장음표시 사용
91쪽
υ sed 3c ipsum Actorem, si e eontrario fuerit obnoxius, tondemnare. Sed hae permittit tantum Papinianus Iudici compet ii , id est, dato a V
Ei Ih a tu competenti, ex cuius peri a metiri debemus per loriam Ec ollicram Iudicis dati. Et quidem compentatio, quamvis si Opposita ex cauta de qua apud
alium Iudicem competentem agendum erat, Vel- agi coeperat,' procedit tamen,
sc enicax est ratione concurrentis quantitatis. Sed si quid amplius eii , quod Actor dare vel facere teneatur; noluit permittere Papinianus condemnationem Actori , si sorte Iudex sit Actori incompetens, sed permittit eam tantum Judici competenti. Si hoc iam fuisset inductum , mutuam petitionem institui pocse apud Judicem incompetentem; quia compensatio valde similis eli mutuae pstitioni, & mutua petitio eompensationis ergo inducitur L L r. C. Rerum amor. non dubitasset Papin. idem in compensatione opposita inducere. Uerum enimve m obstante ratione Iudici; incompetentis, qui Actorem condemnare regulariter non potuit, hoc caute permittit Iudici compotenti. Sed huic Papiniani sententiae obloquitur contraria sententia Cati, in iu*.ult. I. In rebus, qui veteres interpretes in contrarium traxit. Quid ergo dicendum Observandum Caium hoc scripsisse ex iure quod rum obtinebat, nondum proin Iata , vel cognita tententia Papiniani, quam nobis contervavit haec Jultiniani Comi ilutio. Floruit enim, & de iure respondit Caius sub Antonino Pio , quidi Adrianus dictus est , L. Nuper, J. De donat. inter vir. uxor. L. utrum, . De rebus dub. Papinianus vero sub Severo nec eum Caius ingenii & d ctimae laude florentem videre potuit. Ulut sit, non videtur haec sententia aetate Cati cognita,& propagata, quam minus sorte frequentatam Juilinianus renovat, confirmat , & auget ; ut idem quoque liceat Iudici incompetenti, adulta ratione, de qua supra : Cuius enimia Meudo, oec. Ubi observa quod ait, in eodem negotio, id est , uti Cui acius explicat, in eadem lite; qui ex his verbis contendit hane legem non pertinere ad mutuas petitiones. Cum enim mutua petitione agitur , etiam apud eumdem Judicem; non unum, sed duplex negotium est, alterum diversum ab alistem, ut docent haec verba d. Nov. ys. c. ρ. 2. eumdem esse Iudicem in utroisque negotio. ἐφ ε- eς υποξέσεως. Sunt enim in mutuis petitionibus duae hyp
theses , vel causae, duo negotia, vel judicia. Negotium enim delite eleganter dici, probant L. 34. E. De jure Fisi, lege i 3. d. de leaeationib. Et tra iis
I. 3. 3. Si executor, A. De negotiis es. Si executis a Praetore in Maeotio mea datus ; id est , litiis executor a Praetore datus est. Ergo d. L. yen. ad mutuas petitiones non pertinet, de quibus vulgo censet e esse accipiendam d. Nov. 96. ex qua constat saepe mutuam petitionem apud
alium Iudicem fuisse institutam p vel quia non potest reus eam instituere apud incompetentem Iudicem ; vel quia noluit , id enim nullo iure fatere cogi potuit, nec hodie potest. Sed quia plerumque trahebat Actorem apud alium Judicem,msbrandum quid, & ridendum inde eveniebat, ait Iullinianus , his enim sese invicem retrahentibus, funemque compensationis hine & illine reciprocantibus , lites in diversis tribunalibus institutae perennabant. Ideoque Iustinianus ex facto aditus ab Actore, qui prius reum convenerat , eoostituit mutuam petitionem apud alium Iudicem pendente lite prius mota non esse instituendam . sed vel statim apud eumdem judicem, si quis hoe malit, esse opponendam, lite priori ita: in ita, inquit, Iales eorum auferamus artes, o in alterutros calamula
92쪽
Sie enim κα- ο - vetus interpres vertit hare verba, evχνας Ψ κατ' ' 'λων quam interpretationem confirmant veteres glossae, in quibus lego, ε UM , te ratio calumnia, ubi tentatio est vexatio, ut apud M.Tullium pro Rab m. In nis, inquit, riaus evertendis tintiis hominis senectus , infirmitas, sol ludo u. ren ta es. Ego, translatione sumpta a re militari, libenter uerterem mutuas insultationesi
ex his quae Suidas de hoc verbo adnotauit, allatig quibusdam Thucydid)s locis. Sic cautionem novam, de qua in L Cum notissmi, Sed si quir, C. Ver
vat Cujacius lib. 27. O . cap. 32. nec displicet tamen calumniae verbum, quo
Ex his apparet rationem d. Covstitutionis hane esse , ne Attor , qui prius
