장음표시 사용
301쪽
De legibus municipalibus Hispanicis.
babile est, si retinuerunt. iam haec OXtitit ratio, ut civium Romnnorum num rus, qui Nemausensis oppidi finibus continebatur. a Latinis hominibus in coloniae rempublicam contributis
longe vinceretur. Eadem autem ratio cur non in multis municipiis et potuisso accidere ot accidiss0 viiloatur 3 Haec postquam de municipum generibus disputata sunt,
redeundum est nil incolas, quorum cum duo item genera Ossent, civium Romanorum set Latinorum. utrumque ad sustragii ius ud missum osso supra diximus, ad honores non videri esse admissum. Cui roi ctiam hoc nrgumento est, quod in unu curia, quae sorte ante comitia liti benda ducitur, suffragium ferro incolae iubentur, non per omneου nequaliter dispoi 8i sunt, ut nec prae-t 'reantur omnino et caveatur, ne nimium in illiona republica
possint. Nod mihi quidem hoc toto in mentem venit gravissimne quaestionis, quae nil minimii in reipublicae partoua pertinet, de qua eum olim ab doctissimis viris diverso iudicatum sit, iam non amplius dubitari posso videatur. Etenim si in municipiis civium Romanorum per provincias sitis incolas Latinos de honoribus municipulibus lictbat sustragium ferre nam quamvis non licuorit in omnibus, qua de re nunc non disputo, tremon et Malacae licuisse constat ut in uno id valuisso satis est), quid putamus Romae ct in vetere republica iuris suisse pUnde sumpserunt illud municipia, nisi in Romana republica invenissonty An Latinos si qui Romae essent incolae i. e.
non domicilium ibi suum constituissent, Aod negotiorum causa versarentur, ad gustragium serondum admissos esse existimabimus 3 Quare minus r0cte videntur focisse, qui, ne nimisius Latii amplifiearent Latinorumque aliquod cum civibus Romanis, quod ipsi sibi fingebant animo, non in ullo scriptore
aut monumento inveniebant, digerimen diligentor conservarent, negabant fidi i potuisse, ut Latinis Romae ius suffragii concederetur. Quod si illi ita statuissent, ut, cum neutram in partem vetereS auctores traderent, sibi ita videri dicerent, nihil sane esset, quod moleste ferromus quis enim in divinando
non aberret nonnunquam ab eo, quod Verum e8t y , nunc, quae extant, certissima testimonia aut de industria corrupta aut immerito Spreta osse iure quodum nostro queramur. Nam apud
302쪽
De legibus municipalibus Hispanicis.
Livium XXV, 3, ubi iudicium M. Postumii Pyrgensis apud plebem ab duobus tribunis plebis aecusati exponitur, haec
sunt: Spes rana viduatur esse, si C. Servilius Casca tribtinus plebis - priusquam ad sustragium tribus vocarentur, intercessisset. Testibus dato tribuni populum submoverunt si ellaque lata est, ut sortirentur tibi Lotini sus regium ferrent Ita non modo optimus omnium codex Puteanus habet, nisi quod non sitellam, sed aperto errore rite illam appellat, verum etiam
reliqui, ut nulla prorsus lectionis discrepantia notetur. Sed displicuerunt tamen Latini I. Fr. Gronovio, viro longe omnium doctissimo, sin opistola ad Nic. Heinsium in Burinann. Syllog. epist. III p. 265) qui cum neque anto suffragii lationem aliam ullam sortitionem sori putaret nisi praerogativae neque Latinos iam tempore belli Punici civitate no sustragii iure haoo enim
uno iuro contineri existimabat) donatos esse crederet, gic coniecit sitellaque allata est, ut mel Mi sortirentur tribus ac deinsu ragium ferrent. Cuius auctoritas etsi non sine magna quadam dubitatione erat, vehementer movit et Livii editores, quorum nemo sere codices Sequendos esse putavit, et plurimos viros doctos, qui Latinitatis iura exponerent, ex quibus Iluschkius de republ. Serv. Tuli. p. 6i9 et Neissenborn. in programmate gymnas. Isenacensis anni 1833 similiter prorsus
emendandum esse censuerunt. Nunc certo conservandum ess
videbitur, quod in omnibus codicibus est ut sortirentur tibi Latini sufragium ferrent, nec tamen probanda eorum, qui olde Latinorum Euffragio credebant et Livius an recte scripsisset dubitabant, opinio, qui hinc do sustragio Latinis ubique et omnibus dato colligebant, velut Niobulir. hist. Rom. II p. 86 et III 620. Etenim non do omnibus Latinis Livius dicit, sed de iis qui Romae incolae erant, i. e. qui cum ex aliis oppidis
oriundi essent, eo domicilium suum contulerant: his, ut Malacae una curia, ita Romae una tribus, in qua gustragium ferrent, patebat, quae antequam plebes ad Suffragium vocaretur,
ab iis, qui comitiis praeerant, sorte ducenda erat. Hoc igitur primum faciendum erat tribunis plebis, qui in M. Postumii iudicio praeerant, ideoque ut id quod ipsam suffragii lationem
antecedebat sactum esse significaret, a Livio narratum est. Diuit Corale
303쪽
Da legibus munieipalibus Hispanicis.
