장음표시 사용
141쪽
voci vρl formulae significatio subjecta Sit, ea autem non semper una sit sed inultiplex , nec omnimode determinata, ex eo plerumque non in- telligitur, nisi quam potuerit loquens notionem spectare, minime Vero quam Voluerit, aut revera
spectarit. Quum jam spectata nolio ea sit, qMaecerto orationis consilio, certoque Ioco respondet,
Necessario Porro investigandum erit loquentis
Consilium in genere dicitur rei cogitatio, qua pro causa ejus rei essiciendae utimur; hinc ergo orationis consilium erit ea cogitatio, qua pro causa orationis efficiendae utimur, seu id, ad quod non modo singula orationis dicta collimant, sed ipsum quoque genus dicendi dirigitur
Consilium orationis desinit vectatam notionem
. Qucdsi orationis consilium id est , quod modo diximus , non potest non fieri, quin multiplex et vaga vocabulorum potestas ad unicam
per illud, satisque finitam notionem ubIque restringatur ; siquidem secus sumi deberet, IO-
142쪽
quentem aut absque consilio prudenti quidpiam ' prUltilisse, aut eo excitis,e, aut, illud superia greSsum esse, aut quomodocunque demum et .
. des isse , quod tamen in homii em sana mento
praeditum prorsus non cadit. Hinc jam statui poterit regulae eam notionem - Vel sententiam non admittendum, eSSe , quae con Silio orationis
prOPS is non congruit , aut consilium poneret, . quod in prudentem hominem nori cadit, aut quae 'inanem tautologioni excitaret ; notionem ipsam Ptiutem ultra terminos consilii minime extendendam, aut infra eos restringendam esse ; in qua definitione regulae observes velim, eam studio negative expreSsam esse, quia licet eo u8que Valeat, -
eam notionem vel, sententiam seligendam eSse,
quae consilio loquentis respondct, non eo tamen valet, ut statui queat, eam semper Praeserendam
esse, quae Prae caeteris consilio Orationis r pondet. quum nullo modo praesumi queat. loquen-
tem id semper intellexisse, et proin etiam voluisse,
quos consilio certo maxime aptum est.
Id uberius adhuc Ostenditur in concreto , Ver Na-
Quod ut ita esse intelligatur, minime Super- Vacaneum esse videtur, ut uberius adhuc in Cori. . creto Ostendatur eundo per Varias partes, quaε
143쪽
tisus Ioquendi indeterminatas relinquit. . Hinc ' primo ponimus, inde innotescere, qvie sit signi. ficatio ubique seligenda. Quodsi enim vel summa persequimur, quae homo in loquendo sibi proposita habere solet,
consilia . et quae in docendo, movendo, et deIectando versantur . Vel inde jam poterit definiri, utrum tropice vel proprie sit explicandum. Qui enim v. g. ducere i. e. iacti, rei, doetrinae, praecepti, aut ritus alicujus notitiam informare vult,
. is proprietato Sermonis potius . quam tropico dicendi genere uti debebit, quia Perspicuitatis
eum studiosum esse oportet, , quam citiuS PLo
pria , quam tropica oratione utens assequitur. Saltem omnibos dissicilioribus tropis . , et qui
multum abludunt a sermone communi abstinere
debebit D. Hinc non possum iis assentire, qui
Ut enim eos quoque tropos ab oratione didaeticaeXulare iubeamus, qui, uti in permultis vocabuli obtinet, sere proprii termini naturam induerunt.
aut ad 'capiendum s. ve ob frequentiorem usum, sive ob rerum, unde petiti sunt , summam familiaritatem . ita sunt saeiles . ut vel rudissimus quo. que ena intelligat. nulla est suffieiens ratio; imo - qu .ri Potest , an non propriis terminis ejusmodit oporum loco substitutis sermo magis obscurRretur. Hine ejusmodi troporum Exempla, si inuis nobis obtruserit, tanquam ea. quae in sermonibus didae in
- tieis quoque librorum nostrorum oceurrant , ri 2 Prorsuo movere non poterunt . nee alia sagile quis
144쪽
sq. quorum remiseritis Peccata &c. m. a 6, 26. .
hoc est corpus meum &c. tropice interpretantur.
