dicitar eise in to ore alio per potentiam, licet non sit ubique praesens Per praesentiam ver b dicitur e se in om tibiix , quae sub oculis eius suiu , vel fiunt: cc diciti irprxsenk in auia . Per e sentiam vero dicit ut praesens in solio suo , qtiol coa- tingit Iedens. Sic ergo Deus, ait Sanctu LDoctor, β in omnibus per potentiam sin quantum omnia eius potestati subsuntur . Gl per prasentiam in om bus, inquautum omnia nuda sunt, oe aperta oeulis eius. Es in omnibus peressentiam , in quantum adest omnibus ut eausa essendi . XIX. Oportuit autem hunc triplicem modum inexiliendi rebus in Deo statuere, ad triplicem errorem consutandum. allidam enim, ut Minichaei, dixerunt, spiritualia quidem, & in- corporaliae esse Deo sit biecta : at Corporalia potestati principii contrarii subjecti esse dicebant . Et eontra horoportuit dieere , quod Deus sit in omnibus per potentiam. Fuerunt vero alii Averroes ὶ qui Iicὸν erederent , omnia ese subiecta diratus p
tentia, tamen pro Di dent tam divinam uoque ad bace inferiora eorpora non extense banti ex quorum Persona dieitur Iob. 12.
circa cardines Cςli perambulat, nec nostra considerat: Φ eoutra bor oportuit dicere , quod Deus Ist in omnibus per manae prastutiam . Furrunt vero alii Avicenna i , qua lieel dicerent, Omnia ad Dei providentiam pertinere , tam tu posueru/ιt , omnia non immediat 3 ef a Deo ereata , sed quod immediate ereavit primas creaturas, o illa ereaverunt atras . Et conιra bos variet dieere', quor sit in Omnibus per e i uti im . It 1 D. Τhom.
XX. Adverte tamen pri inb , S. Thomam hac loqui solum de rebus actu eκistentibus in his eni in solis actu inest, adestque Deus p non verΛ m rebus non existentibus: Ideoque ob, hoc expositionem D. Thoinae reiicit Frassen. Sein cui do est a coanitio non iaciat, cogno2ente in else in cognito, sed potius cognitum in coenoscente, quintum admodum cognitionis, ut observat Divux Thonias hὶc ad 3. , quantum tamen ad vim co/nitionis, quae eit intime penetrare, & pervadere rem cognitam . cognostens bene dicitur e se in re cognita. Tertioqu)d licet dare alteii et se non inserat ex terminis, qu)d qui dat, sit quoad liubstantiam praeie is ei, cui d.it esse, ut patet ita Sole , qui
135쪽
iro cursio IV. De Divinis Attributis
secundum substantiam non est in Q-blunaribus, in quae agit, sed solui secundima virtutem ; dare tamen alteri esse in eo, culus ope iatio est ipsum
esse t quod in Deo supponit D Tho. γbenE inseri , quod qui dat esse , sit
quoad substantiam pr.usi ias ei, cui dat. Tandem non est idem, Deum esse ii omnibus per essentiam , ac esse in omnibus per potentiam ; casia primum is esse in illis per actualem Operatio
nem : Secundum verb per vim opera
tivam ; unde si Deus nihil in rebus
existentibus actu operaretur, non esset in eis per cisentiam, quia tamen
in illis posset operari, eget in eis per
DUBIUM V. An recte inseratur Dei praesentia in
rebus secundum essentiam , quia in omnibus operatur esse. s. I. Resolutio Dubii.
a cunctis rebus intime adesseis secundum suam sit bstantiam , utitur hoc discursu : Deus operatur in omnibus rebus , in eis causans esse ἰ ergo omnibus rebus per suam substantia tria iniime adest; non quidem , ut par essentia earum, veI sicut areidens s sed Leul agens ades Oi, in quod agit. Hancillationem infirmam. iudicat Scotus in
a. dis. 3 . qu. unica, de cum eo Scotistae, propter rationes in serius adducendas. Attamen
Deum esse omnibus rebus per sua i substantiam praesentem , quia in omnibus rebus operatur. Illa contrqversia non est , an substantia Dei st intime praesens omnibus rebus: hoc enim Sc tus , & omnes, qui Immensitatem Dei non negant, confitentur; sed an ratiosor malis constituetis substantiam Dei omnibus rebus praesentem , fit ipsa Dei operatio in rebus, eis dando esse ,& conservando. Hoc est, quod adserit D. Thomas , & Scotus negat.
