장음표시 사용
101쪽
eontestationem apud ipsum Magistratum esse celebrandam, neque posse delegari : Multo namque maius, inquit, atque perfrictius coram ipsis admini, antibus, praesentibus illis quorum tute est, causa moueretur, terrore imminente . Quod ex hae dissertatione apparet fuissa olim in iudiciis ordinariis observatum . Sed poliquam extraordinaria iudicia esse coeperunt, id est, postquam abiit in desuetudinem vetus & solemnis ordo iudiciorum, & actiones , quae olim legis actiones dicebantur, simpliciter dictae fuerunt actiones, & sine solemnibus verbis dari coeperunt; litiet conte latio quae, ut iam dixi, uno contextu apud Pra rorem agebatur, vel eelebrabatur, separari coepit ab ordinatione litis, reman sitque nomen litis emtestationis siue re, quae primum causam nomini dedit. Nam, ut dicam explicatius, olim, ut Festus ait, litem contestari dicebantur adversem, cum illa verba solemnia proferebat utraque pars , reses estote, ordinato iudicio apud Praetorem , quod proprie eth contestari, id est, vicissim testari . Hodie vero lis contestari dicitur , cum Judex separatim causam audire coe it per narrationem , dc contra dictionem rei. Judicia autem extraordinaria in usu fuit se aetate Severi & Antonini, auctoram d. L. I. observare licet ex d. L. AeZo, i. A. De negot. ges. in qua Paulus ait, Me refert dire la quis, an utili actione agat ; hac ratione addita, quis imextraordinariis iudiciis, tibi renceptis formularum non obfematur, hae subtilitas formaeua est. Guae verba liquido ostendunt omnino , usum iudiciorum extrao dinariorum invaluisse, sutilato δc extincto veteri ordine iudiciorum. Quod cum Ortissimum sit, verismili coniectura ductus asseverare possum , tunc quoque abiisse in desuetudinem solemnem illam contestationem quae apud Praetorem fieri debuit; neque actimes datas eo ritu ordineve quo antea Praetor dare sole, har: quomadmodum constat postquam iudicia extraordinaria esse coeperunt , ipsa intredicta, quae similia erant actionibuet , dc aliquando actiones simpliciter dicuntur, secundum veterem ritum non suisse reddita , prolatis scilicet a Pra
tore ipsi; interdicti verbis; sed datis simplicibus actionibus, sne silemni illa interdictorum praelatione: iisque actionibus perinde agitur, ae si interdictum rediaditum Sc prolatum fuisset ab ipso Praetore, ut Iustinianus docet in ult. In- sit. de interdis i. de latius docui in notis meis ad Ins t. JUin. Postquam igitur obtinuit, δc receptus suit horum iudiciorum usus sine solemnibu; verbis; ti simpliciter ordinata quidem lis suit , vel ordinatum iudicium apud Praetorem : sed apud eum, ut coepi dicere , non fuit lis e tellata ; sed actione data , & impetrata, dc agente Actore apud Judicem datum , dc contradicente reo, tune visum fuit incipere iudicium, vel, ut loquitur d. I. i. rem viderim iudieium deductam , dc litem contestatam . Et ita con fit ut a suit differentia inter litem ordinatam, & contestatam ἔ quod pluribus probare non debeo , quia ineuienter id praestitit Cui acius lib. 38. Obi eap. 2 q. dc in Parat. C. De conserti b. Utisdem litis , & ad Julianum initio lib. 43. in L. etc. A. De probat. Caeterum, ut respondeam superioribus argumentis, nemo non videt quod ait Festuq reserendum esse ad veterem ritum observatum in iudiciis ordinariis, cum scilicet praetor in urbe , vel Proconsul, aut Praesides in provinciis, ex primoribus illis viris, quos in consito halaebat tamquam asselsores, quibusve praeerat, peracti, omnibus solemnibuet indiciorum dabat Iudices , qui recuperatores dicti fuerunt, de quibus Theophilus in Eadem consiturio , Instit. Qui oe a quih. manum. lib. uou Ant. Ulpianus lib. suo. rea. iit. I. Tullius locia notiss. & Plauttis, in
102쪽
Brichidib. illo loco : Postquam quidem Praetor rempera oras dessit, damnattis derumum vi coactus reddidit. Ii enim jam lemniter, & publice lite ordinata, de contestata apud iplum Magistratum, caetera iudiciorum tractabant ; & de faeto potius, quam de Iure cognoscebant , ut recte viri docti notant ex Seneca, iasiae cap. 7. 55. 3. De benes. Et valde similes erant Judicibus illis , qui adversus eum qui in Iure, id est, apud Praetorem, confessus erat , dabantur ad instituendum, L. 6. E. De confisi. Et recte Theophilus in tit. μὴ it. de fueress sub a fiebant peν Mn. --. ut doceat hane succe nem tune i xum habuit is, ut justinianus ait, quando iudicia ordinaria erant , remittit nos ad ea que ante docuerat in L 3. Eadem Constitutio, de celebri Magistratuum conventu, &de recuperatoribus solemniter dandis, per ρaeos, inquit, tinti a ιιρMe debitum rectiperabat. De his autem nulla extat in libris nostris mentio , quia poli quam iudieia extraordinaria esse eceperunt, alia quoque esse coepit serma iudietatum exercenὁorum; & qui dati suerunt Iudices, non ut a mea recuperatore , ted
