장음표시 사용
201쪽
isS Da 'RAvo ARTIs CRITICIE usu fuerat constituta ; fundamentornm sacri domicilii vestiagia vident, domicilium ipsum non vident; inanis areae longitudinem ac latitudinem dimetiuntur, atque ad eam,
quam secum eius aedis, quae apud ipsos erat, attulerant mensuram exigunt; omnia reperiunt ad amussim qu drare , convenire , respondere . Itaque alacres ac successu laeti domum regressi, quae audierant, quaeque ipsi viderant, quam in re exploranda diligentiam adhibuerant , quid denique compererant iurati dicunt. Eorum dicta, uti mos est, ad publicum tabularium referuntur. Quid accuratius fieri potuerit, exspecto dum illi suggerant; ego certe exquisitius quidquam ne cogitari quidem
XVI. Cognostis Tersae ensium , cognoscite nunc Picentum (a diligentiam. atuor a Tersectensibus Legatos diximus fuisse missos; a Picentibus vero non minus quam sexdecim ex honestissimis eius provinciae municipiis delectos, atque omnes suarum civitatum facile principes, primum in Illyricum , deinde in Galilaeam scitote missos . ubi primum Illyricum Legati tenuerunt , magni undique ad eos concursus fieri . Ex omnibus oppidis passim matresfamilias obviam prodire sentes, clamare , vociferari; Se quidem eorum adventus causam non ignorare , gratulari ipsis caeleste donum ;
M Picentes eos esse popuIos, quos is que ad Praetutianos, si proprie Pim hactenus indicare Parthenius voluit, ,, eentes intelligimus , prima urbs in auctor est Cellarius . ,, Fines, inquit, se ora Ancona est. MAnconam Ridc x, Piceni in ora . Est stuminis sunt us. provinciae adcenset Ptolemaeus .
202쪽
ACTIONI s II. LIARR II. sed suam vicem dolere ac lamentari. Deducuntur Legati magno virorum mulierumque comitatu ad collem , quem sacra aedes ex Galilaea in Dalmatiam adveniens insederat; vident , quod iam ex ipsis indigenis cognoverant , signa quidem , quae solo impressa facrum domucilium reliquerat , superesse ; domicilium vero ipsum
nullum esse . Adhibentur Lauretanae aedis mensurae , quas secum ipsi attulerant; omnia congruunt, omnia exacte perfecteque respondent. Interrogant de tempore , quo sacra aedes ex Dalmatia concesserat; deprehendunt , eodem plane momento temporis divinum hoc munus & Illyricis ablatum , & Picentibus oblatum . Comperta re , ex Illyrico demigrant, in Galilaeae fines veniunt, inde Nagarethum proficiscuntur . Atque hic etiam omnia eadem prorsus cura explorata, eae dem adhibitae mensurae; ne multa ; facta mensurarum &
locorum , quae sacra aedes occuparat, contentione , in
tervalla reperta aequalia , nihil discrepare , omnia cum Naetarena & Illyrica area , & Lauretanae aedis modo ac forma plane ac mirifice convenire . Anconam , unde solverant, Legati revertuntur. Interposita fide ac I
risiurandi religione Legatorum testimonia excipiuntur, ac litteris publicis consignantur . XVII. Videtis , opinor , duas hasce religiosissimas Nationes inter se certasse diligentia , utra potuerit admhibere masorem, neutram vicisse ; eam enim utraque adhibuit , qua ma)or excogitari non potest . Hic ve-
203쪽
m nolite putare , haec esse a me temere conficta, atque ad tempus accommodata , quae ex vetustissimis monumentis , ex litteris publicis, ex civitatum tabulariis eruta esse confirmo. His de rebus luculentissimum reis
liquit testimonium Hieronymus Angelita (a Patritius
Recine tensis, patre , avo , perpetuis ejus urbis, ut vom
cant, Cancellariis. Hic dicit a se diligentissime Recinetense tabularium excussium , scripta vetustissima reperta , attente perlecta , quantum per vetustatem licuit , documenta omnia collecta , nullam rei indagandae
diligentiam praetermissam ; addit a Fluminensibus ipsis se
inulta didicisse , quae ad hoc prodigium confirmandum pertinerent. Hac porro adhibita diligentia , omnia accurate in unum volumen contulit, quod Clementi VII.
