장음표시 사용
71쪽
dixi, late eream; & uno verbo dici potest Iudex eriminalis urbis Romae.
Iurisdictionem vero civilem habuit postea in certis quibusdam causis, ex Coniastitutionibas Principum, ut colligere licet ex L pen. f. eoaetiti miri, inquit, ab artentariis, oe a refus eos Praefectus urbi potes, o in catim pecuniariis, ex epistola D. Hadriani. Erat enim certum eo us argentariorum in urbe R ma, sub cura & dispositione praesecti urbi et ut & caetera corpora Mariorum .siariorum , & pecuariorum, ut constat ex Notiti utriusque Imperii , & de argentariis d. I. I. g. 7. Praeterea debet Praefectus urbi curare , ut nummulari 'probe se gerant circa ossicium Dum . His igitur primum permissum fuit ex epiustola D. Hadriani, etiam in civilibus, & pecuniariis catas agere apud Praese ctum urbi ; & vice versa , ex eisdem causis adversus eosdem agi posse , e dem epistola constituit : quod deinde suit tramim ad eaeterm corporatos urbis Romae, ut observare licet ex quibusdam Symmachi epist. lib. ro. Haee igitur sere fuit aetate Ulpiani eivilis iurisdictio , quam in certis eausis habuit in urbe Roma muris finita Praefectus urbi, nam extra urbem regulariter intra centesimum milliarium iurisdictionem civilem exercebat Praetor Urbanus, ut liquido docet L. 4. 3. pen. F. De damno infino , quae ait cessare actionem in factum , quae ex d. titi datur adversuς Magistrarum municipalem , si tam vicinum si urbi municipium , ut Praetor adiri possit ; quod de Praetore ius diticente in municipiis Italiae omnino est accipiendum - Ideo merito dubitari potuit, an Praes tus urbi ullam partem iurisdictionis civilis, quam in urbe tan eum habuit, certis ex causis exercere possit extra urbem quamvis potestatem habeat intra terminos , id est , iurisdictionem criminalem , quae nihil habet commune eum iurisiictione civili . obtinuit tamen Praefectum urbi extra u hem . etsi iurisdictionem civilem habeat in urbe tantum, polis saltem Iudices dare, & iubere iudicare in ipsa urbe; in causis scilicet, de quibus in urbe potuit cognoscere: quod obtinuisse videtur hae ratione , quia inter terminos usebis imperium & potestatem habeat Sc ita omnino privatu; dici non potest; ut de Praeside provinciae dicitur in d. L. q. Eodem exemplo Proconsul ., qui posetas urbis Romae egressus Imperium habet , voluntariam iurisdicti mena extra propriam etiam provinciam exercet; & contentiosam mandare aliquando p test ; ut constat in L. i. Ze 2. dc L. Ali sudo , si De osse. Procons quod numquam datum fuit Haesidi et quia privatus omnino est extra Provinciam Pr priam , d. L. 3. E. De osse. Praesidis . Quod igitur custodite Praesecto urbi , Sc Proconsuli , ratione propria & p culiari suit datum , non est temere trahendum ad caeteros Magi iratuet ex se tentia interpremme de qua Raphael Fulgosius, acutissimuq Iurisconsultuς, primu ς dubitare coepit merito; R in d. L. 3. quodammodo ad nostram tententiam accedere videtur hk verbis r Didia lex finalis sie inreuiseretur, Wuod Praefectus urbi cum si extra xrbem , non potia iudicare extra tirbem e se tamen fit ex πώrbem, oe D intra finos territorii sui, potes iubere iudicare. Ergo extra fines vel terminos urbis, nihil omnino potest Praefectus urbi; & hae in parte aequis paratur Praesidii, , Se Judicibuq ordinariis . Idem fere dicendum est de Episcopi , di Iudicibus ordinariis, ex d. Cleme tina, Me tit. Quamvis in delegatione eommunem errorem interpretum quodam mndo confirmare videatur Clemens U. illo loco: me iuei dictioism ad se is e tantam per se, vel per altam. A in k.ta μή dummoda per se, vel seria o
72쪽