gere coepit, uno eodemque tempore in diversis tribunalibus distringatur; α valde accedere ad sentetitiam d. l. L. it. V. De iurisdis. omnium Iudic. ut. quavansam praebere huic novo iuri, non male animadvertat Bartolus: ut en Im restincitur in d. f. calumniosa potestaς Rei, qui majorem quantitatem petit ἱ linquoque Justinianus calumniam Rei reconvenientis apud alium Iudicem , extra iudiei a generaliter eliminandam esse censet . . . . . Et ut hoe novum ius cum veteri conseramus, inquiramu diligentius in lpe ciem d. f. l. L. D. A. De Furi ies. Sunt mutuae petitiones , alter minorem quantitatem, alter maiorem petit; petit scilicet apud Iudicem et hoc enim lo. eo, ut alibi passim, loci ς a lexicographis notatis, petere , est petere apud Judicem , ut in principio d. L. proponitur quis agere cum eodem pluribuq aeti nibus, quarum singularum quantitas est intra iuri id ita tonem iudicantis, qui iam aditus est & in uis. proponitur quoque eommunis actio instituta aput Iudicem , ut indicant illa verba, citra iurisdictionem ejus qui cognoscit. Sed minori sum Na petita , reuς conventus maiorem quoque petit apud eumdem ; Ochinc oritur quaestior de quantitate quae non est intra jurudietionem iudicantis, cognoscere non potest Judex adituq ς & tamen de mutuis petitionibus , quantum fieri potest, agendum est apud eum lem ; ut utraque causa cognita, α u-
dicata , induratur compensatio ex sacris Constitutionibus . . Quaeritur, quis ex his hoc eontendere poIsit, apud eumdem Iudicem agendum esse; an is qui majorem petit, vel is qui minorem . Et respondet Caius breviter, plua in recessu habens quam in fronte, ei qui minorem quantitatem Petit, agendum esse apud eumdem e Ne in potestate calumni a rher ris Pt, me. Ut haec Pt perspicua mens Cati , haurienda ex verbis penitus inspectis , si dicamus ei qui maiorem petit , apud eumdem Iudicem adendum esse , id est ..apud eum qui de maiori cognoscere potest ; erit in potestate eius vel per calum alam emcere, ne is qui minorem petere coepit . possit apud eumdem litigare . Advertar umenim vocat Caius eum qui majorem invicem petit, id eis, reum reconvenientem . Sic enim passim dicitur reus, is eum quo quis agere coepit, I. Π. st Ieriis. LI. T. Qui Diιsdare cos. Ly. De exceptionιbus. dc in I l. Ueslleuat. Ddmx ea a fotia , in qua ex veteribus libris mss. sic esse legendum alias docui , eam in rem actioni possessis parisit MV m rium . . - . Haec est ergo ratio Caii di mellis explicatu : quid enim vetat hoc iudicium transferre apud eum qui de maiori potest cognoscere; & eum qui minorem p tit , apud eum agere . Si enim de majori, & multo magis de minori cum stere potest. Huic
93쪽
Nule dubitationi sie respandendum esse docui, non posse eum qui prius mi vorem petere coepit , transre ad aliud iudicium , vula. L. Ubι e tum : mideo Caium dicere, aequius esse ut is qui minorem petit, agat apud eumdem;
ne hoc sequatur incommodum. hae pendere ex potestate Rei reconvenientis. Et ita cedere non dubitavi interpretationem D. Cujacii; quam tamen in re citationibus Ordinariis repetita praelectione probatam, non complicavit in libris
Observationum constatis ex singularibus , n novis sententiis, quibus Jus Clyile vir doctissimus locupletavit r ideoque dubitari merito minit an in hac te
tentia permanserit. Et sane ex recitationibus constat eum nullam reddere rationem impedimenti, quod ita coarctat eum qui minorem petiit, ut apud alium agere non possit; quam ego supplere tentavi. Conabor &.aliam ex veteri iure adferre, quae valde illustrat Novellam Ju.stiniani 13. De d ensoribus civit. quae docet in cap. 3. f. Et judicare, non fuit se permissum caulam quae erat intra definitam quantitatem larisdictionis minoris Iudicis, trahere ad maius tribunal Praesidis provinciae . Hoc enim nomina tim constituit Iullinianus , data defensori civitatum facultate iudicandi vi q. ad aureos CCC. quod & in Magistratibus municipalibus , qui de minori tum
ma cognoscebant. antea obtinuiise videtur . . Hanc autem quantitatem metiri solebant ex petitione , & latentione Aet ris . Quoties enim de quantitate ad iurisdictionem pertinente quaeritur, lena- Per quantum petatur quaerendum est, non quantum debeatur, ait L pen. q. yen.