Poterat certe etiam praerogatiVae sortitionem commemorare,
sed illud tempore etiam prius erat. Veruntamen incolis Latinis si Romae licebat in una tribu, quae sorte ducta esset,
suffragium serro, quidni licuerit etiam reliquis Latinis, qui si
in suis oppidis remanerent, carerent eo iure, sin in urbem venissent, uterentur 3 Hoc et ex incolarum Malacitanorum iuro et ex loco Liviano, qui explicatus est, congequitur, nec tamen ex aliis scriptorum testimoniis, nisi ea immerito spernerentur,
cognosci non potuit. Etenim de C. Gracchi actionibus sieresert Appian. bell. civ. I, 23: καὶ τους Λατίνους ἐπὶ πάντα
aovetελουντας. Sint sane in his imperfecta ἐκάλεε et ἐθίδου, quas ab iis, qui Latinis suffragii ius suisse negant, arguuntur: ea enim significant rogationes Gracchi non esse perlatas: sed eum Appianus Latinos ad omnia civium Romanorum ait iura vocatos esse, nonne indicat aliqua iam ante eos habuisse 8 et cum aliis praeter Latinos sociis dicit non licuisse suffragium in Romanorum comitiis ferre, nonne rursus apparet Latinis quidem suffragii lationem fuisse 3 Haec tam perspicua, tam aperta, tam clara, ut Appianum do Latinorum iure suffragii tradere nunquam debuerit negari. Nimirum sugit viros doctos, non unam esse suffragii serendi rationem aliamque esse civium Romanorum, aliam Latinorum: illi suam quisque tribum habent, in quam comitiis inseruntur, hi, ubi Romae consederunt, unam Sorte accipiunt, cui accenseantur. Quod si ita ost neo quin ita suerit, amplius dubitari po8se existimo , nonne recte Gracchus narratur hanc legem promulgasse, ut et Latinis non
in una, sed per omnes tribus suffragii ius esset nam de aliis, quae item promulgabat, nunc non disputatur, et reliquis sociis, qui ad id tempus omni suffragii iure caruerant, illud certe, quod Latini antea habuerant, concederetur 3 Quid iam adversatur Latinorum iuri, quod Appianus addit, cum comitia de lege Sempronia instarent, consules edixisse: Mηδένα etsi v
304쪽
χειροτ0vietu, quod tamquam argumcntum aliquod assertur ab Ioach. Marquardi. Antiq. Rom. II, 3 p. 508 Nimirum Latini colori quo socii quasi quod serebatur iam perlutum esset, confluebant in urbem, ut non in una illa quae Latinis iure patebat, sed in reliquis quoquo tribubus Suffragium surrent, Perturbabant ordinem comitiorum, ne ab illo quidum abhorrebant, quin
vi ac multitudine adversarios deterrerent. Tum Consules edixerunt, ne, quibus non liceret comitiis interesso, ad urbem appropinquarent: quo edicto non incolns urbis Latinos, sed reliquos, qui disturbandorum Suffragiorum enusn Venerunt, arcebant. Conveniunt autem cum his prorsus, quae Plutarchus de C. Gracchi actionibus tradit; nam primum c. 8 Commemoratur eiuS v0αος aut1μαχtκις ἰου Fους notu ν τοῖς πολ ταις
Romani non debent intelligi cives Romani. sed Omnes qui Romae habitabant, sive cives Romani si vo Latini sive denique peregrini erant, quos comitiis prohiberi iustum erat, cxurbo expelli iniquissimum. Ac ne quis, quod Latinorum ius do suffragiis forendis C. Gracchi tempore fuisse docuimus,