Eodem modo in didactico dicendi genere non
erit interpretatio admittenda , quae loquentem eum sisteret , qui Voluisset auditores ludete ;veluti cum ea se habere Videtur , quae πνευμα ἡ γιν Ioli. 14 - 16 de ordinario providentiae
auxilio capit. o E contra autem tropi etiam InsoIentiores . hi in genere significatus rariores non alieno loco sunt, ubi in movendo aut delectando versatur oratio; Si loquens suaviter adseere vula lectoris animum aut ad sublimiores sensus eum rapere, ubi acumen intendit, aut mentem suam
magis ceIare quam manifestare studet.
Continuatur eadem materia. o Porro peculiarem mentionem mereri videtur, inde unice cognoscendum eSSe, an IOquens , , verborum significatus immediate; an Vero me-
deprehenderit, dummodo adhue observet, diffleui.
tatem tropi non e nostro loco . sed ex eorum iee- torum statione, moribus, ritibus et eonsuetudine metiendam esse, quibus libri nostri troximi deati.
145쪽
diale spectarit. Nescio , quare quidam adlabo. rarint, Sensit 8 mediist , qui etio m symbolicus 'et typicus dicitur, veritatem operOSius comprobare. . Manifesta etenim res est , tale dicendi genus Orientis in moribus positum fuisse , et insuper disertis testimoniis demonstrari potest. cf. CI. Pros. et i Canonici &c. Ialin Enchiridion Hee- meneuticae generalIS p. 4 i. Sqq. Ast in eo cardo rei vertitur ut definiatur ubi istud obtineat. Atque Ilic, nisi manifesta indicia accesserint, non alia regula statui poterit, quam ibi sensum me-
dicitum suscipiendum esse, tibi secus loquens imprudens, et sano consilio destἰtutus sumi de-' heret. Hinc nemo dubitaverit v. . g. ' EZ- i a. sensiam mediatum statuere ; nec longe obsum ab
eoriam Sententia , qui ritibus sesto eYpiationis
ad observandum praescriptis sensum lyPicum subesse Stiatuunt, quia Sectis Moses haud a pugna secum ipso excusari posset.
Tertio Inde cognosci potest, quaenam par
tes orationis ad sententi tim ipsam pertineant , quaenam vero ad solam elocutionem referrenda: sint. Quilibet cultior enim , non modo nude docere vult, sed plerumque ellom bene ornateque
dicere studet, quae pro diversa hac ratione dicta qui confunderet et perinde baberet, inoptissimas,
146쪽
absurdissimasque interpretationes in medium pro-- serret, quod infra uberius adhuc videbimus, ubi . de allegorico , symbolico &c. dicendi genere dicturi sumus. Undenam jam vero Saepe Saepius . interpres intelligat, quae ad hunc vel illu- .
finem pextineant, nisi inde, quod dicta hoc veIillo modo spectata prudenti consilio responde-
ant, Secus autem non respondeant 8
Quartor queis limitibus constringenda vel vero deducenda sit aliqua sententia vel notio.
Utrum dicta Ioquentis de universis, vel quibus. dam, vel singulis partibus Valeant ; utrum ab- solute vel comparative, xelate ad certum terminum capienda sint ; utrum consilii vel praecepti vim habeant; utrum i assertionis vel illustrationis , adplicationis , vel allegationis rationem prae se serant; utrum singuli termini angustius vel Icilius accipiendi sint; quousque demum tertium comparationis pateat, et quae sunt iamilia, praeprimis ut assequatur interpres, studeat opor- tet. Huius autem rei minime sive ignarus, sive
de ea incertus esse poterit, si quod fuerit orationis consilium, accurate Satis Cognitum Per-
EPectumque habuerit. Sic v. g. scicillime sibi P xivoserit est. sqq. de omnibus viri
147쪽
I a S. boni officiis; I Joh. s, 2ο. autem de sola veritatum religionis notitia intelligendum esse, quum Iesum ibi exemplicative versari voluisse; hie vero ad solas religionis veritates obtutum suum direxisse, haud quemquam latere possit. s. 69.