proximd , & immediate fundatis prae sentiam substantiae Dei in omnibus rebus, qua substantia Dei fit immediate indistans , quasi conjuncta rebus , illataque tangens et Non alia enim ratione quantitatis extensio est ratio proximEfundans existentiam Corporis in loco ,
nisi quia per illam Corpus fit immediat Ein distans a loco, coniunctum loco, &tangens locum ; sed ratio unica, qua substantia Dei ni immediat E indistans, creaturis , coniuncta illis, & eas quasi contingens, est actualis Dei operatio, qua in illis producit, & conservat esse ;ergo operatio Dei est ratio, cur substantia Dei proximE, & immediat E in
rebus sit. Maior videtur certa. Miri. probatur. Omne agens debet coniungi ,
& tangere illud , in quod asit, vel contactu virtutis , si agat per virtutem extra se diffusam , vel per suam substantiam ,& suppositum , si agat per virtutem,&operationem , quae sit sua substantia ;sed virtus, & operatio Dei est ejus
substantia; ergo ratio coniungens substantiam Dei, eamque reddens intime praesentem rebus, est ejus operatio, qua in illas agit. Cum autem proprius effectus Dei, qui est sui im esse , sit esse creatum , sicut igni re est proprius effectus ignis, & Deus in creaturis causet esse, non solum quando esse incipiunt , sed quamdiu in esse conservantur; Cumque insuper esse si illud , quod cuilibet rei magis intimum est , & forma Ie , fit, ut operatio, qua Deus esse in creaturis producit , & conservat, sit ratio substantiam Dei intime , & contin-ub conjungens cum rebus , quanditi resin esse perseverant. IIaec est ratio Divi Thomae.
xime fundans existentiam si ibstantiae Dei in rebus, ex cujus diversitate variatur modus existentiae in illis, quia constitutivum idem est , ae distincti vitan ;
136쪽
vvm sed ex variatione operationis VI. Sed eontra . Nam nos non diei Dei in creaturis variatur modus exi- mus, quod esse sit ita effectus proprius stentiae in illis; ergo &c. Minor pro- Dei, ut nullus a Deo possit ex parte reibatur. Deus quatenus producens Productae ipsum esse producere , ω in creaturis, generaliter est in illis, quod Deus sic esse producat, ut alia quatenus aliquid speciale in illis cau- rei praedicata non producat : sed di- fiat, & specialiter in eis operatur, di- cimus , qudd esse sub ratione esse abs eitur esse specialiter in illis. Sic dici- luth, & condistincti , nihilo, est pro-tur esse specialiter praesens in anima Prius effectus Dei; creatura autem non iusti, quatenus gratiam, & omnia do- tangit esse, ut condistinctum a nihilo,na stipernaturalia in ea producit. Di- sed esse, ut tale. Et ideo, quia crea. citur singulariter praesens in anima tio est productio totius entis ex nihilo. beata, quatenus gloriosum lumen ei creare solius Dei est proprium, ut pro- communicat; & dicitur singularissimE bat D. Thom. r. par. qu. 43. art. f., praesens in anima Christi, quia eam ad & nullam creaturam posse producere unionem hypostaticam sublimavit; er- esse , nisi in virtute Dei ostendit 3.
Dicit Frassen, ex operatione conclu- VII. Verum, ne sola ratione pugna-di Dei praesentiam , non per locum ab re videamur , accedat auctoritas. Et intrinseco, sed ab extrinseco, quate- primo Scripturae, quae pro causa extinnus , si aliundE constet , 'Delim esse prae- stentiae Dei in ereaturis statuit ejus sentem ubicumque operatur , conse- operationem in illis. Primo PDIm. 138. Quens est, ut sit ubique, si ubique, bo ὀ Spiritu tuo , or quis a Dei. operatur. tuo fugiam' inde statim inseri si qeὰ V. Sei eontra. Si operatio non est dero in Caelum, tu illiser ,si defeendero in ratio intrinseca inserens Dei existen- adere quibus verbis Dei ubit iam in rebus: quaeso, quaenam erit 3 quitatem declarat , cuius ratione Substantia Dei At ista est , qua est aperiens subdit: etenim illae manus tua praesens , nos autem hac quaerimus qua deducet me, Θ tenebit me dextera tua. fiat presens. Non per se ipsam, quia Qtiis autem nesciat, manus, & dextera
substantia Dei prorsus absoluta est ab Dei nomine significari operationem pomni extrinseco. Et insuper ab aeterno Si ergo Deus in Coelo, & in inferno erat substantia Dei, & tamen ab aeter- est, quia ibi est. manus , & dexterano creaturis praesens non erat; oportet eius, ibi est, quia ibi operatur. Unde ergo, quod ratio iundans existentiam D. Augustinus uis. 28 . , alias set. Dei in creaturis sit aliquid connotans ad Dardanum eap. 4. dubio praecede creaturas in esse actuali positas. At te citatus, post praefata Psalmi verba hoc quid erit 3 Immensitas at ista est subiungit , is ea Deus peretincta di quidem vis sese intimE sistendi omnibus fur , ut non sit quaIitar mundi, sed με-
creaturis, ut omnipotentia est vis om- santia ereatria mundi.