P.M O Hieronymus Angeliis in Erio
stola nuncupatoria , quam scripsit Clementi VII. haec habet. si venendomi spessio in mem ria quel detto; Narrino i popoli laLapiema de Santi , e la Chiela ri- fetista te lodi loro, e rit rovandomito it minimo di tuiti gli uominidopo vanne Angelita mio Avo , edom Gio. Francesco suo figliuolo, a mio Genitore , perpetuo Cancelliere delia Comunita di Racanati, ed avendo spesse volte eli antichiennaIi vi ef eon fedes propomo riuotti , ho ridotio questa Historia in miguor forma, con stile pur a Di basso ; non gi, ch io sia stato ardito it mutare il vero ordine delinta eosa , ma ho eerrato illustraria, quanto ho possuto regendomi ferando Ia via mostratami DIIa Ieriratura, della quale ho di sopra detti,, Porro supra in eadem epistola nunc patoria haec habentur; ,, At tempi di Leone x certi Schiavoni h minid integra sede portarono a Raeanati una sertitura, trovata tra gli antichiannali delia terra di Flume, che inquelle bande h un tuom posto sullido det mare Adriatico, nella quale si leggeva, come questa Casa mir blimente s era Ia prima volta tr sportata di Nararette citi , in quei paesi ; e eib a notitia venulo , subito ne la scilito a sua Beatitudinetalla Communita di Racanali. M
204쪽
Acrio Nis II. LIBER II. aor P. M., qui de tanta re doceri cupiebat , exhibuit ; ut suspicari nefas sit, virum aeque pium ac doctum , &quem Ven. Canisius vir sapientissimus & eruditissimus appellat fumme fidei hominem, tanto Pontifici imponere
voluisse . Volumen exstat, quod postea consequentes hac de re accuratissimi scriptores non tanti fecissent, nisi in eo certa veritatis indicia clare aperteque deprehendissent . Ante hunc Petrus Georgius Praepositus Tere manus (a) , & complures annos Lauretanae domus
remanus Almae domus Gubemator Eb is tur duo , Paulur Rinisductas, distoriae Lauretanae Summam confecit, M Framistus evnomento Prior, amm& peregrinis legendam proposuit, quae ,, bo cives Recinetenses , viri boni , Summa magno semper in pretio habi- is spectataeque fidei. Rinal ductus quipista fuit . Summam Praepositi Teremani saepe Praeposito Termano c up Bartholomaeus Via is Umbrosae Mona- is ipse mes refere a testifieatus est , chus Italico carmine valde antiquo, ut ri ab se suum suum saepenumero auis ex pluribus idiotismis manitaste appa- se ditum esse narrantem , se met maiaret , expressit. Legitur hoc carmen in M ta Virginis Domum eo pexissa , Vta R. Virginis ab Antonio Corn M eum submmis ab Angeiis supra ma- Eano edita venetiis anno Isos. Porro is re ferretur , es in Reeinetens DL de fingulari huius Praepositi fide, dili- n va collaearetur. Quin etiam se s gentia , religione legendus omnino est D crosa lam redem in nemore sitam Horatius Tursellinus Histor. Lauret. s, cum civibus aliis compluribus saepius lib. X. GA ag. Inter alia haec legun- M accessisse. Franciscus autem Prior
tur hoc loco non omnimoda . M Sa- M atium suum LXE. Ennos natum, inis
D ne , & historia ipsa a prima Reci- M tegrisque adhuc utentem sensibus,, netensium memoria repetita est a & se non semel audiverat c ut ipse pro is eius auctoritati religio , ac diligenis se testimonio diris 3 cum referret, ab M tia Praepositi Teremani vel plutia se se frequenter saeram aedem in frDM mum adiecit. Is quippe interroga- ,, vans eum aliis itum t eamquc fu M tu, qui adtac supererant, gessibus ,, memoria in eoIIem duorum H M tantam rem, quoad elut fieri pos- - trum essa transi eam. M set , voluit esse testatam . Testes Hieronymo Angeliis , di Praeph
205쪽
roa DE PRAvo ARTIS CRITICAE usu Gubernator Summam huius historiae a prima Recinet ensum memoria repetitam confecit, & Pio II. obtulit. Huic Summae, etsi stylo rudi ac simplici conscriptae , ita magna adhibita est fides, ut in Lauretana aede proposita fuerit peregrinis legenda ; quae quidem , quoties vetustate obsolevit, toties fuit instaurata. Tantam illi au-
