장음표시 사용
101쪽
pars,que lumε siue a prisii, siue a sole receptuita reflectat, ut cadicare videatur,sed inges exigitari stellarum multitudo in eade sphaera contentarii , quae praeexiguitate lumen
ad nos disti ut te non propagant, sed ita inter se confundunt,ac miscenti, ut non tam lume, quam candor quidam appareat. 3M Inter impressiones queas, prima, omnium maxima occurrit mare, cuius mrigo non alii, quam Deo tribuenda est, qui cum primo creationis die citum, de te ram, quidem aquis undique coopertam creasset tertio die sic vitientium bona postulant , aquas, quae sub caelo erant nam de aliis aquis, quas sacrae littetae supra cSlum esse indicant, lacrorum si interpretum disputare in congregauit in locum unum, hoc est in ingentem alueum, quemcxtracta terra, ex qua alias in partes translata,credibi te est,eundem terram totam editiorem, in
ea montes,qitibus maxime pl3ortlinum uisum est locis, ad horum in se riorum,de viventium praeci rite bonum effectis uti obiter de montui etiam origi ii attingatur ex cauauit, easque sic congregatas mare appellauit. Vnum,S continuum est mare licet variis in regimi ibus varia sortiaturno mina, Mediterranei, eani,Sc. aspio etia, seu Hircano per subterraneos meatus cum aliis coniuncto no est tame terra altius aut maius sed econtrario terra communiter nosolum mari altior est licet aliqua terrae
pars, quae tamen no sit maris littus, possit esse mari depressior sed etiam maior, quam tota aqua, siue in mari, siue in lacubus, siue in fluminibus, siue in aliis ter e locis contenta hactenus o nita . si inter superliciem terrae , aquae nactenus cognitam non magnum videatur esse discrimen Profi inditate maris ordinariam quidem collibus, V
tibus mediocribit . extraordinariam vero celsi istinis nam iiii tamen unius , aut
dere non solent, respondere partim certum, partim vero simile est Status, seu ae litabilitates eiusdem maris tot, tamque amplis sa-minibus, aliisque aquis in illud perpetuo decurrentibus, non alia est causa, quam quod
quantum in se accipi aquae, tantum saltem ad sensum variis modis, de quibus infra ex se emittit . Coloris vero sine Lubet in eri thraeo, siue alterius in aliis maris partibus perpetuo apparentis causa in eiusdem iii: dum nube is alteriusile coloris arenis scatus, ut aliter coloratum reserenda est.
3o Salsedinem probabilius est non esse a solo Deo initio mundi mari inditam, sed
generatam partim, S praeeipue, ut docet Arist l. 2. sum. I. cap. 3 hoc est, tum ex multitudine terrestri exhalationum , quae actione solis non omnino eui . eoncoctae, mari permiscentur I tum ex eo, quod partes aquae marinae dulciores, de subtiliores eade in solis actione eleuantur, relictis aliis spartim etiae venis, β fontibus salis, quas multis locis in maris fundo existere non est improbabi l . Valet maris salsedo tum ad marinorum piscitim vitam, conseruationem , quorum plerique in aqua dulci non viverent:tum ad cona modiorem nauigationem,cum aqua salsa melius nauigii sustineat: tum ad maris ipsius coseruationem a putredine, cui salsugo maxime resistit tum ad alias perii ultas, quae ex aqua salsa percipiuntur, utilitates;
marinita me pisces ruisi non sunt, quia aqua salsa ab illis hausta ita concoquitur, Δ digeritur, ut salsitatem amittat 3 os Plures in mari motus deprehenduntur,duo generales,alii particulares Primus
eneralis est qui dicitur .accessus,& reces
iis , seu fluxus,&re fluxus, seu incrementu, decrementum,& uno verbo aestus Accesia sus, seu fluxus, seu incrementiti est cum mare intumescens ad littoia fuit, eaque pe-tit. Recessus. seu refluxu ,sci decremelltun , cum in re detumescens a littoribus resuit, eaque deserit,cuius utriusque motus, seustus, ea varietas est, ut alibi maior, alibi minor, alibi celerior, alibi tardior sit . munevna . nunc alia incipiat hora, ct duodecim quidem horarum spatio fluxus S refluxus ubique absoluatur, sed alibi, S ut plurimit, senis horis sua mare,senis refuat, alibi pluribus, aut paucioribus qlias is luat,&re
uat.Cauia huius fluxus, refluxus in uniuersum, ut per quamob:cura sit,non est tamen re renda in alii mam mundi, quae nulla est, tanquam ingentis cuiusdam animalis, quod naribus in cecinissitis, halitum emit tendo, 5 recipiendo fluxum, S refluxum efficiat, ut fabulati sunt Stoici; nec informam substantialem aquaeri nec in occultam terrae virtutem; nec in aluei dispositionem ne in intelligentiam huic mi ineri destinatam, nec in Lunam tantum, aut solem tantum; sed, quod probabilitas videtur, in Lunam,&S lem simul, praecipue tamen in Lunam, agentes non per calorem, lumen, sed per qualitatem a lumine,5 calore diue sim, ad, dum tanaen luminis propagatana; quam a
proprio caremus coum uni illitientiae no
urine appellamus, cuius influen. iae propriu
102쪽
sit it raresaciendo, sed attrahendo attollere marinas aquas, no quidem ita,ut in aere tu pedat, sed ita,ut ad eas maris iraries, seu, vi vocari solent, quadraturas , quas magi agit,ex aliis, in quas minus agit, quas attrahendo accumulet,eademque opera caiisat lutum in partibus, seu quadraturii, inquas inagis agit,ci refluxum in aliis, in quas minus agit. 366 Concipiendus enim est totus temrae, mariscue ambitiis in duos horizontes, alterum luperiorem , alterum in seriorem, qu pro regionum varietate varii sunt, diuisus, ct uterque hori on rursus subdiuisus in duas partes aequales, ita ut sint quatuor paries aequales, seu, ut vocari solent, qua, draturae,una ab oriente ad meridiem , quae dicitur Prima quadratur horirontis superioris; altera a meridie ad occidentem,quae dicitur secunda quadratur horizontis superioris:ac tertia ab occidente ad mediam noctem, qua dicitur prima quadratura hor irontis inserioris: Quarta a media nocte ad orientena suae dicitur secunda quadratur horizontis inferioris. In duas igitur ex his quadraturis inter se oppositas praedicta influetitia semper magis agit, vel diret cie, vel reflexe, directe, quomodo est a ti-uior in eam, lilam aut Luna, Sol simul, aut saltem Luna directe aspicit, refle ere-
flexione a coelestibus corporibus, iras errimastris in sphaera stellata frequentiis misiacta in aliam illi oppositam Lin duas vero alias his prioribus duabus oppositas, quas Luna, ci Sol smul, aut saltem Luna,i: eque directe,neque reflexe, nisi paucis, ex valde obliquis velut radiis restexionis praedictae aspicit, semper minus agit; ci propterea dum aqii ad duas prioresqiradratu, ras ex aliis duabus attrahutitur, simul fit in duabiis tu otibus Buxus in aliis duabus refluxus ita ut perpetuo sint in diuersis maris partit, duo fluxus,&duo refluxus qui perpetuo ita variantur, ut variantur pro
varietate regionum praedictae quadraturae.
