장음표시 사용
71쪽
ues II. De Polytbeis apud Chrisianos.
mala autem fine bonis esse mis possunt.
Sa enim non noeent, mala non sunt. Si autem notent , bonum minuunt , cr si totum eonsumunt, nihil natura remanebit , ειιι noceatur et ac per hoc nee ma
tam erit, ὀ quo noceatur . Haec Augustinu Sas. III. adversariorum motiva di pantur.
XXIII. D Rimum Marcionis arpu-α men: um erat. Si Deus bonus, ac praescius futuri est I cur hominem labi in peccatum pastus est, ac tantum malum ab eo non avertit, cum posset Ita apud Tertuli. lib. a. ad-
tulliano ibi e. s. 6., T. Deum crea si
se hominem libero praeditum arbitrio, sive ad bonum, sive ad malum, unde si lapsus suit, sua voluntate libera lapsus est . Poterat quidem hominem,
ne laberetur tenere, sed id non praestitit, non quia non nus, sed quia non debuit. Deus enim ex quo sumis me bonus, non potest quidem peccata essicere, aut velle, potest tamen, semel ac homini concessit arbitrium, ea permittere: Si enim hominem detineret, ne peccaret, videretur retractare quod ipsi concesserat, nempe liberum arbitrium , aut praescius non fuisse , quda eo usurus emet ad malum . Ita
Tertullianus cap. 7. Si enim intercessisset inquit rescidisset arbitrιi liberta-δem , quam rationetoe bonitate permia
ferat .... Nonne tune magis deceptur ex
imprasesentia futuri videretur, eism ob siisset y ω quod quasi ignorans , quomodo evasurum esset , indulseraι , quismon diceret 'Aliter respondet S. Augustinus II. 34. de Civit. Dei cap. 1 . mod in potestate quidem Dei suit , ut nequeis Angelus , neque homo caderet . Sed
Loe eorum potesati maluit non auferre s
atque ita , Ur quantum mali eorum fuisperbia , O quantum boni sua aratia Pateret , ostenderet. Et Serm. 16. ali 31 In de verbis Apostolit Irae mori linquit
esendere voluit Deus homini, quia is Ieret liberum arbitrium sine Deo.
XXV. Dices . Si homo factus suit ad imaginem Dei , & eius anima spiritius Dei est ; si malus fiat homo; cur
malus non erit Deus δXXUI. Valeret hoc , si homo fieret malus per ea , quibus est imago Dei, & non potius gelendo in se imaginem Dei, & ab ejus spiritu, & reis 8u Ia recedendo. Homo quidem est ad imaginem Dei, sed non est imago Dei
periecta. Porro ait Tertul I. cap. 9. imago veris ali non usquequaque adaqu bitur . Aliud est enim fecundum veritatem esse , aliud ipsam veritatem esse, o
Sie ct a flatur , quum imago sit Spiriatus , non potes ita imaginem Dei eominparare s ut quia Peritar, ides Spiritus , ides Deus , sine delicto es: ideo te adflatus . ides imago non debuerit admiasse delictum o videatur Tertullian. ibi pulchrE rem hanc exponens. Interim audiatur D. Tho. p. p. q. o 3. ar. I. ad 2
ubi ait, quod aliter est Imago Dei Filius Dei, aliter homo. Filius Dei essimigo perfecta , perfectὸ implens illiad, euius imago est. 2 ideo dicitur imago . O nunquam ad imaginem . Homo veris ,
ω propter similitudinem dieitur linago , O propter imperfectionem similitudinis dieitur: ad imaginem. Es quia Amit ludo perfecta Dei non potes es , nisi imidentitate natura, imago Dei est in missus Primogenito . μυι imago Regis es in filio suo eonnaturali. In homine autem , sicut in aliena natura, sicut ima go Regis in nummo argenteo ἡ ut patellper Augustinum in libro de deeem Choris dis e. 8. mare sicut in nummo potest
imago Regis obliterari , sic & in homine imago Dei , quin Deo aliquid
dest. XXVII. Secundb obiiciebant. Deus 1 primordio severus fuit ; ergo nolia natura bonus. Respondeo. Deum prius ergat hominem sese exercuisse , effundendo ii eum divitias suae bonitatis, quo osten
72쪽
dit, se esse natura bonum. si po
stea exercuit in hominem suam seve ritatem , hoc non fuit ex natura Dei praecis d. sed ex hominis delicto , quod Guia iustiis punire debuit . Prior saltaeertullian. lib. a. adversus Marcionem eap. ix. bonitas Dei fecundum naturam , severitas pserior feeundam causam. IIIa ingenita, hac aeeadens: illa propria , ho aceomodata cte. In severitate tamen adhuc bonus , quia Iustus : Iustilia , non speetes solummodo , sed tutela reputanda es bonitatit, quia oonitar, nisi junista regatur, ut Iustis sit , non erit bonitar, si inissa sit. N. - ώiI enim bonum , quod i usum s bο-
num autem omne , quoι iustum .
