장음표시 사용
361쪽
deri pronunciat; confestim decretam animadversionem lictor exequitur , Martyres verberibus affecti seeuriferiuntur, humantur I prorsus nullum ut citius transitagi iudicium expeditiusque potuerit . XIl. Jam , si ad hanc brevitatis & simplicitatis noris mam reliquorum Martyrum Acta exigantur, non est, cur de omnium propemodum huiusmodi monumentorum iactura recusemus. Plurima certe vel optimorum iudicio Criticorum probati ssima repudianda erunt, propterea quia nequaquam consimili & brevitate & simplicitate eommendantur. Quid igitur ista brevitas sibi vult quem ad finem ista tantopere efflagitatur simplicitas nonnullis quidem Martyribus aequa , sed reliquis iniqua atque exiatialis . Isto modo sustinus ipse Acta sua laudari non vult; vestram repudiat laudem cum reliquorum Martyrum vituperatione iniuriaque coniunctam . Multa occurrunt, ut videbitis, in Actis Martyrum , quae isti ab eorum Scriptoribus commemorata nollent; multa , quae ex puncta omnino vellent, idcirco Asiatici ipsi in refellendis Martyrum Actis , in iis cognoscendis & examinandis Lacones repente facti sint. Quanto consultius , quam in Actis Martyrum damnant prolixitatem , ea dem in se ipsi damnassent; quanto salubrius quae multa in eos scriptitarunt, brevitati studentes contraxi sient, aut etiam omnino de seis operibus sustulissent. . XII. Sed quid eenseres nostri de stylo quoque sentiant . audiamus; neque enim hunc sine censura abire
362쪽
passi sunt, atque in veritatis indicium advocarunt. In hoe autem illud plane singulare , quod syli variet te graviter offenduntur, perinde ac si unus atque idemissiusmodi Scriptorum stylus ese debuerit. id hoc est e cui unquam venit in mentem, eundem a Scriptoribus stylum effagitare p stylus uniuscuiusque Scriptoris ingenio & eruditioni accomodari solet, I pro varietate rerum Sc artium varius esse atque diversus lut , qui unum atque eundem in Scriptoribus stylum postulet, perinde faciat, ac si una atque eadem in omnibus hominibus oris lineamenta requirat. Suus cuiqu* sui sua cuique facies , sic in scribendo color est , qua in re tantum abest, ut idonei rectae dictionis aestimatore offendantur, ut ipsa varietate elocutionis ae dissimilitudine delectentur . Est quidem in huiusmodi scriptis idem fere atque unum narration. filum s sed unus atque idem postulari sylus iure non potuit. Quae igitue varietas in Historicis aeque , atque in Oratoribus laudatur , qui in eloquendo exponendoque inter se dissimiles sunt ; fusior hic, pressior ille, ornatior hic , ille minus ornamentis abundans s hare Criticis nostris displieebit ghaec Actorum scriptoribus vitio dubitur 3 haee in suspiacionem ementitae veritatis adducetur pXIII. Nam quid de superbissimo istorum sudicio , si ve potius fastidio dicam qui usque eo delicati sunt , ut ipsis voculis, siqua pro aliqua assini ae eonsimili,
contra atque deuevit, suerit usurpata, ad nauseam us
363쪽
g6o DE PRATO ARTIs CRITI cae usuque soleant commoveri. Equidem non dubito, quin prima Actorum exemplaria recte scripta fuerint, sed eum serpius exscripta sint, quid facilius, quam in assiniabus hisce vocibus errare librarium i cui nota non est v nalium huiusmodi hominum inscitia,negligentia, oscitantia anquam similitudo ipsa vocabulorum facit, ut aliud pro alio vocabulum sua prope sponte sub acumen styli in scribendo subeat , ut auctores ipsi, nedum excriptores, nisi diligentius caveant, ipsa vocabulorum assinitate decipiantur. Atqui scitote , ab istis de industria conquisitas huJusmodi voces , in quibus librarii errarunt , & tanquam falsitatis notas sanctorum
fuisse Martyrum Actis obiectas . Quid i mod antiquis
omnibus MSS. commune est , & aequo animo ferimus , hoc in Actis Martyrum singulare erit, & nullo modo ferendum ae nova isthaec diligentia est i quae morositas 3 quod fasti dium p Estos librarius dormitans
pro Fabio Fabianum, pro Fabiano Flavianum scripserit; idcircone ob unius voculae crimen Acta ipsa minus sim cera iudicabuntur e in falsitatis suspicionem adducentur ptanquam falsa repudiabuntur 3 Sed tamen ita est , uti dico; haeserunt isti ad hasce voculas, & tanquam ad scopulum graviter impegerunt; sed, quod dolendum summopere est, ad hune ipsum scopulum multa sanctorum Mamyrum Acta forte foriuna delata naufragium
miserabiliter subire coacta sunt.