In quibus recte distinguuntii fetiam octo puncta , quoruin quatuor dicuntur sortia, quatuor debilia; quia Luna, vel sole in iis existente i sortis,vel debilis nixus, vel e fluxus primum punctum sorte fluxus diurni pota itur in medio inter orientem, meridiem: seelidum forte citu ius diurni in medio inter meridie, S cccidcnte tertiit sorte fluxus nocturni in Pedio inter occidetem, ac mediam noctem quartum sorte refluxus nocturni in medio inter mediam nO--
cte 1 orientem. Primum autem puncta debile fluxu diurni ponitur in oriente smcundum debile refluxus nocturni iii meridie tertium debile fluxus nocturni in occidente:quartum debile refluxus noli ni in
o Varietas autem illa, quoad ma initudinem, teritatem, neqptionem,
urationem fluxus id refluxus ex variis ortum ducere causis potest primo ex varia Lunae cum Sole coniunctione, vel ab eodE remotione . Secundo ab astris,quae inquibusdam ceti partibus sunt frequentiora
o conlequenter maiorem esiicere possunt reflexionem innuentiae causantis luxum. Tertio a ventis mare agitantibus Quarto ex situ, qualitate aluei, in quo iacet mare Quinto ex aliis maris motibus,de qui b. insta.Sexto ex ingressu fluminum aquas in eandem semper partem impellentium. Septimo ex concursu dilorum marium, ut in fretis, seu euripis . Videntur tamen hae
causae spectare praecipue ad varietatem quoad magnitudinem fluxus,4 refluxus;
varietas autem quoad celeritatem oriri potest pracipue ex dispositione aluei V rietas quoad incSptionem tum ex varietate dierum ac noctium, quae sub quatore tantum sunt se naper aeqaales,extra aequa toren vero sitia rumper inaequales, praeterquam tempore aequinoctiorum, tum ex motu Lunae, quae singulis diebus una sere hora tardius oritur : arietas denique quoad duratione in exalatorum praecipue altitudine,vel depressione, planitie, vel flexu i terdum ex fluminum, in quae mare perae stum subit, rapiditate, vel tarditate, inter dii in ex alio maris motu.3os Alter motus generalis maris est ab ortu in occasum, qui licet alicubi, ut in freto Magallanico, in situ Mexicano, ex parte etiam in sinu Adriatico vehemessit; plerisque tamen in locis est adeo tenuis vi non nisi in longa nauigatione deprehendi possit. Ca huius male resertur in notum
primi mobilis aut ii huiusmodi ponatur mundi systerna, in quo primum mobile it 6
admittatur, in motum coelestium corporum: male etiam in locorum proprietate
aut in fili inina, tametsi haec, ubi ab ortu in occasum feruntur, aliquid iuuare positiit: male denique in Solem, qui suo calore vapores e mari, cui in cursu dium o successi urina miscet,attrahendo, succelli uessem per illud imminuat, quo fiat, ut aqliae tan- qua ad decliuiore locu continetitor nuant Solis
103쪽
solis cursum comitantes nec probabi Hu, quidqi in occuirit qua m ut pecudi ari
sequitur in queati , hoc estatara illi .L u. piam qualitate, qualem plurimis ili esse rebus locet extrarietitia .essici
ilicatur.3o Inter alios malis motus,qui particulares dici possknt primus est ab occasu in ortum hic cernitur in mari meditera neo; nam in sinu Adriati eo fertur mare ad ram Dalmatiae astriae, ae totius Illyridis abortu in occasu sed in extremo sinu, ubi Veiaeriae sedent, reflectitur ad oram flaminiae, Picentia Apuliae aliquantulit in orientem versus cuius motu causa est ipse in tus ortu in occasum,quo impulsum mare, cum perpetuum cursum tenere neqtieat
in gyruin fiet litur. Quae eadem caulai est, cur mare Eb Hispaniae oris,de Gaditani freti angustiis reuerti eoactum secundum Africae, Δ Aegypti littora, qua liberior, I rectior aqua cursus est, orientem versus per spi est a Septentrione in Austrum: hie etiam maxime apparet in mari medi-- terrari eo in quo Maeotis per os horum ci-n erium in Pontum Euxinum hic Dermo sphorum Thracium, Propsit idem,S Hellei Pontum in Aegaeum fluit omnia autem prater liaec maria minus hoc faciunt cui deter inci it Ar il lib. a. c. cuius naGtu' cau- in est multitudo numinum sinum decurrentium, Euxini, Euxini,quai ua sit, ut mare perue-serati: r. Sed haec pro omnibus ca-
.lmini in multitudine, qui b. a. tiam ma eas septentrio
iis est ab Ai sim in Sepie triosa ex in
nem: hic obicruatur tu Gallico, S. st ita innico, vil
ino inoccatum tardente cedens ad Sci tentrione ccnuerti ur Qua..tus cultos complectens, cui ta n alii iii ortum,alii in occasum, aliiii, , alii in Septentrionem tendunt, est loles. I iuxtium quorumdam, tui numinum ii ista in Oceano pracipue pluribus loeis re puriuntur items, lamim Chari bc iii,
aliat lini uel Ora pinum 5 Euriporum,prae N Siculi,quo Parrim pecu
liaribus aluei conditionibus, partim plurium motuum concursu tribuitur. Is Dio Aliquas maris, ac terrae Dermirta -- ationes, non valde tamen respecta miserat. terrae magnas naturaliter, colli inutatio