nes illas producendi ; at non id , quo Secundo S. Paulus actorum II. 27. actu sese sistat omnibus illis . Nam ab reddens rationem , cur Deus non longὸ aeterno Deus erat immensus, nec tamen si ab unoquoque nostrume ait: in ipso
ab aeterno actu in creaturis erat. Si er- enim vivimus, movemur , vir fumus.
go ratio sistens Deum in creaturis ope- Idest ut ait Ambrosius in illud Psalmi
ratio non est et quidnam, rogo, est propὸ et tu domine in vitalem etenim omnia
Dicet seci indΛ , salsum asimi, dum bur gratiam subminia ans, omnibus pradicitur, qudd esse sit proprius effectus Io es .
Dei: Nam creatura etiam ipsa prodii- Tertib. Illa verba Ioann. I. ro. Incit esse , & Deus non solum producit mundo erat, cla mundus per ipsum factus resse, sed omnia etiam praedicata rei. S. Augustinus tract. a. super Ioann. sic Tom. II. in eXpO
137쪽
idix cur sis IV. De Divinis Attributis.
exponit: ut ly ω readit sensum causalem : per ipsum enim mundur. factus es. Audiendus porro, eli S. Doctor ..
Ne putes , , quia sic erat in mum. do , quomodo in mundo est ι erra, in mun-
quam Deit , ω illa in alio Ioeo posita est , ea in fabrie tur , quam Uir Iuxta sit, ipse alio Deo sedet , qui fabricat, O extrinsecar est at illud , quod fabricat.
Deus autem mu udo infusus fabricae , ubiaque positus fabricat , 1 non reeedit alia quo , non. extri μὰν , quasi versat m Iem quam fabricat. Praesentia maiestarii saeis, quod facite praesentiἄ sua gubernat, quod fecit. Sic ergo erat in munis do ,. quomodo per quem mundus factus. ea .. Per 0Οm enim mundus. factus es. .
Haec S. . Atigustinus . Quibus duplicem dii erepantiam adverte inter modum,quo creator, & quo creatura operi suo, adest.. Prima, quod ire creatore operatio antecedit praesentiam , in creatura subsequitur L nam creator prius creatqtiam rei sit praesens .. Secunda , quod. creatoris. praesentia intima est ad effectum suum ; creaturae vero extrinseca; creator enim ipsam entis medul-Iam procre it , ideo intimus est; at meatura circa rem magis agit , quam in re & ideo extrinsecus tantum adest. VIII. Plura pro hac veritate coΠ- gerit Patrum testimonia Thomassin ..
Theologic.. D emit. lib. s. cap. 4. Duos
proseram , Nillanum , & Damiscenum . Primus enim lib. de ani in t , , inquit, natu es intelligibilis fuerit in babitudine- ad Iorum , vel ad rem in oro tam , abu λ dirimus illam ibi esse propter operationem eius , quod ibi est , lorum pro habitu liue . iis operatione fu- menter. Ckm enim dicendum esset , ibi speratur , Licimus ibi est. Quid aper tius p Damascenus autem tib. r. si iei rib. eap. IQ, ubi de Deo : Ipse fui
P super omnia eminens, ipse eontinens omniα. meimus autem in loco esse , cla dieitur Ioeus. mi , uba ejus mansfestast operatio Ipse enim per omnia purὸ , impermixtibiliter meat s omnibus sua operationis consortium tradit , seruudi muni rususque aptitudinem , ω eaparit iis virtutem .. Dicitur igitur Dei Deus , qui plus. participat operationis ebur, c gratia. Iti Dam.1scenus
IX. I is ergo & rationibus , & auctoritatibus muniti Discipuli D. Thomae, non soliunt praesentiam Dei adinstruunt ex ejus operatione, sed etiam hanc it, exigi. existimant, ut in rebus existat , qu bd si Deus in illis
non operaretur , illis praesens non esset; imo illae non essent. Et hoc eκ Nisseno
Iunt praetera , quod sciit res corpore Aconstituitur praesens loco per contactum suae quantitatis ; ita res spiritualis fiat praesens loco per contactum suae virtutis: contae ctus autem virtutis est operatio ia Tandem concludunt, quod si Deus se est in loco. , seu verius in creatura sua, iit non sit in illa tanquam contentus, set tanquam continens eam ,. non tanquam dependens .