hoe In fuἰs propriis diorestas facere non audeant, vel non possint. Et his susticiant ad primam partem huius tit. quae iurisdsitionem resaea stieam diligenter separat & dii finguit a iurisdictione saeculari; ut semper locussi regulae, quam generalem esse ait cap. Cum si generate, hoc tit. id est, per tinere tam ad laicos, quam ad Clericos, Actorem debere sequi forum rei. Hane tamen saepe vitiari notandum est, ut in specie d. cap. ex Consuetudine hoc reeeptum fuisse ait Lucius IlI. ut adversm laicos invalor rerum eces sam carum , qui sacrilegi censentur , liceat ag re in foro ecclesiastio': & in cap. s. ex Consuetudine, quae in quibusiam locis invaluit, Cleri ei de rebus sui vel Ecclesiae, agunt adversus latem in foro ecclesia ilico. Et hane suisse genera. sem Franciae Consuetudinem Innocentius IV. nora it ad east. 2. de alienor. iud. istit. ea . Eam tamen quodammodo Alexandri II l. videtur improbaret Ac tandem a Francisco I. haec Consuetudo fuit abrogata Constitutione regia, quae generaliter & indistincte eonstituit actiones reales in foro Leculari eue tractandant quod vatustissimum jus Pontificium videtur admissse ex sententia D. Augustini, de qua Gratian. in ean. Quo iure defendis villas, S. dij . & I . q. ι. 2. parte, . His ita respondetνν. Sunt enim res & pMelliones temporales , ut loquitur, sub imperio & potestate Principum: quos etiam obtinuit de interdicto possest vio cognoscere , quamvis de re spirituali, vel de beneficiis aga ur e quod in hoe regno optimo quoque jure fuisse receptum Martinus V. Romanus Pontifex agnovit , in Rescripto quod dedit Guido Papius in Deci ne r. Et eli in hane imelegantissimum cap. Causa, infra, Qui filii sint traeitimi. Herumque mim in possessimis controversa res procedit ad caedes , xulnera & plagaς, ut Theophilus noster scribit initio iit. Instit. De intercitetis. ideoque ad hoc impetuq a cendos , ut olim necessaria fuit auctoritas Praetoris , ita quoque hodie Princeps Panes suas debet interponere. Et ita Innocentius III. in eo. 2 . infra, de homicidio volunt. vel cas quod est pars cap. Postilatii , hoe Hr. & sub hoc tit. coniunctim positum extat in IV. Cou fi. si res transsi non potest sine languinis effusione, advocandam, ait, auctoritatem regiam. HKqueca ut notandum est ad hoe regnum pertinere, se enim ex veteri meo libro nas inscriptim resti tuenda est, id-m scilicet Innocentius III. Senonensi Archiepiseopo : ealbimueauctoritas regia necessario fuit adhibenda in quibusdam atrocioribus criminibus, quae vulgo dicuntur privilegiaria. His igitur casibus vitium patitur haee regula ; & in singulari easu proposito in eap. 9. hoc tit. quod non dubito pertinere ad universtatem scholarium lyarisensium, qui Clericorum nomine censentur: universitates enim sudiorum
neralem , ut loquuntur, hine fuisse sub dispostione , & c a Romani Pontificis, &Ecclesiae, notissimum est. Et ita in logi huc Angliae, Se statuti; Nillelmi senioris, scholares & Clerici iunguntur , & copulantur hi ς verbli, apud Rog rium Hovedensem in parto posteriori Ann l. in Imu ira II. Omnes Cter o , ni
etiam omnes scholares, omnes νes, o omnes posse soms eorum, ubi umqv fu rint, paιem Dei, o Delini faιrant. Et in eadem parte, idem au tor verba faciens de gravi dissensione orta inter scholares dc cives Parisionis, regnante 'hia lippo Augusto, his verbis utitur in hane rem valde notandis: Praeter a idem Rex Francia timens, quia mali . scholaram, o stilares a cretate rei derent, fatisfecit eis ἰ flatuens quod de eatero nullus Clericus trahatuν ad factitare examen
propiιν aliquod deli tum quia scoriso sed si Curicus deliquerit, tradatur Episcopo,
73쪽
tit fecundum jud tium Cleri tractetur. Statuit etiam Rex Franciae M. quieum
tie fu/rit Praepostus Parisiis , iuret quod fidem rimabit Clericis, totai friti
late Regis . Similem locum observo in simili controversia inter scholares ,. & cives Ux nienses in Anglia , apud Matthaeum Paridem in Iomine I. Ree starunt, inquit , ab monia ad tria millia Clericorum tam magi ri , quam disci
ptili, ita quod neque unus in omni universitate remansit .