. De jar dici. quae verba liquido osten lunt si ut se positum in potestate Aesoris, ut plus peteret quam sit revera debitum . Ideoque in d. μα cap. 4. Iustinianus constituit eum qui per calumniam , vel fraudem manifestam plus petit , ut a desensere ad lyraesidem lis tran feratur , caula cadere : renovato perieulo plus petitionis, quod novissimae Constitutio nes luitulerant. Sic en i m rehte D. Cujactu; docet Iustiniani verba, quae glossa non intellexit, vile accipienda. Quam interpretationcm confirmat Julianus Antecestor in C institui. 3o. β. q. his verbis : Si quis plus petierit, ut apud Praesidem provinciae , magis quam apud deseu foreo , causa regnofatur . oe per definitivam sententiam repertatur quantι- ras litis ivtra trec/ntos solidos constituta ; perdui oe ipsam quantitatem quae r vera ei debetur, o aditiovis suae dispendio puniatur. Quam ergo olim permillam suisse Actori constat plus petenti facultatem , eam Caius suspectam habens in reo reconveniente , & mutuam petitionem de maiori summa vel per calumniam instituente ; hoc saltem casu temperandam eis e Censet, ut praetextu maiori; summae invicem petitae non possit litem ad maluet tribunal trahere: vel quia plerumque reaminata causa contingit quod plus fuit in petitione, minuet elle in condemnatione, nee sententiam definitivam excedere
iurisdictionem iudicanti ; &si quid sorte excurrit, hoc tanti non esse, ut morari valeat, vel debeat, prius rite habitam iurisdictionem Magistratuum municipalem: ad quas saepe etiam pecuniarim causas a Praelidibus ipsi . remissas fuisse . observare licet ex veteri Colloquio scholaseus Latino Graeco quod vir doctu; Bonaventura Vulcanius dedit in calce veteris glossarii : Iudicium , ad quem P a I aestorem. Non ibi. Sed tibi ρ ad Pinconsulim. neque ibi, sed ad Magiuratus ex nubscriptione Prae is provinciae. quale a tem es ι tim negotiumὶ Non valde maguum, es enim pecuniarium , ut totum scias. Pecuniaria causa in d. colloquia
ruspella criminalia parva dicitur . Et ita indistincte omnes pecuniarias causas
94쪽
rusticorum apud defensores esse tractandas . constitute I s C Dis riar '
Magistratua municipales, ut plerisque Iuris nosMI
Hane ergo D. Culacia interpretationem ita forsitan tueri liceat PY mri m
vereor ne noh - - t h RV 80 m. me facit. diligentior ipla tractatio; des, h P -- h Πς usque diem deceperit scriptura Cati, quam traia
ad lucepta n sententiam ex Iure novo, de quo Catuv conitare non
bi, propolitioni mutuarum actionum, & ex sequentibus verbis. Asiad eum
. - sudic m. Et tamen contra Caium disertis verbis custodite ait, ei qui min rem quantitatem petit , agendum esse apud eumdem Iudicem : ex quibui si erum amamus , cssicere non possumus Caium quoque die e etiam ei cu
Quod acute animadvertentes quidam ex veteribus, ut hane fuisse mentem
n-I: VI m remitter' tenetur ad maiorem Judicem,
OmneI reuari. In hoc vero f. a. mutua petitio est exua Iurisdictionem diis
95쪽
dicantis, qua opposita a reo convento, totum negotium , mutuarum actionum
remittendum videtur ad maiorem Judicem : neque de minori idem Judex e gnoscere posse videtur, sed alluc qui de maiori cognoscere potest. Haee est elegans dubitandi ratio repetenda ex L. 4. E. De tutelis , in qua Paulus ait, quod dicitur , si indistincte curator datus sit pupillo qui agit a versus tutorem. in totam litem datum videri; fortasse eo spectare , si familiae erciscundae, finium regundorum , vel communi dividundo actio esset cum tui re in his enim iudiciis notissimum est esse plerum ur mutuas petitiones , ex quibus constat tota lis. Idemque dicendum est, si pupillo agente cum tutore , tutor cum pupillo experiatur invicem, id est, ex mutua petitione; hisque dum bus casibus procedere quod vulgo dicitur indillincte , datum tutorem in totam litem datum videri. Ergo una & eadem lis esse videtur , postquam instituta