etiam num feri posse pro certo haben dum est sed huiusmodi vicissitudines, quibus, terra tina in maris, ct mare totum in terrae locum saepius transeat; ita ut o tum,&Olim permutatum . aliquando permutandum sit, ut docet Aristoteles lib. I .cap. Vltimo, ne supposta quidem iuidi aeternitate admittendum est. Diluuia etiam particularia quarundam regionum etiam plura euenisse constat. Generale num tantum , quod certo con stat, idque a Deo inductum fuit,nec in natura vis ad generale diluuium est, nisi tandi mundus duraret, donec fluminum, solutarum niuium, pluuiarumque vi te partibus omnibus editioribus paulatim arr sis, S sub aquas dei tollitis, terra tina tan de in ab aquis operiretur cato si mundus in aeternum duraturus esset, sine dubio.nisi Deus impeditet, tandem aliquando coiit ingeret , iuxta dicta supra , , bi de mun
Qi od quis, antequam e mari penitus
egre citamur, exquirat cur naturae auctorto , tamque ciuersos mari motus inc se voluerit. Respondetur tum ad maris ipsius conserarati ne a nutredine, quae in qua Simn I, tum ad eiul dem purgail quae Perminium in littora ei ciutur, tum ad nauigationum,quibus huiusmodi motus saepe vehen .enter at ent,opportunitatem. ii Sedit a nari iam ad fontes 5 sumina cc traffertantur, ita de eorum origine ibi ita ir, ut neque ex Tartaro Platoli ex solis phiuiis, aut niuiabus solutis, sicque ex sola aeris, aut apO- invii rigoris cauernatum terrae in aqua conuerni Cn. e. neque ex his omnibus,aut pluril,li l litur, si de omnibus lontibu serinosi, nihil tamen vetet,quia ex his Onulibus sinant, Tartaro tantum Platcnico secliis , aliqui ibntes et perennes, aliqua minora flumina oriai tur Maxima in tamen sentium,&flumi num parte ex mari per subterraneos meatus, iuibus aqua marina percolata salsedine in exult, ristinem ducere, multa perluadent. Qua res ti auteni quoin Oaqua eximari per subterraneos meatus ad fontes mari altiores duci queat , milia vide
104쪽
ei petiebant , num in locu haiSpartem initio aperuit, ad Vluc nilum praecipue bonum eidem
ae certi l cis, ut virtutem. in inerale ada &metalla, ita virtu i ad aquam e mari per vena , e. subterraneos ad ontes ca, unde ad fontes com llet attrahen uam indi
Alii praeterea duo esse posivit modi, nil-nua quidem quam primus iam indicatus, uniuersales quibus tamen multis fonti bus, fiuminibusque aqua e mari per vias sublerraneas iuplaeditari naturaliter LAlter est, si aquae nuti per vias subteri .InconCnqurdem ad solites ipsos, nec ad loca ali. mari altiora, sed e tamen suo cursu deae triat, unde vapores ex il la solis, S alicii ira etiam ignitim subter ranei rum cia ad alia loca su inerran altiora subuecti, ei videm terrae trigore in aquam resoluti ad sontes deri uentur
Alter est, si mare ipsum non quidem prorum pondere, quod non sussice
laticii , qua saepe fluctus supra
i uitudinem attolluntur,cunicu
lis , tu aqua ductibus illis subterraneis D cum, quam per cuiliculos illos adios iter ,aut ad loca, unde facili deinde, ae procliui ad sontes via tendat, exilire compellat Dia Neque idcirco negamus exl luui)s,niuibu , aeris, vaporum in a quas conuersione, hos etiam sontes
riim, de arborum pullulatio, aut uulsio,
arborum radicibus ad se aquam trahentibiis, quo feri potest, ut notia arbor limi ut Iulatione sons aliquis exarescat, e autem rursus filiat. Sed haec de si ...ciatis. 3' Cur autem non per incle naris,ac sontium, caeteraque aqua glacietur, ea plicabitur, ubi quid glacies sit , definitum erit quae nihil aliud est, quam aqua,aut alia aquae qualitates aliquo minio par ticipans substantia congeixta, ad quam perinde, ut materia concurrit aliquan do aqua terrestribus tamen exhalati nibus misiaci aliquando alia aquae qualitates aliquo modo participans substantia: quo se usu intellitigendus est Aristo. quarto Meteoro sumin 1 cap .secundo, ubi acuae species , ii ciuit talia, vinum urina, 1 crum. Omnitio ouacunque ii ullam aut paru in hallant subi lentia nancn propter
viscositatem; ut efiiciens vero ad eandem conci irrit frigus . Et quidem aqua,ex qua de aliis iudicari facile poterit, tanquam ab tiliciente ad aquato per se conglaciatur a frigore tum sorma ipsius aquae, tum sor
mae. terrearum exhalationum aquae admistarum, tum etiam a frigore aeris , aer rae,alterius uecori oris ambientis , quate nus in aquam agendo frigus aliquod in ilia producit, oit Od etiam per se concurrit
aquam con 'lcialidam per accidens au tem cli r a frigore aeris, terrae,alteri u Mi ii iis ainbientis, quatenus per
illud excluditur ab huiusmodi corpore ambiente , 5 aqua inquam agit, calor frigor aquae,5 teirearum exhalati inaum aqua admistarum contrarius . De grandine vero,quae glacies quaeda inest cx. Aristot libro pri mo si mrn. cap. I. infra. Mare autem noli quidem nunquam, sed tame disticilius,quam aliae aquae, in glaciem vertitur tum quia si illius A. corpulentius est,quod autem tale ulti minus frigerari potest ex Aristote sectione 13. Problem. tum propter calidarii in exhalationum piam,quam habet ad miliam tum propter illud crassum, xnciuosum, quod in lecistinet,&calidum est ex Aristote. ibidem: tu propter agitatione in impcdit quae etian . c. i. L trullius
currentes,quam stagnantes aquae glacien tur:tum denique propter in aximam aquae molem, facilius enim rimis modicam, tu .imagnam aquam uni exhalati nibus ad mlilis coni. I.lcit.