Ex his apparet apud auctores illius saeculi scholares Clericorum nomine censeri. Et hoc n mon etiam hodie retinet in urbe Parisensi Pratum scholarium, quod vulgo te Pis otiae Cleres dicitur. Quod igitur ait Celeslinus III. Causas pectiniarias Cleriorum Parisius tomia meranti m , c. accipiendum est de clericis studiorum causa Parisiuet comm ranti uet. & in inscriptione cap. se literis , δερ. de Conseittitionib. in quo tractatur de ilanitis Universitatis Pari sensis, Magi seri Paristis commorantes , sunt Doctores , vel Prosectores omnium scientiarum , & disciplinarum Universitatis Parisienss. Nam ut Rigordus Medicus & Hii oriographus Philippi Augulii seribit in eius vitae Florebant tum Parisius omnium disciplinartim suis nee I simus tantam aliquando fuisse frequentiam Atheuis, vel a πρι, vel in quali. et parte mundi, quanta locum pris ictum studiorum causa luco lat e quod nousitam si bus propter loci illius admirabilem amoenitatem ; sed etiam propter Iliabertatem , o Decialem praerogativom defensionis, quam Philippvis Rex, ct pa ter eius ante ipsum , lases I ialaribus impendebant. Hujus celeberrimi Conventus maior pars Clerici erant & qui non erant , Clerici censebantur & dicebamur, utpote sub ecclesastica disciplina constituti r& solebant in commune de rebus & negotiis Universitatis Summum Pontis eem contulere , & ex cius nutu pendere, ut docet d. cap. Ex literis, & east. Cui s. ex causis, δερ. de Procuratorib. Et dubio procul privilegium hoe a Ce testino Ill. impetrarunt Clerici Parisenses , de quo in hoc cap. cuius inseri ptionem non 'extare dolendum est . Scriptum tamen suis te ad Epit copum Pari siensem in gratiam Universitatis Parisiensis, i nuare videtur vetus glossa Laurentii, qui hoc concessum suille Episcopo Parisiens ait, ratione temporalis tu risdictioni , quam habet in urbe Parisens , & gerit vicem Comitis : unde , inquit Panormitanus, praeco bannum, id est, proclamationem publicam, num ciat nomine Episcopi, & Regis. Iurisdictionem quondam temporalem in dicta urbe habuissis Epilcopum , exhilloria cerium est . Philippus enim Archidiaconuς Parisiensis , filius I uJovi ei crassi, Ac frater Ludovici iunioris , qui Petrum Lombardum . hominem Ita lum, sed eruditissi inum, qui vulgo dicitur Magister len tentiarum, in electione episcopatu Philippo statri praetulit , etiam ipso Philippo annuente : hie , inquam, Philippuς Archidiaconus ex paterna successione partem Vicecomitatus Parisiensis accepit, quam deinde donavit Episcopo, & Ecclesae Parisiensi. Sed haec non est vera ratio huius privilegii, ut constat ex antiqua Decretali. Hujus enim iuriς sngularis sucalum colorem, sive praetextum, repetit Celestinus lII. ex L. titi. Cod. Theod. De D. tuae cuius etiam truncata verba usurpavst et & ex vetustiori huet Conciliis, quae causaς Clericorum generaliter censebant in foro ecclesiastico esse tractandas et ut quod olim receptum suisse videtur , &varie mutatum fuit , saltem obtineat favore Clericorum studiorum causa Pari- Tom. II. A a a sun
74쪽
sus commorantium . Quod evidentius expressum fuisse in integra Decretali , quam non habἴmu; , verisimile est , ut in. Rescripto Alexandri III. pro sch lis Dominicanorum Pariliensium , cuiuῖ pars extat in notis Sirmondi ad episto- Iur Alexauciri III. ad Petruri Celiensem e Insuper statuimus , ut scholares omia nos tam religios de Pralatorum forum licentia Parisius Rudii gratia quand
Ii I eommorantes, quam etiam faeculares, tibistimque Tolueriur, lectio uibus, DA
praedicationibus audiendis , Me quaestionibus disputandis libere valeant inre
omnino igitur causas Clericorum pecunJarias . si quas habeant contra aliquos , vel aliqui contra eos , statuit Celestinus ab Episcopo secundum Jus Canonicum esse decidendaς ς non secundum Consuetudinem Pari sensum , ut et in antiqua Decretalι. Sed quia ait in plurali , Aecidatis , manifestum ell, hoe cap. non ad silum Episcopum Parisiensem , sed ad alium quoque Praelatum scriptum fuisse. Et verisimili conjectura ductu: , censeo adjunctum Hiis: Epiuscopo Abhatem S. Genoresae, ad quem scriptum est cap. Licet, iusta, de praehendis , quo permissum suit studiorum causa Canonicis absentibus proventus praehendarum percipere, exceptis