fuit ab adversario mutua petitio. Et in specie d. 3. tota remittenda videtur. Sed contra tamen Caius respondet, ei qui minorem quantitatem petit, apud eumdem Judicem esse agendum. Qiod ita explicandum est, diversas esse petitiones, quarum prima est intra iurii dictionem iudicantis ; altera vero pertinet ad iurisdictionem Praesidis. Et licet quodammodo mixtae , & coadunatae esse videantur, apud unum Judicem propositae, separari tamen facile possunt ; sunt enim revera duae lites , quae separatim duabus propriis actionibus instituuntur,& separato iudicio rerminantur, L. I. Τ. r. F. Qi e senti sine anell. & nominatim Iustinianus, ut docui, d. Nov. 96. ait duplex esse negotium in mutuis petiti nibus. Hacque ratione serius Caim, respondet petitionem prius institutam apud Magistrarum municipalem , non esse remittendam ad Praesdem ς sed ei qui minorem quantitatem petere coepit, apud eumdem, scilicet Magistratum municipalem, de eadem minori quantitate esse agendum: non apud alium maiorem
Iudicem, xd quem prima fronte tota Iis remittenda videbatur. Idem enim Iudex est Magistratus municipalis , apud quem agere coepit is qui minorem petit , respectu alius Iudicis, qui de maiori summa invicem petita cognoscere potest. Sic in L. 3. U. De ttitelis, postquain Pomponius docuit , si Titius , verbi
gratia, dat m sit curator adversus Seium ; Titium adVersus alium tutorem curatorem dari posse , ut ex diversis causis unus duorum euratorum locum obii neat τ consequenter docet idem contingere posse & adversu; eumdem , si in
diversas lites, & diversis temporibuet idem petatur; & quod de curatore dato adversus alium dictum est, procedere quoque posse adversus eumdem . Eadem que loquendi forma Caius in tota d. lege i t. hoc unum diligenter tractat, an apud alium Judicem lis remittenda sit. In hoe t. ait, apud eumdem, non apud alium Iudicem agendum esse de hae minori quantitate; idque Ob elegantem rationem, quae tota pertinet ad confirmandam iurisdictionem iudieantis de minori quantitate: Ne in potestate calumniosa, &e. Si enim hoe admittimus, cognitionem hane de minori remittendam esse simul cum cognitione de maiori ad alium Iudicem; erit in potellate adversarii reconvenientis , ut eo, vel per calumniam petente maiorem quantitatem, non possit is , qui minorem apud competentem.petere coepit , apud eumdem litigare : quod merito Caius initiquum esse censet, occasione maioris quantitatis, quae ad maiorem Judicem προ inet, litem de minori, rite apud competentem Judicem institutam , transferri
96쪽
Et valde notanda sunt verba Caii: Et qui minorem petit, apud otivi magendum est. quae verba necessitatem important , & docent necessario primam petitionem esse a Magistratu municipali retinendam . Sic in vexata L. Cum societas, E. Pro scio, cum Ulpianus ait , Et pro tocio , ex vendito veniadum est , has duas actiones necessario in proposita specie mstituendas esse docer, ut alias luculenter probavi. Haec ergo ratio Cati hoc tantum praestat , de mi
nori quantitate pol Ie tantum cognoscere Magi ibatum municipalem neque hane gnitionem remittendam esse ad aIlium ma orem Judicem , quamvis cognitio de maiori remittatus. Et ita breviter nobis conficere liceat summam elegantem d. ter Ir. U. Dasurisdict. cujus tres sunt putes . In prima , nulla amo remittitur , quamvis prima se te omnes remittendae sint; sed omnes retinemur . In secunda , mutua petitio maioris quantitatiς remittitur , prima petitio minoris retinetur . In
tertia, tota cognitio remittitur.
