장음표시 사용
201쪽
De Gallia Romanorum provincia appendix.
Sempronius Rufus M. Tuccium accusatorem suum post ludos Romanos reum lege Plotia de vi iecit, et apud Ciceronem praetorem a. d. III Cal. Ian. reus factus est Manilius, Pompotiamicus, de cuius iudicio narrant Plut. Cic. o. 9 et Dio Cass. XXXVI, 27. Multae aliae causae cuiusvis generis vel leviter quaerenti sacile occurrent, ut nihil magis constet, quam totum annum causis iudiciisque patui Ase. Haec sunt landamenta disputationis Μommsenianae, quae quoniam coniecturis parum veris nituntur, ne quae superstruuntur quidem opiniones, probabiles videri poterunt. Itaque stasingillatim Oxaminari ac redargui non opus est, praesertim cum talia longo facilius dicantur quam refellantur. Unum asseram, quod facito alios in errorem inducere possit, quod p. 30 ait praetores et consules, quamdiu magistratu fungebantur, imperio caruisse: qua in re abutitur eo, quod Vellei. II, 3l Cn. Pompeium narrat consulem anno 20 iurasse, in nullam pro vinciam se ex eo magistratu iturum. Quod cum ita interpretur, nullum illi imporium suisse neque eX consuetudine provinciam obtingero potuisse, reliqui omnes sic potius intelligimus, cum liceret ei provinciam sortiri, Cn. Pompeium, ut modestiam
ac temperantiam ostentaret, praeter ceterorum consulum consuetudinem iurasso, ex illo consulatu se in nullam provinciam esse iturum. Quare de imperio consulum nihil ox illo loco potest colligi, de provinciis hoc, consuevisse eas dari consulibus. At vero locus ille apud Caes. boli. civ. I, 6, quo renni 49 consules narrantur ex urbe prosecti osse, quod ante id tempus acciderat nunquam, sane ad explicandum ost difficillimus ac longae disputationis. Εquidem hoc video nunquam in republica Romana factum esse, ut consules nullis decretis provinciis urbem relinquerent et cum imperio in Italia aliisque provinciis versarentur, id quod fieri non potuit nisi simul tota imperii sedes ex urbe in alium locum transferretur. Consules autem anni 49 por legem Pompotam prohibiti provincias sortiri tamen cum Summo imperio provincias obierunt. Sed pluribus haec persequi ab hoc loco alionum est. Momingenii quidem
interpretatio, qui ipsius consulatus anno consules nunquam ait in provincias exisse facile redarguitur. Ipse enim citat unde-Diuitigod by Cooste
202쪽
De Gallia Romanorum provineia appendix. 1Qq
cim exempla, cum profecti esse consules narrantur, quae licet temporum necessitate eXougari dicat, lacero tamen debebant, ne Caesar nunquam id sactum esse scriberet. Si enim ulla unquam suerat in republica necessitas, suit bello Caesaris illato. Sed haec et talia, ne a proposito no8tro aberremus, Praetermittenda esse putamus: illud notare volebam, quo coniecturas parum probabiles Persequendo perveniatur. Verum cur tandem tantae hau turbae excitantur 3 Nimirum ut Cal. Martiao imperii Caesaris defendantur, quarum una haec cau8a est, quod cum legem Vatiniam ad Cal. Mart. pertinero constet, legem Pompeiam, qua alterum Caesaris imperio quinquennium additum est, ad easdarn reserendam osse existimant. Qua in re negligunt constantem illam consuetudinem Romanam, quae saepe a nobis animadversa est, primum ut Omnium extraordinariorum imperiorum ac potestatum dies ab eo die, quo lex do iis perserretur, sumeretur. Id in dictatura, quod gummum est huius generis imperium, etsi per Scriptorum silentium non potest demonstrari, npparet tamen fieri debuisse; in Caesaris quidem dictaturis, quarum memoriam accuratius persequi licet, certis testimoniis a nobis infra pluribus exponetur. Eodemque multae aliae potestates pertinent, velut eorum, qui agris
dandis assignandis fiebant; id in XX viris, qui lege Iulia
constituti sunt, certum videtur esse Comment. epigraph. I
p. 286 transferrique debet ad IIIviros logis Semproniao otX viros, quos lex Servilia in quinquennium fieri iubebat ibid.