Iudices splendido & solido nomine cum ipsis Magi tra: ibus communi dicti su runt ; & non solum de facto, sed etiam de iure cognoverunt , L. Cum qui , f. i. d. De iudie. Quod autem scriptum est in di. L. iudicio accepto litem esse contestatam , idem esse iudicium accipere, & litem contestari ; non est accipiendum de i
dicio dato & aerepto a Praetore , cum scilicet postulatur Ze immitatur actio adversus reum ,' tunc enim accipi potius dicitur iudicium ab Actore , vel tam ab Actore quam a reo, qui a Judex accipitur ab utraque parte: quo sensu opianor Iudicium accipi dicitur in illa parte edicti, cujus verba extant in d. I. a. E. Si ex nox. ea a M. Sed est accipiendum de iudicio quod solus reus accipere vel sulcipere dicitur, non a Praetore, sed ab Actore qui agit apud Jadicem datum; tune enim Actor, ut recte Cuiacius lib. 9. Obs cap. 2 t. iudicium dictat, reus aeeipit; & ita judicio a reo accepto, lis dicitur contestata. Quae loquendi sorma dubio procul fuit usurpata, quando litis ordinatio separata fuit a litis ecntestaticine, nam hae postrema signi Matione , quod notandum, reus tantum dicitur iudicium sulcipere, vel accipere, ut in L. D reus, UDe Procurari & aliis similibus, qui stilicet reus ad iudicium pravocatus ab Ainctore id accipit, vel sulcipit, proposita apud Iudicem defensione. Actor autem Proprie dicitur litem contestari eum reo, non reus cum Actore, ut indieat d. east. M. OV idem Cuiae. ex L. Si a me fuerit, A. De iudie. Si a me, inquit,
fuerit arrogatas sttii mecum erat litem contestatus, vel eum quo ego ; id est , uiuerit arrogatus is qui adversus me agere coeperat, vel eum quo agere empe
ram, solvi iudieium Marcellus ait: quamvis litem quoque reus contestari via deatur, qui defendit; sed passive, non active. Reus enim pati iudicium diciatur, cum iudicium suscipit, L. 8. L. 24. E. Da iudie. exterisque notissimis. Et ex his omnibus apparet satis, quo sensu dicatur iis contestata iudicio a septo ς quod evidentissimo confirmat stipulatio iudicatum stavi, de qua sie i quitur Ulpianus, usurpatis ipsis edicti verbis in L. 8. f. r. st De Proeurat. Pr curatorem ad litem suseipiendam datum , pro quo consentiente dominus iudicatum ibi vi exposuit, ait Praetor iudieium suscipere emi; id est, litem conte stari apud Iudicem antea datum a Praetore, & enim nomen in ipsa imulari ne iudicatum selvi eomprehensum fuisse e llat, ex sortiuila quam D. Cmacius
103쪽
dum Tusculanum, quem possidet L. Ti: us , aὁ eo petiturus sum, evius rei C. Aquialius Iud x sumptus est . Quidquid igitur apud Praetorem agitur, antequam lutucium accipiatur a reo apud Iudicem datum , pertinet ad iudicii futuri ordin timem quam sequitur litis contellat in , iudicio a reo suscepto apud Iudicem datum . Observandum tam m litem ordinatam non impmprie dici Poisse coeptam, & inchoatam ; & ita nominatim dicitur in L. Is autem, si Ex quib. eaul. manquae alias dicitur ordinata , vel praeparata , ut in L. Ordinata, dc L. Lib ris , s uti. U. De liberali ea . Et hoe sensu , ut respondeam argumento ducto ex tribus edictis , quae proposita suerunt post litem inchoatam , ut loquitur d. L. Contra , E. De re judicata , lis inchoata dicitur , quae tantum ordinata suit apud Praetorem , nondum lite contestata apud Iudicem datum: qua de re amplius dicam tit. sq. in lite non contes. Verum enimvem, hoc ius valde immutatum fuit Constitutione Impp. Di cletiani & Maximiani , quae extat in L. a. Cod. De pedan. Jud. & abrugato
magna ex parte veteri Iure, ut D. Cui acius ait, in Parat. ad ἀ titi fere omnia iudicia extraordinaria secit. Vult enim Magiitratus ipsos etiam de iis ea sis e gnoscere, in quibus olim ex ordine Iuris Iudices dare tenebantur; nisi is te multitudine negotiorum obruantur, vel negotiis publicis distringantur; vel ea sit eausae vili s , ut non admadum requirat Magistratuum notionem : tunc idonei et Iudiei et causaς delegare permittit. Quod ut intelligant tirones, sciendum cit, longe alio sensu dicere Cui acium, d. Conlii tutione omnia fere iudicia extraordinaria esse coepisse , quam eo , de quo supra dictum fuit, sublato scilicet veteri ritu ordinandorum iudiciorum, in usu fuisse extraordinaria iudicia , locis supra a me notatis : tunc enim in hoc remansit vetuet ordo, ut in omnibus fere causis Magistratus dare tenerentur Iudices , ut constat ex toto corpore U. 3T ex Conlii tutionibus Impp. datis ante d. conliitutionem . Erant tamen eausae quaedam de quibus Praetor i pse cognoscere