Et haec est tamdiu quaesita perspicua mens Cati, in d. l. l. quam verba quibus utitur, cum summa iacilitate, & sine ulla eortione insinuant : ait enim Caius simpliciter, de minore quantitate apud eumdem . non apud alium Judirem agendum esse: neque de utraqur apud eumdem agendum esse , ex verbis ait ulla Grammatica, aut Dialectica conficere, aut colligere potest: Et si haee suit Caii mens, non solum eam aliis verbis exprimere debuit; sed etiam aliam rationem subiicere; & evidentius docere Magistrarum municipalem,
Iicet incompetentem , misse tamen de maiori quantitate cognoscere: subiecta enim ratio hoc tantum insinuat, retinendam esse cognitionem mino is quantitatis ab eodem Magilba tu municipali, apud quem agere coepit petitor . non eumdem cognoscere quoque posse de majori, de qua est incompetens Et ex eo pendet dubitandi ratio, quae prima honte suadere videbatur rotam litem esse remittendam ad majorem Iudicem, quam mutua peti io maioris quantitatis videtur necessario de utraque facere competentem : nam qui de maiori potuit cognoscere, & de minori quoque e nostere potuit; quod & D. Cujaeius agnovit. Et quod constitutum est, in d rit 3. novum ius est a Iustiniano indu Etiam in gratiam jurisdictionis defensorum civitatum, ut causa, quae est intra trecentos aurem, apud Praesdem moveri non possit . Ut novum quoque ius in cap. 4. constitutum, ut periculo plus petitionis plectatur is qui per calumniam , vel fraudem mani sellam plus petit, ut caula transeat ad Praesidem . . Quae omnia aetate Cati non obtinuisse, ex d. Nov. plus quam manifestum est: nec tunc obstare minisse hanc rationem minoris quantitatis, de qua potuit
cognoscere Magictratus municipalis, remissa tota lite ad maiorem Iudicem, quae admittenda videbatur in d. h. i. Et nullius quoque momenti est , quod tentavi de iudiciu coepto apud Magi ibatum municipilem ἔ quia in tota hac lege, quamvis iudicium coepium sit, remittendum tamen est , postquam apparet litem iam coeptam non esse intra iurisdictionem iudicantis ἔ quod minoribus Judicibus nominatim praecipit diar. C. De des foribus civitat. Ex his apparet frustra nos supra quaesiisse rationem rei quae non est , id est, sententiae quam falso Cato assingimus e non enim dicit de utraque lite cognoscere polle Magistratum municipalem , sed de una tantum et nec utrique esse agendum apud eumdem, sed ei iratum qui minorem quaatitatem recte petere coepit.
97쪽
merest . Non igitur hie f. r. probat de mutua petitione agi posse aput incom- Petentem Iudicem, tum contra manifesto doceat petitionem maioris summae ad competentem Judicem esse remittendam . Neque id quoque probat g. ult. L. i. De variis oe extraordinariis est de quo satis superque iam dictum. Et , si verum amamus , ius eli veteribus incogatutum , & polleriorum Principum Constitutionibuς inductum. Nec tamen id videtur primus induxisse Iustinianus , qui in d. Νου. 96. hoc ius constituit quod
antea non obtinebat, mutuam petitionem apud eumdem Judicem esse instituendam . non apud alium, nisi finito priore iudicio, ut jam docui: sed eam etiam apud incompetentem Iudicem institui posse , pro certo , & indubitato habuisse videtur; nihil enim nominatim de Iudice incompetente dicit. Quis igitur primus auctor hujus novi iuris i an sacris Constitutionibus , de quibus loquitur L. i. 3. xli. E. Quae sententiae sine oppellat. refindi pos hoc inductum est Minime : hoe enim tantum his Constitutionibus constitutum esse constat, mutua petitione instituta apud eumdem Iudicem , scilicet compete tem , sententiam prius dictam de una petitione non posse executioni mandari, antequam de altera pronuntiatum & iudicatum sit. Et primum, Zenonem id disertis verbis constituisse reperio, de mutua petitione apud incompetentem Iudicem agi posse, celeberrima Constitutione de I dicit tis , cuium Lepe meminit Jastinianus in Iustititionibus & Nov. Constabat haec ex multis capitibus , quae ex basilicis omnia sere hodie restituta sunt ; sed ,
quod dolendum, in brevem epitomen redacta. Hac Constitutione pleraque antea incognita primus. Zeno induxit, pleraque vetera abrNavit. Hoc vero quod
tam anxie indasamus, colligere licet, ex L. pem C. De I iiii. Iit. expens id est, ex parte elui dem Zenonianae Con litutionis, de qua vide Cui acium lis. Q. O . e p. i. Quia enim in d. Epito me nominatim scriptum est , etiam incompetentem iudicem posse ex mutua petitione Actorem condemnare, δc iubere victori praestare sumptus litis secundum modum d. lege desinitum ; id esse non dubito ex novo iure quod d. Consiturione Zeno primus induxit: ut quod sequitur in d. ige, dis hunc incompetentem .qctor recusaserit, sive, inquit, Praefessit.