aut quod consules ad comitiorum ordinem congervandum ediXisse narrantur, recens repertum e8Se eXi Stimet, vetustissimum
utrumque suisse Ostendit Dionys. Antiq. VIII, 22, qui de Sp. Cassii lege agraria sic referet: LapMμπιευῖτο δια καὶ Zalpo κραουλ
Nonne enim illud ipsum, quod quaerimus, ait Dionysius, ad suffragium serendum Latinos ut Hernicos Romam accitos esse γHabebant igitur iam tum illud ius, sed ita ut Romam commigrarent ibique domicilium suum collocarent; quare Verginius omnes, qui non habitarent Romae, ex urbe secedere iussit. Diuit Corale
305쪽
Do legibus municipalibus Hispanieis.
Mihi quidem cum haec considero discordiarumque civilium, quae OX legum sere aliqua quaSi lacuna, in qua interpretanda utrique verum videre sibi videantur, eXistunt, Occasiones recordor, sic potissimum videri solet, in lege fuisso do Latinis in una tribu, quae sorte ducta e88et, ad suffragium admittendis: hinc nec si qui undique Latini comitiorum tempore Romam commigrabant, legem violabant, et consules, qui externos hominea urbe expellerent, con Servata lege publicae securitati prospiciebant. Quamquam hoc quidem incertum est atque in sua cuiusque opinione relinquitur; illud autem iam statuendum erit, Latinis incolis eam, quam diximus, suffragii Romanis comitiis serendi potestatem fuisse. At enim saepe Latini ex
urbe in sua oppida repulsi Sunt, non tantum, cum comitia, quae turbari nollent, instarent. Nimirum duas res Sequebantur Romani inter se conneXas, quae non antiquis modo temporibus acciderunt, sed hodie etiam non minus principum ingenia exercent quam olim genatus Romani. Primum enim deseri nolebant oppida Latinorum, quae cum alia onera ferrent, tum ad bella certum militum numerum praebebant. Deinde confluontibus tot undiquo hominibus nimis crescere putabant urbis Romae magnitudinem eamque copia inopum atque inutilium civium onerari. Hae causae edictorum legumque, quibus Latini remissi sunt, extiterunt, nominanturque haud obscure,
velut a Livio XXXIX, 3. Cf. otiam XLI, 8 et XLII, 10.
Atquo ipsam etiam illam legem Liciniam et Muciam, quae maxima belli Marsici causa facta est, hane praecipue vim habuisse, ut, unde quisque oriundus eSSet, eo redire cogeretur,
colligi licet ex iis quae Cic. Brut. c. 16 habet. Sed veremur hercle, ne iam excedere huius disputationis fines videamur, qui, cum de municipii Malacitani iuro dicere
statuerimus, ad quaestionem longe maximam de civitate et Latinitate devenerimus: in qua si recte versari multiplicesque qui omnia prope nune obtinent errores minuere velimus, et alte repetendum et multa Omnino quaerenda, explicanda, emendanda sint. Nec tamen animum nostrum inducere Potuimus, ut non et quantam utilitatem haec Malacitana inscriptio, si recte explicaretur, ad universam rempublicam Romanam intel-Diuit Corale
306쪽
Do legibus mnnicipalibus Hispanicis.