potuit, ut constat ex rit. U. De viri e traordiu. eoguit. & aliis notissimis i eis e tune enim Praetor extra ordinem cognoscere dicebatur , id eis, extra communem dc receptum ordinem quo tenebatur Iudices dare: variis enim ex causiet,
& diversis rationibuet iudicia extraordinaria diei pessunt. Et extraordinaria iudicia dicuntur proprie, in quibuet exereendiet antiqua iudiciorum solemnia non ob servantur, ut in d. L. Actio, & apud ius in ianum, rit. De Decia. sublatis, &in h. uir. I. iit. de interdict. sed alio sensu D. Cui actuet in d. L. 2. Cis. De ρ Asseis Iud. extraordinaria sere omnia iudicia suille ait ; quia de omnibus fere causis Magili ratus ipse cognoscit, nee Judieem dati sed ut diversae diversς qu que nominibus distinguamur, in iure proprie, cum Praetor ipse cognoscit, dicitur
cognoscere extraordinaria cognitione, non iudicio extra Irdinario. Igitur ex d. a. fere abiit in desuetudinem vetus ordo dandorum Iudicum ; de tamen adhuc necessaria fuit imoetratio actionis, quae praecedere debuit, etiam cum agebatur apud ipium Magi: iratum. quod liquido docet L. 1. C. De sorm. o impetrat. qu e novillime constituit exceptionem non impetratae actionis, neque in maiore, neque
in minore iudicio esse opponendam ; iudicio, puta, institum, vel apud maiores vel apud minorm Judier: . Eὸ ita tandem factum est, ut sine expressa pollula inne & i petratione actionis , recta via agatur , vel apud Magis batum ipsos vel arui delegatos simplici, Ee, nuda delegatione; sine ulla praecedente altionis impetrabione, oc cum olim Magii iratus ipse extra ordinem cognosceret, A ex
104쪽
erdine in omnibu3 fere lausis Iudices daret : hodie eontra ex d. r. a. C. Da ped. Iud. de omnibus causis iure ordinario cognoscere , de quibusdam vere extra ordinem Iudices dare videatur. Et haee Iuris varietas & vicissitudo , quam non reperies xlibi eadem eura eis nucleatam , valde notanda est , ut tandem propiuq aecedamus ad Gregorianam Constitutionem ἰ quae, ut cmpi diem, valde similis est Constitutioni Severi de
Antonini, in qua quaeritur an per editionem , vel per postulatii nem , & impetrationem actionis, iis contestata & in iudicium deducta videatur: ut in hae nostra Gregoriana, an per positiones Actoris , & responsiones Rei ; ut existimabant Iudices a Gregorio dati, in lite quadam orta in Gallia inter Epist pum Noviensem, vel Noviomagensem, vulgo de Noston, & Capitulum S.Qui tini ; de qua tractatur in hoc ev. umco. In eadem sententia sui se Iudites a Gregorio datos , const/t ex eat. Dudum 54. supra , de elections, ubi & idem respondet idem Gregorius , uorpeν pG. rivires, o Greclusiones ad eas, sed per petitionem in Iure proposivam, & conis lusionem sequutam, celebrari litis conteitationem : ubi quod ait, in Iare , generaliter accipiendum est apud quemcumque Judicem agatur. quamvis enim proprie in Jure id agi dicatur, quod agitur apud Magistratum , L. 4. f. i. De interjQ. in Iure fac. non aput eum qui Judex datus est ; nisi forte Iudex sita Principe datus, quem constat iurisdictionem habere, & Judieem dare posse . Ex recepta tamen sententia veterum interpretum Iuris Civilis, Gregori ut nullam dii serentiam constituit inter judices, ut quod agitur apud Iudicem datum a Magistratu, in Iure peractum videatur; cum tamen proprie in tu licio, non in iure actum sit . Et hie solemnis error fuit omnium interpretum , Iudicem a Magistratu datum habere iurisdictionem: & ita passim nullam differentiam constituunt inter Judicem datum a Magistratu, & eum cui Magistratus iurisdicti nem mandavit, de quo speciali titulo tractatur, J. De ω . eius eui maud. O iur ra. quod talium &ineptum esse Cui acius obiter docuit, & ego latius tractavi supra lib. i. ad tit. De in . oemt. Isa. delem Iudex enim da luet non iurisdictionein, sed notionem tantum habere dicitur, in L. Ai3 μπιον. E. D. re tuae & simpliciter iudicare, non ius dicere : & lenient i a in quam dixit , exequi non potcst, sed eam M sistratus , qui Iudicem dederat , exequebatur , L. A divo Pio , F Dι re jad. Quam tamen exequi potuit is cui iuri ldictio mandata erat ; habuit enim ea omnia sne quibus iurisdictio explicari non potuit, L. tili. d. min. ejus eui ma d.