sve divinos Iudex; id est , datus a Principe , quem iurisdictionem constat habuisse, dc proprios apparitores , sive executores . Olim enim Magistratus ordinarii recusari non potuerunt , ut collisere licet ex veteri controversia Martini& Bulgari, de qua glossa in L frissimi, C. De iudiciis . Et hoc idem Z
no primuῖ induxit eadem Constitutione , L. Ir. C. De iudiciis., quae pars est L Constitutionis. Et ad hanc Zenonis Constitutionem reisicit omnino Justinianus Νου. 96. diligentiuς docens quomodo fieri debeat recusatio. Hoc autem iure in mutuis petitionibus inducto a Zenone , de his quoque posse cognoscere incompetentem Iudicem ; consequenter Iustinianua hoe ius traxit ad casum L. Cum Pimini mus, C. De feni. interloci ut incompetens Iudex in eodem negotio Actorem condemnare possit; quod Papinianus admittere ulus non fuerat, quia nondum hoc ius in mutuis petitionibus obtinebat. Non igitur verum quod in L cap. I. lib. ia. Obs. Cui acius scripsi, obiter adhaerens veteri errori conflato ex d. f. I. & similibuς , hane Zenonis sententiam , quae Vera est, congruere Iuri veteri; cum contra id primum a Zenone constitutum, ex verbis d. onstitutionis, quamvis breviatis, satis manifestum sit. Parum ta
98쪽
verterit, cum ait, & id postea voluisse Iustinianum non antum in mum titione, Iea etiam ex eadem lite, in d. L. Cum Pasmianus e hoc enim omnino referendum est ad ipsum aus , quo primum inductum est de mutua petialiene cognoscere posse incompetentem ; non ad condemnationem impensarum ,
de qua non loquitur Justinianus in L lege. Concludamus ergo primum huius iuris auctorem esse Zenonem. cuius vestis gus insistit Justinianus in d. N . 6. His cognitis , facilis est cognitio iuris in He riti propositi . Ad quod valde notandum est quod docet d. L pen. C. De frus . oelit. ex Q. Iudicem a Prin-ctye datum de mutua petitione cognoscere posse ς quod primus quoque Zeno Induxit. Et hae de re merito dubitari poterat, quia dares est Iudex Actori qui rescrΨ urn impetravit adversuq reum, non reo adversuq Actorem. Sed quia juri sdietionem habet, recte eum Zeno Magistratui asIimilavit. Idemque dicendum de Iudice dato a Summo Pontifice, qui Princeps est E clesiae.
A D T i T. U. De litis contestationes UMMARIUM.DIQUUM est in supp. titulis de praeparatione , & ωθinatione litis
apud Iudicem competentem , per libelli dationem & oblationem , quam plerumque sequitur mutua petitio , de qua in praecedenti tit. ln hoe agitur de litis emtestatione quae dat initium iudicio; quae enim praecedunt, sunt veluti praeludia qu. aedam, & vellicationes p ius , quam congressiones & conssictiones partium . idemque ordo observatur in 3- Cod. in quo hie quoque titulup extat , quo hane Gregorianam Collectionem auctiorem fecit Raymundus , ut Innoeentis III. Collectionem III. Utulo sequente , Ut lite non coni sata , &c. Et est valde smilix Constitutio regorii IX. quae in hoc th. proponitur , Constitutioni Severi L. Antonini , quae extat in d. tit. Coc in utraque enim quaeritur quomodo, & quando litis contestatio rite & ex ordine celebrata dici possit cum hae de re hoe Jure Pontilicio merito dubitari coepisset, postquam inductae fuerunt postiones S responsiones, partium, de quibus dicam infra. Ex his enim conflare videtur litis con-d 30, quat passim fieri dicitur per petitionem A floris, & responsionem Rei.
