장음표시 사용
101쪽
tana, si construendi ratio hinc inde ad alienas Ie-
ges composita est, si oratio exoticum quemdam habitum adscivit, si caeteroquin tamen perspicuum' est et grave dicendi genus 3 quale esse genus di.
eendi biblicum Ν. F., utut paucis , egregie tamen ostendit Haetilenius in enchiridio Introd. in
N. T. I om. I. p. 384. ed. I. Dein quid effectum esset ejusmodi miraculo 3 Iudaei, quibus tamen potissimum hi Ithri destinati erant, Pur graecum idioma prorsus non intellexissent; quum hebraisticum e contra quam plurimi vel ex Ethnico - Christianis intelligere poterant; utpote ple-
risque eorum jam antea proselytis Iudaeorum sactis, qui per Iectionem των o sacile assueverant huic dicendi generi , vel assuevisse saltem poterant. Quum jam vero primarius sermonis finis sit, ut sintelligi queat, patet, miraculum ejusmodi, quo pure graeca dictio nostris suggesta eSSet, Praeter rem suturum fuisse. Verum si haee quoque mi- cinus Valerent, res ipsa tamen extra omne dubium coIIocat, impurum esse dicendi genus N. T. Ubi enim in sermonem aliquem ingressae adparent Peregrinae voces et sormulae; ubi domesticae alienas significationes admiserunt, atque exterae Iinguae Sequuntur construendi Ieges; ubi tota denique oratio exoticum quemdam habitum praeseseri, ibi de puritate linguae nullus amplius Sermo e SSO Potest. Atqui id ita se habere cum graeco idio- ci
102쪽
male N. F. ex sequentibus S. Sis. Iuculentissime ad parebit. Si quaedam Ioquendi formae, quas nos ad hebraismos reserimus , in antiquioribus poetis graecis. VeI etiam in prosaicis scriptoribus, aevo tamen apo Stolico inferioribus inveniuntur ,
id tantum abest, ut Puritatem earum Vindicet, ut. ea vel propterea suspecta fiat, quia poetae , uti rariora et insolentiora, ita Peregrina quoque sectari solent, et quod aevum attinet apostolico inferius , lingua graeca jam promiscue et per decur
sum Saeculorum magi S mugiSque Corrupta est. Et
tamen non nisi ejusmodi uti potertini defensores puritatis styli N. T. '
g. 38. Miatum est ab Hebraismis et Arammismis. In delineandis partibus linguae biblicae, ob quas
eam impuram dicimus, eum iam ordinem serva-himus, ut ab initio eas recenseamUS , quae ex linguis Orr. ingressae sunt; dein eas, quae in ipsa quidem graeca enatae, Sed deterioris tamen notae
Quae desuper prioribus temporibus agitata fuit eontro versia , quomodo et quando iterum composita, egre
gie deseribitur in Ptankii Inlrod. in diseipi. theol.
et in Stauge symnictis theologicis.
103쪽
grarunt. Ad prioris generis iam primo pertinent
Aramaeis mi et Hebraismi. Aramaeismos in linguam biblicam ingressos esse, nemo est qui ne inget ex iis , qui impurum esse dicendi genus ad-mἰitunt. At hebraismos Stricte tale S, i. e. Voces, vel sormulas aut significationes dialecto liebraicae
tant eo ex capite, quia linguae hebraicae cognitIonem jam diu ante aeVum apostolicum extinctam suisse, et locum cessisSe putant aramaicae;
quod probare conantur loco Philonis Lib. II. devIt. Mos. p. 657 ed. scist. quo. dicendo: το παλαιον εγραφησαν οι νομοι γλωττη-; innuerit Versionem των o ex paraphrasi quadam
ehaldaica consectam esse, quod qua alia de causa factum sit, quam quia hebraica iam tum ignota fuit, non concipi posSe autumant; Porro eo nItuntur, quod legamus praelectioni textus hebraici semper adjunctam fuisse interpretationem. Attamen si Philonis verba e contextu Spectantur, ma-
) Alias Hebraismi voeabulum adhibetur ad Omnia ea denotanda, quae ex quacunque dialeeto orientali in linguam Judaeoru* ingressa sunt ἔ et ipsi quoque, tum in praecedentibus ita usi sumus et in seqq utemur , ubicunque distinctionis ratio non aliter posivis lat. Solenne est. vocabula , quae proprie de specie
dicuntur. etiam de genera brevitatis causa usurpare.