Hi iuri . A Judice dato appellatur is qui dedit, id est, Magii ratns, L.uli. A. G is σ a quo appeli. Ab eo cui mandata est iurisdictio, non ipse provocatur ἔsed is provocandus ab eo, cui mandata est iurisdictio, qui ab eo qui mandavit
iurisdictionem, provocaretur, L. i. f. t. θρι i. Jurisdictionem mandat Magii ratus ultro non coactus, & mandat volemi suscipere ; etiam ei qui parem potesta-tem habet, quem cogere non potest, L. f. r. De in. ei cui manu. Ideoque re integra, ut in reliquis eatas, hoe mandatum morte mandantis solvitur, L. 6. U. De ruris i. omo. Iad. & tamen ante d. L. 2. Cod. de ped. Jud. Iudicem dare emebatur iure ordinario. Et contra Judex datus a Masistratu invitus quoque
cogebMur hoc iudicandi munus suscipere, L. Rh. f. Iudicandi necessitas, F. De
muner. o Lonori & revocari qnoque potuit , quamvis res non esset integra , idast, judicio etiam coepto, L. Cum Praetor, L. Iudicium, T. De judici quae Om-
105쪽
is Inte Civili iam certistinis sunt, ut satis mirari non possim urit interpe tum supinitatem , qui nullam differentiam constituunt inter Iudicem datum .& eum eui iurisdictio est mandata. Hune tamen insignem errorem hoc Iure Pontificio suisse eonfirmatum . G. eet d. titi m Q. G pol. Iussi det. Et hoc est quod ait Gregorius hoe loeo , ἐ- δινε , in loco scilicet in quo Ius dicitur . vel judicatur a quocumque ludice, id nominatim agente , di audiente uarrationem utriusque partis , cum p rotant ambo praesentes, iit est in L. I a. rab.
Neque ulli testes nominatim rogandi , & adhibendi sunt , ut rite procedat lius contestatio ; quamvis olim constet testes adhibitos fuisse , & a testibus , vel a testatore dictam fuisse Iitis e testationem, quae hodie nomen retinet si ne re , ut iam docui: neque ad illam veterem tellatimem, de qua Festus supra dicto loco, pertinent haec verba quae Macrobius resert ex oratione Cincii, qua legem Fanniam suasit, iubent , scilicet judices 4 dicere, quorum n eoi umos , narrant; Iudex restis p Hι ἰ ut vult Cuiacius, d. cap. ai. Lb. 9. Obs ilest , non pertinent ad illa solemnia verba , te, es ejicie , quae elaudebant , ut dixi, litis ordinationem ἰ sed ad prohationem rei iam narratae , di litis eoni statae , ut in Epigrammate Martialis o
Non de is, neque cade, .I Teneno ,
Sia iis est mihi de tribus eapellis, e Iudex sibi μ' ut probari . Et in Novell. Valentiniani de Di ορ. iudicior Petitorem iusemus , psquam
edito aflitias genere adversarium ad respondendum eoMerit , prepostae ιιtis probationi s imminere . Et hoc est quod in L oratione Cincius ait, Iudex testes posscit ψ quamobrem necesse non est addere , quod idem Cui aeris addit in P ras. C. hoc titi de testibus praesentibus. Et hoe ad rei cognitionem de qua agimus semeiens videtur, si liquido i telligamus litis ecmessationem esse actum quo datur initium , & sorma iudiaeio , Iudice audiente narrationem utri utque partis , eo in loco in quo Jus diei , vel iudicari solet et huncque actum praecedere debere ea tera strae sequuntur in iudicio exercendo, ut iis , ut iudicium esse dicatur. Ideoque recte Gregorius reiicit sententiam eorum, qui Me actu non praecedente, litem satis eo testatam esse censebant per nescio quas positiones & eonclusones ad eas , de quibus glossa in cap. I. De confisi. in v t. in hoe valde ridicula , quod ait has
postiones probari posis , fuisse Iure Civili roreptas , ex L. O ius, f. Ex diatris , E. De ter '. in qua Iurisconsultus ait in lite . de qua in hac L. tr Baiur, his verbis legatarium Actorem ab ipso Imperatore in eonsistorio iudia
cante, vel jas dicente potius, interrogatum fuisse : Pone in condito renties a νeorum es, qua in usum fumi solerent. quasi ex hoe verbo , pone , eolligere liceat usum narum positionum ἔ quod tamen nihil aliud est quam fingere et ut in Phormime Terentius plane simili loquendi forma , Hemm pone se victum eum p at tandem tamen non capitis eius vitis, sed preMniae. Faeetant igitur nugae glossarum, quae quoque frustra sunt, dum usum harum positionum repetunt, ex Pit. De interens. ἐπIuν. sac. qui et quodammodo similes sunt quae vulgo dicuntur in foro, ossitians eatemri es. Et dicamus verum esse
quod ait Clementina Saepe, de Q. His usum quemdam longaevum has positi nes, & conclusiones ad cas, ita ine ad faciliorem litis expeditionem, & Ha