XXVIII. Tertio obiiciebant. Deus
Creator pronunciat se conditorem im-lorum . Amos 3. v. 6. si erit malum in Civitate, quod non fecerit Dominus . de Isaiae 4 s. v. 7. Ego Dominus creant
Respondet Tertullianus loco laudato cap. x 4., Deum se pronunciare aiictorem malorum poenae , & supplicii, non culpae , ac deli et i, quin imo haec per mala poenae curat avertere. Malorum cumae auctor est Diabolus ; Malorum poe .e Deus creator et qua quidem mala sunt iliis , quιλιι rependum tiar . Ceterum suo nomine bona qua j-na , cr bonorum defensoria , ω delictorum inimira , atque in boe ordine Deo digna. Idem S. Augi illinus lib. contra Asimantum e p. 26. Ita ergo , inquit , Deus malum facit , quod non ius Deo malum est , sed eis , in quos Vindιcat . . . Quamvis enim matum fit Gebenna damnato : Finitia tamen Dei bona , ω ipse fruct ιι es ex arbore bona .
XXIX. obiiciebant qliarib Marcionitae . Saevus est , qui visitat iniquitates Patrum in filios: at is erat Deus
Conditor Exod. xo. rers. s. Ego sumis Deus tuus Z. Iotes visitam iniquitatem Patrum in filios . Ergo escc.
Respondet prim5 Tertullianus ibi
cap. ID ne ando maiorem si enim benedictio P.ιtrum semini quoque eorum estinabatur , siue ullo adhue merato e
ius, cur non se reatur Patrum in filior quoque redundaret y Sicut gratia , ita cros a. Respondeo secundi, , m norem esse veram, si filii imitentur iniquitares parentum; secus vero si noli imi tentur . Ita idem Τertullianus loco
laudato , S. Hieronymus in cap. IS. Ezechiel. , & S. Augustinus contra δει-
mant. cap. 7. Quare comminationem
Exodi laclaria explicans Laechiel eap. t 8. post multa de impio , & poena eius praemissa subdit. Quod si genuerit
filium , qui videns omnia pcreata Patrix fui, qua fecit, timuerit , non fere
rit simile eis .... hie nctu morietur tu
iniquitate Patris fui , sed vita vivet. Respondetur tertio cum S. Hieronymo , loco citato , laudatum Exodi textum
indicare potius Dei patientiam , &misericordiam , qua puniat, sed disserat sententram puniendi, quan saevitiam . Denique cum poena esset
tanuam temporalis, & filii aliquid Patris snt: saevum non est, sed iustum , ut poena debita parentibus redundet in filios : hoc enim & in hiinianis contingit, dum saepe ob delicti ina parentis spoliamur bonis, exules vagari coguntur & filii. XXX. Obiiciebant quinto . etsi o- modo bonus Deus, qui Tationis legem
indixit: qui multos cibos vetuit, qui tot sacrificiorum , atque oblationum onere suos praegravavit talis erat Deus Veteris Tenamenti. Respondeo ad singula. Primo Iegem talionis , qua jubebatur , ut oculus redderetur pro oculo, dens pio dent eo, latam fuisse , non ut iniuriae mutuis exercendae licentiam daret, sed potius
ut violentiam paris poenae metu coerceret : Nihil enim amaritis i inquit Tertullianus citatus eap. 18. in quia γα
idipsum pati , quod feceris alias . Secundo, lex illa lata fuit, non ad pro vocandum furorcm vindictae , sed potius ad limitem ei praescribendus ;ne scilicet offensus rependeret poenam culpa graviorem . Ita S. Augustinus
contra adimantum cap. X. , & lib. I9.
conira Fausum c. as. Oculum linquit
73쪽
pro ocula , dentem pro dente , non fomes, sed limes furoris est g non ut id , quod sopitum erat, hine aerenderetur g sed ne id , quod ardebat, ultra extenderetur. PO-pulus enim ille rudis graviorem pro onfelici vindictam suin sisset. Qirare ad seς-nandum surorem , praescriptum fuit, ne ultra offensam esset vindieta ; donec Evangelio adveniente totalis Offensae condoliatio persectiori populo suaderetur ἀHiue t S. Augustinus contra Adimantum cap. citato duorum Testamentorum disserentia demonstratur : sed ambo
rum tamen ab una Deci eonstitutorunta ,
sicut enim Pater aliqua permittit puero , quae non permittit adulto ; sieidem Deus aliqua toleravit in populo Judaico , quae non toleravit in Christiano. Eadem ratione repudium uxoris Iudaeis permisit, Christianis prohibuit, ut ipse Christus Matth. I9. te statur, Si S. Augustinus lib. I9. eourra
XXXI. QIod spectat certorum Ciborum interdictionem , ostendit etiam , bonum fuisse Deum , quia, ut ait Tertullianus es. I S. citato: haec exercendar continentiae cauSa praecepta erat,& ut huius beneficio ad caeteras virtutes Populus ille formaretur. Addit S. Augustinus Itb. 6. contra Fausum cap. 7. qudd certi cibi interdiceban Iur , non qu bd natura essent immundi , sed ad mysticam significationem.
Quod enim in veteri lege animalia , quae non rliminant , immunda vocentur, hoc non natura, sed significatione dicitur, quia significant eos, qui
chm libenter audiant verba sapientia, Iobyra de his omnino non euitant.
