장음표시 사용
121쪽
Actitium,ex me scilicci, vitri puluere, Sccalaminaris lapidis tinctura eonflatum reperiatur Alia addunt argentum vivum, S plumbum cinereum . Alij unicam pommip Iumbi speciem, sed addunt argentum vi uum,&stanniim atque ita septem volsit ea metalli species quas Astrologi quida, inter quos etiam Tucho in epistolis dicunti te planetis, septem praecipuis humani corporis membris respodere aurum soli, cordi:argentum Lunae, descerebro: aes,seu cuprum Veneri, restibus ferrum Marti,5 felli: plumbum Saturno, Spleni argentum vivum Mercurio, S pulmoni Stannum Ioui, iecori sed haec plus subtilitatis habent, quam veritatis Illud vero procul omnino a veritate abest , quod quidam dixerunt, metalla omnia accidentaliter tantum inter se differre,aliaq,omnia nisi prius eruantur, aut aliteri inpediatur, in aurum tandem mutari, atque ita nicam esse metalli speciem. 37 Caeterunt siquis metal orum diuinonem ab Arist. allatam in fusilia,&du- ilia,simul ue septem metalli necies fv-
practata ineratas, inter quas in argentum
vi utim, quod nec usile proprie,nec ductile est,tueri velit, nsilia late accipiat oportet; ita, ut ad ea etiam ex telidantur,quae inexhalationes calore solui, rursus trigore in propriam sormam reduci post uul,quod argento etiam vivo conuenit. Eadem autea Aristot. facta metallorum diuisio ita intelligenda est; ut fu filia dicantur illa quae facilius findi quam diici, seu percussa dilatari; duc illa vero illa,qi facilius duci, seu percussa dilatari, quam fundi potuit. Illa autem iacit rus funduntur, quam ducutur quos lingis terrea,vt ferri Im; quicilicet in mediocrem ignem coni tum facile mollescat in omnem si rinam ducatur,no potest tam in tenuissimas bracteolas duci, at findi vehementissimo igne potest. Illa vero facilius ducimtur, quam funduntur, qtae magis que sunt,sed ita, vi humor Letitorem quendam, cle firmam casicco temperationem obtineat, ut aurum quod quoniam haec maxime lal,et maxime in Laininas, brasteolas, Elia, fila tenui ilina duetibile est, post aurum vero argentum, deinde,as, o ferrum tum plumbum, stannum.
37 Materiam horum missorem recte
docet Arista. Meteor. c. vlt. supra citat Oesse exhalatiotiem, vaporem, ea halat IO-nem quidem fossilium, vaporem uero P tallotum, intellige ex praedominio , nec ab Aristot sententia differre censendi sunt alij, qui metallorum materiam aiunt emeterram aqua permistam Alchim istae aute, qui metallorum materiam contendunt esse sulphur, 'argentum vivum, audiendi non sunt. locus eorumdem mistonim generationi destinatus est terrae gremium , ali-Quandoquidem prope superficiem, aliqua eo autem infra quingentos, aut etiam muIto plures passus, ut certa profunditatis mε sura statui non possit Forma eorundem noest anima, neque enim stilia, aut metalla ulla vivunt, sed quae dicitur forma misti. efficiens quod fit satis supra explicatum est,
ubi de concursu elementorum ad mista binis coincidit cum eorum usibus, esse stibus, Si propraetatibus, inter quas omnibus his mistis conueniens est grauitas ob materia aqueam,5 terream, quae suanto spissior,&eompactior est, tanto maiorem habet grauitatem atque haec causa est, ut aurum sit uiter omnia metal la grauissimum . non omnibus a
plerisque conueniens est soliditas
obsecum terreum p dominans, sicut Quaedam liquida sunt ob numidum queum praedo mitians lolix vero metallis
est,mod fimul sint,&sutilia Ze ductilia modo supra plica
122쪽
animato comprehεdit in Aristotel decem libros de historia,quattuor de partibus, unum de incessii , alterum de motu . quinque degetieratione item animalium duos de plantis tres de anima, lirillos, qv. parua naturalia dicitiarur Libri tamen de historia
historico ferῆ, vi inscriptio indicat,non autem scientifico modo piocedunt, ad alios ramo sciςntificos de animalibus libros disponulit, ac preparant . Sic autem hi de corpore animat libri secundum doctri nae ordinem sunt disponendi,ut rimo' natur libri de historia secundo libri de partibus Tertio libellus de incessu. Quam to libri de anima. Et into parua naturalia ad quae perilitet etiam libellus de motu ais ni inalium ex ro libri de Generatione animalium Septimo libri de plantis cuiuscunque sint itaque secundum doctrinae ordi ne in prius de corpore animato, seu organico, quam de anima,cuius est organum,n bis etiam hic breuiter agendum est. NO est tamen antinus omnia, quae de partibus corporis organici dici possent, δέ ab ariat micis in corpore humano si1d tractantur, hic persequi sed eas tantu in eius partes, qua:
naaiore aliqua indigere, identur explicatione, breui illine attingere, idque in corporei in x quo,quae de aliorum corpo runt ri a xv Orum partibus dici possent proportionaliter eritii intelli senila.
