장음표시 사용
221쪽
seque mutuo collustrandos , ac nemo veretur
Xenophontis, aliorumque PIatonis discipulorum
scripta adhibere, ad magistri hujus placita atque dicta illustranda.
At Patres tamen , inquIunt, manifeste doctri-- nam Iesu apostolorumque ex ingenio Suo exornarunt, eamque ad Sententias , et placita philosophorum , praecipue Ρlatonis transformarunt Sane quidem antiqua haee est incuSatio, et a gravibus viris commota; at, ni fallor tamen, patres ab hac culpa satis egregie vindicavit Hellius in Dila. de Patrihus a eu u corruim ysr Philoso
phiam Platonis doctrinae Christianin li/eratis: qua concedit quidem patres doetrinam Christi ad sormam systematis philosophici exegisse , ad ejusque modum traetasse; at eos quoque sententias Christianas ipsas ad phiIosophorum placita detorsisse, tantum abeSt ut concedat, ut potius
suspicionem sundet, eos placita philosophica ad Sensum . ChriStianum consormasse. Dein si id quoque factum esse largiremur, certe tamen nec ab omnibus, nec ubique factum est; quum enim, uti et caelo ac aetate, ita et ingenio ac disciplina maxime distent, quis sibi persuadeat eos unquam consentire potuisse in re, quae ab ingenio cujusvis et eruditione prosecta sit 3 Hinc ergo in con-SeriSu eorum , praesertim unanimi firmissimum habetur intaminatae traditionis criterium, et quod
222쪽
omnes, ubique, et Semper crediderunt, ceu pura doctrina Christi apostolorumque suscipiendum
Sic ergo nihil obstat, quo minus analogia fidei, quae est congruentia verita νam religionis in s. scriptura et traditione evidenter expositarum, principii hermeneutici instar hesbeatur; nec unquam adversarios habuisset, nisi summae articulorum fidei et capitum doctrinae in s. scriptura et patribus propoSitorum Supposita fuissent systemata dogmatica Singularum partium, quae tamen
magnopere diverSa Sunt, aut nisi a quibusdam ad supremi principii dignitatem evecta fui set,
quod esse nequit, quum hoc suyposito non nisi a priori constitui posset, et tum quodvis syste- ma philosophicum ceu norma interpretationis ha. beri deberet. .
EXempla, in quibus usus ejus cernitur.
inus ejus jam vero potissimum cernitur, uti . in S. praec. jam innuimus, in illustrandis obscu-
ris dictis, finiendisque ambigue aut Vage enunciatis. Non semper in promtu sunt Ioca , quae de eadem re tractant, et obscuritatem ab alterutro , loco depellunt, aut ambiguitatem. tollunt et , tum non remanet nisi ut conserantur loca, quae
principia, quae loquentes secuti sunt, clare Per '
223쪽
spicueque enunciant, ex iisque illustretur obseuariis Iocus , finianturque Voces vel sormulae vagae; quibus vero inventis haud unquam deerit lux de siderata, aut quaesita finitio. Sic v. g. certe nemo dubitabit Joh. h, Id. collatis iis locis, quae Jesum verum fuisse hominem docent, do suscepta humanu natura intelligere, detrectabitque interpretationem Apollinistarum. Utrum verba insti- :tutionis S. coenae sensu catholico, an Vero aca
tholico accipienda sint , quis haesitet, qui Per-
penderit manifestissima Ignatii verba, quibus in ep. ad Smyrnenses. qua contra Docetas disserit , ititur,.et haec sunt ,ς non lateri eos, in S. coena ,, porrigi corpus Iesu Christi similiaque alio- ,rum Patrum Ioca 3 Μη ομοσαι ολως Μt. 5, 34. Mon absolute accipiendum esse, ea Ioca docent, in quibus Iesum et apostoIos coram magistratiis .hus, et in genere in re gravi jusjurandum non detrectasse legimus. Idem valere de Ioh. 3, 18.est. 6 , I9. Rom. A , 28. satis intellio itur ex Ioh. 9, 41. similibusque Iocis. Ita etiam si in V. F. Deo tribuuntur manus , vel Somnus , aut evigilatio . e somno , Si ira aut poenitentia . vol plane mala moralia, quis haec proprie accipiet, si viderit in iisdem, quibus ista dicuntur, occurrere alia e manifestissima quidem Ioca, quibus Deus ceu is, qui videri nequeat, qui sanctissimus sit &d. rem
224쪽
Conclusio hujus sectionis. Quae jam praeter enumerata adminicula conis autenda essent, ad inveniendam Spectatam notio-
nem, nulla sunt ; nec difficulter ostendi posset, praeterea nulla nominari posse. Accidere igitur Poterit, ut sicubi copia non sit totidem utendi, cquibus opus esset ad Sensum clare cognoscendum rat ut ibi interpres sensum Ioquentis non assequatur, ubi eorum copia e St, fieri aliter nequit, quam ut vel cognitionibuS eis, quas rectus eO
rum ufius Postulat, vel necessaria judicii subtilitate destitutus sit. - Requiri enim in eo, qui hisee adminiculis recte utatur, ingentem thesaurum
varii generis cognitionum , veluti philosophic rum, psychologicarum, rhetoricarum, historica-
rum, ac archaeologicarum Sc., satis ex dictis Patet. Quas igitur sibi comparet oportet. Quinam libri ei in hac re praecipuo adjumento esSe POS- sint, maximam partem jam suis locis indicavi-
mus ἔ quoad philosophicas autem et psychologi- eas cognitiones , quos adhuc desiderari passi 'su- ' Ia uS, Praecipua commendatione dignos judicor Frie, System der Logik;. ejus d. neue Hristili der theoret. u. praktischen Vernunst; Platiners Apho, rismen, et Jacobs, Hosrbauers, et Carus psycho
logiea opexa. Qui εubtiliori judicandi facultato
225쪽
non pollet, Is satius interpretandi negatio se
oe sensu inveniendo per culturam loquensis.
A. De necessitate interpretationis historicae.
S. II st. Cognitor sis notionis specisos unicin Porro adhuc investiganda est pers otio vel tenuitas.
Interpres Vehementer erraret , SI Cognata quoad speciem notione unica jam omnem Suam ProVinciam exhaustam esse existimaret. Etenim magnum adhuc ejusdem notionis in coaevis, et majus adhuc in diversae aetatis hominibus quoad gradum persectionis discrimen obtinere potest, siquidem tum res, ad quas voces vel formulae Pertinent, in continuo fluxu erant , et partim in novam plane formam abibant, partim Brtium ac-
CeSsione magis magisque perficiebantur , tum cognitiones rebus in eodem statu permanentibus majbres continuo et majores progressiunes faciebant . Veteres errores deponebantur, ac causae rerum melius intelligebantur, quin tamen simuleriam pristinus loquendi usus Semper correctus, aut persectiori cognitioni attemperatus fuisset, cujus rei exemplum habetur, quod vel nos adhuc
226쪽
dic;mus: sol occidit, sol oritur e et quae sunt similia, etiamsi error, . cui innitebatur hic usus, jam diu abolitus sit. Praeterea Voces et sormulaedantur, quae tum tenuiori tum persectiori notioni vel sententiae indicandae inserviunt. Quodsi igitur interpres hujus rei rationem non haberet , frequenter contingeret, ' ut sive meliores sive dete-xiores, aut antiquis scriptoribus recentiores, do-
mesticis peregrinas, Verbo, a Iias notiones subjiceret, quam quas ip6e cum Verbis suis copulavit.
. S. II 3. . Interpretationis historicin necessitas.
Quatenus jam vero interpres sive coaevae Ioisquenti et domesticae rerum conditionis, Sive per- sectionis aut tenuitatis cognitionum rationem ha-ibet, eatenus historice interpretari dicitur; siquiis ' dem quaestio, quae fuerit quaVis aetate rerum con αditio , , aut loquentis cultura, unde persectionis , notionum gradus pendet, manifeste quaestio facti, est. Et quamvis hoc nomen etiam grammatici officium complectatur, potuit tamen pro analogia aliorum terminorum technicorum, et meruit Pro usu disciplinae salvo communi usu ita restringi, ut sic gravissimum istud negotium ab altero illogrammatico satis distingueretur. Hujus jam per . eminentiam sic dictae interpretationis historicae . necessitas satis ex dictis intelligitur, neque etiam
227쪽
est, qui aut scriptores profanos, aut V. F.; aut eos etiam N. F. sermones, in quibus aut Iudaei aut apostoli ante effusionem S. Spiritus, immo eos quoque, in quibus iidem post effusionem S. Spiritus Ioquentes inducuntur, sed ex concessis disputant aut κατ ανθρωπον argumentantur, historice interpretandos esse neget; quia SecuS Sae pius ne quidem intelligi aut consequentes haberi possent. At promiseu. scriptores historice interpretandos esse, non omnes concedunt, sed eos saepius ad opiniones vulgi sese accommodas se, et quia tum, ubi id factum fuerit, vera ipsorum gententia interpretatione historica adhibi- ta, quae cum Judaeis eos consensisse exhiberet, inveniri nequit, philosophice interpretandos esse
Gravissima igitur quaestio est, et ab interpretia non declinanda, utrum id ita se habeat, nec ne 3 Iam facile quidem largimur apostolos,
immo et Iesum ipsum vario modo se8e accommo daSSe; at eatenus quoque, ut nisi philosophica interpretatione adhibita verus eorum sensus non inVeniatur , nulli concedimus. Distinguimus nimirum inter varii generis accommodationes, et Iesum apostolosve moraliter, paedagogice, aesthe
228쪽
tice, quin negative dogmatice quoque i sese amcommodasse adeo non Opus est nobis , ut negemus, ut potius asserere liceat, eum, qui ejusmodi accommodationes non admiserit, aut propte rea interpretationem historicam deseruerit, Veis rum sensum non inventurum esse. Μoralis a cis
commodatio quippe est agendi ratio, seu positio aut omissio actionis in se licitae ratione habita ad conscIentiam alterius ; Ρaedagogica est insti tuendi ratio ad captum alterius attemperata, ita ut ea penitus omittat, qux ad captum discipuli deduci nequeunt. Aesthetica accommodatio siquἰ-dem ita adpellanda sit, et non potius simplicitee adplicatio dicatur) est adplicatio verborum alteis rius ad suum senSum, Vel scopum, quae quia plerumque ideo sit , ut propriae orationi major gratia aut efficacia per verba alterius concilietue, . propterea aesthetica dioitur. Negative dogmatica
denique est ea. quae errores aliorum vel penitus praetermittit, vel non nisi indirecte resutat. --. Iesum jam et apostolos nonnunquam moraliter aut aesthetice εeSe accommodasse , quis neget
Sed nec minus certum est, inveniri. ihi, ubi id
factum est . verum Ageritis Vel loquentis sensum . per historicam interpretationem, quia de ejus . modi accommodatione ne quidem Sermo esse potest, ubi nullum prostat indicium, ex quo pateat, agentem aliquid, non ceu absolutum, sed
229쪽
relativum modo officium spectasse . aut verba Bruterilis usurpanti non nisi consilium adplicandi suisse. Quodsi quis modo ad captum alterius Se
demittit , is alterius cujusdam fuisse mentis no quam Verbis prodit, propter hoc ipsum ne qui dem potest praesumi; nec etiam ille, qui alterum
modo non restitat, ei assentiri censendus erit. Longe aliter vero Se res habet clam ea aC- Commodatione, qua quis Uteris Sententiam alie-
nam tanquam Suam triaCtiat, Ita n C SI IPS e tenue Saliorum opiniones Sequeretur. Id enim si eo usque progrediatur, ut nullum plane indicium pro- stet, ex quo melior loquentis sententia pateat, nulli, qui finem edocendi alios sibi propositum habet, et omnium minime apostolis concedi po-
test, quia pro authoritate divina, qua gaudebant, alios in erroribus suis ita confirmassent, ut nunquam nisi rejecta prius eorum authoritate ob istis revocari possent; quod etiam experientia
octodecim saeculorum luculentissime comproba
Ast , inquiunt, necessitate coacti ita sese gesserunt; quia reliqDae doctrinae Christianae viam obstruxissent, ni quibusdam judaicis opinionibus
Vicissim vero nos qtiterimus, quae potuerit
esse ne essitas , Ut ne quidem subtiliorem ali quem nutum, saltem familiaribus suis et erectio
230쪽
his dociliorisque ingenii discipulis praeberent,
inde te itas ejusmodi opinionis, meliorque ipsorum sententia saltem: colligi potuisset: Praepimis quum ipsi vixi essent c datissimi animi, mira.culorum Patrandorum Potestate instructi. uc a Iesu longe alia edocti; quippe qui ipse citius passus est, ut vel apostoli ab ipso desciscerent, quam ut mitigaret doctrinam de carne ipsius comedenda Ioh. 6.; et est. II. disertis Verbis: omnem plantam eradicandam esse, quam Pater non plantavit; ibidemque Iomo, nec mortem ipsam timendum esse declaravit. Profecto Si quae suis Set, eu prae- primis intuitu opinionis de Messia tanquam rege terreno. , et de Valore Perpetuo legis Mosaicae obtinuisset , ac quae utraque altissime animis cum insederat et cujus salsitas demonstrata sa-
nile voterat quamplurimos ab accessu ad doctri-
nam Christi absterrere , immo re Frua permultos
dbsterruit. Atqui . huic tamen utrique apostoli maxime Strenue obviam iverunt, eamque landitus evertere conati sunt. Si quis dixerit , eas Propius accessisse ad arcem doctrinae si istititiae, quam ut tolerari Potuerint , opponimus aIiurn nullam exhiberi posse, quae non niAi tanto curn periculo , quod praetexunt , convelli potuisset; Immo si eas doctrinas perlustramus , in quibus plerique accommodationem ejusmodi non modo necessariam , sed revera admissam fuisse conteii .