105쪽
3r sed ut amari, Ac terransi nihil tollamur, in pri ira , seu infima aeris regionet ros, pruina, nebula, grando generamur. Ros nihil aliud est, quam tenues guttulae ς vaporibus tepictis modico frigi re con- cretis restitutae, cuius causa efficiens quoad incohationem est Sol moderato calore vapores eleuans, quoad perii: tionem,frigus moderatum. Generatur veros esse milendo in regios ait, temperatis vere, Δ autum-n ,sereno, S tralui uillo elo. At quae t tequentius vapores in rorem
verten cli vespere attollantur sub finem vero noctis coiremescant, decidam: negari tam no potest, quin qualibet diei hora possim ascende te, inodo debita temperies ad-st, qualibet noctis satis etiamfrequenter extrema diei hora descendere, cum necessarium trigiis adfuerit. Quattuor vero distinguuntur roris specie intellige tamen accidentales. Prima retinet nomen gene ris,&est ros omnibus notus Secunda dicitur manna, Mest ros ita concoctus,ut cum
exiguo humido aqueo multum sicci visc si, o aerei in ipso relinquatur, qui perinde duri ulculus, candidique coloris in herbis, arborum selus multis in locis, sed praecipue in Calabria, unde ad medicos vlus in alia loca asportari solet, reperitur. Et ad hoc masma non nisi accidet aliter diuersum futile inanira Hebraeorum existimant docti
uiri.Tertia dicitur mel, &est ros constans humido ac ueo, sicco viscoso,&aereo,ut manna, sea non adeo concoctus ut manna, ac unde non ita durus, candidus, ut Mura. 'arta dicitur adanum, quini camaricin per certa herbarum fruticum
genera pastellii uni barbis, illis adhaerere selet.
Dis Proina est vapor congelatus, seu potius concretus vi frigoris, sed paulo iniensioris , quam illud, cui iis vi concrescit
Haee etiam sereno, tranquillo, sed satis frigidotem p Creteincratur, S perutilissaiatia ac plantis est, quatentis obstat, ne eatori atra terrae unum inclusus una cum vaporibus Sexhalationibus exeat, i per acci-
pcnitus enecat, ac spem omnem fructuum illius anni prae idit. Idcirco autem pruina, cum ad triduum, vel etiam diutius duriat, lienum plerunque est futura pluuiae,quia ex
illa collisimus crassiores vapores in pluuia
verti solitos sursum attolli, sicut ros diu-tius durans signum esse solet serenitatis ob contrariam rationem . x 3i Nebula duplex est;altera,que etia alιar. caligo dicitur ex locis humidis eleuatur & quia spissis, crassis vaporibus constat, in sublime vix attollitur, sed fere humi repit .Et hac, si oriente Sole dissipatur,indi
eiu est serenitatis: si vero ait 'llatur,facile in pluviam concrescit Altera cuius tantum meminit Aristot libro primo sum m. cap. r.ine ipso Aristot excrementum, seu decidentia eius nubis, litae in aciuam resoluta fuit, necue tame est eius nudis pars crassior,& dentior, sed tenuior, ratior licet ob frigus illi a pluuia communicatumerauior reddita iura nubium locu indu fhendat. Prior illa nebula iox iis interdum abundat exhalationibus,quibus segetus,tenerio rescive Plantas adurit, vitiat:posteriores autem nutus, seu sterilium harii in ibi reliquiarum ea est utilitas, quod Solis radiis tantisper obstant,nel liuitis humorem ubein ternam de laesus Iolis calore illico eum cetur, sed per otium a terra, plantisque, ut ad tacunditatem opus est 'combiba
a Grando est vas is rex halationi terrestri permistus prius ad inediam aeris r tionem eleuatus, ct in ea dena plerianque
in aquae gii ita resolutiat, deinde in infima regione Digoris per uti peristasim intensiui congelatus . Ita que grandinis materia est vapor exhalationi permixtus in guttas res forma substantialis erit, raedominii iin Ica , accidentalis est coni elatio, efiiciens per accidens est calor anadientis,
per se frigus, ad quod praedictae guttae calore ambietitis Obsessie reducuntur. Atque vix erum est,quod Aristot. lib. I .sumo cap. 1. docet calorem etiam guttarum, ex quibus fit grando vehementer, latri etsi per acci dens, conferre ad celeriorem illarum colia'
gelationem: ita falsum videtur, quod alia contra Arist. dicunt, lolius interdum sitas ris ambientis vi sine caloris anti peristast
seri grandinem. Cur autem nubes, ex qua grando generanda est , non prius vertatur in nauem,quam in grandinem cum minus
frigus ad illam, quam ad hanc requiratur, quod frigefit, necessario prius remissu quam intensum frigus acquirat ratio illa est , quia ad generationem niuis requiriturnia ius frigus extrinsecum aeris ambientis, ad
106쪽
ad generationem vero trandinis maius fit.
te IIJ i erat Hal uia sit per antipeiae . . I
in regionibus vero at ilis fit potius vere, aut uitano, quia perae latena εἰ uimium
aestit ira desunt vap ,re ita tui interdiu , quam noctu, quia i ter ilia maiores calo risanti perilia sis. Coei irtiline autem in figura iere, in granula, in hoc disteri, quod cl. l. . O , granula mollior, deni ui frigore concretae per similis est.