106쪽
viorem probationem. Nam Ate contestata , petitionis suae , Actor scilicet, vel facti in petitione propositi , ponebat , vel proponebat in scriptis certa capita , ex quibus constabat factum de quo quaerebatur ἔ ut super iis respondere tenereiatur reus : & ex consessione . vel negatione rei constaret quid potissimum probandum incumberet Actori'; itaque facilius ederet & componeret articulo , s per quibus probatio fieri deberet: quos & hodie retinemus, & vocamus articu-Dr : & in quibus haec verba solemnia 'sunt , mei par fait positis oe veritasti rQuae tamen omnia uno tenore proponenda esse censet d. Clementina , cum sei -
1:cet Judex tenetur de plano & sine strepitu iudicii eognoscere. Non est igitur verum quod D. Cui acius ait Me tit. nane diseeptationem facti agitari ante litis contestationem; quamvis glossa centeat in d. cap. I. de coms . in vi. admittendas esse aliquando has positiones , & conclusiones ante litis contestationem , cum scilicet opponitur exceptio excommunicationis , quae digentem repellit in limine litis: hane enim exceptionem non ad factum ipsum de quo quaeritur, sed ad exceptionem quae prius alia ratione probanda el , pr tinere quis non videt. Et constitutio Ludovici XII. quae usum harum positionum ti renelusionum eonfirmavit, liquido ostendit positiones haς omnino post litis contestationem ense proponendas. Ut interim adnotemus has positiones & conclusiones , duabus Decretalibus Gregorii IX. comprobatas , iure quoque Francico admissas fuisse ;quas tamen deinde Franciscus I. abrogavit , & retinuit tantum interrogationes in Jure, quae Jure Civili receptae sunt. Qua de re vide, si placet, tractatum Rehum eruditi Pragmatici , da responsionibus per credit. vel ποu , rom. 3. Cominmeur. ad C sit. νου. ubi nominatim ait haς positiones ti confusiones sublata; fuisse propter periurii metum ; quia pmponebat Actor postiones addito iura. mento, ad quaς respondebat reus. Et tamen in interrogationibus quas ex Jure Civili retinet Franciscum , iuramentum quoque adhibebatur ἔ exemplo sumpto a iuramento calumniae, x et veritati; dicendae, Jure quoque Ct, ili eognito. Idemque verius esse existimn improbasse Franciscum has poliriones & conclusiones , quas sine ulla Iuris Civiliς auctoritate usus longaevus induxerat. Jusque Ponti- cium eonfirmaverat ; & probasis tantum interrogationes Jure Civili recepta, addito & retento iuramento, quod Ius quoque Civile agnovit. Ex his intelligimu et liquiJo originem Ac progressum Iuris quo hodie utimur; ut nobi a tandem concludere liceat recte Gregorium IX. constituere , per has postiones Sc e clusones non videri factam litis contestationem , quae omnino necessaria est ad iudiciam ordinandum, mur Neler tis parites; ut restissime in Consuetud. Paris scriptum si art. icis. Contestationi en cause est η uana il γ a regument fur les demandes se ii sensu des parties. quod iumptum osse ex L ap. 54. supra, de elici. electi potesate, dc ex hoc cap. nostro recte quo
Et ad id quod tam anxie quaerit Uctiens; in Tu a, σου ue riti quare prepositiones & conclusiones, celebrxta non videatur litis comes alio, cum per eas satis constet de intentione Actoris, & defensione Rei ; uno verbo respondeo , quia hodie iudicium. vere ordinatur per, litis continationem , quae procedere debet secundum formam a Jure praescriptam, quam non sustulit usus positionum, A responsonum. Et recte glossa in hoc cap. nn. etiam petitione Oblata, Sc invita redacta, subsecutaque conclusione rei, processum ene nullum initum
107쪽
.quia hoe est eontra ordinem Iuris 1 nee alio modo celebrari potest litis eonte si alio, quam eo quem Ius p scribit, narratione ab utraque parte facta verbis, non scriptis, apud Judicem ipsum. Quemadmodum certissimi iuris et , non qualibet conventione, quamvis de consensu partium latis superque conitet, contrahi obligationem ; certi enim sunt modi quibus conitituitur obligatio : dc certus quoque modus eli quo litis conteilatio celebratur , ex qua nasci obligationem quoque, Iamquam ex stipulatione, eleganter ait L. 3. 3. Idem feribit , J. μpeculio, ut quemadmodum perficitur stipulatio interrogatione , & conclusione rei ; ita quoqne litis contes latio eodem sere modo apud Iudicem celebretur. Et