ligendam haberet, paucis significaremus et locum maximum, in quo adhuc virorum doctissimorum industriam minus recto
vergatam esse putaremus, novis studiis commondaremus. Iam
oratio nostra ad id quod coepimus, redibit; reliquum enim est, cum de duobus hominum generibus, quae in incolis et in municipibus fuerunt, dixerimus, ut etiam quod decurionum ipsorum alii cives Romani, alii Latini suisse dicuntur, qualosuerit et quomodo cum municipii Malacitani civitate Romana conveniat, explicemus. Vidimus enim Malacae atque etiam Salpensae nam discrimen ullum inter ea municipia suisse nec invenimus nec probabile est alio iure suisse eos, qui urbis ipsius civos essent, nilo eos, qui in vicis oppidisque municipio attributis habitarent: illi civitate Romana, hi Latinitate utebantur. Iam
in Italicis municipiis, quorum omnes municipes cives Romani erant, scimus senatorium honorem ita suisse divisum, ut, qui vici oppidaque essent contributa, ex iis decuriones in curias admitterentur. Non illa erat conguetudo, quam nos hodie in nostris rebus publicis habemus, ut pro numero municipum, qui in quaque municipii parte erant, decuriones legerentur, Eed obser-Vabatur tamen, ne qua esset parS, quae guo decurione tamquam Privatarum suarum rerum Palmno ac defenSOre careret.
Qua de ro cum dixissemus olim in commentatione epigraphicado Lavinio et Laurentibus Lavinatibus p. 29, eandem rursus rem ex lege Iulia municipali, quae in tabulis Heracleensibus
est, intelleximus, vide Comment. I p. 9l. Quid igitur 3 Inprovinciarum municipiis an similem consuetudinem Observatam esse putabimus 3 Malacae autem, quoniam qui in municipium attributi erant, Latinitate utebantur, eo minus decurionatu poterant excludi, quod ad ipsos honores admittebantur. Neo vero ea ratio erat, ut in curiam nisi honoribus gestis non perveniretur; quae si sui3set, nemo e8se posset decurio, quin civitato Romana uteretur. Fuerit hoc in TergeAtina colonia, ut Curnis Catalis non modo civitate, verum etiam Latinitate carentibus
acdilitato gesta in curiam Tergostinam pervenire liceret: aliis municipiis qui attributi erant, dummodo saltem Latini iuris essent, etiam nullis honoribus ante periuncti in decuriones videntur allegi potuisse. Etsi enim minus Verum est, quod
307쪽
De legibus municipalibus Hispanieis.
Paulus in Dig. L, 2 de decur.) 7 l 2 praecipit, eum, qui non
sit decurio, duumviratu vel aliis honoribus iungi non posse, quia docurionum honoribus plebeii iungi prohibeantur, quod
vel ad consuetudinem tantum, non ad necessitatem vel ad alia tempora pertinere docuimus in comment. I p. 135, plerumque tamen ita factum est, ut magistratus eX decurionibus crearentur: quare, cum decurionatua Civitatem Romanam non asserret nam ne eum quidem qui praesectus suisset pro IIviro atque vicarium quasi magistratum administrasset, civitatis Romanae praemio affectum esse videmus , sequebatur, ut essent inter decuriones, qui Latino tantum iure uterentur. Ii inter eos
erant, qui in albo Canusino Pedani sive pedarii nominantur Comment I p. 13lin, qui si honores gerebant, tum demum civitatem Romanam consequebantur.
Absolvimus priorem partem disputationis nostrae, qua duas res demonstravimus, primum imperatoris Domitiani aetate, qua hae tabulae Hispanicae scriptae sunt, a certi Asimis auctoribus civitatem Romanam tribui municipiis, deinde nihil esse in his legibus, quod Malacam et Salponsam Latinitate tantum usas esse ostendat rationique municipiorum ab reliquis traditae adversetur. Unde iure colligemus, Malacam et Salpensam, quippe quae municipia appellentur, civitate Romana fuisse praeditas Deo satis recte sacere, qui et haec municipia Latini iuris suisse statuant et in antiquitatem Romanam hoc novum atque inauditum inserant, ut imperatorum aetate duo municipiorum genera iure inter se diversa suilso existiment. Effectum igitur est, quod nobis proposueramus, Sublatoque nOVO errore, qui ne magnas turbas excitaret verebamur, vetus doctissimorum virorum de municipiis defensa sententia. Superest altera pars, quae in subsidium quasi superioris comparatur, ut de Hispaniae et Malacae Salpensaeque iure quaeramus, qua si item invenerimus nihil effici nisi quod olim de municipiis traditum sit, speramu3 fore, ut et maximus antiquitatis Romanae locus certe constituatur et nobiligaima monumenta ab temeritate novarum opinionum prohibeantur. Proficiscemur autem ab aeris Salpensani cap. XXII, cuius verba sunt haec: Qui quaeque eae ficu l egest ea ve edicto imp. Diuit Corale
308쪽
I e legibus munieipalibus Hispanicis.