3 is In secunda aeris regione sere fiunt nubes, pluuia,nix colores vari Dal parentes, Iris, Halon,Virgae, Paretis, Paralelini Nubes est vapor solis calore ad mediam aeris regionem,aut cerie altius, quana quo solet caligo, eleuatus, ibique natiui frigoris addentatus Et duplex est, altera sterilis,quae maiori ex parte constat exhalatione, A resolui solet in ventos alteranc unda , quae maiori ex parte constat vapore, de resolui solet in pluviam, magi imprie dicitur nubes . Locus nubis, ut phirimum estis dia regio, quamuis interdum vi modico colles excedat,&screvisa sint nubes multo eum Ono interdum etiam sine sono se-eus terram delatae ex Ar lib. t sum. 3. c. 2. Si autem de summa niihium altitudine agatur, nihil certi, praesertim cito undique nubilo statui potest, videtur tamen uoma, aut trium plerunq; milliariorum ectie, licet maiorem etia incise nil vetet Tempus quirunt,nec nimis calidum nec niln: fri- Eidum ne vanorum ex quibus gigni de
scendens Et duplex ita , altera ordinaria ria dicitur in I. crebri. alla
proprie, ἐκ prui e Pluul. . cun guttae maiores sunt: alia nimbus t i ta liliit aes in maximae, maximoque imi identes, minores autem, vel maiOI cunt guttae,
tum propter maiorem,vel minorem altitudinem, ex qua deci liint,ex altiore enim loeo aeris allisione magis dissipantiar, ii nituntur.tum ob tardiorem vel celeriorem nubis in aquam resoluti DLem , quae enim tardius resoluitur, secundum minores partes, uae celerius, ut tapetier aestatent, secundum maiores deorsum fertur. Amara est pluuia,cum multam exhalati nem ter: est re adustam habet admixtam de turri rilitatem indiacit; dulcis vero,cuhuiusmodi exhalationem non habet, aut non mustam habet, ct tiuae tacunditatem asseri,delicet ut plurimi im fiat ii media regi ne, inderdum tanaen fit etiam in infima, nee habet fere certum tempus,vere a me, S autumno plerunque malis abi indet nε- cesse est nec, ut antiqui putarunt, torrida excluditur Iona,in qua,ut facile ma a vaporum copia leuatur, ita disicile tota S lis radiis absumitur, sed in pluviam saei en timem saltem ex pari rei oluitur quae causa est, ut sub ipso etiam aequatore alicubi pene quotidianae sint pluuib. signa turae pluuia multa, sed trita sunt. Prodigiosa pluuia dicitur, quando simul cum pluuia,aut etiam sine pluuiairoprie dicta,ranunculi,vel pisciculi, vel alia animalcula,vel sanguis, vel lac, vel lapides vel ferrum, uel cineres , uel eiusmodi alia descendunt. nihil autem repugnat animalcula interdi ina quaedam in nubibus gigni
ex putri uapore , exhalatione eodem proportionaliter modo,quo in terra,vel aqua: lapides, metalla, ut supra dixi in de lapide,qui cum sulmine interduin excuti tur:cineres,d fimilia sicca, terrestrium exhalationi im adustione sanguitiem deniq; , lac , seu potius sanguinis lactis colore in ictam pluviam ex uaria sicci terrestris cum humido aqueo tempera
ιο Nix est nubes congelata ante . quam in actuae glutas resolueretur eius iraque materi . . est nubes, quidem satis rara. Atque diiberia: Forma substantialis quidem ex praedominio quea multam taliae admixtam hal ens exhalationem; accidentalis uero congelatio edidiens frigus extrinsecum a terra,5 aqua propagatum : Finis terrae cicunditas,cui S per se , seu ratione suae substantiae, quam Aristol. 2. de Gene. An. cap. 2 recte docet spumam quandam esse rati0ne cuius cuna resoluitur,terra comiscetur, per accidens, quatenus calore terrae uiscerious inclusum cohibet, perquautilis est.
Ma nitudo niuis nunc maior, nunc in realiae pro Ortionaliter causas habet quas in pluuia supra memorauimus. figura fi cum lanae resert ob raritatem nubis , quae congelatur, mollities ab eadem raritate,c hiimiditate consequenter minori licca terret ad ma Xtione, quam fit in gr.idine, aud
107쪽
ruinii albedo tum raritate materiae, tu
vehementi frigoris in hilaridum, tum praeeipudiab aeris intercepti admistione proue nit. Non ita nix iacet ut glacies, quia estrarior quam glacies Descensum habet par. thn rectum partim circularem, rectum ob grauitatem,circularem ob admistam leuitatem; qua fit, ut non commode medium, hoc est aerem .diuidere possit: sed partim vincat eius res tentiam, partim ab ea vincatur, atque ita circularitet deorsum feratur. Anteis Quam ningat, dum ningit eum tepidior. α initior est aer, tum nec cernitur fulgur, nec tonitru auditur illud obcallidas ex na. lationes, quas nubes in niuem congelanda in se contia et de etiam congelata secam defert: hoc ob eiusdem nubis raritatem. 31 Colores apparentes, qui non dicuntur appare irres ,rinia uullo modo sim veri, seu nullo modo parte rei reperiantur sed quia non sua fixi, milii: les 5 alij, alii apparent; ita ex lucis, opacitatis com niti ne se unitatione oriri intellige t nosint aliquid aliaee, S. opacitate . .. n.
