Hermeneutica biblica generalis usibus academicis ab Altmanno Arigler, theologiae doctore ..

201쪽

so , nullum dubium eSSe potest, quum excepta causa, qua quis in retractando versatur, quia vis secum ipso consentire soleat. Neque iacile quis dubitaverit, quin diversorum scriptorum loca parallela tum quoad usum Ioquendi, tum

quoad notitius historicas invicem conserri possint, ad pIenam Iucem obtinendam; quia usu Rejusdem linguae in substantia saltem idem ubique

Persistere debet. et mutationes Solum Paucae attendendae sunt, quas Sive disciplinae, sive tem -

poris, sive loci varietas Induxit; et e Odom modo eaedem notitiae historicae pluribus simul praesto esse poterant, et tamdiu praesto fuisse praesumen

dae sunt, donec contrarium mon Stretur. E coΠ-

ra autem in principiis, in sentententiis certis

aut placitis ingens solet esse inter diversos homines discrimen. . In his ergo comparatio. inter

diversos scrip.tores magis ideo poterit institui

ut discrimen pateat, quod inter imos . obtinet quam ideo ,- ut alter ex altero explicetur; nisi tarden manifeste de iis constet , eadem disciplina fruitos, iisdemquc doctrinis imbutos fuisse. . Quod quum in scriptoribus N. Fia obtineat, ii vel ex hac parte invicem comparari, et promiScuncter ex altero illustrari poterunt. .

202쪽

- , . . , ,

Usus rerum multi ex.

Quodsi jam vero possunt, debent quoque loca paralIeIa ab interprete conserri, ne iis neglectis saepissime debita Iuce, plena nimirum facti

aut doctrinae cognitione destituatur. Varius enim et multiplex est eorum in interpretando MSu8, et ad sequentia sere capita reduci PoteSt. I. Eorum Ope Saepenumero vocabula obscura certi alicujus loci egregie illustrantur, dum haud raro contingit, ut .in Ioco paralIelo vel cum clarioribus synonimis, aut si tropica Sunt, cum Propriis permutentur, vel denique per adjecta accuratius definiantur; veIuti se habet cum 2 Sam. 8, 18., quod in loco parallelo I Par. I 8, 48. Cum Permutatur. Eodem modo επιτιμησον Luc. II, 3. explicatur per ελεγε sest. 18, 15.; αποκαλυψις I Cor. . I, 7. Per πα-

203쪽

. s. Quodsi dubium est, utrum voces vel sci mulaest quae in utramque Partem Vorti possunt, proprie vel tropice intelligantur ; certissime po-

sterius Statuendum est, quotiescunque in Iocis, in quibus de eadem re sermo est, variantur sommulae, aut Plane, quod nonnunquam fit, Contra riis imaginibus permutantur ; qua obserVatione. igitur duce, nemini sive obscurum sive dubium esse potest , quomodo intelligenda sint, quae v. g. de igne in altera vita sustinendo, aut de coe na cum Abrahamo, Isaaco et Iacobo' celebranda &c. in libris nostris habentur. . Ast non aequo valet observatio in contrarium, quia nihiI prohibet , eundem conatanter tropum servare, uti nefas est, eandem sententiam diversis formulis aut

Plane contrariis terminis enunciare. Hinc minime ex constanti vocabuli δαιμονιζομενος usu jam ii refutantur, qui terminum istum improprie ca-

Piunt. 3. Uti, quae significatio, ita etiam, quibus notio vel sententia limitihus sit consitIngenda vel diducenda, inde saepius potest definiri; pro eo nimirum, 'ac sic tantum l. e. certo modo Iimitata locis parallelis congruit. Qui enim Secus statueret, nae is demonstrare deberet, vel auctorem libri sui immemorem fuisse, aut Sese retPacistare Voluisse, vel eum errasse, aut deniques verba adjectave orationis ejusmodi sensum prorsus

204쪽

non pati. Ubi haec demonstrari nequeunt, quae ratio esset, ob quam aliter statuatur 3 Hinc ergo v. g. nemo haesitabit sensum loci Ioh. 3, 17. sqq. eum constituere, qui nullo modo neget, Iesum est latis locis Ioli. 5, 2 2. Sqq. est. 25, 32. 8qq.&c. aliquando judicem hominum Venturum esse ;

e contra autem λογον προφητικον a Ρeir. I, 29. non ad singulum aliquod oraculum restringet , sed collatis locis I Petr. I, IO. sqq. BOm. 26, 26. ΑPOc. I, 3. &c. ad omnia effata 'Hessalana Pertinere eo confidentius statuet, qnod vel contextus loci cs. V. 2O. Sq. eundem SenSum s aindeat a 4. Non modo autem Singulorum terminorum aut dictorum, sed plerumque neque totius rei, historiam puta et doctrinam , satis Persecta per. apicua et solida cognitio sine Iocorum paralleIorum auxilio . obtineretur. Qui enim V. g. unum

modo e quatuor Evangelistis legisset, heu lquot ille praeclarissimorum factorum aut dictorum