XXXII. Multitudo alitem Sacritaciorum fuit , Deo imperata ob bonum hominum, ut hisce sacrificiis, & o lationibus delenius , ah Idololatria , ad quam pronii v erat, Populus ille coerceretur. Ita Tertulliania lib. E. eontra Mareionem citato cap. I S., Θ 19. , &Gregorius Niri anzenus orat. qt. Sic
etiam , ut eum arctius sibi devinciret,& subditum haberet, tot praeceptis
XXXIII. Neque dieatur, sacrificia illa fuisse mala, quia simillima Sacrificiis, quae falsis numinibus offereban
Nam respondet S. August nus m. 1 eontra Faiolum capia ar- qubd sacrificia Paganorum fuerunt mala, quia salsis Numinibus , seu verius Daemoniis Oiserebantur , sacrifici .h verb Hebraeorum suilla bona , quia offerebantu cvero Deo. Sicua autem ait Augustinus laudatus a non ideo eautemnendἀ- ω v I Glesanda ea virgin tas Sanctimonialiuis, quia ch Vestales Virgines Deo runt e sic non ideo reprehcndenda sacria a Patrum , quia sunt ω Sacrificia A. G utium . sauia sicut inter imas Virginiis tales multum disat , qu.tmvis nihil alius di et . nise quae, eui voveatur, atque reddatur e M inter farrisicia Paganorum , ω Hebratorum multum disrat ,
eo ipso quod hoc solum distaι , quae, cui sint immolata , ω oblata et illa fellieet
superba impietati Damoniorum id sum sibi hoe arroganιλ- , quo haberentur Dii , quia diDinus honor est satri dictum trita vero uni Deo , ut ei asserretur simia itu ci promittens veritatem saerificii , eui erat offerenda ipsa reddit a veritas in
Passune Corporis , or Sanguinis christi. XXXIV. Neque dicas iterum . Si idem est Deus veteris, ac novi Test menti, cur sacrificia , Oblationes, caeteraeque observantiae , quae praeceptae erant in veteri , sunt abrogatae , &pio hibitae in novo Hoc certe probat , non esse eundem Deum utriusqueis , ali 1s sibi contradiceretia
Respondet S. Aua ustinus lib. I v. eonistra Faustum cap. IS. In veteri lege
praecepta alia fuisse moralia, alia cae-rononialia , quae adhibebantur in si-guram illius, qui venturus erat, nempe Christi. Pruna aeque observatarii rin novo, ac in veteri, & talis est D calogus , ad quem l aepe provocabat Christus. Sccunda vero, cum lain lintimpleta , non amplius Observari debent . Nec ideo secum pugnat Creator, ciun vario in st .itu varia tradidit
praecepta, inquit S. Ausustinus lib. 31.
74쪽
mni a Fausum eap. 24. Nam sicut ager Diabolo hoe dictum fit, sed de Unim j n. is debet reprehendere medicinalem δε- forum Deo, o Ise legendum a cludd in s=inam, si aliud illi hodie praceperis, Credulorum seculi huius excaecavitaIlud erus I probibens etiam , quod ante Deus sensus ζ Futurum enim seculiari praeeperat ; sie enim se habet fana ἐξ non habet ineredulos , sed prasens dum-6ur eorporis ratio: ita genus humanum taxat : Quod si ω aliter quis tegejus ab Adam usque ad finem feruli, quan- Deus seculi huius ; neque hoe reprobendia eorpus , quod eorrumpitur , 'gravat sionem habet e non enim boe ostendit , animam , agrum , atque faucium , non ipsum butur dumtaxat fetuli folism esto debet divinam reprehendere medicinam, Deum ἰ nam etiam Deus Celi dicitur , , si iis quibusdam Φοe idem , in quibu6 non es folius Caeli Deus Ωuomododam vero aliud prius , aliud posterias igitur exeaea υιι' nunquid Gmaesa sui observandum pracepit, prasertim, quia- σή εος impellens' absit. Sed permirt ni ., se aliud praeepturam eo promisit , ese concedens. Haec Chrysostomus. XXXV. Obiiciebant sexto. x. Co- XXXVII. Verum S. Au Eustinus abs rinth. 4. v. 4. dicit Paulus: In quibus
Deus hujus feruli eκegeavit mentes Insidelium . Et Christus Ioan. Ia. U. 3I. Nunc Princeps hu mr mundi eiicietur Dras .
Dantur ergo duo Dii, nempe Deus hujus seculi. Princeps huius mundi, oui spiritualix caecitatis auctor sit, & in lorum , dc Deus bonorum omnium sons. XXXVI. Respondeo , S. Irenaeum Iib. 3. adversus hareses eap. I. Opinari ,
in iis Pauli verbis , ut in aliis sperbaton , seu vocis transpositionem esse, ac debere sic coniungi, Drus exeaeavit menter Infide ivm huius fruti. Quam expositionem probat etiam S. Augu
stinus I b. xi. contra Faustum rap. R.
Nec id ed tamen Deum e se malum , quia excaecatio illa poena est ἰ nee hoe fa it malitia , sed iustitia . Hoc idem sentit S. Io innes Chrysostomu humil.