. et sito Teremano merito iacensendus est Raphael Riera Societatis Iesu , qui
egregium de Lauretanae domus transi tione MS. reIiquit, summa diligentia ac religione exaratum. Hoc MS.Maristorellius in suo Theatro Historico Lauretano edidit. Hoc plurimi secit Tu l- Iinus, ex eoque non Parum profecit .s, Neque vero , hic praetermittendum est sacrae Domus vestigia eodem in Ioeo , quem sacra aedes in sylva occupaverat, ad nostra serae v
quae tempora perstitisse. Qua de re audiatur Tursellinus eodem libro, e pite p., ubi haec habet. M Eo autems, loco , ubi primum in Picenum sa-M cra ades delata consedit , quandiuis fulva stetit ; stetit autem usque adae, annum huius saeculi ( nimirum de&,, mi sexti ferme septuagesimum quim tum, haud obscura exstiterivit aedis , ablatae miraculique indicia ; quippes, areas quam sacra occupaverat domus M nitebat semper vernantibus herbis M Boribusque , cum omnia circa dens, sis oblita virgultis ac sentibus horrem rent . Nec dubia res . Auctor est
b, Hieronymus Angelita in Virginis D Lauretanae Historia, quam Clamen.riti v II. dicavit , eo ipso tempora s,, cum hoe visensibus miracula rear, MUisebantur pariter cum area sancto-,, rum parietum solo impressa velim seria sanctitatem & quasi di uinum quid-,, dam spirantia . Id adeo ipsa metis accepi a Raphaele Riera , qui edis
M vestigia atque area nitorem saepius se magna voluptate se spectasse memor s, bat. terum exciso nuper nemore, ac solo arationi destinato, eximia illari amoenitas ab imperito rerum agriisse cola & fossione, & satu olerum vio-M lata defecit. Itaque ad retinendam M loci religionem ab eodem illo Rie-- ra in ipsis vestigiis quoquo versus D parietes paullum a terra sunt exci-ritati . Vidi ego ipse re inspexi Io-s, cum , cum haec ipsa litteris plodes, rem . Animadverti, parietibus illisis aream includi & Iona tudine & Ia-- titudine aedi Lauretanae usquequaquem parem . Verum enim vero ita ami-M sit amoenitatem, ut retineat religi H nem ; & hodie religionis ergo ais multis visitur . . . In colle porro M duorum Fratrum obscuriora arguas, menta cernuntur , loci tamen , aut Hloci potius vestigium monstratur.
206쪽
Aerro NIs II. LI3 Est II. Rosctoritatem religio & diligentia Praepositi Teremani adiecit . Testes enim locupletes in ea citantur, qui adhuc supererant, & quae aut ipsi vidissent , aut ab iis , qui
viderant, accepissent ipsi Teremano Praeposito narrarunt , & interposito iureiurando confirmarunt. XVIII. Neque vero apud Picentes solum facti tam insignis vetusta monumenta exstant ; sed perantiqua permanent, & etiamnum visuntur apud Tersactenses. Eo ipso in loco, quem sacra aedes Nagaretho adveniens insedit , templum Frangipanius excitavit; quod, ut ad tantae rei memoriam posteritati prodendam maxime valuit, ita non minus roboris ac firmamenti contulit ad hoc nostrum adstruendum confirmandum que prodigium. Etenim , amabo vos , quid potissimum nova
huius ipsius templi molitio spectavit Z quid propositum haec subita Frangipanii cura habuit Solatium . Sola itum p At quo solatio Te actenses indigere poterant ,
si ea re carui sient, quae nunquam in eorum potestate
fuisset 3 Dolemus ea nobis eripi , quae possidemus; illa
vero, quae nostri iuris nunquam fuerunt, optare quidem possumus, sed, quod ea non habeamus, dolere, moerere sangi, nisi serie ex invidia , non possumus. Si ergo nova templi molitio ad Elatium illarum gentium , quae tanto bono privatae fuerant, pertinuit; si solatium ipsum Te sectensibus oblatum iuit; id autem & in certa re , &certo tempore di certo in loco , ct certo in genere ob latum , hoc profecto & certae rei , ct certo tempore,
207쪽
ao DE PRAvo ARTIS CRITICAE Usu& certo in loco , & certo in genere amissionem clare aperteque demonstrat. Hanc porro certam rem , quae illa certa compenseta ratione fuit, quam aliam esse dicemus , nisi hanc ipsam , de qua nunc ago , & quam tota animi & virium contentione defendo.