73 Corpus igitur organicum dicitur, quod pluribus inter se diuersis partib organi, seu instrumenti rationem habentibus constat Mal quando ita sumitur,ut includat,aliquando ita, ut non includat anima,
ut infra molaren autem partis corporis o
ganici, interdum latius accipitur,&significat quid lii id aliquo in do seipso componit huiusmodi eorpus, atque ita etiam e&
prehendit sangu inem, .alios humores,de qui b.infra: ali iliando vero pressius m fierecte defuitur corpus toti cohaerens, 5iq, vita coniunctum ad illius functionem, usuque comparatum l. Et diuiditur in partem
homogenea, seu dissimilarem, ut sunt manus, pes,&e nomine in parti homogenea. rum comprehendutu interdum aliquae reuera heterogeneae,quae a me, .quia non val
de dissimili pus partib .constant,primo sensuum aspectu videntur homogeneae,cuius modi sunt nerui,venae, M. In eo autem alparte disti tiguitur organum,seu instrumentum, membrum, quod pars utrolibet disctorum modorum sumpta respicit totum: organum autem, A membrum respicit operationem Et or*anum quidem proprie dipars,qu operationem aliquam propriam, α integram edit, sue sit pars homogenea
sue heterogenea, membrum vero dicitur
tantum pars eterogene propriam item, & integram habens operationem quod
quadruplex est una ex solis homogeneis inter se in diuersis partibus c6stitutum,ut
musculus; alterii ex primis coalescens,ut digitus:tertium ex secudis, ut uranus: quartum ex tertiis,ut brachium.
3 Partes homogeneae malis principales decem numerari solent,ossa, cartila lgines, ligamenta, membranae villi, caro,velΜ
nae, arte rhae,nerui,tendones,quibus eur hu- νη - δε mores Oculi communiter non adnumeren Γ
tur, infra suo loco exponetur . Ossa totius corporis quasi alas,ec fulcra sunt, terream naturam obtinent, multiplicem habent usum primus est ad carnes aliasque molliores partes sustinendas secundus ad
aliquarum paritum,&totius corporis consorinatione in .sei figuram tertius adis tum,in quo pars aliqua stabilis,N imm t esse debet,cire quam motus sat quartus ad partes quasdam contegendas,& muniendas . Ac maiora quidem ossa caii a sein
sunt, tum ut ne nimis grauia sint , tum ut 'medullam,qua nutriuntur, an pli Orena 6 tineant: minora vero solida stint,ne si caua essent nimis debilia redderentur Meatus tamen, d cauemulas habent, quibus alt-mentum suscipiunt In calidioribus, Io
tioribus animalibus duriora &solidiora sunt, ut in quibusdam animalibus,nullam habere medullam videantur, quia exi uam habent, ut de Leonibus d et Ariotel. 3. de histor. cap . Atque ut tri plex distinguitur in ossibus saltem gran
123쪽
etoribus para,prima, quae,5 media, dc praecipua est, S totius ossis nomen obtinet S cunda,quae aute videtur ad nasci, epi phys dicitumTertia; luae t ubercuti instar ex osse tirocedit, ampli sis, seu procel-stis appellatur ita singularum usus De multitudine ossium humani porporis, quae alis o .aut 3 7. alis multo itura esse
contendunt certius Pronunciabit , qui in certam dixerit .non in omnibus tamen animalibus sunt ossa, sed in quibusdam ostiuloco sunt spinae, in aliis aliud aliquid proportionale.