8. in x. ad Corinth. dicens : Quid autem est Deus se uti huius y Ma onita dieiant , de opifice lupo solam , cr no=L. bono hae dicta esse : narraue enim , eis Deum quendam ius um , non bonum. Manichai vero dicunt, Diabo, iam hὶe diei , volenter , valde absurdὸ , alium Opificem introducere , prater eum , qui ea. Solet enim Seriptura voeare Deum , nouis dignitate eius , oui sic appellatuν , sed ab insemitate fudiditorum , ut quando Mammona Dominum dieit , ve erem Deum. At non ob hoe simpliciter , vel venter Deus , vel Mammona Domi-
nur , sed illorum , qui sibi se subiieiune. Caterum nos dicimus , quad neque de que ullo scrupulo admittit, etiam lapsverbis Deus huius fertili non intellisti Deum Creatorem , sed Diabolum , qui mentes Infidelium malis suasionibus,& tentationibus excaecat . Uideri potest lib. 1 I. eontra Faunum eap. v. , &lib. I. rontra adversarium inis , c, Prophetarum eo. r. cui adhaerent S. Cyrillus initio lib. I. rontra Iulian. , M a te omnes Tertullianus Iib. s. eouir Marcionem eap. II. Ac demum S. Thmmas in ca out 4. seeundae ad Corinili. Iea. r. , se prim. pari. qu. s. 63. art. I. ubi ait: Dieitur autem Diabolus Deuthullus feruli, non ereatione s sed qui
ferulariter v Pentes ei ferviunt, eo mo
Eodem etiam modo a Christo dictus suit Diabolus Princeps hujus mundi rsuta homines illi dederant supra seis ipsos Pi incipariim , eum colendo ut Deum , vel illi vitiis serviendo, qui tamen per Christum erat eiiciendus soras. Ita intelligunt S. Ioannes Chrysostomus homil. 6. in Dann. , & S. A u-gustinus lib. de Agono Chrisiano eap. I. dicens: Princeps huius mundi mi ui es foras ἰ non quia extra mundum missus es , quomodo quirim haeretici pulant . sed foras ab animis eον um , qui eobarent Verbo Dei , non diluunt mundum, ,euius ille princeps es .... non quia ipse Dominus es huitis mundi s sed Prineeps cupiditatum earum , quibur eoncupiscitur omne, quod transit.
75쪽
XXXVIII. Obiiciebant septimb. Bonus Deus non praecipit sornicationem , non mandat rapinam , & fraudem et atqui Deus veteris Testamenti praecepit
Prophetae Oseae fornicationem c. I. V. E. maee , fume tibi uxorem formeari mis ,
Er De sibi filios fornieationum . Mandavit rapinam , & fraudem Exoae. Ir. duin jussit Hebraeis, iit peterent Vasa aurea , & argentea ab AEgyptiis, & ea raperent. Probavit etiam fraudem, &mendacium , quia Exor. r. benefecit obstetricibus , quae mentitae sueruut Pharaoni: Ergo &c. XXXIX. Respondeo ad primum
eum S. Augi istino lib. xx. eontra Fas
sum qui pro Manichaeis idem opponebat cap. So. Non praecepisse Deum Oseae , ut cum muliere illa fornicaretur, sed ut cam , quae sornicata prius erat , ad meliorem frugem commutatam duceret uxorem , & hoc ad Sacramentum , nimirum ad vocationem Gentilium significandam . Uide eundem Sanctum Doctor ibr eap. Sp. Dici etiam potest eum S. Thoma
X. 2. qu. 94. ar. s. ad 2. , & exu. IOD. arr. R. ad 3. qu Ad Oseas accedens ad uia xorem fornicariam , veI adulteram, non es fornicatus , nee matbatus , quia accessi ad eam , qua fua reat seruudam mandatum divinum , qui es auctor insistitionis Maιrimonii .
XL. Eadem ratione Hebraei petentes ab . yptiis, & secum asportantes vasa aurea , & argentea , rapinam non admiserunt i quia , ut ait D. Thomas locis laudatis, Furtum est acceptio rei alienae, & non suae; qui autem accipit ex Mandato Dei, qui est omnium Dominus , jam non accipit rem alienam , sed jam suam. Addit Tertuli.
lib. 2. contra Marcionem cap. 2 o. NOIL.
fuisse rapinam , sed mercedem laborum et Reposcinit inquit a Iuutii de
Hebrais vasa aurea , or argentea . Co na , HArsa mutuas petitiones instituunt,nile antei , sibi inerreris restitii oportere illiui operariae fervitiatrs , pro Laterinis deductis , pro Civitatibus , Villis adiasicatu . Ex quo concludit et actu irae utrinqe per legatos, ει tandemptios praetiosae illi suppellectili lenun
men , hoc permissionem suisse potius ,
XLI. De obstetricibus respondet
S. Τhomas a. a. quas. o. art. I. ad A. qiiod Obserrices non suus remunerata promendacio, sed pro timore Dei , Ur benevolentia , ex qua processiι menda erunta Punde signanter dicitur Exodi I. Et quia timuerunt usetrices Deum s id est non interficiendo masculos Hebraeorum , ut eis praeceperat Rex AEgypti adissavit illis domos . Mendacium vero polea se quens non fuit merιι orium . Haec Divus
XI. II. obiiciebant octavo. Deus I daeorum sibimet erat contrarius. Pi hibuit operari Sabbato ; deinde iussit Arcam circumferri Sabbato . Vetuit
fieri Simulacra ; deinde Moysi iussit,
ut saceret effgies Cherubim , ac Serpentis . Erat inconstans , quia obli
xius paenitentiae. Gen. 6. v. 6. panuuit eum , quod hominem fecisset ras ι erra . . Reg. I s. v. I I. Paenitet me , quod comsituerim Saul Regem . Jerciniae 16. V. rv. Et paenituit Dominum mali , quod Lemur fuerat adversum eos . Erat etiam
ignorans, nam quaerens Adain Gen. 3. v. p. dicebat , Mam, Adam , ubι es r& ad Cain, Gen. 4. v. v. : Ubi es Abed frater tuus ' & de Sodomis . Gen. IS. v. I. Descendam , ω videbo, utrun
clamorem ... opere compleverinι.