. Quinto denique, si interpres intellexerit, Ioquentem ex concessis disputare , aut κατ αν- Θρωπον voluisse argumentari, inde resciet, quod iterum cognitu ' gravisSimum est , eum non esua, sed ex aliorum sententia dixis e. Idem puris ro saltem Praesumet, si eum in refutando versari, videt, quia non modo licet in hac causa alterius is persuasione niti sed finis errorem corrigendi pIerumque felicius obtinetur, oppugnando eum ex principiis , quae quis ipse tenet , quam ex objectivis rationibus ; uti vicissim , loquentem' e sua sententia dixisse, ubi in demonstrando,
. Unde Consilium loquentia cognosci stucat. Quae cum tanta sint, quae a consilio Io-
quentis pendent , accuratiSsima ejus et ex omni
parte finita cognitio informanda erit; et quidem ubi iIlud, quod universo alicui libro propositum
148쪽
I 29 est,' summe generale, et ex Variis partibus com-
Positum es', non suffecerit . illud Solum nosse,
sed et cuju4vis partis spectule Seu Proximunt consilium cognitum nabere oportebit, quia illud plerumque 4ongius distat a singulis dictis quam ut ex eo satis definiri queant ; e contra autem a
proximo cons lio dicta immediate pendent. Id quod praeprimis quoad, libros hibIicos necessa rium est, inter quos sunt, qui quoad materiam diversissimi generis partes propter solam Unita
tem l sormae conjunctas comprehendunt , veluti In Proversi s , Psalmis &c. &e. obtinet. Cognosci ἐlutem vario modo potest; atqMe, ut ad
aliquem saltem ordinem hanc rem xedigamUS. .
distinguimus pro eo, ac vel oratio continua vel
singula modo dicta , vel phires Mationes nobis praesto sunt, quae in comparationem venire POSSunt, .
ε) em diserta loquentis declaratione. Haud raro accidit , ut quis , quid sibi in oratione continua propositum haberet, ipse sive ad initium veluti Lucas I. i,, 4. et hinc inde authores Psalmorum, aut propheticorum Oraculo rum , s ve ad finem, veluti Joh. 2o ,' Ar . sive denique in media oratione, veluti Paulus ad
149쪽
Bom. s , 28, disertis atque indubias verbis an notet ; imo nonnunquam , veluti in parabolis
aut visionibus Plane contingit, ut singulis partibus significativis manifesta interpretatio odjungatur Quod ubi sit, declarationi ejusmodi, ni νοΘειας suspecta sit, Veluti inscriptiones quaedam, tanquam indubiae notitiae firmissime innitendum , imo in postremo casu reguIta statuendat erit , nullam 'partem ceu significativam habeniadam'sore, quae adjuncta interpretatione desti-- luta Sit . i
b ex unius generis re Honibus. Ad instar disertae de consilio declarationis ab ipso authore profectae, etiam habendae esse
videntur , saepius recurrentes ejusdem tenoris reflexiones. Eae enim Vel Prorsus abessent, vel non saepius et statis veluti intervallis recur-
rerent, aut Variarent magis, nisi certa aliqua, notio vel sententia per integrum orationis decursum Ioquenti ob oculos versata, ad eamque Singula dicta ab eo relata suissent. In hac Sententia vel maxime eo adhuc confirmamur , quod
ubicunque praeter ejusmodi reflexiones diserta scopi decIaratio habeatur, accuratis Simus inter ea consensus deprehendatur ; veluti in Iohannis Evangelio reflexiones R., O. 22. 24. Sq. 6
150쪽
64. 71. 7, 3ο. 32, I 6. 37- 4 I. 18, 9. 32. 29, 36. ad eundem Scopum deducunt , qui 2ο,3 I. manifestis verbis indicatur. Unde procul
dubio quoque statui potest, consilium Iibror omne gum et chronicorum suisse docendi, omnia evenisse e norma Theocratiae, quum ad finem cujusvis regis pro eo, ac felicia aut tristia sata. sub eo possum fuit regnum, observatur, vel eum Sese gessisse e praeseripto legis I hovae,s vel vero non; eodem modo Matthaeum voluisse demonstrare, Iesum suisse Verum Messiam Decolium expectBndum, quia quaeUNqtie Occa Sione data oracula V. F. excitat, ex quibus paleotcaracteres Messiae Der ea indicatos convenire Iesu , nec quidpiam eorum, quod ei contigit, a sorte Messiae alienum eSse. E contra autem vix statui poterit, consilium Actuum ori'. Dissedosendendi Paulum a crimin titione Iudaeorum, Milae eret,. eum contemtorem esse leg;S; quia Observatio, ipsum tibique ob initio ad Iudaeos, et repudiatum demum, ab ipsis ad gentiles se convertisse , vel similes huic , a sutis magna , ni plane dicam, a majori libri parte Bbεunt. .
*. 73. e. ex Ido digna aIιortim relatione. Uti hodie , qui consilium suum, quod per librum aliquem consequi studet, quibus demum