XIX. Nam quid dicam de vetusta inscriptione illa , quae adhuc in eodem templo perspicuis incisa notis legitur , & factum hoc totum disertissime docet 3 Hic Esr
LoCUs , IN QUO OLIM FUIT SANCTISSIMA DOMUs BEATAS vlRGlNi S DE LAURETO , QUAE NUNC IN RECINETI PARTIBUS COLITUR . Hic ego rursus , amabo vos ,
Florentini. id sibi vult haec inscriptio 3 quid significat quid loquitur 3 quae quidem est huiusmodi , si
attente consideretur, ut parum honorifica Nationi ubderi possit. Uti enim sacrae apud ipsam domus commorationis testimonium est , ita est etiam subitae ab eadem eiusdem domus migrationis indicium . Jam quid attinuit hanc inscriptionem propalam omnibus convenis ac peregrinis legendam proponere 3 Quis a Tersaeiensibus apertam huius facti confessionem extorsit 3 quis illos impulit , quod nemo ab eis quaerebat, sponte ac sincere fateri I Nonne totum hoc dissimulandum erat 3 nonne reticendum p nisi id ipsum palam omnibus facere manifesta rei ipsius veritas Terlactenses coegisset.
XX. Jam vero quid hic ego dicam , Florentini pquid vos p quid isti Num hae coniecturae sunt, quas scilicet isti contemnere possint, atque aspernari Z tammetsi
208쪽
Aerio NIs II. LIBER II. et osmet si coniecturae , quando probabiles sunt, & plurimum valere debent , & negligi iure non possunt. Verum
hae coniecturae non sunt ; luculentissima argumenta sint, sunt invictissima certissimae veritatis .testimonia . Profero enim vetustissima monumenta , profero litteras publicas , profero gravissimam honestissimorum virorum perscriptam auctoritatem . Adsunt quodammodo
Legati Illyrici , adest ipse Tersiae ensis Alexander , adsunt Legati a Communi Picentum in Galilaeam missi. Dicunt, omnia se quam attentissime vidule , inspexisse ,
examinalse , cognotis . Dicunt, nullam in re exploranda ab se praetermii Iam fuisse curam , nullam in tanto munere obeundo nimiam putasse ac supervacaneam diligentiam , nihil denique se omisisse , non modo ad omnem dubitationem , verum etiam ad omnis dubitationis su picionem vel minimam tenuissimamque tollendam . Dicunt, allatas esse mensuras, arearum longitudinem ac latitudinem , crassitudinem fundamentorum fuisse dimensam ; arearum , fundamentorum , mensurarum ipsarum factam esse contentionem , omnia deprehensia inter se plane convenire , ne hilum quidem discrepare , perfecte exacteque respondere ; quod dicunt, Iurati dicunt;
qui porro id dicunt, hi sunt gravi Isi mi viri, spectati L. simae fidei, suarum civitatum principes, Legati publimci , qui etiamsi iurati non dicerent, ea est horum virorum auctoritas, probitas, gravitas, ut illos in re tanti momenti mendacii insimulare nefas esset. Excussa sunt, in-
209쪽
a os Da PRAvo ARTIs CRITICAE ususpecta tabularia a duobus fide dignissimis viris, Praeposito Terem ano , Angelita cancellario ; quae ad rem tam memorandam spectarent, diligenter collecta , publici juris facta , . ta duobus summis Pontificibns oblata & inscripta . Accedunt pervetusta Tersectensium monumenta , & templi a Frangi panio excitati, & propalam expositae inscriptionis. Adstipulatur sincera , aperta , &ab una veritate expressa Terlaetensium ipsorum conses.
sio . Quid isti volunt amplius 3 quid flagitant p quid requirunt 3 Haec profecto huiusmodi sunt, quibus nihil ad
tantae rei veritatem confirmandam addi posse videatur.