dis i ibutionibus qnotidianis . Et notissimum est, etiam hodie Abbatem S. Genoveta in Universitate Parisiensi habere proprium Cancellarium, qui vulgo dicitur Cancellarius Artium. Ad hol igitur urbis Parisiensis Praelatos scriptum videtur hoc caput , quibuς Celellinus delegat cognitionem e larum civilium Clericorum, sive scholari uin. Et quod dederat Celeitinus scholaribus in causis pecuniariis , Philippus Augustiis pollea in criminalibus concessit , ut sup. ex Rogerio H edensit docui : Aante Fridericuς I. hoe concesserat scholaribus , ut coram Epikopo , vel coram domino, ut loquitur, id eli, Doctore, vel magi lim, sonveniri tantum possin Auth. Habita , -C. Ne filius pro patre . Huiusque privilegii usum quemdam sub Alexandro II l. in hoe regno licet observare, ex epist. 3l. HUdem Alexauari III. ad Petrum Cellensem, & deinde Abbatem S. Remigii; & Fulconem
Decanum Rein resem, de controversia orta inter Presbyterum de Burga S. R
migii, & scholares Remenstar In ραο, inquit, ridem schilares libertatem fuamptarimum fuisse laesam proponunt, eum fe e sterant Iifertatem habere , ut nullus
in eos violentas manus iniicere , aut Mele meam sententiam audeat promulgave, donec cum magistro suo velint iudicio sare. Hancque libertatem in fine R scripti , nominatim c firmat Alexander his verbis : Prohibeatis omnibus , ne
prafaros scholares rontra libertatem eoram tu asi o molestare audeant, uel X in
vare , amiua coro magium suo parati favi iustitiae sara. Et hae sunt exceptiones iuperi riς regulae. Quibus & ariae addenda est, quae ex Consuetudine recepta suit, tandem constituta ecclesiastica iuri Uictione; ut si sudex laicut sit negligeos inium reddendo Clerico, liceat Clerico laicum trahere ad judicium ecclesiasticum, ιυ. Licet,& rast. δερ. iae tit. quod vica versa in eudem casu negligenti: e idetur concedendum laico, vel ex Nov. Instiniani 81. in hane rem expresia 4 Sed hoc iusnsm probat, imo prohibet Innocentius II I. in eo. i . sis. de itidiciis: & tamen id fieri debere aequitatiς ratio omnino suadere videtur , ex lententia glinae incan. Filiis i6. q. 7. ideoque hoe iaet merito in desuotudinem abiit etiam ex Par te Clericorum, adhibito remodio appellationit ad superiorem Iudicem mclesia
ilicum, vel laicum: & hoe est quod vulgo dicunt appElier is deni de iustice. Et
75쪽
quod Instinianus d. permiserat in casu negligentiae Iudicis ecclesiastici ,
id nominatim abrogavit Conili tutio Heraclii , quae extat,in primo volumino JuHs Oriental. ut docui ad cost. q. Dp. de . tuaiciis.
Notandum est quoque ex cap. Ex tenore, ex cap. Ex parte, hoe tit. & ex ea
Super quibusdam , infra, de V. S. quod super hoc ait. postum fuit in M. Colue Lecclesiallicos Iudices aliquando sibi vindicatis cognitionem caularum viduarum , vel supillorum , & miterabilium persenarum , de quibus in m. Cod. Quando
Imp. inter Ptip. vid. vel mic pein. cognoscat quae in veteri summa Codicis . Aquitanica lingua conscripta, eleganter dicuntur persones pietabies, quibus scilicet misericordia, quam idiotiimus pietatem Nocat, opitulari debet . Hoc autem ius habuerunt primo Episcopi per modum patrocinii, & defensionis, non iurisdictioni et ordinariae: infirmorum enim & pauperum patrocinium inter praecipua Episcoporum munia refert Chrysostomus lib. 7. de sacerd. Sc homilia r. adeps. Pauli ad Romanos , dc Gelasius can. Defensionis , 87. diu. Hildeberius C nomanensis in eps. M Nel censem Episcopum : Orariasis siccurrere cathedra facit tit velis. Gregorius Turonensis lib. l. HU. Franc. cap. 4ῖ de Mauri leone Cadureorum Epistopo : Fuit etiam in iudiciis juctus , desudens poperes EGel si de manu malorum Iudicum. D. Bemardus in epist. 93. ad Eboracensem A chiepiscopum : Defensio pauperum es opus episcopale , dignitatis drius , insigue incit, ornamentum coronae, m. Hocque praetextu patrocinii , id suit paulatim conversum ab Episcopis in assiduam iurisdictionem, quam tandem Principes si stulerunt i his enim miserabilibus personis ferre suppetias extra ordinem , R sum & Principum ossicium est, ut in d. tit. Cod. & in ean, Regum 23. q. 3. quod Joannex Teutonicus, qui glossas scripsit ad IV. Coue Elimem editus ab An tonio Augustino, erudit is lime adnotavit ad cap. Sumμ quibusdam . Secunda pars huius tit. non eli altioris indaginis, euec pertinet ad notissimam regulam Juris Civilis , quam ita concipit cap. ult. hoc tit. Forum s.compotens ratione delicti , centractus , domicilii , rei de qua contra possessorem ea a