XLIII. Respondendum est ad haec omnia. Ad primum dico, Deum pr hibuisse die Sabnato opera servili vi ,
non autem opera Religionis , & Caritatis . Sic respondet Irenaeus lib. 4. adwrsus hares cap. IO. Tei tuli. lib. 4.
contra Marc. e. p. LI. Concordat S. August. lib. eontra Mimantum cap. 22. a L
serens exemplum Chiasii , qui hominem sanavit die babbati. XLIV.
76쪽
' XLIV. anod Simul aera spectat, renpondet Tertullianus lib. 2. eontra Mare. eap. 22., Deum illa vetuisse, ut Ido
Iatriam cohiberet , subiicit enim : ω
non aiorab s ea . Cherubin autem, &Serpentem fieri iussit; non ad adorandum , sed illa in ornamentum , istum in remedium. Quare cum comperisset Etechias, Hebraeos abuti illo Serpente ad adorandum , illum confregit A.
Reg. 28. v. 4. , & laudatus est.
XLV. Neque qubd dicatur, Deum poenituisse , arguitur inconstantiae . Alio enim sensu Deum dicitur poenitere, alio homines, illum metaphorice, istos proprie. Ita Τertullianus citato libro eap. 14. Cui consonat S. Augustinus lib. r. contra adversa r. Ieg. , se Prophet. cap. 1 o. Non enim linquit A. ut hominem panitet Deum , sed sicut
Deum ; quema modum non sicut bomo irascitur , nee sicut bomo miseretur , nec stur homo et,elat, sed omnia sicut Deus. Pςnitentia Dei non es post errorem e ira Dei non habet perturbati animi ard rem di Misericordia Dei non babet compatientis miserum eor , unde in latinata ingua nomen aecipit : Zetur Dei nonia habet mentis Ilvorem . Sed Panitentia . Deλ dieitur rerum in ejus potestate eo μsitiatarum hominibus improvisa mutatis rima D i es vindicta pereati : miserito dia Dei est bonitas opitulandi r Zerus Dei est Providentia , qua non sinit, ror , quos subditos babet , impunδ amare quod probibet tDe. quae explicat D. Thomas
a. p. q. rv. ar. 7. ad x. dicens : Illud w rbum Domini t poenituit metaphoriac intelIigendum est secundi m simitum diuem nostram : etem enim nυν poenitet , ἀιγiruimus , quod feeimur .... sic igitur
Deus paenituisse dieitur feeundism similia
tudinem operationis is inquantum Bomianem , quem fecerat, per Diluvium a faeie terra delmis. Haec D. Thomas. Sic
poenituisse dicitur, constituisse Saulem Reaem, quia ipsum amovit a Regno. XLVI. Illae autem voces Divinae ras.im , ubi es y non sit ni nescientis, Mideo ipsum qita ritando clamantis. Nec enim lait Tertuli. loco allato cu. 21. simpIiei modo , ides interrogatoris fons legendum es o Adam . ubi es ' sed impreρD , ω inrufis, ct imputatiυο : Adam , tibi es t ides in perditione es , jam hic
non es , ut increpandi, cse dolendi ex iatur voκ H Igitur interrogabat Drux ,
quasi lueertus , ut , Θ bὶe Iiberi arbiatrii probans hominem , in ea usa , .ut negationis , aut eo essionis, daret ei ιο- eum spontλ eo tendi delictum , hoe nomine re evandi. Idem dici potest de Cain . Consentit S. Augustinus in Psalm. xt 8. Serm. O. dicens: Quando enim dixit Deus d Adam , ubi es 8 nomtibi esset ignorabat, sed superbum inere. pabat e tr ubi tune eruet, idest , ad quam miseriam pervenisset : non scire cupiebat,
fed interrogando increpans admonebat .
Quod repetit Iib. 13. de Civitate Dei
cap. rs. qui de Cain lib. xx. eontra Fauctum cap. ro. loquens. Interrogabati inquit Deur Cain , non tanquam is ignarur, eum , a quo discat a fas tauquam Iudex reum , quem puniat.
XLVII. Similiter verba haec , descem dens ego videbo inquit idem Augustinus lib. r. quas . in Genes q. 39. I non
dubitantis, quid duorum potikr eventurum sit ; sed iraseentis ,'minantis aecia piamur, nulla quas is es: more quippe humano Deus in seripturis ad hominer ω-quitur . . . solemus etiam sie minatisre loqui : Videamus , si boe tibi fario e aut videamus , si non iIIi Deero et oe si nom. potuero tibi facere e vel sciam a idest hoe
ipsum experibor , utrum non possim . ΩΗod, cum minando, non ignorando dicit se, irati apparer effectus f sed perturbatio non cadit in D tim. Mos autem humana lotuintionis , O usitatus est, ut humana infimmitati congruat, eui Deus coaptat locutionem suam. TIM S. Augustinus.
His satis; in quibus si nimium so id prolixus apparui , ignoscat lector. Ea enim Candidato necessaria scitu existimavi, tanquam generales regulas ad multorum , quae in sacris litteris occurrere possunt, intelligentiam.