rectissime Leo & Constantinus Impp. Orientis, in Compendio Iuris quod extat
in a. rom. Iur. Orient. tit. io. κατά τάξιν, id est, ordine iudicia procedere debere ; si vero sne ordine Judex mcesserit, tametsi a veritate non aberraverit , non dicitur iure luc reddidis Iu : οσαν P. γωριι τάςεως, ων τῆς αλὰ δέ ας
Sed quoniam glosia in d. cap. 34. N Licet, in verbo conclusiouem , de elem ruaerit an per consessionem lis e testata videatur , & post consessionem in e em judicio sententia proferenda sit; huic quoque dubitationi sati sacere debeo , eit enim vetus quaestio vexata a veteribus Juris interpretibus , ut colligere licet ex his quae Aecursus scripsit ad L. 6. j. ult. U. De eonfessEt quidem Doctores antiqui, ut Odoliedus, collega Aronis eruditissimul, nominatim ait, in L. q. F. eod. tu. dicebant nullam esse fementiam proferendam, confessum pro iudicato omnino haberi. Sed Martinus contra , eodem Odosredo teste , in I. 3. E. eod. asseverabat post confessionem necesta iam esse conisdemnationem; idemque probasse Joannem insinuat Aeto, ad L. M C. Decoue .& probavit quoque ipse Odoli M. Videmur igitur Imerius & Bulgama primam sententiam probasse . Fuerunt autem Bulgariis & Martinus discipuli Irnerit , quos cum Jacobo & Hugone Radevicuq icribit lib. 2. cap. . sui illa in Consilio Friderici I. in illo celeberrimo conventu habito apud Roncalias , in quo in gratiam scholasticorum publicata fuit celeberrima illa Constitutio quae extat C. tit. Ne filius pro patre . Et ab his quatuoruerogatum Imerium , restitutorem Juris Ci. ilis in Occidente sub L thario lI. ann. Ii 2I. ut eathedrae succellarem designaret, respondisse scribit Odo Modena in Chronico Laudens, his versibus relatis a Baronio , in Aetnali secHesiasticis :Bulgarus os aureum ἰ Martinua rapia tegam ς Hugo mens legum; Iacobue est quo ι ego .
Antiqui igitur Doctores, id est, Imerius, Bulgarus, Hugo, Iacobus, quos, opinor, odos redus intelligit, differentiam constituebant inter causam civilem & criminalem ; in criminali confessum non omnimodo pro iudieato haberi: contra iaci vili confessum pro iudieato haberi,& nullam sententiam esse proferendam. Et Potissimum utebantur argumento ducto ex L. Proinde as. f. ust. Ad teg. quit. ubi Ulpianus ait in ea actione, quae adversu; eonfitentem ex lege Aquilia datur, Iudicem non rei iudicandae, sed aestimandae dari. Et ita recte haec separantur in Notis Iuris Valerii Probi, arbitrium litis examinandae, & arbitrium litis aestimandae : dari autem litis aetiimandae causa tantum, non iudieandae , quia in confitentem nullae sunt iudicandi partes. Et, si veram amamus, superflua Vide tur sententia in eum qui Omolao pro 'iudicato habetur. Huicque argumento in Eee a epte
108쪽
epte respondet Ioannes: Nullae sunt partes in cognoscendo , sed quaedam suffeta pronuntiando, cui enim bono pronuntiat, si non e noscit vel judicat In causa criminali consessus omnino non habetur pro iudicato : quia non immere in re tanti momenti omnino fides habetur perire volenti, L. i. g. Siquis s. Ires, si De quaestion. Meoque de facto quaerit Judex , cognoscit , & pronum tiat . In civili nihil amplius quaeritur, quia consessus corura se sententiam duxit, L. Post νem judicatam, AE- De re iussi L. i. d. De eo . . finita est enim
controversia , finitum est judicium eonfessione quae omnem ambiguitatem tollit. Eleganter Zeno Veronenc in Serm. de PDL too. Iudis um ex ambiguis rebus obsit, adempta ambiguitate, iud Hi non deside Mur examen. Asennius in Divia vat. IudiciMm es res qua ea am litemque determi-t; ergo terminata causae fessione ipsa , neque examine, neque pronuntiatione ορος est ἔ quia haec est vis consessionis, ut confessus pro iudicato habeatur; adeoque fides prona est a versus semetipsos confitentes, ut loquitur Tertullianus in Astologesis Secundum argumentum antiquorum est quoque validissimum, ex t. 6. .ult. . De eon fisi in quo ,- confessio omnino sententiae comparatur; quia tempus I
sitimum, quod post rem iudicatam datur iudicatis, quodque incipit a tempore prolatae iamentiae, idem quoque datur consessis quas ex causa iudicat & itfedipit ab ipso tempore confessionis; quod & Paulus scribit lib. I. se aeni. tit. s.