104쪽
xime probabile est, eum termino γλαπση χαλκδ Gκη recte innuere voluisse linguam , quam nos hebraeam dicimus, nomine Petito a patria Abrahami quae fuit quia appellatio εβραικηγλωσση ea aetate ordinarie aramaicam dialectum denotabat. Ut ita statuamus magis adhuc nos movet ea res, quod libeU Siracidis intra annos 292. et 28Ο , qui ob argumentum Suum morato ad plebem fere pertinebat, et liber I. Maccabaeorum circa annum Io 6 ante C. N. hebraice exa.
rati esse satis probabiliter adserantur, nec causa.BdPareat, quae effecerit, ut interjecto tempore ejus linquae cognitio aut usus prorsu8 extingueretur. - Anne etiam hebraice praelecti suissent hi
libri, si nulla plane auditoribus amplius praesto suisset hebraicae linguae notitia 3 Ιmo anne secus possibile suis et, ut citata e V. F. in nostris libris prolata saepius consentirent cum textu heis eraico contra LXX 8 Quod interpretatio adjungi
debuerit , probat quidem aliqualem , sed non
omnimodam hujus linguae ignorationem ; immo
ne id quidem procul dubio, quum interpretationis adserendae necessitas etiam in sublimitate stili,
et obscuritate rerum ipsaruria sita esse potuerit.
Denique nullo pacto concedi potest, quod pure aramaica fuerit Palaestinensium lingua; nam in Thalmude utroque, in Thargumim, Praecipue antiquioribus, et in versiona sic dicta hierosoIy
105쪽
mitana permulti occurrunt puri puti Hebraismi ita ut vel propterea jam dubio Iocus esse nequeat, Iiebraismos quoque Stricte tales in Ν. F. non modo occurrere, Sed eo minus abesse posse ac libri N. Τ. religiosi argumenti Sunt, Iudanque religionis notionibus hebraice potius qnam aramaic
cogitandis assueverant. Quae cum ita sint, ut IIebraismos non minus quam AramaeiSmOs suspicemur. exempla nunc, quibus eorum veritas quoad N. Τ. comprobatur, Promiscue adseremus. Occurrunt jam vero Imo. Voces et formu-Iae hebraicae vel aramaicas Sequentes z-,
etc. Ido. Significationes hebr. vel aram. VOω
cabulis graecis attributae; veluti αιων mundus pro hebraico D,2, το ἁγιον ornatus corporis Pro heb.
Mrοκρινομαι sermonem excipere, reSpondere, Pro
hebr. ; δυναμς.. miraculum Pro Syriaco; εν per, pro hebr. I ; εγκρυπτειν dep-εere pro heb. a I; ειρηνη omnis generis selicitas Pro hebr. ; tego, obtegu, Pro
Syr. Du ; κριπις lex, item quod justum et
verum est, doctrina, pro hebr. μῶραινε
106쪽
eoufirmo, ratum habeo, pro hebraico , Perficio pro chald. , ρημα res, Pro hebr. σημειον miraculum, pro hebr. n N ; σκανδαλιζεβM solicitari ad desectionem, vel deficere a religione; it. ad iram eommoveri pro Syriaco crucifigo pro Syr. dida; epulae Pro hebr. E, ωφειληlaa Peccatum pro Syr.
atio integrae phrases hebr. vel aram.; veluti rhucellam vel panem alterius comedere, animam rsuam invenire , a Mimam alterius quaerere, calicem bibere , mortem guStare, angelus Satanae me
Continuo colaphizat, ardentes carbones in caput alterius congregare et c. etc. Forte etiam quis huc referat sequentes dictiones e oeconomus ini
quitatis, filius irae, filius sapientiae, benedicta in mulieribus, justus, puIcher coram Deo, . Si
satanas satanam ejicit etc. etc. . . -
4to. Constructiones hebr. veluti verbo-Tum cum praepositionibus vel casibus, quae iis in graeco Carent. aut aliis juncta sunt e. g. βασιλευειν επι της ιουδαιας, προσκυνειν τινι etc. ustis nominati. vi absoluti pro casu obliquo, veluti: παν--περι αυτεν, καθ*ίωι - ανετειλεν αυτοις; qui venti- abrum- in manu ejus etC. etc. 5to. denique totius orationis habitus . orientalis est. Graeci periodice loquuntur , orationem
107쪽
arctissime per particulas nectunt, in directo se mone iituntur, et magna dictionis varietate inis Signes sunt; qua re admodum rotunda , plana et expedita, suavisque efficitur oratio. Biblicus autem sermo N. T. uti hebraicus vel aramaicus membratim incedit, particularum inopia laborat, nulla vel exigua varietate distinguitur , asperior et impeditior est ob orationem directam, et haud raro otiosis abundat. .
Inde a quo audaei ad subtiliorem, erudἰ-
tamque rerum tractationem assurrexerunt, scho.