XXI. Atque hic quisquam quaeret a me , & usque ad
nauseam atque stomachum quaeret, utrum ad tantum
confirmandum prodigium idonea habeam documenta(a Z
ca Praster ea , quae supra attuliis mus , do menta , placet hoc loco alia subii rere a Tursellino depromispia . Ac de situ quidem , inquist, lib. I. cap. go. M situs ipse lacrosan-- ctam illam sedem non humansi, sed se divina prorsus arte manuque loca es tam facile declarat . Sita igitur est, ,, siqua usquam, ad quatuor caeli muciisse dique regiones ex Mathematicorum , disciplina; neque id solum, sed ex M veteri etiam SS. Patrum instituto, m qui aras sacrarum aedium ad folias, spectare ortum iubebant . . . Hunc M autem tam admirabilem sanctissimi Miscelli situm non easu occurrum
is sed divino qxu itum cou lo , vel ,, illud argumento est , quod in ipsas, quoque biva eundem plane situm M a virgine optatum , ut egomet in ,, rentius obserea bi , vestigia , quas,, exstare diximus satis ostendunt. De positione autem , sive consuis tutione lacri aedificii illa ex eodem auctore hie exscribenda omnino sunt , qui libro citato cap. 26., is videbant Recenitenses, inmit , parietes, &M tenues & perantiquos stare sine ulis, lo penitus fundamento. Ingens eras, go eos incessit cura . veritos s nus, paullatim temporum iniuria . proins, cumbentibus parietibus , augusti dis ma orbis terrae sedes pessum iretri rueretque . Itaque optimum
210쪽
Acrio Nis II. LIBER II. ao Ecqua erunt documenta, si ista documenta non sunt pEequa idonea iudicabuntur, si ista tanquam inepta repudientur 3 His, quotquot ante me hac de re scripse
runt, viri gravissimi & sapientissimi usi sunt; haee ipsa
diligentissime explorarunt; haec ad Criticae severioris regulas exegerunt , & magni esse ponderis duxerunt.
se rati aedem specie ruinosam undique se risse parietes illos, contra omnems, communire, & iactis, quantum res,, ferebat , fundamentis lateritio eam M pariete circumdant. Fama est haud ,, dubiis vulgata auctoribus , nullo se modo potuisse novam substructio. M nem cum sacris parietibus cohaereis,, m. Quin etiam procedente tempo. Hre novi illi parietes veteribus prori fulcimento adiecti paullatim recesse runt adeo , ut inter utrosque paries, tes , quoties opus foret , puer cnmis accensa face discurreret , quo dili,, junctorum parietum fidem exploranis M tibus faceret . Nec vetus est eius M rei memoria . vivebant paucis abis hinc annis viri probi piique comos, complures , qui discurrentem interi, Parietes puerum saepius se vidisse naris,srarunt Rhaphaeli Rierae, tinde ipses, cognoui. Huic eidem Rierae Ralneis se rius Nerucius Architectus egregius , ,, aedificationi Lauretanae praepositus pros, familiaritate commemoravit . Se CIe-,, mentis v II. Pon. Max. jussu de ista moliendis lateritiis illis parietibusta praefuisse , cum marmoream eruis,, stam, quae hodie cum omnium ado,, miratione visitur, substituere molis, retur; ac tum admirabundum repeis Architecturae rationem a sacro cu -s, culo dimotos , neque tam vetust s, te, quam arcano quodam consiliori ruinosos; ut satis appareret , Dei pa s, rentem ad sustendandam suam do.s, mum excludere hominum industriam M voluisse ; quo divina vis insignior ,, foret , si tectum longe antiquissi-,, mum sine fundamentis ullove huma. Mno auxilio per tot saecula staret. Nobilissima, Sc antiquissima Antiaciorum Recinetensis familia alia duci praeclarissima monumenta,exhibet is Primum quidem litterae sunt in membrana exaratae Pauli Heremitae vulgo a Sylva nuncupati , qui simius, ea testes flammas sacro domicilio imminentes aspexit , & hac ipsa de reud Caresum Secundum Regem Neapolitanum datae . Alterum , episto. Ia a Prioribus , ut vocant , Recinetensibus hoc de prodigio ad Bonia factum VIII. conscripta . Haec duo monumenta edita sunt a Q. Trom. bellio tom .f. de vita oe dictis M ria Sanctissma pari. a. disteri. M. Fqui etiam affert Hymnum valde antiquum in Terlactensi templo a Mianoritia cani sciitum.