N minor olim de eadem re in Jure Civili dubitatio, laepe mutata forma Iudiciorum & potis limum eum omnia iudicia extraordinaria esse coeperunt , m qui biis non obtervabatur vetus ordo, nec diligent conceptio sermularum, L. De nego t. ss. Et nescio an etiam hodie hoe liquiJo cognitum sit,
utrum Jure Civili apud Praetorem ipsum, qui dictionem vel Iudicem' dabat, &a quo Iudex pollulabatur , litis contestatid fieri & eelebrari' dicatur ; an Vero pud Iudicem datum a Praetore, ut de negotio tognoscat. Extant enim variae de hae quaestione erudit illimonuia virorum sententiae,
99쪽
Et eam quidem videri factam fuisse apud Praetorem plerisque placuit ; vel quia a Praetore iudicium dari, & vicillim accipi conliat: iudicium autem accipere, nihil aliud est quam litem conteliari, L. AE tiles, j. Item flendum, CDe AEdil. edicto, L. t. E. Si ex non erura M. u'3i imperite Accursu; ait, i dicium. id ell, sententiam, L. tiis.. . Si Mussetici. Pet. caeteritque similibus, notatis a lexi eographis. Et ita apud Praetorem, variis ex causi; datuI Judex r culabatur, & rejiciebatur, ut docuit Bris Ioniu; lib. 8. Formul. Caeterum hoe plane confirmat origo ipla nominis , quam ex vett. Iuris auctoribus insinuat Festino C intesari, inquit, luem dicuntur duo aut plures adisve M i, quod ordinata judicio utraque pars dicere solet, Tiars estote. Ab hau igitur vocatione, vel testium interpellatione facta tam ab Actore, quam a reo, dicta fuit contestatio; quae scilicet ab utraque parte , eodem contextu , continuoque actu iam sit, & elt quali ultima linea , extremusque actus litis orditinationis r utem autem apud Praetorem ordinatam suilla , nemo sanu; dubitare poteti. Sie in testamento quod fit per arς & libram, vel in nuncupatione testamenti, de qua Ulpianus lib. e. ree. tit. de testam. testatio his verbis concepta proponitur , Vos Quirites resimonium perhibetote; & suit ultimus adium nuncupationis, ut e testatio ultimur actuet litis ordinationis; hiet enim verbis testator nuncupabat testamentum , me uti his tabulis cerisque scripta sunt , ita do, ita lego, ita testor. itaqtie vos Quirites tesimonium perhibetote. quod, inquit Ulpianus , nuneupatio & testatio vocatur . Eademque forma non ineleganter dicam iudicii , vel litis ordinationem, dici quoque posse litis conteilationem, quam claudit &perficit contestatio solemnibus verbis apud Pnetorem, vel Judicem facta. Et tune quoque apud Praetorem litem suille contellatam , docet disterentia quae fuit olim inter desertum vadimonium , & contractum eremodicium, diligenter exposita a D. Cui acio, ad L. Ait Pratis, Item Ο tu eremodiciis, st. Domino . deserit enim vadimonium, qui in ius vocatus, id, est ad sillam Praetoris, L. a. F. Si quis in ius vocat. non ierit, praestitit satisdationem iudicio silli, fideiussoribus datis, vel vadibus t &.inde vadimonii nomen, quod deserere dicitur, si non veniat ad Praetorem ut iudicium accipiat: quo demum accepto, si sorte restitat in judicio, & tergiversatur, id et L ad datum Iudicem non accedit , qui de negotio cognoscere debet , praetor proponit tria edicta, & tandem peremptorium edictum, quo scilicet pollicetur se cogniturum & pronuntiaturum, L. In peremptorio Ti. L. I 's 73. L. Si praetor 73. U. De judic. Haec autem edicta propolita suille videntur post litem conte latam , vel, ut loquitur L. Coutra, j. r. A. De re iudic. poli litem inchoatam; eEo eri modicium contrahi potuit antequam aditus sit Judex datus. Et hoc satis indicat ipsum nomen eremodicii, est enim desertio litis iam coeptae. Et haec sunt non contemnenda argumenta, quibus probari potest litem apud Priet rem eontestatam, inchoatam , & coeptam sui illa. Sed contraria lententia quae vult non apud Praetorem, sed apud Iudicem e labratam suilla litis contestationem , magni quoque momenti rationibua nititur: tunc enim proprie lis contestata videtur , & iudicium initium accipere , cum
ex iudicio a Praetore dato Actor agit apud Iudicem iudicio addictum; a Praetore enim petit Actor Iudicem, & apud Judicem datum iudicio petit , ut i quitur L. Amplius. E. Rem ratam hab. Et ut est in definitione actionis, iudicio persequitur quod sibi debetur ; quod plane est rem sive litem in iudicium D d d a d
100쪽
deducere preposta petitione , & ex adverso opposita contradictione rei, ut d cet L. r. Cod. hoc tit. in qua eum dicunt impp. Antoninuq & Severus , rem
non videri in iudicium deductam , s simplex pnstulatio eelebrata sit ; his verbis aperte designant, actionis pollulationem & imnetrationem, quae ante legema. C. De frem. σ impetrari sibi. id est, ante Theodosium & Valentinianum
iuniorem, semper necessaria fuit, non consti tu re litis contes lationem .