sed tanquam iaciens eam 1 se dependere , ciuia enim Deus, contineat, & saeiat 1 se res dependere , quiae in eis. operatur , dando eis , & conservando in eis esse consequenter in re ut in loco sit per operationem: . ut idem . sit dicere et Deus his opera lur, ac dicer
Deus tu es.. - Ι ΩRationes Scoti solata Biicit primd Scotus. Agens, si 'maximae est activitatis, potest agere in aliquid, etsi secandum substantiam distet ab illo , ut patet illa Sole , qui agit multa in visceribus terric ,& tamen Sol in visceribus terrae Ilo
est, sed in Caelo valde distans ; Atqui Deus est aiaximae, imo & infinitae
138쪽
virtutis; ergo potest agere in rebus, etsi non sit in illis , & licet distet ab illis: ergo ex operatione Dei ilicre Iuris noli colligitur, quod secundum substantiam Deus adsit illis.
Respondeo, maiorem veram eue de agente , quod Operatur per virtutem
a se extra se diffusam ; tunc enim uuanto mi oris activitatis est agens, etsi secundium substantiam distans, quia tamen virtute a se effusa contingit illud , in quod agit , porcii Jn eo ag
re , ut patet in Sole , qui cu in agat per lucem , calorem , aliasque virtutes extra se effusas , operatur in visceribus terrae , quin arguatur , ibi subnanistiam Solis adesse , ted ejus virtuten tantum . Secus vero de agente , quod operetur per virtutem , quae sit sua . substantia ; ttac enim si virtus agentis adest ei, in quod agit, oportet, ut ei adsit quoque ipsa astentis substantia. Cum ergo Deus agat per virtutem non eκtra se effusam, sed per Virtute ira, ouae est sua substantia 1 agit enim acti O- ne formili ter intra se immanente, de solum virtualiter et ranserunte ideo risua actione adest, adsit etiam sua substantia , necesse est . Et insto argumentum. Agens, quod agit virtute a se effusa, oportet, ut sua vir lutc praesens sit ei, in quod agit , alias no ageret, si agens aliquomodo non coniungeretur passio , ει movens mobili, di illud non tanseret; ergo agens per
virtut , quae sit sua substantia , debet conjungi , & adesse et , in quod agit, secundum substantiam.
XI. Hic nota, causam debere coniungi, & adesse effectui, Nel per suam
substantiam, vel per suam virtutem, non oriri ex limitatione , ut putat Scotus, sed ex ipsa natura , & essentia caui e . Sicut enim forma non potesta tua re in iter iam, nisi ei coniungatur , ita nec agens potest in aliquid agete,
nisi virtu: e sui illi conjungatur, & ei adsit : si enim illud non contingat, nil in eo aget: sic eisentia divina non caulat in intellectu visionem beatam , nisi ei conjungatur, nec Persoria Vcr-
bi esset prine tum operationum in Christo, nisi ei intime, & hypostatia
ed uniretur. XII. Dices . Falsum est, Deum age re per virtutem , quae si eius substantia ; Nam ad producendam gratiam in anima pueri utitur aliquo extra seo, nempe Sacramento Baptismi et cur ergo etiam ad producendum esse in creat ra , illudque conservandum, non P tarit uti virtute extra se diffusa pXIII. Respondeo negando assumtiim. Ad prob. conc. anteceaenti, nego conis sequentiam . Bene enim pol est Deus per virtutem a se diffusam in instrumentum gratiam causare , non vero per virtutem a se diffusam causare esse, illudque conservare. Et ratio est, quia virtus causativa gratiae, utpote
instrumentalis , bene potest esse cre , aa, S lita tala, & extra Deum diffuti; At non sic virtus ἀausativa esse , di conservativa illius , sua tenus a Deo est. Ratio autem huius est . iasia est. ut correspondet divinae virtuti est in sub ratione esse, 6e ut immediate conis
tradistinctum a nihilo, & si virtus divina illud non tangeret, rueret in nihilum; nulla autem vimus creata ρο-
test resse cere ens, seu eo, ut , nihilo distinetum, & ita, iit, si illa illud non
contin steret, Tueret in nihilum e nam nulla virtus creata potest esse productiva totius immediath ex nihilo , alias esset creativa, neque Ialis, ut si
ejus concursus deficeret , esse rueret in nihilum. mare D. ThomaS 3. ro I gentes cap. 68. ex hoc probans ne-eessitatem conjunetionis Dei agentis cum creatura, in quam agit et Neeesse
es t inquit in ut eausi agens sit simuI
eum suo effectu proximo se immei rato . In qualibet autem νe es aliquis ess ctus proximur , 9 immediatur ipsius Dei. Ostensiam es enim supra ira ferundo i cap. at . in , quῖd solus D. ur rreare potest. In qualibet autem re es aliquid, quod per
ereationem eausatur s in rebur quidem rorporalibus prima materia ψ in rebus autem ineorporeis simplices earum essen-