Ratione delicti, ut in tit. Od. Ubi de ex m. v rt. & in eap. Cum eo 1 ngat, foe tit. illo loco , maxime si stiper iis impetam , m. & cap. Positit sti, Hie rit. Ratione contractus, ut in L. Heres assens, g. r. U. Dae judis is & L. Comtraxisse, I . De ob. O act. ex quibus constat eum qui certo loco contraxit, ibi conveniri posse ; ut de is qui certo loco se lolaturum promisit , ibi convenitur actione di testa, cap. mlecti hoc tit. & tit. F. De eo quod certo loco dare, σαQuomodo autem quis conveniatur ratione contractuς, & quae sint partes Iudicis loci in quo contractus habitus est, docet cap. I. 3. Contrahentes, hic tit. iv v I luo Innocentius lV. veterem controversiam discingit, quae olim fuit inter sicisDographos, ut observare licet ex his que glossa notavit ad d- L. Heres , j. r. Quidam enim , id est, antiqui, ut molieduet nominatim ait , censebant eum qui certo loco contraxit, ita demum conveniri posse in loco contractus , si in eodem loco inveniatur, ooc de proprio soro invitum posse extrahi, tantum permissa Iudicis contractua mulione in bonorum possessionem , si quae serte in d. loco habeat debitor . Joannes vero, & APo contra, trahi p esse invitum ad I dicem loci in quo contraxita ex Nov. Iustiniani 60. que hoe videtur constitu re tam in criminibus, quam in contra libui, quod nogabant antiqui. Aaa a Uaae
76쪽
Hanc controversiam ut tollat Innocentius IV. eonitituit in d. cap. I. Iudiaeem loci posse decernere missionem in possessionem honorum , quae debitor hahet in loco c iraetus, si ibi non inveniatur ; & si citatus respondere contemnat, licet alit i.sui copiam faciat. Quod. si latitet, nee alibi reperiatur, potest, inquit, Iudex loci in quo contraxit, decernere missonem in posse fronem bonorum, cin, aliis Iocis hab t e cuius tamea sententiae executio pertinet ad Judicem rum, rogatum, scilicet, a Judice qui sententiam dixit, iuxta LA D.Piis , . De re riad. Hodie haec mi Tio in possessionem non frequentatur, & magis utimur iure v teri, diligenter a D. Cui acto exposito , ad d L. Heres , f. i. & L. Argentarium, l. AU. De re iud. lib. I. Reoo ortim Papiniani id est , si non inveniatur debitor in loco contractus , ius nostrum persequimur sine ulla eircuitione apud Iudicem loci, in qui domicilium habet debitor; ut facilius lis procedat, &ad executionem sententiae perveniamus . In loco enim domicilii proprium serum habet unusquisque regulariter, d. I. Heres, Proinde, cap. Dilecti, & cap. Ex parae, hoc rit. quod tamen duobus locis habere quis potest , d. cap. Postud. cap. pote . Et si torte poli vocationem in ius quis mutaverit domicilium, tenetur coram Iudice ad quem vocχtus fuit, respondere, cap peu. hoc ist. L. pen. U. De turilli I. L. Si quis postea, V De iudici Ratione rei de cuius possessione quYritur, sorum quoque esse competens constat ex tit. Ubi in rem a tio exere ri deb. & ex eap. Sane, hoe tit. & si sortexes seudalis sit, competens Judex eli domi nna a quo rem tenet tu seudum ponsetis, eap. Lx. transmissa. & eap. seq. east. Ex tenore, eam Ex parte, hoc tit. ut latius docui, repetita vera.hujus iurisdictionis origine, in cap. q. supra , de
I hodie non suistit rem esse laudatem, & necesse est dominum habere iuri idietionem a Regibus concessam, ρα ii Hir si eur 1Uicier . Nec enim qui leudalis est dominus , moribus nostris semper iurisdictionem habet . Est enim plerumque iurisdictio separata a seudo , & hoe est quod Pulgo dicitur : Iusi
, erum enimvero licet regulariter ex his causis forum sit competens, sciendum tamen est ex d. cap. tili. Romain esse commune forum omnium Christianorum: ut enim olim Roma fuit communis patria eorum omnium qui erant sub Imperio Rom. L. Roma, si Ad mtinis p. & apud Ausonium, de Burdegata: Hae patria est, patrias sed Roma supervenit omnes sata quoque hodie idem ius obtinet ratione religionis , ut eleganter ait ProsperAquitanicus in eam. de ingratis, a res Pelagian. Sedes Rema Petri, quae passor alis honoris Iacta eaput mcindo, qui titu non possidet armis,