xlv. Verum , quandoquidem isti prope censoriae
364쪽
Acetionis IIae LIRER VI. g6s. artis obliti Rhetoris personam susceperunt, qui multa de brevitate , multa de simplicitate narrationis, multa de stylo disputarunt, nunc quid praesertim de Eloquentia
praecipiant, audire praestat. Istorum verba afferam , quo vos etiam de eorum stylii iudicetis, & quomodo illum in Patres acuant novis edocti exemplis cognoscatis. cum Acta Mart rum , inquiunt, aut eorundem Elogia a Patribus descripta legimus unumquemque no Irum memminisse oportet . . . Meminita oporteti Quid hoc est, quod , cum Acta illa aut Elogia legimus, oporteat nos meminisse p Ego sane quoties ea lego , toties de sanctissimorum Patrum ossicio , religione, fide, gravitate , integritate cogito ; toties eorum mihi sapientiam, doctrinam , eruditionem, auctoritatem propono ; horum memini, horum recordor; haec una cogitatio subit. Ne in mentem quidem venit , quod nefas esset suspicari, eos in narrandis sanctorum Martyrum rebus gessis, celebranda constantia, praedicandis virtutibus qui, quam addidisse de suo , ut res supra modum efferrent, supra veritatem exaggerarent. id ergo est, quod
unumquemque nostrum meminisse oporteat 3 Nisi isthuc ipsum , quidquid tandem illud sit, nobis isti suggerant,
nec milii certe , nec vobis , ut credo , tu mentem v
nire potest; nihil praeter ea, quae dixi, nihil prorsus,
quod meminisse debeamus , occurrit aliud.
XV. Audite reliqua , & tum denique quid meminisse
nos oporteat intelligetis. Non neglexerunt, addunt , Pam
365쪽
sga Da D: Avo ARTIs CRITrem usu tres Eloquentia privilegiis uti, quibus eos artificiose colim uentes inducerent, quos in si cenam producebant. En, quod meminisse debemus; en , quod nos recordari oportet. Itane vero quae Patres de sanctis Martyribus posteritati tradiderunt, perinde scripta a sancti ssimis viris existimabuntur, ac si non de veritate iidem laborassent, sed unice de locupletanda novis commentitiis Hemibus scena cogita flanti Et mirabimur, hanc ipsam calumniam Hieronymo, ut audistis, Iam ab istis assictam, nunc prope omnibus communem Patribus fieri p Haec igitur erunt Eloquentia privilegia , quibus Patres usi sunt 3 abuti
nimirum arte ceteroquin optima , eamque ad pessimum usum per summam improbitatem nequitiamque conferre. Nam quod tandem novum hoc privilegiorum genus esse dicemus , hactenus ab omnibus, qui: Et quentiae praecepta tradiderunt, ignoratum , & ab istis solis excogitatum p Non aliis ad hanc diem privilegiis Eloquentia gavisa est , quam gaudeat Historia . Oratoriaeque atque Historico in narrando rebusque exponendis communis semper fides fuit , a qua si utrique recedant, uti non hic Historici , ita neque ille oratoris nomine dignabitur et nisi forte istis Eloquentiae privile.
gia sint, res supra veritatem efferre , fallere , decipere , mentiri, ut nullum iam inter Oratorem , Se improbum veteratorem circulatoremque discrimen intersit.