ιia , ut ex bis apparer , qua in ferundo
139쪽
144 Ouaestio IV. De Divinis Attributis .
seap. x s. sint determinata . oportet bisur simul Deum a sese omnibus rebus, prasertim cam ea , qua de non esse ad esse prodiseu πων , mutiuM , semper in is eo eνωι : ut ostensum est cap. 6 s.
XIV. objicit secundo. Si erimponsibile Deus tantium esset in Coelo, ponset operari in Terra , & in Insono; ergo si possiet agere ubi non est , non
insertur ejus praesentia in rebus ex mperatione . Antecedens probatur. Si Deus esset tantum in Coelo, posset vel-
Ie distans, & intelligere dinans ; sed
Deus agit per intellectum , & voluntatem ; ergo posset agere &c. XU. Re6ondeo negando antecedens. Cum enim Deus non operetur per viris tutem a se diffusam , maximE dunt operatur, & conservat esse , ut dictumeli , sed per virtutem , quae sit ipsia substantia Dei, non operaretur in Te ra , aut in Inserno, nisi ibi esset: unde Psalmo r38. saepe laudato pro rati ne , quare Deus ut in Coelo , & ilia Inferno adsit, adducitur ejus manur, es dextera, eius nimirum operatio.
Hi ne nee posses in caciter velle , nec practich operari in illis locis, & i
illis non esse ; quia eum operatio statuat Deum praesciitem ubi operatur , velle operari . 3e non esse in eo, i uo operatur, esset velle duo contra-r ictoria , scilicet non esse ibi , & esse ibi : sicut qui vellet sua quantitate tangere locum, si ibi non esse, vellet ibi ei , & non esse ibi. XVI. objicit tertio. Si per impossibile daretur aliquod ens non productum a Deo, Deus ratione immenlita tis edet illi praesens , & ab eo inditia iis . ergo non colligitur eius praesentia eκ operatione. Antecedens probatur . Nam ens illud non productum
esset alie ibi; sed immensitas Dei, utpote infinita , ad omnia se extendit; ergo &c. XUII. Respondeo, negando absoluthantecedens , sumtum de praesentia , &indistantia positiva . Sicut enim si ab aqua existente in vase separareLur perim ossibile, vel possibile quantitas, non esset ainplius in vase tanquam in loco positive, quia deficeret illi quantitas.
ratione cuius tangit superficiem corporis ambientis, & est in vase tanquam in loco : ita cum operatio sit ratio , sua Deus tangit Creaturas , & est in illis, si respectit alicujus creaturae Deisus non operaretur , non ademet positiva illi , sed ad summum sundamentaliter , & negativE . Uerum hoc id in argumentum in adversarios converto. Si enim per impossibile Deus non esset immensus , si tamen produceret aliquam creaturam , illi fieret praesens; ergo non est illi praesens ratione immensitatis, sed Operationis. XUIII. Sed dices. Omnipotentia , cuius actus est operatio, est attribu tum distinctum ab Immensitate , cujus actus est esse ubique : illa enim pertinet ad lineam operandi , ista ad lineam essendi ; si ergo Deus non operaretur in creatura , dummodo esset immensus, adhuc effet in illa. XIX. In hoc divisos invenio D. Τlio mat discipulos. Non pauci volunt, Immensitatein non elie attributum diversum , sed munus inadaequatit m omnipotentiae; esto enim operari, & esse, absoluth sundent lineas diversas; non tamen operari, & esse in rebus; nam Deus non est in rebus , nisi per operationem. Et isti negant antecisens.