Est enim Roma metropolis orbiς chrissiani, eaput omnium Ecclesiarum, L.R Ierentes, Cod. De summa Trinit. Sc tu loquitur d. eo. uti. omnium Ecclesiarum mater α magustra, ran. Nou decet, i a.dis. can. Denique, a I. dis. Eademque tot ma in quodam Rescripto Valent. & Honorii Impp. cuius fit mentio in libello Iupplici misso ad Leonem Papam pro privilegiis Ecclesiae Arelatensis , de quo vir docti R. in EuchariqNeo, de fata litariis Gelesiis: Arelas, am Gallicam R mom vocat Ausonsus, dicitαν mater omniam Gamaram. Sic enim legendum esse
77쪽
non dubito, explosa supposititia voce matrimoniam, quam. idem vir pr est antissimus frustra vindicare tentavit: est enim manifestus error librarii , creatus ex compendio scripturae. Et apposte Rescriptum Impp. dixit, omnium Gallimum, ut omnes omnino provincias Galliae complecteretur. Erant enim decem & septem provinciae Galliae, uti Notitia imperii utriusque docet e & primae decem Provinciae plerumque generale nomen Galliarum retinent, & dicuntur Galliae simpliciter; reliquae. vero septem, provinciae speciali nomine tantum dicebantur . Et hoc est quod passim occurrit, GaIliae , septem pravi uetae. ut igitur nullam excludat, ait omnium Galliarum. Caeterum, quod pace magni viri dictum sit, male D. Cui aciuq in d. cap. ulti utitur ad evertendam Romani Pontificiis auctoritatem insigni Tertulliani loco, qui est initio lib. De pMiιιtio; & sane videtur praeniantissimus vir locum citasse inconsulto libro . Tertulliani verba sunt haec: Audio etiam Edictum esse proispositum , oe quidem peremptorium ; Pent ex scilicet maximus Episcopus nisi portim dicit: Ego x rchiae, O fornieationis d licta poenitentia functis dimitto . O Ed ei uni eui adscribi uon debeat gonum factam. Scripsit hunc librum Te tullianus, ut omnes satemur, in haeresim Montani lapsus , de non recipiendis poenitentibus, saltem mcriliis , & semicatoribus . Adversus quam sententiam propositum erat Edictum Romani Pontificis, quod non probat Tertullianus limreticus; & cui non adscribendam esse censet solemnem illam & notissimam praefationem Edictorum, bonum factum. Haec enim verba quis non videt custodite elle referenda ad Edictum ipsum , quod aegre fert propositum suilla a Summo Pontifice , ab Episcopo Episcoporum ; non ad id quod antea dixit , Pontificem maximum Episcopum Episcoporum proposuisse Edictum. Nee enim ex titulo Edicti has dignitates sibi vindicabat Summus Pontifex. Et si demus, quod vulgo segreges garriunt, hos titulos deferre Terinllianum Romano Pometifici εἰρων) νς; hoe semper manet, faeculo Tertulliani his nominibus, & tit lis donatum fuisse Romanum Pontificem .
O ετ τυτο in titula praecedente sero competente , in quo reus
ab Actore conveniendus est ; recte & consequenter docet DecreIalium conditor, quomodo celebrari debeat conventio ; & huic finidat titulum de libelli Lblatione, id est , de vocatione in ius. Omnium enim insituendarum actionum principium pisciscitur a titu- Io de in ius vocando, 3. Omnium. Insiit. de pana rem. illig. Est erso in ius vocatio, initium iurisdictionis , executio vero sententiae extremum iuris fictionis , L. unica, si Sioa 1s ius dicenti non obtemp. ubi postquam docuit Ulpianus eum videri ius dicem i non obtemperasse , qui quod extremum
eii in jurisiictione non fecit , id evidentius ostendit proposito hoc inempt
78쪽
IN TI T. II. LI A. II. SUM M. vesuti siquis rem mobilem vindicari a se passus non eil , sed duci , vel frui pastus eo; hic scilicet jus dicenti obtemperasse videtur.
Quod autem ait, Sisuis rem mobilem, vindicari , &c. non videtur recte exposuisse Bulgarus, cujus interpretationem hodie pallim viri erusti probant, de diligenter vindicat D. Cui acius lib. 24. Guer. eap. a . Rem , inquit . vindicari a se usu patitur, gui tu ius vocatias, vel comentus frumatur, moratur, vel calvitur i G ta tu iure , ex uotissimis folemnibus vindisatiouis rem vi titicari nou patitur. Hic enim initio jusjuisionis , id est , inea ιon; in ius noet paretr a ut non ιncidat tu mi itam in dicis tittito prepositum, fatis eu, si Aui i v trerra paritur'. .eterum , si x T sequentia recusarit , tu ei ι , s daci, uri ferri non
patitur, tuuc uos obtemperasse videtur.