77쪽
ST tuto, Deum esse, Sthune essi
unum, rectus ordo postulat , ut scrutemur, quantum possumus ,
suid st. I ii duo duplici via possumus
incedere , vel via affirmationis, assi r- mando de Deo perseeliones, quas in creaturis videmus , purificatas tamen ab omni impersectione et vel via negationis, seu remotionis , negando de illo imperfectiones, quae in Creaturis sunt.
via nefationis incipit, seu remotionis, quia liae modus tenuitati nostiae cognitionis magis aptatur . Quare r. Conistra gentes cap. 14. es autem, inquit,etii; remotionis utendum , praeipue thiaeonsiderati me divina subsantia . Nam divina substantia omnem formam , quam inteILLIO noser attingit sua immensitare extedit et dr sie ipsam apprehendere non possumus, cognoscendo quid en, sed
aliqua lam ejus habemus notitiam , eo gnoscendo, quid non es . Tantia enim ejus notitia magis appropinquamur , quantis plura per intellectum nostrum ab eo poterimus remι vere r In hoc mi in diffrentias eius ad alia pleniar intuemur.
Hunc igitur ordinem sequentes poni
DUBIUM I. Utrum Deus sit Corpus.
s. I. Error antropomstrphitarum.
I. on desuere, qui Deo Craus,l l & quidem humanum actinge-
.1- rent , dicii proptet ea antro-ῖοmorpbita a IJOmine gra co, Antropor, id est homo , & Morpha , id est forma ,spccies, statura. Cui autem primo in mentem venetit hoc delirium, nolia adeo exploratum est . Hoc morbo laborasse quosdam Iudaeorum simpIIces,
scut & Tertullianum , qui Deum eoπ-νaIibus Iineamentis figurabant , censet
S. Thomas I. eontra Gentes e. Eo. secutus
S. Augustinum epis. Is . modo Ipo. adoptatum eap. 4. ubi cum dixisset, Tertullianum contendere, animas humanas non esse spiritus , sed corpora , ideo que generatione propagari , in it. Neque hoe Tertullianum somni se m vandum es : qui eι iam ipsum Creatorem Deum , non esse , nisi eo us , opinatuae . Hunc suum errorem passim prodit Teris
tullianus , praecipue Lb. 2. eontra Mamcion. cap. 16., ω lib. contra Praxaean cap. 7
II. Non desunt tamen, qui patrocinium Tertulliani suscipientes , dicant , eum errasse quidem in loquendi modo, at non in re: dixisse DEum esse Corpus, sed esse etiam spilitum: ita loco
citato adversus Praxeam et Q. , enim os inquit negabit , Deum Corpus esse Ies Deus spiritus sit ' Negat, Deum corpus esse visibile , habens lineamenta corporis humani ; Ita loco citato adversus Marcionem. Censent ergo eui .
dixisse , Deum esse Corpus, sumendo Corpus pro Rabstantia . seu ente condistincto nihilo, ut videre est Iib. de
Anrma cap. 7. , & lib. de Carne ChWisti cap. Ir.: ita Tertullianum excusat S. Augustinus Iib. Io. de Genes ad lit-reram c. 1 . ubi afferens causam, cur posuerit animam esse corpus, ait: timuit , ne nihil esset, is eo ur non eo fet , nee de Deo valuit a Iiter fuere is radditque, Tertullianum hunc ei rorem retractasse , dum ait: Omne eorporale possibile es s lib. de anima es. 7. De buit ergo mutare sententiam , qua paul superihi dixerat, etiam Deum Corpus esse. Neque enim arbitror , ita eum dejnpuisse, ut etiam Dei naturam passibilem cre)eret e & Lb. de hares haeres. 86. postquam dixit, Tertullianum non solum animam dixisse Corpus et sed etiam
Deum; subdit: Nec tamen hine hsreticus dieitur factus e Posset enim quoquomodo putari , ipsam naturam , subsan
78쪽
ale eo pus , emur partes alia majores, alia Minores valeant, vel debeam euitari , qualia sunt omnia , qua propriὸ
dirimus eorpora s quamυις de anima ta-
Ie aliquid sentiat r sed potuit, ut dixi ,
propterea putari Corpur Deum dicere , quia non est nihil, non ea ιnanitas , non est eorporit , vel anima qualitas , sed ubique totus , ω per Deorum spatia nulla paνtitur , in sua tamen natura , atque substantiI immutabilii r perma net . It 1 Tertullianum S. Augustinus excusC . Ut ut sit, certum eis Tertul-
Iianum , sit erravit , Α ati Opomorphltarum parentem dici no a mise , quia hi Carpus humanum Deo a cingebant; Tertullianus vero edito Deum eis e Corus dixerit: hoc tamen ei te longe ab
umano diversum asserit lib. 2. a Deo. sus Mirris is cap. 26.