ex quo apparet nullam esse sententiam proferendam ; prolata enim lententia tempus inciperet a tempore sententiae, non a tempore consessionis: ergo emf
so est sententia, & confessias pro iudicato habetur; quod ea ipsa L. I 2. tab. sumptum est illo loeo, aeris eo essi, reb με jussicatit, M. Et ex is L passim in locis notissimi , mrntio fit conjunctim eonfessi, & iudicati; & quemadmodum adversus judicatum datur Iudex ad sentemiam exequendam , qui de judiacato cognoscit, toto tit. De re judicata, qui praecedit titulum De confusiri ita quoque adverius consessum datur Iudex, qui quas iudieatum exequitur e & de executione utriusque Paulus tractat, I o. s. seMauriarum. Et ita Africanuq in L. pen. V De confess fidei minisso petito apud Praetorem fideicommissarium , ait simpliciter heredem fuisse consessum se debere , & statim a praetore fuisse datum arbitrum ad restituendum. Et hie Praeme, quem constat extra ordinem cognovisse de fideicommisso, sine ulla actione, & formula, ainare Ulpiano lib. Fum Q. tit. De fideici si sententia necessaria fuit ad verius confessum, pronuntiare ipse debuit, & confessum condemnare: quo ea se dixisset Asrieanuq adrersus heredem confessum, & condemnatum, datam fuisse executorem; quem ramen ait datum fuisse adversu; consessum, qui stilicet statim pro iudicato habetur. Est autem differentia quaedam inter hune arbitrum datum a Praetore fleueommissario, & Iudicem datum a Praetore Urbana, qui maior Praetor dicitura Festo ; datas enim a maiore Praetore. addicitur actioni rei iudicatae , vel qu fi iudiearae ex consessione; ejusque ossitium metiri debemus ex Minois natura cui addictus est. Arbiter vero datu a Praetore fideicommis Iario ceνtae actioni non addicitur, sed hie praetor dat s mpliciter arbitrum , cui in ossicium pendet ex forma delegati uis, neque fines praescriptin egredi potest : ideoque in d L. peu, Arbiter ad restituendum datus, consessum, qui in iacto erravit, absolverexi ruit, & tenetur remittere ad Praetorem fidei commissarium ; quamvis tu facto errans pro confesso non habeatur , L. a. d. De cemfessis. Et tunc d
bio procul Judex a majore Praetore datus in consessum , M advitiis acti
109쪽
I 14 Υ i T. V. L I R. II. S U M M. εχ ni rei quasi iudicatae, potuit absolvere, ut & eondemnare , si recte coelissus
Et de hoc Iudice dato post consessionem, accipiendae sunt leges 3. . & ule. . De confessis, a quibuq olim Martinus deceptus suit, quia probam consessum esse condemnandum , quod verimimum est; sed eadem ratione qua post rem i dicatam iudicatus iterum condemnatur, data a Praetore actione rei iudicatae , vel quasi sudicatae ex eonfessionei condemnatio enim de qua in M. legibus, nota est condemnatio facta in eodem iudicio post ipsam confessionem, quae vim habet sententiae & eondemnationis; sed eondemnatio iacta a judice, qui in eo sessum datur tamquam in iudicatum . Iam enim, sublato illo veteri ordine executionis rei iudicatae, a lege II. fabat scripto, quem frustra respectat Culaeius, duo sunt modi Iure Civili, quibus Praetor solet rem iudieatam exequi, & ad esse num perducere. L. Si Prator. . Paulus mior, j. De re rud. unus est ordinarim; alter extraordinarius. Ordiu riuq est, cum Fretor dat amonem iudieati ; extraordinarius , eum ipse Praet viribus Praeturiae judicatum exequitur. Ex jure enim ordinario Praetorem dare actionem, non Praetorem ipsum cognoscere, vel exequi sententiam, notissimum est: & contra ex iure extraordinario Praetorem ipsum cognoscere , vel exequi. Et ita sit Pretor ipse missis apparitoribus, nulla data actione iudicati, iudicatum exequatur pignoribus captis , apparitores dicuntur extra ordinem exequi sententias, in L. Si pignora, st. De evia. tune enim iussu extraordinario Pretoris pignora distrahuntur. At eum data actione iudicati pignora capiuntur , & di strahuntur; tunc non iussu Praetori , sed iussu Iudicis rei iudicatae capi , dedi lirahi dicuntur, L. Si plus vel minus, i. m. eod. tit. Extra ordinem Prae tor cogit Praetoria potestate, & mann ministiorum . ex ordine vero , & iure ordinario, cogere solet per actionem datam, vel per interdimam redditum ; ut totidem fere verbis lurisconsulius ait in L. r. Necessario , U. M ventri nom. muliere in pin. misso. Et ita dubio procul distinguenda est ab extraordinaria , executio ordinaria; nec verum est quod Culaeius hae de re scripsit in Paro.
Ut autem m confessum & iudicarum dari potuit executio ordinaria , ita &extraordinaria Praetoris arbitratu, variis ex eausis; quod in pecunia eredita fuit frequentissimum , L. Dds torἱbus , F. D. - 14d. Et quidem hoc tantum initio receptum fuit in pecunia credita, ut confessus in iure, vel iudicio , pro iudicato habeatur, quia nominatim lex lx. rab. loquitur de aere consesso : quod deinde oratione divi Marei tractum suit ad ea teras res,& causas, L. Post rem iudicatam , J. De re iud. L. 6. j. i. U. De eo Q. Nec huic sementiae, quae vult Iudicem dari adVersus confessum tamquam i dicatum, & addici actioni quasi rei iudicatae, ohloquitur obscurus 3. it. r. lib.2.