Sed huic interpretationi, vel hoc potissimum obstat, quod si verum e st, quod pallim recte iam illum fuit, sequentia dici ab Ulpiano, dueti, vel ferri rem
manu militari, ut, rinillime D. Cui acius; si verum amamua, triuentia vocat Ulpianus quae immediate sequuntur vindicationem, quam reuet non pa Dur. At ulter vocationem in jus, conventionem, vel frui trationem. Rei, qui initio conis
tingit , di hunc ius sunt judicis, quo duci vel ferri rem iubet manu militari ,
ut in L. ι re iuuere, A. De rei tandis. multa sunt mediai, quae,pra cedunt Condeaurationem & executionem sententiate quae animadvertentes Joannes, &AZo, oc caeteri, qui quatuor aliaq interpretationes huius obscuri loci commini-icuntur, quas gloua recenset , inexplica talem tractatu in de initiis , mediis &uli imis, vel extremis iurisdictionis nobis relinquunt nec sibi contiam in tr deruta dicterendia, quae esse debet inter hune tirulum , Sigtiis jus dicenti.&rit. Siquis tu jus voci non ierit. Sed sorstan nullum negotium erit, si dicamvet, quod mihi tandem in . mentem venit, haec verba, Siquis rem a se vinulearι non patitur, non esse referenda ad . prunam illam vindicationem, vel conventionem, quae eit initium ab ionis; nanc enim non respectat in huius Ediar interpretatione Ulpianus: sed ad vindicationem quae fit poli rem iudicatam, & dictam sententiam ς ex qua constat Aetorem qui vicit rem evincere, di auferre debere, quam scilicet ex re judicata petit, ct tradi sibi desiderat ex iussu Iudicis, eis enim relli mere iussus. 'Et merito dubitari potuit, an qui huic iussiti non paret, obtemperasse videatur, τ .an in Edictum in dicto tis. propositum . & quidem post iussum e coiciam sententiam nullas videtur iustaς causas habere reus refutandae huius vi di attonis, quae tota pendet ex sententia dicta, de iussu Iudicis. Et ita prima arcnte dicendum videtur eum incidere in Eclictum : quod tamen Ulpianus ne- xi α ait eum qui non patitur vindicantem Actorem, te agentem ex austu ut
rem aut rar, si deinde patiatur manu militari rem duci, vel ferri; obtemper sis , , , E ' η' Rit, ea terum s & sequentia recusarit, id est, si non passuu i i ci imi, tunc non videri obtemperasse, & tenori menali iudicio in dicto titulo pro sic Sic enim sequentia dicimii , iussum Judicis quo eum qui Actorem . tam auferre ex iudicato non patitur, iubet duci vel auferri adhibita manun ' i' yi . . lic enim jussus sequitur inan odia te, & proprie dicitur extremum jurii iamnis, id 'est , pertinere ad executionem iurisdictionis. Et ita bellissime .ci unguitur & Ippvatur hie titulus a titulo Siquis in jtis vocatus non ierit, Qui peni. aet at eum qui contemnit primam illam vocationem in ius ; δc mulctar: Micur, non judicio vel actione poenali : hie vero ad eum qui non pati ur
79쪽
executionem sententiae , & extremum iurisdictioni . Ideoque datur hie titulux post iii ulum De iurisdictione, di titulum cubu qu Aue iuris. Nam in titulo de iurisdicti ine, proponitur Edictum unum de eo qui quod perpetuae iurisdictionis
causa propositum est, corrumpit: in tu. Quia quisque juri3, Edictum de eo qui iniquum ius dixit, vel impetravit: in hoc vero, Edictum de eo, qui ius dicenti non obtemperavit. Et recte Cui acius in Paratisi huius tit. Proponitis o de iurisdietione aliud Ediflavi ; talicet Edictum de extremo & effectu iurisdictio. nis, eli enim Edictum, quod pertinet ad ultimam iurisdictioniς executionem. Quicquid ergo in d. L. unἰca, Ulpianus tractat, pertinet ad hane ultimam clauiuiam ., vel lineam iurisdictionis r nec quicquarn in hoc tractatu cogitasse videtur Ulpianus de eo qui non paret vocationi in tu ; haec enim mspectio se paratum tractatum habet, de quo suo loco in tit. Siquis inius .c. non ierat . Sed ut redeam ad libelli oblationem, quae hodie necessaria est, ut reae prOcedat in ius vocatio, paucis hujus iuris originem & processum indicas te operae
Et primum ex vetustissimo Jure indueto L. ra. tabularum , quam ab his incoepi isse, Si tu ius incassit, M. Tullius insinuat III. 1. de Dei b. in ius v cabat Actor reum, & rapiebat, vel ducebat ad praetorem indina causa; quam scilicet exponere vel proponere non tenebatur, ut notissimum est ex hoc Plauti loco in Persa, scena i. Nisi ego , ubi Saturio Dordalum his verbis in ius vocat: oue, ambula in jus leuo; cui respondet Dordalus: Quid me in ius υ eas P Replicat vero Saturio et illic jam quidem apud Praetorem Herete te r si,m ibi scribam dicam. . . Aliquando tamen & causam ductant, & dabant ad deIiberandum spatium , ut apud Terentium, Adelph. act. a. se. t. Eschines: Nam Go liberali tuam adsero ca L manu Nune vide etiam , vis argemum accipere , an causam med tui tuam: . Delibera