3rs Cartilago ossi perquam milis est, ita ut ossium extremitas in cartilagine
lare desinere videatur minus tamen est Dieitia, sicca, dura quam os. Illius usus primus est osia, Sparies suasda coniungere: secundius faciliorem, Grtioremq, minum reddere tertius prohibere,ne partes teneriores ossium duritia laedantum quartus olsa etiam ipsa cedendo. extrinlecum impetum eludendo tueri quintus ossium munere alie ubi fungi, ut peculiares interim multarum cartilaginum usus, quarum alie auditioni, aliae odoratui', aliae respira tioni aliae de bationi, aliae prehensioni, aliae incessui,&caei inseruiunt., OmittaIa
igamentiam,seu vinculum, quociquoad subitantiam ita se habet ad cartilaginem, ut cartilago ad os, ita est cartilagine mollior, ut artilago inta mollior estos Eius praecipuus usus est,quem no inen ipsum indicat, lallisa re. vincire Ossa cartilaginibu ossa onibus,&cartilagines cartilaginibus, consequenter iuuare facilitatena, firmitatemque motus, qualdam Ottiam partes discriminare, alias continere,
'r Membrana,seu tunica frigida ite, xfice est,sed lata, densa, eontractione tamen, Sextensionem facile admittens; ius usus est subditas sibi partes conuestire;vnde tunicael, interdum etiam Panniculiis telae ncimen habet. Praecipua membranae,seu, en an e sunt duae iliae quibus cerebrum Obucluitur:altera crassior, didurior, uae cranio immediate iubest, ct dicitur dura materjaltera tenuior, mol-hor,quae cerebrum immediat complectitur, pia mater appellatur. Nam illa qua cor continetur, alia,qua intestina, perito: Hum vocant Sed membrana,qu cum corvore membranoso, hoc est membrana
invi consumlanda non est, dupliciter iu-mitur, vel pres 'pro specie iam ex niteata,vel latῆ, ut est genus sub se complectes
artes quascunque corporis ad tegendumnstitutas 5 consequenter tum me inbranam presse dictam iam explicatam, tume uticulam,&cuti m. Cuticula, seu sum cutis dicitur,quet nuioribus carparum pelliculis similis Obiectam sibi cutim simul uniuersum corpus arn bit . In fortu nondum perlae onon apparet: densior est quam cutis, unde est,ut humores aquei, qui a partibus interioribus ad exteriores pelluntur, cutic lae aliquando adhaerescant, in papulas, leu pustulas,&caet coalescant. eius, sus est cuti moesere, ac fouere, nimium sudorem impedire , totumque corpus or
Cutis est, quae cuticulae immediate su est, dotum item reliquum corpus conte-oit: substantia inter cameam , ne eam media .est etiam cutis,sicut cuticula aliquo modo transparens: unde est,ut hum rum, quibus imbuitur,colores referat, palleant biliosi,nigri cent melacholici, rubescant sanguinei,albescant phlegmatici, prout varie animus gaudio, metu,verecundia, ira, alijsque perturbationibus assicitiir, ita varie immutetur.3 8 Villi, seu strae exilium fila me toruis instar frigi da siccae, solidae, oblongae sunt quarum primus, iraecipuus
usus est iuuare motum tum vitalem Oris dis, Marteriarum, tum animalem, seu v luntarium t spontaneum musculorum sinaturalem attractionis, quae rectis,retentionis, quae obliquis, expulsionis , quae transuersis fibris efficitur.Secundus est carnem firmare.