Sententiarum Pauli, cuius hare sunt verba: Si quis debitum quocumque modo comsessus Meetur, ex ea re meditori a iio non datur taed ad foliationem compellitur. quae verba msinuare videntur nullam actionem dandam esse adversus confessum; nec dari igitur actionem rei iudieatae per conssessionem, sed alia ratione, aliove modo confessum esse ad sol ntionem compellendum . Quaeritur quomodo com
pellendus si, & respondet Cui acius eum qui confessus est, ea ipsa actione, de qua consessus est, esse eompellendum; ut si consessus si, verbi gratia, se debere sentum G cavi. mutat, ematur solvere actione quae de mutuo datur, id est,
110쪽
certi condictione , quae hoc casu , inquit, eonsessoria dici potest ; nulla enim
propria a ct in nascitur ex confessione, ut nasci solet ex iudicato, vel ex iureiurando . At si cogitur actione de qua conseilag eli, nonne haec actio , quae conis
sessoria diei potest , idem praestabit quod pretiare solet actio de iureiurando ,
quae accommcdatur negotio de quo iuratum est, ut in L. Si duo , h. Si Ma
. illus, & f. Si quis iuraverit , A. De jurejur. ubi si ex causa empti, vel f cietatis , sit iuratum , dicitur dari actio ex empto , vel pro socio , de iurei rando, in quibus hoc solum quaeritur an Actor iuraverit : & ita haee actio dicenda erit actio consessoria ex mutuo , empto , vendito & smilibus contractiuhu ς; & in ea hoc tantum quaerendum erit an reus si confellus : quod Accurasus quamit in s. ult. L. 6. E. De conseS. an admittendum sit; qui tamen non respondet ad propositam quaestionem. Sed hare non videtur Cui acii mons, talem actionem dandam ex consessione, qualem dari , vel accommodari constat ex iureiurando . Si enim tali actione a3atur , condemnatione subsecuta ex hac astione , rursuῖ agendum erit ex tuis dicato: ut ex consessoria actione legis Aquiliae, reo condemnato incertam aesti
mationem, necessario succedit actio iudicati qua cogenduς est stiluere . Sed hoe vult vir praestantissimus actione , de qua iam consessus est , ita cogendum esse confestim , ut huie actioni addictus Judex non datus videatur re iudicandae causa , sed rei solvendae, praestandae, restituendae: ut in actione contestoria quae datur ex I. Aquilia, d. L. Proinde a 3. b. tili. H. Ad les. Aquit. Judex datur lutis aesi mandae causa , non iudicandae . Et ita igitur dari eamdem pristinam actionem de qua confessus est reus, ut arbitratu Iudicis huie actioni addicti eo sessus reus satisfaciat Actori , & solvere compellatur. Sic enim enarranda est omnino obscura sententia Cui acii , quae , quod pace magni viri dictum sit, omnino pugnat cum ratione & certo ordine Iuris. Et ante hoe tempus ne fando quidem auditum suit, eadem actione qua quis assere coepit, & de qua conseilus est reus , reum consessum ad satisfaciendum & lvendum esse compellendum : haec enim consessio fit in iudicio , ut efficax sit; in
iudicio autem quas contrahitur, L. 3. f. Idem scribis, J. De Paul. & pristina
actio, quae antea competetat, post contestationem, & condemnationem transit
in actionem rei iudicatae, & novatio fit, L. Si fundus, j.Si pluris, si De pignor.
L.Aliam , F. De nodat. I. uir. f. penuit. C. De usuris rei jud. At confessio pro sententia A condemnatione habetur; idem est condemnari, & in iudicio confiteri, ut jam praemunivio quod & evidentius docet L. pen. E. Decessbov. Qui cadit, inquit, bonis, antequam debitum Muincat, condemnetur, vel in Iure confiteaturς audiri non debet. Ideoque Ulpianus tractans an quis absenti confiteri ponit, in I. 6. f. Si quis absente , si De confus hanc affert elegantem dubitandi rationem, quia non solet quis absenti condemnari, & eonsessio pro condemnatione habetur: ergo post condemnationem pristina actio , de qua quis consessus est, remaneren an potest. Quod & multo magis procedere dicendum est, si post consessionem Iudex pronuntiat in eodem iudicio sententiam condemnationis; quod ex mente Martini idem praestantissimus vir necessarium esse contendit , in Parat. C. tit. De conseis. & aliis plerisque locis. Sequuta enim condemnatione , nemo dubitavit dandam esse actionem iudicati , & , ut loquitur d. L. pen. C. De usu
rei itiditati, iudicati actione novatum esse priorem contractum.
Ex his apparet Verum non esse quod scripsit Criacitu ad L Sentem. Paμώ,