III. Antro pomorphitarum ergo errorem praeformarunt Seleucus, ac Hermias Gilatat , qui Deum eise Corporeum dixerunt. Hunc suum fecit Audariis natione Syrus, temporibus V alentis Imperatoris , &-DAmasi Papae, anno 38ci., qui , ut refert Theodore ius Iib. 4. his. cap Io. stulte interpretatus haec verba faciam ιr hominem adimιginem , cis similitudinem msram , Deum hum ins forma praeditum esse ex sima υit , iis eorporir membris eireumdatum eo eredidit , Divinae Siriptura menteis haud quaquam percipient. Etenim striptura Dpo num eo humanorum
membrorum vocabula divinis operationi
bus imponis : Hactenus inquit Theodoretus. Qui Audaei errorem per Syriam amplexi sunt, Atidaeani dicti sue ruatia Audatum, csteroquin pium , ac religiosum virum , excusare conatur S. Epiphanius baures. γο- tanquim ex imperitii duriori modo prefata verba Sacrae Scripturae interpretantem , schi miti cum illum vocans , non haereti
IV. Hic error per Syriam promulgatus , pollea anno 30s. Theodotio senio te, & Siricio Papa, nequitia qtlor il ndam virorum, qui dicebantur Va
diani t seu potius Audiani, Audaei di-
scipuli per AEgyptum lath propagatus
suit, ubi Antropom Orpbrtarum non et consecuti sunt. His adhaesit Mahometes anno 63o. Heraclio Imperatore ,& Honorio Primo Papa ; qui in suo
Alcorano posuit Deum esse corporeum ens, in altissimis tamen habitantem. Contra haec deliramenta sit. . II. Veritas Catbolita. U. Γ Ico. Deus non est Corpus, ne-υ que habens membra litimana νneque ullo alio modo: sed est purissimus Spiritus . Probit D. Thomis booart. I. ex te Itimonio Christi Jo1nn. 4. U. 24. Spiritur est Deus, quod repetit
D. Paulus I. Cor. 3. U. II. Dominus
autem Spiritus est . sed Spiritus non est Corpus, imo directe conditi inguitur 1 corpore, nec mein bra humana habere potest : unde Chri ii iis linea ultimo v.
3o. Discipulis dubitantibus, num ipse esset Spiritus sub apparentia Corporis , Videte inquit manus meas , pede . . . palpate, cur videte , quia Spiriatus earnem , ct ossa nou habet. Ergo &c. VI. Si dicas, nomen spiritus significare etiam rem corpoream, ut A st. 2. v. a. Facti s es repentὸ de Coelo sonus tanquam advenientis Spiritus inbeme ris.
UII. Sed contra est. Nam Spiritum, de quo in Actis Apostolicis, esse eo
poreum , nempe ventum, flatum aeris , Indicat verborum contextus, quo describitur adveniens cum sono ad corporalem auditum. Sed talis spiritus non est Deus, verum talis, ut nullo loco sit alligatus, ubique praesens, spiritu
potius, quam corpore coIendus et subjungit enim Chi istus: veri adoratorer adorabunt Patrem in spiritu , se veritate , super qtiae D. Augiistinus traim I s. in Ioann. inquit Pater tates quaerit , qui adorent eum , non in Monte , non in Templo , sed in spirisu , veritate ' Spiritus est Deus. Si Corpus esset Dcus, oportebat, eum adorarι in Monte , quia
79쪽
euia corpor ut est Mony , oportebat, eum adorara in Templa , quia eorporeum est Templum.
VIII. Accedit, quM Deus est spiritus per se oculo corporali invisibilis . prim. ad Timoth. t. I ., & non solii in quia in altissimis habitat , ut voluit Mahumetes . Regi secutorum immortali , iissimili. At si esset Corpus praecipuE humanum figuratum , & coloratum, esset per se visibilis. Ergo Sec. IX. Rationes etiam philosophicae Deum non esse eorpus evincunt. Pri-nao . Nam Deus est primum movens prorsus immobile , ut ostensum est: at si esset corpus, non esset moven, prorsus immobile, cum non detur corpus , quod non sit mobile saltem mo tu locali et & hoc AntiopomOrphitae negare non possunt, nam Deum habere corpus putant, quia legunt in Scripturis ipsum deambulare. Gems. 3. 8.descelidere Genes. I 8.υ. xx. Ergo &c. N. Sectindb . Deus est primum ens :ergo non corpus. Consequentia probatur. Piimii in ens debet esse in actu , &nullo modo in potentia, quia licet in uno , & eodem , quod exit de potentia ad actum , prius sit potentia , quam actus tempore , simpliciter tamen actus prior est potentia ; quia quod est in potentia non reducitur adactum , nisi per ens in actu. Sed omne corpus est in potentia : nam ut pol
continuum est divisibile; ergo si Deus est primum ens simpliciter, non potest
XI. Tertio. Deus est id , quod est
nobilissimum in entibus: tale autem non esset , si foret corpus: quia, aut esset corpus vivum , aut non Vivum. Si non vivum, eo cmpliciter nobilius esset corpus vivum. Si vivum , cum corpiis non vivat per se ipsum , alias omne corpus esset vivum , sed vivat per vitam , sicut cornus nostrum vivit per animam , eo nobilior esset vita , seu anima , per quam vivit. Ita S. Tho
XII. Qiiarto . Deus est Objectum . nostram imaginationem, & intellectum
transcendens Iob. 36. U. 26. Ecc Deus magniat vincens fetentiam nostram e attalis non esset, si esset corpus: riam
non esset corpus infinitum , quia hoc non datur; deinde si esset infinitum,
occuparet omnia loca , & non reli queret spatium caeteris corporibus et ergo esset corpus finitum e finitum autem corpus, nec intellectum , nec imaginationem nostram transcendit.
XIII. Quinto. Praeter sensum datur intelleetus, qui supellior est sensu: eringo praeter obiectum sensibile , & corinorale dari debet objectum intelligi-ile, & spirituale, quod sit nobilius.
Vel ergo Deus non est ens corporale, vel non est inter entia nobilissim lim. Has duas rationes tradit D. Thomas
pr. eontra gentes , loco citato.