Alii autem admittunt antecedens, permittentes , Immensitatem , & --nipotentiam esse duo attributa virtualiter diversa ; Immensitatem talnet . non esse rationem Deo actu existendi in rebus , quia Deus ab aeterno immensus suit, etsi in nulla creatura esset. Est ergo immensitas ratio sormalis in actu primo, per quam potest in rebus existere , supposto, quod eas Deus producat ; unde isti volunt immensitatem praecedere operationem, sicut actus primus actum secundum . Ego. autem hac in re duo distingum rem : nimirum ipsam sormalem praeis setitiain omnibus rebus, seu ubi qui tatem, de hanc dicerem esse actum proprium
140쪽
prium inunensitatis, euius actus est .sistere Deum praesentem omnibus Iocis:& insuper rationem proxime iundantem talem praesentiam, & hanc dieerem esse iplam operationem , seu contactum virtutis, qua Deus tangit res, eas creando, vel in eis operando, quod est proprium omnipotentiae ; & iuxta hoc respoti sum omnipotentia , ea usque operatio praecedit , Immensitas uero , eluique exercitium subsequitur . Sic etiam in Corporibus prius natura est tangere locum per quantitatem , quam esse in loco praesentem , seu ubi catilm , eum hoc laudetur in illo. Hinc sicut Deus ab aeterno erat omnipotens , quamvis extra se actu nihil operaretur, sic erat immensus, quamvis nul-Ii extra se actu praesens es' t.
quid esse, quam Operari; ergo prius est esse in loco, quam operari iii loco. Respondeo, negando consequentiam, quam iusto sic. Prius intelligitur corpus esse , qu m esse ubi catum et ergone prius intelligitur eorpus esse in loco, quam esse ubicatum in illo 3 sicut ergo noc non valet; quia esse ubi catum , seu else quantum est id, quo res coris oratis ponitur in loco: ita nec vale-it in nostro casu , quia operatio estratia sundans praesentiam Dei in re
6. III. Au Deus actu sit in spatiis imaginariis.
gunt Theologi immensa quaedam spatia vacui, & inania, quae imaginamur else extra Caelos , quaeque pqssent repleri corporibus , si Deus ibi, ut potest, illa produceret. Sic ante huius Universi sabricam finhimus, suilla quiadi in vastitatem inanem , &vacu im in spatio, quod nunc occupat Uaiversam . De utroque hoc spatio imiginario quaerimus , an Deus sit, vel suerit in illo actu , Se formaliter prαsem. Seu, an Deus de facto sue-
rit in his spatiis , in quibus est modo
Universum , antequam Mundum conderet , de an mod4 actu sit extra Co Ios , ubi adhuc nihil produxit . Hoc ut melius explicem ,
se ei se. extra Coelos, εe in matiis imaginariis . Primb actu , 8e positivὶ, illi , ut sit a fluit iter , de politivE praesens illis spatiis imaginariis , quae fingimus
suisse ante mundum, vel in dextra mundum , eo pacto , quo praesens est modo toti huic Universo. Alio modo negativE tantum , de landimentaliter, quatenus vis locativa Dei non coamciatur ad hunc Mundum , sed est potens alios, de infinitos Mundos sua substanti 1 replere, si placeret illos con
XXIII. An extra Mundum inan spatium adsit, dubitatum 1 Ueteribus Philosophis suit, ut ostendit Eusebius
thagorei enim extra Mundum inane os tium esse volunt , quo MNudux , atque uniὸ respiret. Stoirι in ι tum, am
mensum aliquod, in quod Munius ipse eonflagratione di solυatur. Posidonius non infinitum quoddam , sed e usmodi ta tum , quoἀ ei distutioni sus iat , ut
doeet Iibro de Inani primo. AHistoteles In ne quicquam esse negat: D Plato tam ex tra , quam intra Mundum , Inane repu
diat. Haec Eusebius. Et certὰ Arist teles lib. I. de Caelo cap. 3. neque Corpus eκtra Coelum posse esse, dicit, neque locum , nequet vacuum , neque tempus. Plato etiam in Phaedro Stesichorum narrantem induci P, supra Co lum quandam esse regionem amaeniisi mam , cujus pulchritudo verbis explicari nequeat. Hanc tamen sententiam Cleomedes reprobavit, adierens, extra Caelos dari vacuum quoddam nullo Corpore repletum . Hoc ergo suppo
spatiis imaginariis rundamentaliter , denegati vh. Immensitas enim , seu vis r pletiva Dei non eo aretatur , cum sit infinita , intra ambitum , dc anaustias huius