p. 272ὶ, et alios multos, qui ante ea tempora simili de causa facti erant. Imperia extraordinaria antiquo tempore vel nulla suerant vel quamdiu quodque pertinuerit, minus nobis nota sunt, sed ex quo tempore uberior scriptorum memoria extat, illa quam dixi consuetudo non difficile intelligitur. Etenim Cn. Pompeius lege Gabinia cum adversus piratas imperium in triennium acciperet, continuo habuit ab eo die, quo lex pe lata est. Nam latam esse legem scimus ineunte anno 67, Pompeius autem bellum extrema hieme apparavit, ineunte vere suscepit, media aestate conscit Cic. de imp. Pomp. 12). Num igitur aliquem diem casu electum esse putabimus, a quo im-
203쪽
194 De Gallia Romanorum provincia appendix.
porium inciperetur 3 Νam Cal. Martias expectatas egse propter Ciceronis verba, quae citavimus, existimare non licet. An vero eam legem fuisse statuemus, ut quo die perlata esset
lex, ab eo Pompeius imperium inciperet 8 Atquo id haud dubio Plutarchus Pomp. c. 26 indicat, qui quo die populus
legem sanxisset, eo ipgo illum narrat noctu in urbem intrasse postridieque contione habita apparatum belli coepisse. Similiterque do lege Manilia existimandum est, qua perlata Continuo Pompeius in novas provincias prosectus bellum adversus Mithridatem administraro coepit. Do Caesaris imperio hic disputamus, III viri autem reipublicae constituendae, qui post eum extraordinario imperio potiti sunt, non magis quin eodem dio, quo lex Titia de iis perlata est, inierint potest dubitari. Cf. Comment. epigraph. I p. 17. Qua enim alia de causa diom a. d. V Cal. Dec. , unde id coeptum esse congiat, putamus esse electum 3 Num casu, cuiuη nulla possit ratio reddi 8 Nam, nisi quovis die recte imperium suum incipi arbitrarentur IIIviri, ut occupanda Italia atque urbe militibus obsidenda aperte omnes reipublicae leges violarant, ita triginta quinque dies amplius expectare poterant, dum Cal. Ianuariae advenissent. Ac constat ex diligenti rerum, quae tunc gestae sunt, narratione circiter a. d. V Cal. Nov. IIIviros urbem intrasgo legemque Titiam esse latam. Denique rem conficit Appianus bell. civ. IV, 7, qui postquam uno die lex de novo imperio constituendo perlata est, insequenti nocte tabulas proscriptionis propositas esse narrat, in quibus Inviri novi imperii nomen ascribunt et pro potestate sibi permissa se illas caedes sacere profitentur. Altera consuetudo Romana ex ea quam modo diximus consequitur prope necessario. Etenim si antequam alicuius imperii dies exisset, vel idem prorogaretur vel novum adiiceretur, non expectabatur, dum prioris tempus praeterisset, sed continuo ab die novae legis prorogatio vel
novum imperium incipi obatur. Id aperte intelligemus in dictatoris Caesaris honoribus, de quibus proxima, quae insequitur,
nostra commentatio est, in quem cum alii super alios honores cumularentur, nunquam dum veteris honoris dies exisset, novum dilatum, sed hunc continuo initum esse docuimus. Idem-Diuitigod by Cooste
204쪽
De Gallia Romanorum provincia appendix. 195
que de III virorum rei p. constituendae imperio saepius repetito argumentis haud dubiis in commoni. epigraph. I p. 12 ot f 2 demonstravimus. Quae cum ita sint, qui Caesaris imporium lege Pompeii et Crassi datum ad Cal. Mart. anni 49 pertinere putat, desciscit a more Romano; nos, qui id Id. Novembr. anni 50 finitum esse statuamus, initiumquo sumptum ab eo die quo lex perlata est etenim circa illum diem latam esse otex aliis argumentis intelligitur neque ab iis ipsis qui do Cal.
Martiis credunt, negatur), non modo certa 8criptorum testimonia, quorum nullum contemnimu8, Verum Etiam veterem ne constantem reipublicae Romanae consuetudinem Eequimur.
De iure autem Caesaris atque origine belli civilis iam por- spectis legibus constitutoque imperii tempore haud paulo rectius iudicare poterimus, de quibus rebus reliqui viri docti propter
eam ipsam causam, quod ab iis quae vera sunt, desciverant, ad longas ac sere inanes disputationes descendere cogebantur. Nunc intelligimus causam Caesaris et Pompeii nihil commune habuisse cum lego consulari, qua alterum Caesari quinquennium datum est: eius dies cum frugi ra a M. Marcello temptatus esget, praeterierat: at pendebat tota ex plebiscito illo, quo Caesari permissum erat, ut usque ad comitia consularia anni 49 provinciam retineret atque absens consulatum peteret. Leges
pugnabant haud dubie pro Pompeio, aequitas Omnia pro Caesare. Etenim plebiscito illi obrogatum erat lege Pompeia,
quae de iure omnium magistratuum lata erat, nec Caesar, cum leges Contra Suam causam esse ip8e animadverteret, prorogationem provinciae ab senatu impetraverat. At inique nec sine aliqua haude Caesari populi beneficium extortum erat; siquidem plebs cum legem Pompeiam sanciret, quicquam tamen eripi Caesari certe noluerat; inique tota civitas in armis erat, inique Pompeio summa omnium rerum Potegias tradebatur, iniquo multa alia violandi Caesaris causa ueta erant. Neque tamen hic quamvis inique oppugnaretur, sui honoris causam armis tueri statuit, sed expectans, dum inimici ira abrepti tribunorum potestatem sacrosanctam imminuerent, eum leges quoque secum sacere intelligeret veteremque plebis pote8tatem tueri videretur, tum demum erupit. Accidit igitur in Pom-
205쪽
Do Gallia Romanorum provincia appendix.