hoc, dum ego redeo , υπο- Hoe ergo videtur suisse in potestate & arbitrio Actoris , ut edita eausa , &dato spatio certo raperet in tu reum , vel statim an ius raperet dictum g causam apud Pretorem: quod iniquum visum eli Praemii , qui Edicto veteri de odenda prius ast ione promitto, quod in hae parte deesse videbatur Jari Civili, supplendum esse existimavit, ut colligere licet ex L. r. E. D. ede a Lx iure ergo Pretorio edenda prius actio est , imo simul editio cum vnc tione procedit; qui enim actionem edit, in ius vocat, certa die diva, vel ex conventione utriusque e vel si non eonveniat, prae lituit diem Acimi, at umen to ducto a stipulatione praetoria iudieio sisti, de qua in L. De die, st. Eu D-ri dare cogantur, ubi erudicti me D. Cuiae iuς observat haec verba , Moderato spatiis de his a Iudice statuendo , esse a Triboniani manu. Uno ergo eodemque tenore procedit cum vocatione in ius , editio vel, ut dicam explicatius, & verbis in hane rem aptissimis , celebratur in ius vocatro,
Sunt tamen separati tituli de edendo, & de in ius vocando, in compoliti ne Edicti perpetui ; quia sub Edicto de edendo , non de fila editione actionis Praetor edicit, sed etiam de editi nibuet argentariorum , caeterisque initiumem is rite edendis. Sub Edicto de in ius vocando, de personis quae in ius vocari pol
80쪽
sint, vel se caeterisque capstulis: & nihil resin praeeedat an sub
s natur tit us de edendo, sunt enim amnes tractatus . . Ex quibus colligimuς , vocare Actorem in Iul reum edita actione ; neque liter potuisse ut Iure Pilatorio in ius rapere . Hoe evidentius apparet ex Jure novo', 'quod deinde ex Constitutionabus obtinuit : de quo in titulo Codici, Thodosarii De denuntiatione, vel editione Rescripti. hoc enim tertio veluti tu te no a forma data est exordiis, & auspiciis litiῖ ; eonditionibus & denuntii tionibus futurae litis: de quibus x ide Cujacium lib. 22. Obserem. cap. 4. Cau G enim ex ' Rescriptis impetrati et a Principe, par Letires du Prinee , institus hantur, & ordinabantur : & in dicto titulo Codicis Theodosiani hae ratione non extant, qnia in locum veteris vocationis in ius, & editionis actionis, sue
cesserat denunciatio, vel editio Rescripti. Denuntiare ergo illo iure est vocate in ius, velut Symmachnς loquitur ep. . lib. IO. pulsare, convenire: Theodorus, inquit, se ridem clarisimo atque emendatissimo viro Caprasio urbanis tribunalibus pro dente , FLυianti m ρώemdam denuntiata lite pulsavit , sed diem legitimum ea a i sur ex sit. Erat enim tempus quxtuor mensum huic denunciationi praestitutum , ut ex diva
Augustino lib. oontra Donistisas, post Collationem , idem vir prestantii simus docuit. Quod & ideo legitimum tempus vocat Symmachus , & in epi' sa. iustam: & de reparatione lapsi diei, extat tit, in d. Codice De tempori cursu,
o reparationibus denunciationum . luis cognitis facilis erit interpretatio legis 4. d. eis. De denune ae, vel evitis, Rescrip. quae ad hunc tractatuin valde pertinet: 'se celebratam, inquit, denunia elationem , sex editio, Io editisne Rescripti, quod amen iure sit impetratum, litis exordiam auspicatur. Sic enim habet textus a D, Cujacio editus, quἰ tamen in ora libri alim lectionem adnotavit et Post relebratam denunciationem , seu edidi. editione Reseripsi r an ex auctoritate libri, an vero ex sola coniectura hoc adn latum sit, incertum est; sea verissimam esse eenseo, recretam lectionem, quae docet celebrari denuncrationem vel Rescripti editione, si res agatur inter prae sentes ; vel edicto publice p posito, si absens sit reus, & latitet: edictum enim vocat pubtiam prostriptionem, qua absenti fit denunciatio, ut innutrieris iuris nostri laris notthnis. Et in d. tege obiter sevi mutatione corrigendus est texitia, loco i umerito de mendo suspecto : Non modo tempora quo ram eruus
unisula, non ditarentur ' & legendum, orum eunt curricula, non dilatentiari
eleganter enim dixit ire curricula temporis a lege praestituti, eadem forma qua Plauuu in Radenseo Verba facimus, it dies. & Ovidius r. v Ntiti salit pulsa candidus De dies sentes .
Et ita eursus temporum in I. I. eodem rit. & in Rubrisa vi temporum eurfri& toto titulo. Sed ad rem propositam valde notandum est quod it d. lex 4. celebrari de nuneiationem editione Rescripti. Eadem enim forma rectissime dixi ex Edicto Praetoris celebrari vocationem in jus editione actionis: ut enim qui smul denuntiat , & Rescriptum edit uno eodemque eontextu , & ita intelligenda est dicta rubris a De denuntiatione o editione Rescripti, id est , de denuntiatione quae fit per Reseripti editionem: ita quoque mo fere coat tu celebratta voca tio ia jus cum oditione amotis. 'iζ .. . .