iunctis, seu mist s distinctum. O citatis autem nomine intelligenda lue nee effario
est, aliquado quidem omnimoda ad sensum
opaeitas, aliqua do autem talis, quae aliquid etiam trabeat da pia in ei tali , set transpar εtiae, ratio ire cuius aluitio nodo possit traiic Eintrorsum admittere, seu cui luce misceri. Atque huiusmodi colores, tum in paui mentis, in quae lux per ultra colorata propaga itur, in alijs pluribus, tum ne Ilia lationi. bus de vaporibus, ac nuli: l, usu ac per sis, saepe cernuntur, praesertim in ride. 5 Halo ne, de Iij , quae ut alas corporis, ita num mentis oculos ad se con rettunt. 3 a Iris qua inter omnes meteorolo pietas imprestiones nulla speciosior, nulla vulgo
admirabilior est , ut pro terea assi umantis filia ex Plato sere iero sit dicta, nulla ad cuius con onem natori nos ver. borum apparatu sacrae ipsae litterae hortentur,quarunt tua vox est E clusi a. 3. Uide arcum a benedic eum. qui fecit illum Valde
specloi us est indecore suo: gyrauit Coelum iacircui in gloriae sua manus erce: si aperuerunt illum nihil aliud est, quam arcus multicolor in nube rorante solaribus t ad lie siectus. Quamuis enim Iris fiat non modo a Sole, sed etiam Luna, rati tamen ex Ati sto t. lib. I sum. 2.c. ct circa lucernas lire. me ante Austro ob aeris humiditatem ex eodem ibidem ca. licet hzc non a in Itis,
quam Halon sit,cta remis, qui e mari attoI-luntur, Sc si quis xauam in aere soli exposito auersus ipse 1 sole una aram versus irro rans effundat ex eodem ib: dem, de in vaporibus monti, opposivs paulo quidem cras. soribus, nubis tamen nomen haud quaqua merentibus,&in vitro aut chrystallo trian-
ulari Nos tament: ede solari tantum Itie nubibas impressa loquimur quia hae est
omnium pulcherrima maximeq; admirati, di quae de hae dicentur, ad alia etiam trans ferri proportione facile poterunt Materia igitar Iridis est nube a non quaecunq re . sed ex qua tanquam e meato Leti possit ..rum reflexio, quae sici Iuralis, ut in . . . . I iusmodi est ea tan rum. quae tenuibu guttalis roratu atq; h ne est, uod Iani cercu tur, nitet, vel paulo λnti pluuiam, de tunc signum e liparii: ae mox se a tuti, e quod
frequentius est, paulo post pluviam nube
nonduin omnino resoluta sed adhuc minum velut rorem stillante, de tunc si Iliu ea secuturae serenitatis . ortuae loco iunt fi-gara,&colores dein iiii us in . . Eiiiciens est sol non per radios duectos, neque nerrefractos, ut Iridis, quae in vitro triat: gulari conspicitur sed per reflexos, non sol una ex ante tinti praedictarum roscidae nubis guttularum superficie convexa sed etiam ex earundem crassiit te, de fundo soli opi ossito, pr pcedente aliqua directo tum solis radior uni refractione, atq; adeo ageregatione, ac multiplicatione, praesertim in praedicto guttularum fundo,&vltra illud quae cauta est, ut ex illo, alijs vltra illud coi stitutis guttulis ad quas praedic a re si actio aggregatio, d multiplicatio pertingi , ia: ensiores ad
uos rad reflectantur.3: Figuram Iris habet ei reularem, cuia non apparet niti per aequales angulos reflexionis , seu per reflexio aem radiorum sub aequalibus angulis, qui non nisi circulariter. dispositi esse possunt Ex quo necessari Oc6sequitur tria centra solis, oculi aspicientis
Iridem, aridis ipsius sempe pessi in eadε
recta linea ncipit res homines simul ean.
dem unquam Itidem videre: sed unum queq; suam. Proinde concipiendi sunt duo radiorum coni, unus intra alterum, quorum com-m enis basis sit superficies , quadam reipta
aspera, S inaequalis,ad sensum tamen plana. R. aequalis ex roscias nubis guttulis coagmetata, vertex autem unius quidemst incentro solis, alterius vero in centro oculi,tu ex eo perspectivorum princ pio quod ad deternu natum puctum non reflectuntur nisi dea terminati radio, δ consequenter determ
108쪽
nato puncto,statuendum a nube roseida ad centrirna oculi nullii in alium reflecti posser. .d ia in praeter eos, qui reflectuntur a circuserentia basis praedicti conr. cuius verte eli incipio centro oculi, A sunt tantum illi, qui sunt inter se aequales, de consequeri ter cum perpendiculari continedicti esti. ciunt xngulos inter se aequales habentes eo cem incentro oculi, atque ita necessario sunt circulariter dispositi, ut essent plures lineae, rue ex eadem circunferetia aequales inter se angulos constituentes ad idem
punc um ducerentur.3r Dixi upra communem: praedicto. ruin conorum basim esse superficiem quanta in reipsa asperam, inaequalem,ad sensum tamen planam, aequalem: hie addo causam,cur praedicta superficies non possit esse plana, aequalis esse quia tunc radii
illi aequales inter se angulos constituente , non resse ferentur ad Oculum cuius centruesset in axi coni illuminationis, sed extra tot un illuminaticia is conum ferrentur, ex
duobus illis perspectivorum principiis Rest xi semper fit versus maiorem anguist,
Re lexionis ait 'ulus semper aequalis est angulo incidetvi Est igitur praedicta su-- perficies ad sensum quidem plana, et Squalis ob guttularum congeriem, paruitatem, atque dii tantiam es ipsa tamen aspera, inaequalis quippe gutrulis praedictis con stans, Citae quoniam iere sphaerice sunt, singulae nidios undiq; in orbem resectunt, exquit, aliqui necessario feruntur ad oculum utum, ubi diximus . atque hi sunt, qui ae quales inter se angulON:cificiunt, necessario circulariter dii positi sunt. Non apparent tamen Iridis Ionae linea rum in si ad sine ulla latitudine ut reflexi pis natura postulare videtur, sed cum aliis pia semper latitudine tum quia reflexio ad oculum nostrum, pacedente refractione supra explicata, non fit tantum ex uno pii cto mathematico unius guttu lae,sed exilii ribus cum aliqua inter se latitudin , immo ex multis multarum guttularum non valde inter se distantium,qui gutte sunt teresphaericae:proprii autem est corporis sphaerici radios vi, dequaque distitia ciere; ex quo fit, ut multi radii multarum guttularum possint ad eundem oculum peruet. ire V supra indicatu in in tum quia radii sol ales non progrediuntur ab uno tantuna iuncto solis indivisibili, sed a toto corpore solari nubem respiciente,corpuς aut est est quamuino diuisibile et laua .ris ob magnam distantiam non valde ma gnum appareat.
1 Dupliciter autem Itis aspici potest,uel in plano, vel ex eminenti aliquo loco priore modo necessarii api,aret, et a qualis semicirculo,uel minor, nacuam autem maior.posteriore modo potest se inici reulo maior apparere dupliciter primo si ruis ex altissimo aliquo monte spectet Iriem a sole in horironte existente factam: secundo si quis in edito loco situs nul emtoseidam infra se habeat,solem aute in satis eleuatum Atque Iris ciuidem semicircularis orironti insistit ad angulos rectos, minor autem semicirculo propendet in aruteram nari ε soli,' nobis opposita, ut ita; cum plano horirontis emciat angulum o
iustim, Otra uero maior semicirculo; si h rirontem attingat, propendet versus nos ita ut cum plano horirontis eniciati angu
Cur vero Iris, quae apparet sole inhorl-ronte existentet, etiam si sit maior pars circuli, quam sit illa, quae apparet soles pratori rontem eleuato,stia inen pars cim culi minoris,quem nodum proposuit Arist. sed aliis soluendii in reliquit, non ea estis tio quod radii solis inhori onte existetes, antequam perueniant ad guttulas, inqui b. fit Iris, a crassioribus vaporibus circa horitote collectis multum refringantur. ad lineam 'eri endicularem cogantur,atq; ita basis coni, in qua Iris apparet. diminua tum sed ea, quod sole prope horizontem existente crassor est vapor, quam sole altius et euato, cuius calore vapor multis partibus dissipatis , aut resolutis tenuior retadituricraitior a talem vapor magis ex pro pinquo visum terminat Iridemque reflectit, quam tenuior at Iris quia sub aequali semperangulo cernitur, necessario eo mi nor apparet, quo niagis ex propinquo, oceo maior, quo magis ex longinquo reflecti
Altitudo semidiametri Iridis AT qu niam a maiori, aut minori distatia,&crase sitie vaporum pendet, non est onurino de terminata , est tamen sernae dimidium anguli recti , hoc est serna εἴ gra
316 Colores vero et iisdem ex Aristot. DPr. e. r. 3 tres nec Plures nec pauciores sunt, hoc est insuperiori parte puniceus quem alii croceum alii et latri citrinum dil cunt Iii media uiridis , t Iuirpure',
109쪽
ita est vera de eotoribus in Irs lam apis apparentibus Caterii:n negari non ri test praedictos colores in confinio nonnihil variari, ut non immerito Poetae
licuerit illud de Iride canere. ceu nubibus arcus
D lle trahit orios aduerso sese cito.
Cen inter puniceum,&viridem, cum Ι-ris ob dat OrE nubis opaeitatem illustrior, exi rellior est, satis perspicue apparet colori. auus, seu anthus, esto puri etis ipse rei croceus iuxta viridem Positus videa tur flatius, idest aliqua ratione accedens ad albuna,vt Aristo supra cam uariis exeniplis explicat seu cur tre tanticini crei nati decola rex naagis appareant, sic Aris. Icco citato explicat, ut dicat hos colores, ut ebalia multa ternario perfici, quasi dicat ternarium numerum es perici tum,
ut dicitur initio primi dec lo Aliter tamen responderi potest quia toti dem sunt magis insignes lucis, de pacita talis mini ines , ex ovibus hi colores oriu-iur. Sicut enim lux ne ulla sere opacitatefacit album , opacitas sine ulla fere luce
nigri na, uae si uri extremae colorum spe cies ita varia lucis Sopacitatis in istio efficit medios colores, lux enim cum modi cairacitare coloreis puniceum, cum ali- qil .citate viridem cum ali ill li surpureum seu ceruleum ex mea iis vitilinum, qui si paulo euadat a tensior in nitrum desinit. i ι Ordinis , iei dispositionis colorum in Irid ra Aristo supra in ma
xi in ex Persi ecliuis radii o, rem ad n uiam dela tum cite uilnium calidi limum maxime penetrλre ni dem, sed minime resecti, seu sie in repecione infirmissimum, aliosve lauti, si ii , magis per- P tuis validos esie a re, in magis reflecti,
scit lle validiores in hine colligit racl. Ia perpendiculari remotio c .i eri enter in reflexione ualidiores, facere colorem a Perpendiculam remotio cetini,ciui ex tribuspi di
lidos,facere colorem a perpendiculari milius tetraotum, idest viridem, qui minus abundat lumine mirans adhuc remotos,&consequenter minus adhuc in re siexione varidos, facere colorem a perpendiculari minus adhuc remotum, idest purpureum, qui minus adhuc lumine abundat. Quae tan: en caiisa duas prixcipue habet disticultates altera est,quod in tam paruo spatio quam est tithido Iridis, non apparet,Cilitantopere variari radiorum vis possit:altera est, quod supponit vaporem, seu nubem in qua fit Iris, ese superaiciem planam,ad linam non nisi unus radius perpetidicularis se iri possit,cum tamen guttii larum c xcite coi. stet quarum singulas suus radiusiserpendicularis a sole propagari potest.