XVI. Sed quem potissimum e Patribus novis hisce atque inauditis privilegiis isti designent, quae Acta vel
366쪽
ACTIONI s II. LIEgR VI. Elogia indicare velint, mihi videor assecutus . Ambrosium designant; Elogium Agnetis , Acta Laurentii indieant. Age vero , quo specimen huiusmodi privit giorum capiamus, eloquentissima Ambrosii ipsius de
Agnete primum , tum de Laurentio verba recitentur, plane digna, quae et si alias audita, tamen iterum ac saepius audiantur, & quibus impolita haec atque inficeta oratio mea non tam ornetur, quam persiperio veluti quodam disertissimi Patris oratorio Iepore condiatur. Hac, inquit,(lib.deVirg.) tredecim annorum martyrium fecisse tradiatur ; quo detestabilior crudelitas , quae nec minusculae popercit aetati; immo magna vis fidei, quae etiam ab illa testimonium invenit aetate . Fuitne in illo corpusculo vulneri locus p c, qua non habuit, quo ferrum reciperet, habuit , quo ferrum vinceret. Haec inter cruentas carni eum impavida manus I hac stridentium gravibus immotabilis tractibus catenarum; nunc furentis mucroni miliistis totum ostierre corpus, mori adhuc nescia , sed parata,
vel si ad aras invita raperetur, tendere Christo inter ignes manus, atque in ipsis sacrilegis focis trophaeum Domini signare victoris ; nunc ferratis colla manusque
ambas inserere nexibus; sed nullus tam tenuia membra poterat nexus includere Novum mart=rii genus. 'Ondum idonea poenae , O jam matura victoriae a certare difficilis , facilis eoronari; magisterium virtutis implevit, qua praejudicium vehebat aetatis . 'Non sic ad thalamum nupta properaret, ut ad supplicii locum , lata successu,
367쪽
g6 DE PRAvo ARTIs CRITICA usu gradu festina virgo processit. Flere omnes, ipsa sine fletu . Mirari plerique , quod tam facile vitae sua prodiga , quam nondum hauserat, jam quasi perfuncta d, naret . Stupere universi , quod jam divinitatis testi, exsisteret, qua adhuc arbitra sui per aratem esse non posset. Suanto terrore egit carnifex, ut timeretur 3 quantis blanditiis , ut suaderet quantorum vota , ut sibi ad nuptias proveniret 3 At illa ; Et hac Sponsi injuria est , inquit, expectare placituram . aeui me sibi prior elegit, accipiet; quid percussor moraris 3 pereat corpus , quod
amari potest oculis , quibus nolo . Stetit, oraetit , cervicem inflexit. cerneres trepidare carnificem , quasi ipse addictus fuisset , tremere percussoris dexteram , pa lere ora alieno timentis periculo, cum puella non timeret suo . Habetis igitur in una hostia duplex mandirium, pudoris O religionis. Et virgo permansit, O mari rium obtinuit. XVII. Hic vero quid ego dicam i Negarim nobilissimae Virginis Martyrium elegantissime ac plane oratorie a sancto Doctore fuisse descriptum p Sed nihil certe ornatius scribi potuit atque eloquentius. Quid igitur 3 idcircone minus vera descriptio iudicabitur quia elegans & eloquens est , quam si incompta fuisset de rudis. Mitto illa uerissima , de testabiliorem Dranni crudelitatem , quae minus uia non pepercix aetati; magnam extitisse vim fidei , quae testimonium ab ea invenit aetate ; magiaerium implesse virtutis , qua
368쪽
Acrio NIs II. LI3s R. VI. praejudicium vehebat atatis. Illa vero , in eo corpusculo non fuisse vulneri locum, nullum reperiri nexum potu i sse, qui tenuia delicatioris puellae membra constringeret qttam nondum hauserat, vitam profudiise, de his similia quemadmodum intelligi debeant,istos docere hoc loco praeter mitto. Sed eorum, in quibus tota narrationis sita vis est , quid isti negant Stridentium tractus catenarum cruentas carnificis manus e impavidum Martyris pectus e incensos ignes 3 expansas in ignibus Christo mamis p addictam morti tenerrimam atque innocentissimam victimam p sletisse p orasse = cervicem inflexisse magnanimam, intrem pidam, in communi luctu ac pallore betantem supremum ictum , quo Martyrii corona decoraretur , excepisse p
Quid, inquam, horum isti negant= quid infirmant 3 quid