peii et Caesaris contentione, quod saepe in talibus certaminibus accidere solet, ut Verba legum dum aequitate pugnarent, quae pugna rursus ita comparata erat, ut, qui aequitatem tueretur, veterem rempublicam tolleret uni uaque dominationem institueret. Nam Pompeius, quamVis suam utilitatem sequi videretur, haud dubie tamen libertatem defendebat, Caesar cum sibi quae aequa e8sent, retineret, reliquis quae iniquissima essent, imposuit. Item hoc apparet, quanto in easu maximarum rerum discrimina vertantur: quem lync in oblivione Cn. Pompeii do gravissimo iure legem serentis situm suisse veteres auctores consentiunt. Neque haec occasio si defecisset, aliam delendae reipublicae Caesarem quaesiturum suisse negabimus, sed quo fortunae quasi ludibrio levissima rea maximarum apud
Romanos commutationum causa extiterit, cognoscimus. Diuili od by Cooste
207쪽
Cum nuper in Gallias provinciae historia enarranda ad C.
Iulii Caesaris tempora pervenissemu8, ut potestates Eius atque imperia diligentius examinare coepimus, magna eapti sumus admiratione, quod omnia prope vel obscura vol incerta vol Parum virorum doctorum studiis explorata esse videremus. Neque id in auctorum inopia aut exilitate accidit, sed tot gravissimi ac locupletissimi Caesarianae aetatis testes extant, quot vix alio imperii Romani tempore inveniuntur. Etenim ne M. Ci- eronem, ex cuius tamen libris uberrima harum rerum cognitio Peli potest, numeremus, Plutarchum habemus et Appianum et Dionem Cassium, quos quamvis tempore remotos, at copia et fido et rerum Romanarum cognitione haud contemnendos esse existimamus, habemus Suetonium, eorum quae ad imperator S Pertinent, enarratorem accuratissimum, habemus denique ipsum Caesarem, qui licot causae suae AerViret eaque ut iustiore88e Videretur, quaedam vel tacuit vel addidit, tamen tempora
resque ipsas et optime cognovit et incorrupta fide tradidit. Accedit ad haoc, quae per se ipsa satis idonea existimari poterunt, inscriptionum et nummorum certisSima auctoritas, quae
cum publica sit, ubi publice quid gestum sit quaeritur, nihil
dubium relinquere posso videatur. Quamquam ab ipsis his nascitur quodammodo hoc loco confusionis atque obscuritatis initium. Servata enim nobis sunt in fastis Capitolinis, qui appellantur, duo fragmenta annos 49 usque ad 43 a. Chr. complectentia, in quibus quae de temporibus ac magistratibus traduntur, ab iis quae scriptores narrant, ita digeedere videbantur, ut ab viris doctis quamvis diligenter quaerentibus nondum ea
208쪽
De dictatoris Caesaris honoribus.
inter sese conciliari potuerint. Quare ne locus historiae Romanae maximus, qui tot tantorumque auctorum testimoniis Optime posset illustrari, Obscurior relinqueretur, haec de honoribus Caesaris disputaro Atatuimus, ut et tempora eorum explicaremus et universa quaedam de eorum vi ac natura ad
Sunt autem fragmenta illa Capitolina, quae nobis pro regula quasi quaestionis nostrae erunt, haec:
C. IVLIVS. C. F. . . . CAESAR VP. COC. VIBIVS cet.
Ita ipsi ex tabulis marmoreis degeripsimus nec sane multum recedunt vetustiora exempla ab Sinetio et Grutero allata. Diuitigod by Cooste
209쪽
De dietatoris Caesaris honoribus.