XIV. Sexto probari potest. Si comoreus est Deus, & membra habet ut omO , non erit totus ubique , sed pars ejus in uno loco erit, aliam alio: in iocum corpus eius finitae magnitudinis sit, ita erit in uno loco, puta in Coelis, ut in aliis locis non sit. Quom do ergo dicit David PDI. I 4. vers. 5.
quod magnitudinis ejus non es sinis ' omodo Psal. I 38. v. 8. Si ascendero in coelum inquit tu illis es e Si defrendero in Infernum ades 'XV. Septimo. Si Deus est corpus et ergo constat ex partibus, quarum quς-lliat minor , & non aequE persccta erit, ac totum, & consequenter finita in suo esse : quodlibet autem , quod in Deo est, infinitum esse debet. . III.
his tropomorphitae in eo , quod sacrae litterae Deo tribuant partes, Mproprietates corporis humani . Iob
Cnim eap. II. vers. S. s. Deo tribuitur
trina diniensio : de eo enim dicitur e Excelγιον Caelo es: quid faciei y profundior Inferno: unde cognostes y lomaior
80쪽
ala feria mensura egur , ω latior mari. Ecce in Deo prosunditas , longitudo,& latitudo , quae corporis proprietates sunt. Secundd. Iob Ao. V. 4. Deus habet brachium . Si babes brachium, ut Deus. Habet oculo, . Psalm. 33. U. 16. Oculi Domini 'per iustor. Habet manus. Iobro. 8. Manux tua fecerunt me . Habet digitos . Exodi 8. ro. Digitus Dea est hie . Exod. 3r. I 8. dicitur qtidd: Deridit Dominus misi. . . . duas tabuIas te-
simonii Iapideas , scriptas digito Dei.
Habet dexteram. Psal. III. U. I 6. Dextera Domini Deit virtutem , dextera
Domini exaItavit me . Habet os , & pedes . Genes. 3. 8. Ckm audissent i Adam ,& Eva meem Domini Dei deambuIam eis ad auram post meridiem. Sedet. Isai. 6. U. r. Vidi Dominum sedentem. Stat. Isaiae 3. I 3. Stat ad iudicandum Dominus. Quid plura Homo tactus est ad imaginem , & similitudinem Dei. Si
ergo imago , nempe Homo , corpus , es membra habet e cur ea non habet
Deus , ad cujus similitudinem factus est Homo
dexteram, Dei protectionem; per pes des, divinam praesentiam. Dicitur ledens , propter stam immobilitate . ,& auctoritatem: & stans propter suam fortitudinem ad debellandum Omneo, uod adversatur. Homo autem dicitur actus ad imaginem, & similitudinem Dei, non secundum corpus, sed secumdam id , quo exeellit caetera animalia . unde subditur, ut praesit piscibus maris &e. Exeellit autem homo eatera auia malia , quantum ad rationem , ω inteia Iesum s unde ferundam intellectum , rationem , qua sunt incorporea , homo essad imaginem Dei. It, S. Thomas h)c ad secundum. XVIII. Audire placeat S. Augustinum Dis. et S. olim Dr. ad Fortunatianum eap. 4. ita monentem et De mem bris Dei, qua asstauὸ Seriptura commeis morat , ne quisquam feeundhm earnia huius formam , figuram nos esse ere deret similes Deo , propterea eadem feria plura Psalm. x6. 8. or arus habere
Deum dieri, quas nox ulique non habeiamus. Sicut ergo alas eam audimus, pro
tectionem intclligimus: se Ur cym audia XVII. Ita sutim delirium tegebant mus manus, operationem inteIligere deia imperiti, nescientes , quod sacra Scri- bemus , ω cum audimus pedes, praesemis plura tradit nobis spiritualia , & di- rationem: Θ cum audimus oeulas , via vina sub similitudinibus corporalibus , Mnem, qua cognoscit ; ω eam audimus& iub similitudine quantitatis corpo- faciam, notitiam, qua innotescit, Θ I reae quantitatem virtutis eius designat: quiἀ aliud eadem scriptura tale eomm per profunditatem , virtutem ad co- morat, puto spiritualiter intelligendum. gnoscelidum occulta, vel eius incom- Neque hoc ergo tanthm , aut ego prior aprehensi hi litatem : per altitudinem, Sed omnes, qui quatieumque intelligem excellentiam virtutis eius super omnia: H resistunt eir , qui ob hoe antri per lonaitudinem , durationem sui es. morphita nominamur. se, vel processum virtutis ejus omnia XIX. Deinde ex omnibus 4nterpo- penetrantis: per latitudinem, affectum nens unum Sanctum Hieronymum proadi lectionis ad omnia , vel superexten- sequitur. Cam ergo ille vir in seriptusionem virtutis ejus ad omnia . Ita ex rix dosis ut Psalmum t ς 3. s. em D. Thom. hὶe ad primum. poneret, ubi dictum es. Intelligite eris
Similiter per humana membra divi- so, qui insipientes estis in populo, Mnas operationes designat e per bra- uulti aliquando sapite. Qiii plantavit
chiilm, potentiam et per oculos, peris aurem non audiet , aut qui finxit o spicacitatem cognitionis, qui omniata culum non considerat ρ inter e terarintuetur: per manus, vim omni ui ,, Iste locus, inquit, adversus eos ma
operativam et Per digitum, spiritum Aime iacit , qui Antropomorphita Dei, id est Spiritum Sanctum , ut expo- sunt , qui dicunt , Deum habere, nit S. Aligustinus in Exod. qu. a s.; per is membra , quae etiam nos habemus: