Hermeneutica biblica generalis usibus academicis ab Altmanno Arigler, theologiae doctore ..

61쪽

philosophiae; at adeo tenue, quod scientiis practu

ris, ad quas merito etiam Hermeneuticam retu- Ieris excolendis, pror8us non idoneum erat, utpote inanibus subtilitatibus, veluti disputatione de conceptuum realitate , sere unice occuPatum. Praeterea tum magister sententiarum plus valebat, quam S. Scriptura I et Petrus Lombardus citius -

ac veluti de regula consulebatur, Iesu apostolorumque Vero dicta veluti per transennam modo adserebantur. Hunc torporem ab eruditis excutere, glu-dium biblicum novis stimulis excitare, et mySticis ascetisque, ad quos illud sere unice restrictum erat, Obviam ire, egregie conati εunt Nicolaus de Lira, et Paulus Burgensis, qui saec. XIV. floruerunt. Edidit ille Postillas, alter annotatio. nes 'ad eas, quae exhibent eos ceu viros Graecae non modo sed et hebraicae linguae peritos; et sensus Ilteralis sectatores, fere deserto myStico.

morus enim, gravis testis, de prioris Postilla ait in acroasibus super Herm. N. Τ. ab Elchstadio editis Tom. II. p. a 6. In ejus libro mul- ista sunt bona; nam vir ille non tantum graece,,sciebat, sed et hebraice. Quae utriusque linguae ,,Peritia effecit, ut sensum grammaticum. et hi- tori cum praeponeret, sere deserto allegorico. De aIterius vero annotationibus ibidem ,, in qui- us illum resutat , saepe seliciter et non Sine.

i Ciuitia o Go la

62쪽

, fructu. Nam is quoque peritus fuit linguκ he-

,,braicae et graecae, fortaSsis adeo in iis , quae ad

,,N. T. pertinent, Lirano praeso Pendus. At mysticismus altiores radices egerat, profundiusque monachorum aseetarumque animis insederat, quam ut voces istae sobriae atque modestae audi.

rentur, latiusque penetrarent. Melior tandem Itix interpretationi biblicae, ejusque theoriae assul- gere caepit circa tempora sic dictae reformationis, Non modo tum praeclare edi coeperunt utriusque Foed. textus originales , qua re studium criticum excitatum est, sed etiam praestantes inter. Pretes exsurrexerunt. Antonius Nebrissa adhue

ante Lutherum adeo egregiam confecit S. scripturae verSionem, quae cum hujus viri versione serede praerogativa contendat ; postea Erasmus judice Ernestio tam praeclaras N. T. adjecit annotationeS , quae viam interpretandi patefecerunt. et in quarum velut tandamentis omnes, qui post suere boni interpretes, aedificavere. Quodsi nihilominus catholici tardius, quam Ρrotestantes ad colondam disciplinam hermeneuticam asSurrexera, id minime mirum est. Catholieorum quippe Studia per repudiatam a Besormatoribus traditionis

authoritatem ad ejus unice defensionem conVersa sunt, e contra autem ipsi , 8. scripturam ceu unicam regulam agnoscentes , cogehantur sere ejus studium toto animo, omnibusque viribus amplecti.

63쪽

Signum inter eos sustulit MatthIM FIacitis, qui vir, omnis generis eruditione insignis, Ha- vim S. scrIpturae edidit Basil. I 567, praeclaris

quoad genus dicendi biblicum observationibus,

veluti de agnoscendis , tractaridisque Hebraismis, de tropis et schematis perpetuis &c. resertam, atque aptiori ordine dispoSitam. Hunc deinceps longa serie secuti sunt permulti, quos tamen, quia in vix aut parum modo ultra ipsum pro grossi sint, haud operae pretium est singillatim recen

sqq. it. Heilii Elementa IIermene Vtice S N. T. P. F. sq. d.) Praeclaram tamen exceptionem merentia D

- Sal. Glassius et Ioh. Alphonsus Turre tinus. quorum Prior ObservationeS ad usum loquendi pertinentes egregie auxit in Philologia S., quae Ieriae 162 3. 4. Primum in lucem prodiit, nuper autemperiiIus scre est immutata nostrisque temporibus

accommodata a Joh. Aug. Dathio Lips. Τ. I. 1776 - continuata et in novi plane operis sor-

mam redacta a Georg. Ludov. Bauero Tom. II 8 ecl. prior. critica S. ibid. 3795. Seci. II. Hermeneutica S. V. T. I 797. e alter Pietistarum Iumini interno et emphasium veluti venatoribus egregie obviam ivit', in Tractatu bip. de S. script. interpretandae methodo , primum Dordraci 17 28 edito, Scrius auctius repetito per Guil. Abr. Τel-Ier. Frcst. ad Uiudr. I 776.

64쪽

' 45 Systematis formam magis promovere studuit Christophorus Wolle. cs. Ne illi elem. P. 7. sq. g

ad principia philosophiae Wolfianae hermeneuticas regulas reducere, atque ex ii S digerere conatus. Sed vel hoc ipso disciplinae huic parum profuit. Quum enim regulae interpretandi nori

tam a priori constituendae , quam empiricis observationibus superstruendae sint, hic hujus philosophiae usus , potius abusus suit. Quae inde, dimanarunt vitia, aliaque, quae prioribus institutionibus hermencutieis adhaeserunt, egregio in Iumine collocavit Daniel Wyttei uchius in prae- satione ad Elementa Herme NeVticae Sacrae, eo quo in scientiis fieri debet , modo proposita, Marburgi I 6 O, quae caeteroquin etiam praecePlorum ακ IΠεια. , Salubritate et ordine adeo distin-

guuntur , ut nisi hoc adhuc cum antesignanis vitium commune haberent, ut propter inspirationis conceptum plures adhuc Sensus admittant,

et sic mysticis interpretationibus modum ponere nesciant, facile novam epocham ab iis ordiremur. Sic vero rectius hic locus honosque Ernestio conceditur, qui in sua interpretis sacri institutione, quae primam Iucem adspexit Lipsiete 1767 , perspicue docendo praeter sensum litera- Iem , i. e. eum, qui Verbis e contextu spectatis respondet, nullum alium admittendum esse, mysticos sensus sere penitus Profligavit. Praeclarum

65쪽

istud opus, quod praeter eas virtutes quas in eIementis Wyttenbachianis celebravimus, singuIari dicendi tum perspicuitate tum concinnitate nitet,

non modo mox atque comparuit, a Protestantibus susceptum, pluribus editionibus, veluti quinque jam ab Ammonio, repetitum, exemplis atque

sommentariis illustratum novisque Observationibus auctum, sed etiam a catholicis Iaud tibi liter in suos usus OonverSum eSt; inter quos eminent Sebastianus Seemilier, cujus Hermeneutica Sacra

prodiit Augustae Vindelic. I 779., Christophorus

Fischer, cujus institutiones hermeneuticae Ν. Τ prodierunt Strasb. I 788, et Gregorius mayer, cujus institutio interpretis sacri Vindobonae ap. M appler. 2789. non minorem laudem, quam ejus versio et commentatio in ep. ad Gal. et 2. ad Ities. ibid. I 88 VeI apud exteros consecuta eSt, cs. Εἰchh. Bibl. Vol. V. p. IO OO sqq. Ut ut Vero maxime egregius sit Ernestii interpres, vitio tamen ei non immerito verti videtur, tum quod ea adjungat, quae rectius in Introductione tractariis tur , tum quod culturae Ioquentis parem rationem cum usu loquendi et orationis serie habend/m esse, non distincte praeceperit, Iicet haud negem, hujus quoque Iegis neceSsitatem eum Oh- Scuro quodam sen5u Percepisse, et hinc inde, veluti P. I. Seet. I. c. I. g. 23. sq. Seci. II. c. II. s. 15. sq. beet. III. 33. sqq. Subindicasse. De

66쪽

hac re jam primus disertius monuit interpretes Moshemius in institutione sua historiae Christia-iae majori Sect. I. P. I 34. ubi ita praeclare edisserit. Si quae studiorum rationes inter populos Orientis, praesertim in Asia et Aegypto , floruerint, cum ad nos deScenderet filius Dei, monu-

mentis exploratum hodie esset, minime indu- iis, magna uteremur luce ad libros divinos melius intelligendos, ad Vim veterum formula- um,1et dogmatum Christianorum rationes red- sedendas , ad Scita denique eorum explicanda, ,,qui rei Christianae initia scedis erroribus conta inarunt. R etsi enius Postea Satis coPiosa materialia congessit, quibus nitatur historica N. T. Interpretatio, et Semlerus Pro amPlissima, qua imbutus erat , historiae dogmatum cognitione,

eam non modo saepius seliciter adhibuit in paraphrasibus suis ad illastrandum N. T. , sed peculiaribus quoque legibus hinc inde munivit in adparatu suo ad liberalem N. T. Interpretationem 1 ulae I 67 et in praeparatione ad Hermeneuticam theologicam, quae Halae anno 1 76O edi caepta, et anno 1 69 ibidem finita est. Sed partim institutio historiae Christianae non immediate ad interpretes S. scripturae pertinere videbatur, partim

Semlerus audacior erat, quam ut modestiores eum mOX Eequi auderent. -- Ne autem diutius delitescerent, negligerenturva saluberrima h- -- -

67쪽

nita essecit demum Elchhornius , perspicuitate

dicendi , et persuadendi arte magistro Suo multum commentatior, dum non modo in censendis interPretum commentariis interpretatione historica tanquam canone umiS est , Sed etiam jum anno 1792 peculiorem tractatiunculam exaravit, qua necessitatem ejus vindicatum ivit, eamque

ad dignitatem principii hermeneVtici elevaVIt in ' Vol. IV. Bibl. Or. et Bibl. Ut idem repetitis vicibus ageret in Vol. VI. p. 55. ῆqq. , proVDe Vit iPSum PerVersa ratio, ad qinam interpretandi causa jamjam deflecti coepis set per librum: Religion innexhalb det GranZender hiossen Vernunst: qui scripturae S. interpreationem ad principia practica rationis purae redi.

. endam eSSe praecepit , huicque interpretauom morali primatum adSerit, eam unice authentica litoralem e contra non sine deSpectu mere docto- . nalem adpellans. Praeter Eichhornium insurrexerunt contra eam et alii viri cordati , inter quos eminent Rosenmullerus in Ahhandiung liber ei-nige Αeusserungen des Urn. Pros. Nanss die Aus-lemung der Bibel betretand , quam subjunxit lI- bello : Et nige Bemerkungen das Studium dec Theologie hetressend, Erlangen b. Palm. 1794.

tiones scripsit ad moralem Seu practicam LL. SS.nterpretationem Lips. 1796 et Noessestus in Diss.

68쪽

quae inscribitur : Animadversiones in sensum Iibrocum Ss. moralem, quae e St X. in ejusd. exeris

citationibus ad Ss. scripturArum interpretationem, editis Halae I 803. Licet vero hi viri victricibus adeo armis eam depugnaSSe Viderentur, ut Ne-

- minem amplius impo Stertiin ejus patrocinium suscepturum eSse crederes ; nihilominus tamen denuo suscepit C. F. Stae udlinus in Prolusione de interpretatione librorum di. T. historica non unice Vera Gott. 18O7. Sed, quae sunt verba Ne illi, quae hic adversus hanc LL. N. T. inter relationem monuit, partim ex errovo fluxisse, ,,partim ejus generiS esse. Videntur, ut magis fu- Vorem, quam invidiam ei conciliare possint. Post generalem ejus delineationem, quis m. dedit Neilius in commenlatione de hist. LL. SS. interpretalione, ejusque necessitate Lips 1788.,

prineipium ejus uberius deduxit, omni ex parte quoad N. T. illustravit, sontes censuit, eorum.

que usum Saluberrimis praeceptis atque cautelis nece Ssariis munivit. - Totum sensus inveniendi

principium complexus est Plani ius in sua in disciplinas theologicas introductione; et recentissime mox commemoratus Nellius integram institutio-nem hermeneuticam ex principio grammatico historicae interpretationis adornatam prodire fe-

69쪽

cit Lips. I 8 Ioc Abi nondum tumen Omnem aptiscem attigi,se videtur ne ilius. Haud enim probandum esse videtur , quod eum tractandarum rerum ordinem secutus Sit, qui magis eorum ra. tionem hBbet, quae interpretis opera indigent, quam legum liermeneVticarum , ex quibus explicatio petenda est. Inde accidisse videtur quod non tantum Ilermene Vticarum rationum sive regularum provincia, Vis aut limites nullibi accuratius describerentur, Sed neque sγstematis sorma satis persecta prodierit. Forte ex eadem causa derivandum est, quod qDaestionem de ac-

commodatione quae tamen ab hermeneutica institutione vix abesse potest , nullibi ex prosesso tractarit. . Denique perperam mihi objectivum dictorum examen ad interpretis qua talis provinciam referre videtur. Hisce desectibus sorte

occurret Elchstudius , si promissis steterit non' modo edendi tertiam partem aeroasium mori

super Herm. N. ' Τ. sed etiam deserto acroasinin ordine vel potius neglectis omnibus, qnae ad Hermeneuticam non Perlinent, Peculiare opus emittendi. Iride a quo interpretatio historica ad debita in dignitatem evecta est, simul coepti . sunt fontes, e quibus sentiendi , cogitandique ratio

aetatis biblicae cognoscenda est, diligentius in-

Vestigari aut novo saltem examini subduci. Id

70쪽

factum est in symbolis ad promovendum usum

rationis in rebus ad religionem pertinentihus, oditis a Corrodi ; a Storrio in diss. de sensu

historico 8. scripturae ; ab Hornio in opere ,

nondum tumen completo: de Gnosi biblica ; a Bretschneider in libello mox laudato, a Si isshin-dio in variis tractationibus, quae continentur in Flatis Magazin sur christi. Dogmatili u. Moral, oliisque. Sed nondum tamen vel ex hac parta consecta res est. Plura adhuc invenienda reis stant, et alia severiori adhuc crisi indigent, ut

Usus eorum satis certus Sit. ΑItera Hermenev-aicae parS, quae Circa repraesentBtionem sensus.

vorsatur fere diutius adhuc, quam prior neglectu suit. Licet enim de versionibus biblici

adornandis, hinc inde in Hieronymi operibus,

dum vitia antiquae versionis latinae carpit, Observationes de Hac re non contemnendae Occiaris rant , ea tamen tum demum praecipue agitari coepit, quum Erasmias et postea Castalio meliores versiones latinas e textu originali conficere sus-

cepissent, contraque eos Stunica, Lei et M insurrexissent. Hac nimirum controversiarum

occasione plures regulae propositae fuerunt, quae vertendi Isborem dirigerent, quasque Wyttenhachius primus cum elementis suis Hermeneutic seonjunxit, Ernestius novis praeceptionibus auxit, simulque de Paraphrasibus et commentariis con