Iasque excitarunt, haud poterant amplius solo vitae communis loquendi usu acquiescere , sed ad' abstractiores suas notiones. denotandas, quas su . . tiliori meditatione consecuti sunt , cogebantur
fere vel novos terminos invenire vel jam inventos novis significationibus donare. Id jam non Saeculo demum secundo, ut quidam Volunt, sed diu tintea, adhuc ante aevum apostolicum iactum est. In Ν. T. enim pluribus in Iocis doctores, seu eruditi judaici variis sub nominibus veluti τραλιατεις, σωτοι, σοφοι, υιοι της δασκαλοι, ραββι commemorantur, iisque oppoqnuntur α γραμματοι, νηπιοι, έλωται , parvi seu minimi. Luc. 2. 45. Iesum parentes inveniunt
108쪽
in templo inter 'ruditos considentem, audien-
tem, interrogantem eos. Joh. 7, Ἀ5- mirantve Iudaei πως ουτος γραμματα ειδε μη μεμα κως ;Act. . Paulus Gamalielis, celeberrimi inter Iudaeos magistri discipulus sistitur et ib. 6. Schola Cyrenessium et Libertinorum commemoratur; Luc.. II , 5 a. denique alludi videtur ad mores, qui in promotione ad gradum doctoratus obsorvat
bantur. Ita etiam in I hΑlmude scholae Isillelis et Schamai 4o circiter annis ante Christum fio.
ruisse dicuntur, et controversiae eruditae de divortio, de resurrectione mortuorum , de prin. cepto maximo, de poena aduIterae etc. non tanquam recens demum enatae, sed a longissimo jam
tempore agitatae repraesentantur. Omnes ii termini jam, qui ab eruditis Iudaeis vel noviter . inventi vel nova significations donati fuerunt,
Babbinismi dicuntur , nomine repetito a nomine judaico eruditorum hujus gentis, quod erat
Quo minus iam vcro quis hosce a N. T.
libris abesse debere existimet ideo, quia scholae cancellis continebantur , obstruo, Paulam suasse omni eruditione judaica resertissimum, et Iesum quoque non cum rudi solum populo, sed et eum eruditis sermones miscuisse; immo populum rps sum, qui totus pendebat ab ore . Rabbinorum ab
iisque et jurandi et precandi formulas accipiebat,
109쪽
vix Prorsus eorum expertem esse potuisse. Luculento exemplo Butem sunt voces et sormulae r
Iigure et solvere, regenerari, TenBSCi, nOVa creatura, παρα λσις τH Ισραηλ Lue. 2, 25. bene- dictus Μc. 14, 62. Qui Ionginqui sunt. Act. a, , 30. parvi vel minimi , et sorve etiam πραπευειται Mat. 19 , 13. ac quae Omnes LOm laude explicari nequeunt nisi Rabbinismo vel
moribus saltem Rabbinicis in subsidium vocatis.
Porro huc pertinet citandi ratio , utpote quam rabbinicam esse pluribus exemplis .comprobavit G. Iahn in Introd. in Li. V. F. S.'IO a. p. 243. quibus addi potest Rom..25, Io. ac quo in Iocci inori tam verba citata ipsa, quam integer Ρs. 6 . unde ea petita sunt, spectari videntur. Deni-
que tota argumentandi , . atque elocutionis ratio Paulina , ac quae non tam judaica in genere, quam in specie rabbinica est. 3
. . s. 40φ . . an etiam Arahismis pPraeter Hebraismos, Aramaeismos, et Bah- binis mos, quidam, praecipue Michaelis et Bollenius etiam Arabismos in N. Τ: statuunt, quod nec impugnandum foret, si id modo vellent; dari
in Ν. Τ. voces aut formuIas , quae nunc non am
plius nisi ex Iibris arabicis illustrari possunt, qui
aimul dialecto huic privas esse contendant, quum
110쪽
facillime accidere potuerit , ut in paucis illis lib.
ris, qui de taeteris dialectis Supersunt, non amisplius extent omnes earum di Vitiae 1 contra vero in arabicis , quorum sati S magna tum copia tum varietas est, feliciter adhuc inveniantur. At Arahismi stricte tales eo minus concedendi erunt.
ac lingua Ρalaestinensis quam proxime accedat ad 'gyriacam, haec vero ab Arabica Iongissime distet; porro commercium Palaestinensium cum Arabibus ea aetate sere nullum suerit, et denique minime in-
dubia et omni exceptione majora sint exempla , quibus ad eos stabiliendos utuntur. Quae enim
a Michaelis et Bottento in medium proferuntur, eae eo genere Sunt, ut partim arabismus Sine necessitate in subsidium vocetur, partim explicatio inde petita, plane sive.contextui sive historiae non ConSentanea sit, partim denique leges justae. comparationis, quod nefas est, insuper habeantur. Prius obtinet est. II, 36. quia significatio vocis απος quae est mendax Vel calumniatorius, siquidem ita reddendum sit , quoque ex chaIdaico
5, ,2. hebraico substituit , obtineri potest e Idem valet de loco Act. Id. ι s. quia Significationem admonere, in qua ευαγγελιeομενοι