Iesu notitia careret 8 Nec meliori loco esset quoad historiam utriusque regni, Iudaici nimirum etΙsrae. litici, qui vel Regum Iibros, aut Chronicorum solos Iegisset y porro quis Pauli epistolas absque acti-

hus quis plurimos Psalmorum non admoto hiatoria: lumine, et in specie oracula prophetica, quae se ad eventum veluti adumbratἰones carbone iactae ad declinationem coloribus vestitam ha-

205쪽

bexe solent, sine historiae beneficio plene atqus perspicue intelligat 3 Si nexus pragmatici quoque cognitio ad perspicuam et solidam historiae notitiam obtinendam pertinet, an non is denuo Sae-

dissime lateret deficientibus Iocis parallelis 3 An

non Mi. AI , l. sqq. ex hac parte demum illustratur collatis Iocis Ioli. O. et Ia , 9. Sqq. itemque I Chr. II, 4-cOII. 2 Sam. 5 I6. et sic porro Z . Atque idem quoquo valet de doctrina Iesu

apostolorumque. Quot enim non Ioca consereri. da sunt, ut V. g. Sciatur, quosnam Salutares es.

sectus mors Iesu humano generi attulerit 3 Et quaei solida ejus cognitio comparari potest sine notionibus, quas dicunt, uni Versis, quae autem quomodo sine quam plurimorum locorum comparatione in formari queant, plane nescio. Atque hic dici nequit , quantum usum Praestent loca , quae sere Sibi repugnare videntur, Sed accuratius perlustrata tamen in concordiam redeunt. Vix enim prostanta aliqua definitione subtilis adeo et accurata notio potuisset Informari, ac obtinera potest ejus modi Iocorum eomparatione. Exemplum egregium Praebem Ioca, in quibus de ad salutem necessaria, atque in morte Iesu collocanda, ermo e8t; et quae partim ea Sunt, ut obviam eant nimiae hominum in vires suas considentiae, arrogantiae, atque jactantiae; Partim ea. ut eri gant hominum animos ad macte resistendum Pec-

206쪽

eandi . illecebrIs, et . ad strenuo persequendum virtutis studium, respiciendo ad Dei auxilium, quo imbecilles adjuvat, atque consortat; unde haec acuratissima ejus finitio exurgit et Esse eame ectationem auxilip divini, defectum virium no- atrarum Pro conatu nostro OON nsantis et quasis mentis. Utique scriptores biblici , praecipue N. F., scriptures populareS suerunt, quorum

ea est ratio versandi, ut materiam aliquam non ulterius proSequantur, nec ex alia parte Spectent, ac postulat proxima orationiS OCCasia , 'nec Stuis: deant terminis ad scholae ακριβειαν compositis,

palis confisi, quemlibet dicta itu limitaturum esse,

vit Sanitas sensus, occasio sermonis et alibi tra-

' - . . '

dita postulant, et termini pro substrata materia et serie orationis etc. admittunt. Non possum mihi temperare, quin hic adscribam, satis egre-

gie verba Holdunii, D. Sorbonici, quae habenturio diu, fid. Anal. I. s. et baec sunt: ,, eritates

philosopthicae Nee probandae, nec improbandaeissunt ex puris, nudi Sque scripturae Verbis et sen- Mentiis; quamvis enim nulla complectatur scrip- dura salsitatem; attamen ipsius loquendi modus, out plurimum Vulgaris est , atque ad communem captum potius , quam ad loquelae proprietatem ,

,,et Sermonis rigorem ad9platus eSt. 5. Neque aliorum s ubsidiorum qiermeneuli- .

eurum rectus usus fieri potest sine locorum Po

207쪽

rallelorum adiumento. Quae enim v. g. suerit lo- quentis idearum associatio, quomodo detegat ar, Nisi Plura Prostent locu , quae loquentem nobis de eadem re disserentem sistunt 3 Quum jam saepissime interpreti aqua haereat ita , ut quam interpretationem caeteris praeserat, nesciat, nisi cognitam habuerit atque perspectam loquentia idearum associationem, patet, quam gravis sit hic . . ' ' locuS. Atque idcirco exempla, quae supra distu- Iimus adferenda ad hunc Iocum illustrandum , promissis stantos hic subjungimus. Itaque interpretationem vocabuli επιΗτιος de victu ad vi

tam Sustentandam necessario non modo non alie-mam esse a Μatthaei Ioco 6, O . sed et prae caeteris convenire unde melius pateat, quam ex