reprehendunt 8 Exspecto quid dicant, quid reponant pRe enim ipsa haec, quae affirmantur omnia , praestitit invictissima Martyr; & laeta processit, & expandit manus
inter ignes, &stetit, & oravit, & iugulum praebuit di ictum excepit. Ubi hic privilegia Eloquentiae ab
istis perperam excogitata ubi scenae ubi theatra , quae
isti ad elevandam non tam disertae , quam verae narrationis fidem comminiscuntur p
XVIII. De Laurentio autem illa sunt non minus digna, quae audiantur. Nn praetereamus, inquite iterum & saepius, S. Laurentium, qui, cum videret Sixtum Episcopum suum gd mare rium duci, flere coepit, non passionem illius, scd suam remansionem. Itaque his verbis appellare crumit
369쪽
;66 Da p Ravo ARTIS CRITICAE Usu Suo progrederis sine mitariter aevo, Sacerdos sancte, sine Diacono properas unquam sacrificium sine ministro offerre consueveras.&uid in me ergo displicuit, tere Num degenerem probasti Z Experire certe, utrum idoneum mu uerum elegeris . cui commisissi dominici sanguinis eos
secrationem , cui consummandorum consortium Sacramentorum , huic consortium tui sanguinis negas p Pide, ne periclitetur judicium tuum , dum fortitias laudatur. gbjectio discipuli . detrimentum est magistri. Suid pquod illustres in praestantes viri discipulorum certaminibus , quam suis vincunt Denique Abraham filium obtulit , Petrus Stephanum praemisit; di tu , Pater , ostende in filio virtutem tuam i oster quem erudisti, ut securus judicii tui comitatu nobili pervenias ad coronam. Tune Sinus ; rion ego te , fili, relinquo ac defero ; sed maiora tibi debentur certamina . Nos quasi senes levioris pugnet cursum recipimus te quasi iuvenem manet gloriosior de Oranno triumphus . Mox venies, flere d Me ; post triduum me sequeris. Ipter Sacerdotem in Levitam hie medius numerus decet . Non erat tuum sub magistro viacere , quasi adjutorem quareres. aeuid eo fortium passionis mea expetis p Totam tibi hareditatem eius dimitto. Suid praesentiam meam requiris p Infirmi. discipuli magistrum pracedant, fortes sequantur ; ut vincant sine magistro, qui jam non indigent magisterio.. XlX. Hactenus Ambrosius libro I. Ossiciorum cap. XV. Quanquam. haec non Ambrosii, sed Lauren
370쪽
Acrio Nis II. LIBER VI. g filii ta & Sixti existimanda sunt verba , quae pariter si
negem esse eloquentia ac plane oratoria , eius, quam profiteor, artis ignarus omnino videar . Plena quidem,
non dissiteor, pietatis ea sunt, plena luctus , plena amarissimae conquestionis; sed omnia invictissimi Ma tyris in sanctissimum Pontificem pietati , omnia i censissimo, quo Laurentius ipse flagrabat, Martyrii desiderio , omnia fortitudini , quam in perferenda
inauditorum tormentorum atrocitate idem prae se i
lit, plane consentanea, omnia denique huiusmodi , quae ex intimo animi sensu a clarissimo Martyre prolata esse appareat quo ex sensu si quando loquimur, omnes sine istorum privit iis eloquentes & diserti sumus . Male isti de Eloquentia opinantur ; nec miror ; si enim verae Eloquentiae studuissent, multo aliter de ea sentire & loqui didicissent. Eius semina in nobis
insita a natura sunt , quae quidem accedens ars explicat, sed ea non ad mendacium, sed ad veri atem educit. Ars perficit naturam , non corrumpit. Quapropter si illa ipsa verba attentius perpendantur . nemini dubium esse
Legatur Ruinartius , qui in cipua inimadversionibus leguntur iI- admonitione in Mae rium S. Latiis lustrata apud Augustinum Trin. p.rentii haec habet . A Subiungimis in Joan. , fix Maximum Hom. i. tam duo loca insigniora ex S. Ambi, S. Laut , quod indicio est, non esse m,, si ossiciis , ne extrema aliquot arbitrio conficta, sed internuncia trams, tanti Martyris ad mortem pro ditione accepta, ut reipsa fuerunt tum 3, Christo subeundam anhelantis ver- a Sanctis Pontifice & Levita pronuu-M ba pantopere celebrata hic a nobis elata, qui sine ullis privilegiis ferven-M Praetermissa nonnemo queratur , . tissima in Christum sola charitat Porro haec eadem verba saltem prasis eloqueutra esse Potuerunt.