Et simplex dieitur, meo quidem iudicio, pomi latio, non quod facta lait una
tantum parte, Zc μονομερος , ut Vult Graecorum finterpretatio, quam in 'arat.
C. Cui alim Ne tit. probat: sed quia simplex est & nuda pallulatio actionis , qua impetrata ordinatur quidem iudieium, &m amm,io inchoatur; nondum tamen res, sive lis in iudicium deducitur , quamvis utraque pars praesens sit rnec potuerunt Impp. Severus & Antoninus simplicem pollulationem intelligere de simplici postulatione, quae fit libello ab una parte cibi arci Magi itin tui I cumaeeipienda st de editione actioni . quae aliquando per libellum fit, i. i. si metiendo. novo enim iure post Severum & Antoninum recepta fuit, quia tantum m i respectant. Et eodem errore libelli oblationem , de qua in L. 7. st. μ.η . t st aecipiunt de libello oblato Magi Batui ; cum accipienda sit de ediatione a ionis, quae aliquando per libellum fit, d. L. t. U. De Modo. Et in hae quoque sententia, id est, simplicem potat at i mem in d. L. t. e se postulationem , & impetrationem actioni et , aliquando fuisse, D. Cuiae. reperio , in Recitat. nuper Lutetiae editis ad tit. Cod. De edendo , habita ratione tempori quo d. lex stripta fuit. Haec igitur simplex postulatio eonficere non potest litis contestationem , ut nec editio actionis. Et observa quod ait d. L. Simplix pri Hiatio celebrata sit, apud Prietorem scilicet , er ex qua intentionem Aectoris reus eognoscere, o iis
teliseere potuit, ut ex editione actionis. π
Verum nec hae, nee illa ratione d. L. ait, diei mn posse rem fuisse in i dicium deductam , vel eon restatam ; quae tune vere in iudicium deducitur, cum Judex causam audire ecepit, id est, Iudex a Praetore dam; et & tamen negari non potest eausam antea auditam fuisse a Praetore , qui congruam & negotio competentem actionem dedit . Ideoque quidam exillimarunt de eadem m. d plici iudicio agi quodammodo, uno apud Praetorem , altem apud Iudieem da- eum: & duplicem igitur esse litis eontestationem, quod probare videtur D. C racius , vix sibi eonstans in hae quaestione . d. cap. to. lib. Io. ObsEgn vero hane litem discingere eonabor , adhibita distinctione temporis: ILtem plane solemni et Uerbi ς apud Praetorem ipsum cIntestatam suilla . quam diu in usu suerunt iudieia ordinaria , prolatiet scilicet ordinam iudicio ab utrae qua parte solemnibus illi; verbi , supra ex Festo allatis , ex quibus conteitatio nomen accepit; tune enim omnia solentinia Iuris peragenda erant in Iure, & ad sellam Praetoris, eum lege scilieet agebatur, id est, emis Blemnibu'ste legis actioniblIs, L. a. f. His ιεerbiae latis, J. De orim iuν. & id tantum relictum videbatur Iudici dato, ut probationibus , & allegationi et incumberet, id est, dilugenter inquireret an vera esset intentio de qua quaerebatur, iuxta veterem sermu- am , fi parer dare oportere, eandemna eam Iudex , qua rei tantum inquisitio δέ indagatio eommitti videtnr , ut tandem sequatur condemnatio , vel absoluti quae Iudici quoque eommittitur . Et, quod valde notandum est hoc mussim ius quodammodo remeasse videtur uiliniama in Nis. ω. e. a. astituens litis