Iocis Μt. 6, 33. Joh. 6, 27. aliisque, in qui-

bus Iesus pariter a cura pro rebus spiritualibus ad curam pro rebus temporalthus sermone deinlapsus, aut vicissim eo progressus est y Eodem modo Interpretatio vocabuli ibid. v. Io. de ea voluntate, qua Deus declarat, quid a no-

bis fieri velit, satis defenditur ea observation ,

quod moralitatis sectandae notio non minus, quam notiones de promovendo regno Dei, patreque

honorificando, quaeque pariter ac illa in solenni precandi formula occurrunt, ad primarias , et

. quas dicunt, Praedominantes Iesu notiones perti- nuerit, et proin aegre ab illa formula , abesset

208쪽

Et quis denique sibi persuaserit Joh. 3, 34. de

ascensione Aera elevatione in coelum intelligendum esse, quum Salus hominum, de qua hiox in sequentibus sermo est, nullibi ab ista re, sane vero ubique a eruenta in cruce morte Pendens reddatur 36. IIand praetermittendum est illud commo. dum, quod illorum ope cognoscantur, quae sint

a ti

supplenda, et praecipue quidem in historicis Io.cis , quinam eventus intermedii sint supplendi Sic quae suppleri debeant inter Μc. 17. et 8 ia

ad verum nexum obtinendum, intelligitur ex Ioh. , I9. sqq. cf. it. Mi. I9, IO. cum ΜC. IO, IO. . Denique ex locis Parallelis nonnunquam etiam determinari potest, utrum loquens e sua vel aliorum sententiu dixerit, pro eo nimirum,ac eandem semper sententiam sequitur, non ob- .

alante tum auditorum tum occasionis diversitate; quia, quomodo his stantibus non variarit quoque

Uum Sermone sententiam , nullo pacto intelligi

ouomodo inveniantur loca parallela pQuo tot tantisque commodis, quae e locis parallelis enascuntur, potiatur interpres biblicus, eorum notitiam satis copiosam paratam habeat oportet. Maximo subsidio ei erunt in hac re

209쪽

Concordantiae bibi cae, quales et quidem hebrat

cae prodierunt opera Buxtorfii Basileae 16 32; par ticularum hebrr. in specie cura Noldii a Tympio curn animadversionIbuS editarum Jenae 17 34. Graecae N. F. autem Concordantiae ab Erasmo Schmidio 1638 vitembergae editae Sunt, quae Ioca exhillent, in quibus voces vel formulae eaedem occurrunt, ut uno obtutu circumspici et expendi possint. Acceduut lexica non modo linguarum, sed et rerum biblicarum, qualia prostant ab Heis gelio , aliudque. Gerae a Pluribus congeSta ; porro ejusmodi, quae doctrinam tum moralem tum dogmaticum complectuntur, ad eamque confirmandam sere singula utriusque Faed. Ioca persequuntur , Pr Ptereaque maXimo cum fructu ab interia Prete consulantur. Ast praeterquam quod nihil humani operis adeo persectum sit, as Omnibus numeris absolutum, ut nihil relinquatur Posterioribus curis augendum ,- perficiendumque; Satis copiosa exempla probant, quorum permulta

collecta habentur in Enchiridio Herm. Bibl. Generalis Tubularum utriusque Faed. Cl D. et Canonici Jalin p. 36. sqq. , haud exiguam adhuc

relictam esse interpreti racemationem. Hinc Pro. Priam lectionem, quam dicunt, curSoriam Ss. liubrorum adjunget oportet, quae eo fine instituitur, ut sibi stimilῖare reddat argumentum non modo integrorum librorum, sed et singulorum loco

210쪽

vum, itaque decurrit , ut non quavis disti euitate expedienda detineatur , .sed eas ipgas solum detegere conetur, et quo felicius memoriae impressas teneat, chartae mandet, Vide atque, an non occurrant loca, quae dissicilioribus ejusmodi Iu-eem adfundant. Quum maxima sἰt scriptorum biblicorum assinitas atque connexio, haud un-

quam deeriti ejusmodi lectioni saepius repelliae, nec longo intervallo interposito institutae, quin sine suo potiatur, eaque detegat, quae Omnes hucusque interpretes effuggerunt. Vel casus enim, qui recte librum aliquem vel Iocum alicui admovit , jam saepius essecit, ut diu frustra quaesita ux vexatissimo loco oriretur.

Cavendum tamen vel maxime est in hac re 1. ne Ioca parallela habeantur, quae non Sum. Probe nimirum a Iocis parallelis distinguenda sunt loca similia, quae non obstante maximes plurimorum adjunctorum similitudine aut assertionum congruitate in pluribus tamen rebus specifice disserunt, et pro in aequiparata non Pos Sunt non salsas interpretationes efficere, diversosque acriptores pugnis collidere. Sio ergo V. . g. Bd PB xitiones, quae caetexis mulieribus Contigerunt,