Unum tantum erat quod cum Rnimadvertissemus, magnum esse videretur, quod a principio Versuum quorundam lineolas ascriptas invenimus: quas cum primum vidimus, frustra a nobis susceptam esse putabamus hanc quae iam scripta atque absoluta erat disputationem universam. Quid enim possunt lincolae illas significare quam annorum divisionem 3 Quae cum his temporibus propter insolitorum honorum multitudinem incertior esse existimaretur, ab eodem, qui honores perscriberct, lineolas esse adiectas: publice igitur, qui quoque anno sunt i magistratus suerint, cum indicetur, illud unum relinqui, ut scriptorum testimonia' cum illa auctoritato conciliemus, de ipsa et
honorum et annorum serio prorsus constare. Νeque hercle
dubium esse potest, quin quisquis lineolas addidit, annorum
distinguendorum causa addiderit: nec tamen minus dubium, quin male addiderit. Etenim cum constet Caesarem consulem quintum anno 44, quo occisus est, suisse, quoniam sex lineolao intersiciuntur, efficietur, ut dictaturam anno 50, consulatum alterum anno 49 gesserit, quod utrumque cum omni chronologia pugnat. Quare aut qui nomina scripsit, imperito sine ulla publica auctoritate lineolas ascripsit aut postea alius non minus imperitus homo adiecit: nos quidem, quasi nullae prorsus annorum distinctiones reperiantur, ita scriptorum testimonia cum nominibus sagiorum conciliabimus. Incipiemus autem, ut Omnia ordine exponamus, ab illo tempore, quo bellum civilo coeptum est. Etenim cum Caesar provinciae gusto fines ogressus Italiam poteret Pompeiumque in Graeciam expelleret, Omnes eum vi, non legibus egisse neque ulla potestate, qua tantarum rerum
licontia oi permitteretur, praeditum suisse confitentur. Neque ipso in commentariis suis do bell. civ. I, T id dissimulat, sed tribunorum plebis suaeque dignitatis necessariam defensionem praetexens aliam legitimam causam sibi defuisse significat. Expulso autem Pompeio postquam Caesar a. d. XV Kal. Apr.
anni 49 Cio. ad Att. IX, 15 Brundisium occupavit Omissoque interim adversario Romam paucis anto Kal. Apr. diebus pervenit, nonne imprimis hoc efficere debuit, ut reliquum bellum iam legitima aliqua potestate ornatus administrare vide-
210쪽
Do dictatoria Caesaris honoribus.
retur 3 Ipso quidem do bell. civ. I, 32 etsi summam orationis in senatu a se habitae reseri, nihil eiusmodi narrat, sed supplet quodammodo lacunam Dio Cass. XLI, 15 sq.; ait enim Caesari senatum extra urbem datum esse, item populum contionis causa extra pomoerium convenisse, ut ei, cum Pompeium Italia exegisset primumque ad urbem veni8set, nullam qua in urbe ipsa versari liceret, potestatem traditam fuisse appareat. Sed eam cum ad urbem tunc versaretur ei decretam esse
ex iis, quae Plut. Caes. 3b narrat, intelligimus; nam quod L. Metellum tribunum plebis pro aerario publico intercedentem monendo ac minis deterruisse, ne amplius resisteret, dioitur, nisi in forum atque urbem intrasget, sacere non potuit. Quare quae tunc instituta esse refert Dio XLI, 17, non omnia ab aliis, sed quaedam ab ipso Caesare administrata sunt. Aeleges quidem omnes ab amicis Caesaris latas esse existimo, ab M. Antonio maximo et Q. Cassio trib. pl. , qui in urbem reversi saepe Cum populo agebant, velut eas, quibus multi damnati restituebantur, ab Antonio rogatas esse constat Cic. Phil. II, 233. Eodemque tompore de liberis proscriptorum latum est, ut ad honores curules admitteruntur Dio XLI, l8 ; nam reliqui honoros, velut quaestura et tribunatus, etiam ante iis patuerant. Exemplo est C. Vibius Pansa, cos. anni 43, qui
cum proscripti filius esset Dio XLIV, 1 T), anno sit trib. pl. fuit Cic. epist. VIII, 8 , tum praetermissa aedilitate, quam propter legem Corneliam gerere non potuerat, comitiis, quae dictator Caesar anno 49 habuit, praeturam anni 48 obtinuit Borghes. in Dium. Arcad. 1822, 3 p. 3li . Nam sic cum
Dionis auctoritate conciliandus est Plutarchus Caes. 37, qui indictatura Caesarem proscriptorum liberos ad honores evexisse scribit et , , laeti Συλλα ιυστυχησαν ωυ τους 'αιδας ἐπισίμους lato ria2 enimirum Antonius ut eorum rationom haberi liceret tulit, Caesar in dictatura comitiis praesidens ex lego vationem habuit
Similemquo sortunam habuit C. Carrinas Dio LI, 21), qui
cum eodem quo C. Vibius anno consulatum gesserit, Praeturam quoque vicino temporo videtur gessisso. Haec igitur ac talia ab amicis Caosaris tunc acta esse arbitror, ipse nihil, Opinor, Praeter rem militarem tetigit. Sed qua potestater quo Diuitipod by Cooste