Cami, quattuor distinguimtur gener, Prima est caro presse dicta,quae sano uinea, ideoque rub: cuda, calida est,cuiusmodi est caro musculo . scda in eam viscerum cordis, pulmonis, iecoris, lienis renum,spinalis medullae,&: uorum Di mum caro se, x se, hoc est transfusio, seu affuso dicitur, quod e castuso qua minguine coaluisse videatur. Tertia est caro glandulosa, t mamillarum, Scat. ni arta est caro quibusdam partibus peculiaris, quae proprium ιὶ omen non habet, sed carnosa substantia dicitur, villos iniarcit in ventriculo, initi testinis mali spartibus Camis usus sunt a frigore. ae: tu, aliosque extrinsecus incursantibus aliquasi artes defendere , animali molliter
124쪽
substemi, inanitates reniere, ornatumque addere carnis vero musculorum Atiam motui inseruire. 39 Vena,quq primo tantum sensuum aspectu homogenea est, quod de ali se tralequentibus partibus, de arteria scilicet, neruo, tendone dicendum est, fritida, A sicca est,&praeter communem tunicam, oua singulae partes conteguntur,5 qua pia etiam ubi maxime indiget obuoluitur, 3ropriam habet simplicem, S tennem tu nicam, qua constat , fistulae modo excavatam rectis instructam villis ad attrahendum, Obliquis ad retinendum , transuersis ad propellendum sanguine in in totius cor poris alimentum, atque hic est praecipulis Venarum usus quamquam 3sdem tributtur etiam aliqua vis perficiendi sanguine, Suenis mesenteri vis disponendi chyli,
quem attrahunt, ad sangui irem. 39 Arteria, quae vena ubiqtie fere substernitur, eiusdem est temperamenti, s-ς irae , cui ux vena ed ab ea dissere: tum qd Prater communem tunicam , qua ipsa et ii Vbi magis indigra, tegitur,duas aliasia, bet proprias, alteram ex te inam rectis, icitiis cui bii sitam ii illis constantem, al-t,plo irre crassiorem liquis, putrimis vero I l. rsi intextam tum quod arteria ad vitalem deserendum est institia, . ausa est, ut eius interior tunica tat clialia . ad spiritum vitalem melius cωtinendum, di tam multis transuetas villis instructa fit ad faciliorem eiusdem triuisia missionem, quae maxime necessaria erat tum denique' uod arieria pulsat, venano item, licet Aristot interdum venae nomen extendens , venam pulsare dicat, sicut alibi arteriam neruum pulsatilem an et
teria sed fere solidus, ad spiritum animale deferendum in sensus,di totus gratiam institutus est. Eius duo distinguuntur genera oui enim ad sensum destinatur mostiores,&breuiores sunt molliores quidem, iiij, in nraiorem spiritus animalis copiam ad scillationes necessariam lacilius admitterent,6 deferrent: tum ut facilius, quod adsensationes opus erant pati possent breuiores vero, ne molles cum sint, si loneius procederent, facile rumperentur, aut contunderentur. Itaque ex anteriore cerebro ad
organa tantum sensuum nobiliorum inca - pite sita,ad oculos scilicet,aures, nares,&linguam perueniunt Qui autem ad moturci eruntur, duriores sunt, lossiores, quirrea medulla spinali per totum corpus di fusi sensus tamen tactus omnium maxi me materialis, triusque generis neruis Ytitur Constat autem utrumque nerui genus triplici parte ertem a quae durae; media,quae molli eiusdem cerebri membra-nx; iiitima,quae eiusdem cerebri substatiae respodet: ut non immerito neruus paruum cerebrum a quibusda appellatus videatur atque, ut leptem neritorum paria seu coniugationes ex cerebro, ita aliae triginta praecipitae. in quibusdam etiam animalibus plures ex spinali medulla e
tra cranium prodeunti emergentes numerantur, quas cum non puto hic descri
393 Tendo, fiue ex ligamento 5 ne uo constet, siue a ligamento assiis tantum carnis permistione, S usu differat, quod ligamentum tantum vinciat, tendo etiam moueat, siue sit diuersa ab utrisque nat rae certe a neruo magis quam a ligamento differt, Iovi chorda quo etiam nomine a quibusdam appellatur,musculos cum ossibus, di inter se ossa colligat atque ut m sculi, quibus utrinqtie inseritur ossa qumque ossibus coniuncta sinit, moueat, iuuat, tensus flectit, extendit membra, unde tetidonis, seu tendinis nomen putatur inuenitie. Est autem musculus seu lacertus ut hoc obiter hic indicetur pars heteroge nea, tendone, fibris,came, uenis, arteriis, neruiseontexta ad spontaneum motum dendum itistituta cuiusnaodi partes par
tim fimilis, partim dissimilis formae in corpore humano ab aliis os . ab aliis sis. ni merantum ab aliis nonine causa certo numerari non posse dicuntur.39 Partes uero minus principales sui sanguis,sau bilis, atra bilis, pituita ,spiritus, adeps, medulla, lac,semen,pili, ungues
Sanguis dupliciter sumitur. Pri md prototo illo corpore suido quod venis de Mtur. quatuor primariis humoribus , hoc est sanguine Baiia bili, atra bili, pituita constat. Sec do pro humore,qui in praedicta quattuor humorum venis contentoruenumeratione sanguinis nomen retinet.