Caesaris Aug. Vespasiani imme Titi Caesaris Aug. aut i . Gesuris Aug. Domitiani ρ atris9 p friuo civitatem Romuncam9
consecratus consectilia erit, is ea in eius, qui ccisio Ammanus9h vG Vegs inuolus erit, potestate manu mancipio, mitis esse deberet, si civitute Romamia mustilus, mutata non esset, esto, in
quibus non recte video deleri ab editore Germanico, quod in aere est Romanu; quamvis enim qui in civitatem Romanam recopius est, intelligatur, Latino tamen non modo quo dato aliud accipimus, sed etiam ipsum illud quod alia re data accipimus, mutari dicitur. Commemoratur autem hic primum haec leae i. e. ea, qua municipii Salpensani respublica constituta est. Ea Flavia Oxistimatur cum ab Theod. Momm sonio
p. ue90, tum ab Ph. E. Ilus hkio, qui in libro, quem anno l85b de Gali institutionibus explicundis edidit, p. li quaedam otiam de his tabulis Hispanicis adiecit. Mihi qui deui, etsi
nomen legis ipsum certum est, num Flavia suerit, videtur posse dubitari. Neque enim iis assentior, qui ab imperatoribus populi plebisquo in legibus serendis omnem potestatem sublatam atque eXtinetain esse opinantur. Nym cum comitia, quorum partem potiorem imperator Tiberius ad senatum transtulerat, tamen etiam postea apud populum ita conservata esse constet, ut qui candidati ab senatu electi ac nominati essent, ii doinde tribuum sustragiis confirmarentur, quis adeo Contra con Suetudinem suam putabit immemoros antiquitatis suisse Roman OS, ut ne speciem quidem aliquam veterum legum ac plebiscitorum conservarent, praesertim cum tribuum ratio, qualis antiquitus fuerat, constaret comitiorumque cauSa etiam certae populi plebisque contiones convocarentur 3 Speciem igitur quandam servatam esse existimo, qua quod senatui Placuerat, deinde tamquam a populo confirmaretur. Minus enim Verum esse video, quod de iure civili, postquam Tiberius initio principatus sui comitia ad Scuatum transtulit, nullam legem latum esse existimant. Non commomorabo legem Iuniam Norbanam, quam ipse Monamsenius p. 39l citat seam enim ultimam legem fuisse pauloque post populo legum Potestatem ereptam esse putat , neque lesgem Viselliam anno 24 p. Chr. latam, Sed postea etiam lata est lex Iunia Vellaea, de qua Diuit Coral
309쪽
De legibus municipalibus Hispanicis.