3ia Alia igitur eiusdem ordinis, seu
dii posti .n sii: lorum in Iride asserri exi autoc nil ruentior cauli licet sole illi minanturn i cit, uni sutruiae illae quae soli opponuntur ii melior nubis superficie sed etiam aliae intra nubena ad quandam usque ii litis prosuriatatem, ad quam radii ficile
penetrare possunt. Ex quo sequitii , ut anterior nubis pars, quae maiori Que tur luce, x a qua consequenter minori si opacitate reste titntur radit, habeat col ic in puniceum:Secuta cla verri paulo interior, que minorem habet lucem, S a qua consequenter magis opacati radii ad nos sicciuntur, habeat uiridem tertia ad-jaue ulterior, quae adhuc minorem lucem participat, di a ita consequenter magis .ial huc pacati radii quippe per pri-niam etiam , secundam nubis par-tem transeuntes rcfleetuntur , habeat purpureum. Et illa planorum cculo sui lintrorum , qua ierecti cra sunt, depres siora apea reiit, ideo colorium ureus licet a parte sit altior,quia tamen est rem tior,
apparet deprellior supia illum vero in mediatὰ apparet uiridis, quia minus remotus I supra hunc puniceus , uia inus adhue remotus Angustior vero , debilior plerianque apparet Iris in summo quam in imo quia nubes in summo plerunctae tenuior cst,iceoque facilius penetratur a radiis , qui proinde debilius rei lectuntur, interdum vero illi uenex, inter dum alterum brachium deest desectu nubis. 3: Ita sequentem sit gere, fugi Etem ue
110쪽
nubes rorans non in anteriori tantum, sed etiam in interiori parte ad trandamvs inre prolat id talem , quidem aliouando latis ni a gnam, solari biis radiis illii stret tir, d consequenter Iridem reterre potuit; prout quisque ad nubem illam accedit, seruata tamen debita semper distantia, ira vi de Iridem reflexam ex parto nubis interiora, remotiori: prout vero Diaube recodit seritata tamen semper debita distan tia, ita videt Iridem reflexam ex parte nubis aliteriori, propitiquiori io sit,ut Iris insequet item fugere, fugientem vero
insequi rideatur, cum tamen non mouea-
Lur, sed alia , atque alia semperaris, o do in remotiore , modo in propinquiore parte nubis appareat . UO autem a iunt arbores, quibiis Iris incubuerit reddi odorata id ex Arist sedi. Irin res te. 3.non semper nec respectu omnium arborii, sed
Quarundam tantuna modo euenit S causam Arist ipse recie tribuit humiditati roscidae nubis. quae a tribusdam arborib. recepta,5 nati calore concoctae uaporM,&bene olet.
ris regione, quia ibi, ut lurimum est bes cicida eius tamen brachia saepe in terram uritie dimittuntur quando nubes roscidae usque pertingit .Fit vero inaxi me ad oriente in vel occidcntem,qnia ita
soli semper opponi debet, ut inter solem. 5 ipsam oculus intercipi tur siquidem uideri debet:quae causa est, ut nunquam nobis Iris ad meridiem appareat. Ad Septentrionem autem. etsi per nyemem, cum Solet meridianus supra hora fontem, non nimium nobis eleuatur,eisici 'osset;ob segmenti tamen paruitatem, nimiam in-
sitam, 'ix apparui et . Nihil et u pirat in te dura solis radios directe ad nu- ., i m aquosa in ,ac de iam delatos, Ias nubes roscidas laterales,tἀII. belltarionem, quam ad Austrunt,
ibique Iridemessicere 33 Nec secuda, seu exterior Iris, quae interdum apparet, fit per reflexionem primae, set interioris sed immediate per ra
diox loli reflexos,ut Prima, non tamen semel tultilm, sed his reflexos; ita ut solis radii prius impingant in partem nubis roscidar, in qua est prima Iris , itide alii retisi tantur ad nos, ini. s. qui ei licinni primam Iridem,alii refici tantur pari superio rem eiusdem, vel alterius vicina nubis, aqua iter ire 'et tantur ad nos tq; ita ibi efiiciant secundam Iridem, eoclem,o,quo illi in seriores ad ios re sex efficiunt prima; consequenter secunda Iris non sit in ea- de superficie, in qua est prima, sed in diuer se, uersiis nos iii clinata, ut insta. 34 Inuersi sunt colores se tae Iridis, Ilocet in infima parte puniceus, in media uiridis, in suprema purpureus tu' iii a radii ex
iii fima parte sortius, ex media debili ii q. v.
suprema multo adhuc debili ita,
terius pio tensi reflectu mur: tu i . l. l . in .
dii ininus in infima parte nubis, magis ii media, Madhuc nianis in suptruma, quippeolum maxime interiori, pacatur: ireae in inlima emciunt colore pii nices, in media viride, in suprema Durpureu Coti ruit purpure in prima Iride apparet in infima parte Licet a parte rei fit Pius rema, et in eodeplano est remotior, v sub angulo inseriori .Inica a aut apparet in suprcina,quia retiera est in suprema , sed mans uersiis nos inclitiata quam sit media alit in f naa, cosequenter v sub angillo superiori. Color uero viridis in scitato mutatur sed medias sedE occupat.quia oritur ex mixtii ne lucis, opacitatis media inteream, ex qua oritur paniciem , lii plus lirci , χ.i, ex qua oritur Durpureus, qui plu, Opitcit. tri requirit, mistio autem inedia reperitur
333 Maior est secun naris, quam prima , liria reflectitura ulbe, seu parte nubi superiori . Inter primam autem , secundam Iridem idcirco nullus appa re color, quia reflexio non fit nisi a de terminato puncto adracterminatum p
Obseruauit tamen vitello libr. o. pro Ios i. non ita seni per inter primam mecundam relinqui spatium, tu duae liter dum uter se orati guae non appareant i quaudo superficies unius non est admo-
dum remota a superficie alterius, una
ante alteram; :nae est ut sub eodem an rulo,&cci loribus non coiri rario, sed eodem ordine dispositis uideantur . Idcirco uert, secunda Iris scivire est cini centricae pri-mae, quia secunda Iris fit per radios reflexosa loco primae Iridis ad Pinem supe riorem,ut dictum est iliter hos autem illitant i in possi: ni facere secundam Iridem. quia prima ad Ecundam transe in cam aequalitate .ingui ruria e quonsequitur, ut securida aequi dili et eccem rica primae.