Borghos. in Annal. Inst. arch. 1849 p. 45 disputavit, quae anno 27 p. Chr. ab L. Iunio Silano et C. Vellaeo Tutores cos. rogata est. Ipse etiam Tacitus Ann. IV, 16 narrat auctore Tiborio do flaminica Diali logoni rite esse latam. Quodcumhoc temporc in exitu prope imperatoris Tiborii legos latae sint, quia quicquam aut paucis, qui Tiberio supererant, annis mutatum aut a Caligula populi potestatem imminutam esse putabit 3 quippe a quo constet etiam comitiorum veterem ratio-nom, ut magistratus ab populo nominarentur, esse restitutam
Suet. Cal. iii). Itaquo nihil novi invenit aut, quod ab decessoribus abolitum erat, ex antiquitate male repetivit Claudius, quo imperante compluria de iuro civili legibus constituta sunt. Nam logem Claudiam nominant Gaius I, ibi et lil ;Ulp. XI, 8; Tac. An n. XI, l3, ae saepe veterum legum serendarum rationem usurpatam esse docet Tac. XI, li, quiues publicandis plebiscitis per forti ac templa saeum commcmorat. Neque Eub Nerone aut intermisSam aut mutatum esse existimamus veterem legum consuetudinem; nihil enim in ea, quam acceperat, republica novasSe dicitur. Atque in aliis rebus mansisse legum veterum rutionem Scimus; nam ut Nero
ipso lege rogata a Claudio adoptatus erat Tac. Ann. XII, 26), item Galba, cum Pisonom Licinianum adoptaret, legem curia tum commemorat Tac. II ist. I, l5ὶ ac lege se adoptatum esse vido tur ipse Piso significare, qui in contione apud milites non Senatum modo, verum etiam populum appellet Tac. IIist. Ι,30ὶ. Imperium autem ipsum Vespasiano delatum esse congiat lege, non Senatus tantum consulto; nam etsi Tacitus Hist. I, 3 tantum sic ait: si Romae senatus cunctu principibus solita Vespasiano decernit, neque quicquam de populi confirmatione adiicit, Vore tamen legem rogatam esse Ostendunt eius fragmenta, quae Supergunt. Neque video, quomodo haec do imperio lex ab ceteris, quae de iure civili seruntur, tantopero disserat, ut illa potuerit antiquo more rogari, hae non potuerint. Erat Sane, nutequam ea rogaretur, nullus imperator militesque eo, cuius Sacramento t uerentur, carsebant, sed orant soliti roi- publicae mugistratus consules, erat SenatuS, erui denique PO-Pulus Romanus, apud quem summa omnium rerum Potest RS Diuit Corale
310쪽
De legibus municipalibus Hispanicis.
esse putabatur, longeque hoc in genore distat imperii Romanimos ab nostris civitatibus: in illo etiam cum nullus imperator esset, iustum tamen erat reipublicao caput, apud nos mortuo rege antequam alius 8ufficiatur, nemo est, ad quem omnia potestas redeat. Imperator igitur cum constitueretur, nihil videbatur Romanis aliud fieri ac quod olim in vetere libertato tactum erat, ut certae quaedam reipublicae partes singulis hominibus mandarentur: illud unum diversum erat, quod imperatori quae olim pluribus et in certum tempus data erant, ea uni omnia et in perpetuum tribuebantur. Quare, cum lex quae de imperio principum ferebatur, nihil differret a ceteris, quoniam hanc legem vetere more apud populum rogatam esse constat, ne reliquarum quidem rationem gublatam esse existimabimus intelligemusque quod Gaius I, b legem, per quum imperiator imperium accipit commemorat, eo pertinere, quod eius aetate veterum legum ratio nondum extincta fuerit. Idemquo Gaius initio institutionum suarum significat l. 3 lex est, quod populus iubet utque constituit: nam praesenti tempore non esset usus, nisi guo tempore legem rite et ferri et nominari posse existima8Sel. Omnino autem a more Romano Vehementer videntur degeiscere, qui legum discrimen aliquod statuant, quod nullum unquam suit. Quis enim audivit, aliter legem esse latam, cum de iure civili, aliter, cum de senatus aut plebis aut iudicum potestate constituenda, aliter cum de imperio deserendo ngeretur 3 Minus sane, quamdiu libera fuit respublica, curabantur, quae ad ius civile pertinebant, prOpterea quod nullis partium studiis agitabantur, sed forma serendi de iis eadem prorsus erat, quae in reliquis reipublicae partibus servabatur. Nova illa est atque ab Romanis alienissima ratio, qua quibus magistratuum potestates describuntur atque ipsa imperia constituuntur, ab aliis legibus discrepare putantur, quam non tetigiSsemus quamque perver8a esse videretur commelnornssemus, nisi Vereremur, ne propter ipsam novitatem nostrarumque rerum similitudinem iis, qui moris Romani minus periti essent, commendaretur. Quamquam hercio non ita disputo, ut quae vis legum in libertate suerat, eandem sub imperatoribus integram constitisse putem. Quis enim hoc Diuit Corale