iniocuq autem sumatur natura humidus est,ci in corpore calidus sed primo modo acceptus extra corpus spiritibus, xtenuioribus partibus. quae evaporant, destitutus 'ria parres vi
125쪽
est . ct sic intelliae idus vicietur . t teles hcundo de part Animal cap. pii, Iuli eat in ' sicca est,colore ilia nomen habet, in Ulcum a Pen cniastione seros humiditatis luteo , 5 pallido, sapore amaro, mpter nim an cochi nem, ct triplex distinguitur. Prima dicitur alimentitia in sali in is priori modo supradicto accepti
pars est.Secunda dicitur excre inentitia narii ratri est: l a quae iecore secernitur
ad sibili eulum se illi , de haec utraque suos habet usus . Tertia dicitur excre mentitia innaturalis in vitellinam Porraceam,xνuginosam, A caeruleam diuiditur
Atra bilis seu melancholia,quae stiri ida,
I sicca est crassa, Oculi allis, atri colori .ex
Quo nomen accerit, saporis acris, S acidi, triplex item dili inguitur quarum riura dicitur alimen tia quae per venas tanguini misi a fertur Seciti l lnen. titia naturalis , tua , ne mimi citat r. haec tractu ad ni ulta talis est . Tertia est excrementitia in naturalis,
i v. in mustas a Medicis distingui
Pituita Diqida humida, in viscosa est, frigidoque humido maxime tempore
abuti colore albo est', sapore sere ins Pici us humoremque nimium, in Pelim Lia concoctum . quae item triplexe ita Prima est alimentitia uotis una cumnia secunda innaturalis I rima gignitur: duplex struit cra acida, tuae exprima naodicum, Lumpiadita est,calorem amittente altera alia, qti e prima putrescente oritur. Tertia est excrementitia extra venas , 5 praecipite in cerebro, A ventriculo confi-stens,' a Medicis in multas species distribuitur.
3ς Recid autem dicuntur praedicti
quattuor liunaores elementis, anni tempo- ribu ,aetati l us. regionibus respondere re die etiam quattuor teniperatiotium, seu c6 plexionunt, quattuor pri in morborum
genera iuxta eosdem quattuor humores coiistis uni ur. Non recie tamen sanita alii l. ione, seu debita temperatione
re lis Di auten sanitas in communii Hi ila ira nobis dicenda sunt e o,t constitutio debita,'&naturalis partium Ornniunt an in alis necessaria ad proprias Ol cratione peis caeso ercendas: morbus vero intemperies, aut costitutio indebita cinnaturalis pamtium,vel partis alicuius eluviem ii ita si ἰ Vt proprias ne ratione se oossit, aut non niti imperfecic plex distinguitur morborum genus tem perationis, compositionis,uiritatis. Temperationis morbi pertinent ad Dartes homogeneas, in unius,aut duarunii minarum qualitatum iisn ilias excesiae, aut defectu consitunt. Et lic quattuor distinguuntur genera morborum simplicium e u nius primae qualitatis excelsu, aut dese- tu, quattuor compositorurn ex duaruprimarum qualitatum et cessu aut desectu Compositioiiis morbi speciant ad partes hederogeneas,&inqii Attuor species diuidulitur; quarum prima pertinet adfiguram, altera ad quantit .ite in rcrtia ad numerum, quarta adsitum membroruin, sarii vinulo ouini. us, ridesectus. V n
iae nerui, fractione ossis,S Dii positio au-tem inter sanitatem dc moibum media, quae a quibusdam neutra dicitur, sub di uersa ratioti admitti ei ci o test
396 Spiritus, de quo hic loquimur,corpus est tenuissiissimum uapori persimile
oculorum obtutum esugiens, non naturae
caelestis, ut quidam ex Aristot x.de Generatione Anima c. I inale deducunt, sed ex desecato sanguiue senitum, adacti novitales corporeas aptissimum instru mentum, diuidi solet in initatum,& in suentenri spiritus innatus, qui etiam infi-tus, ingenitus, S complantatus dici solet, appellatur ille, qui in unaquaque paries iuente in ipsa eius generatione generan
te producituris ne quo pars huiusmodi animari , 5 aptum animae instrii mentum esse non posset. Sed hic potius in calor,qua spiritus supradictus Spi litus influens,seu aduentilius dicitur, quia praecipuo aliqαο membro in reliquas corporis partes ad spiritus innati conseruationem cie persecti nem, ad actuum vitalium exercitatione assidii iii fuit atquiadaequa te diuiditur in vitale in,&animalem . Uitalis dicitur, qui in corde gignitur, ab eius sinistro sinu per arterias in totum corpus diffundi tur fit malis dicitur, qui iniserebro con
126쪽
ili in corde, ita hic in cerebro . in ratione piritus generetur sed suo i spiritus
animalis nihil aliud fit , Quam quada ini nititiis vitalis 2r o, quae ac celei ruinde lata, ab ipso res rigerata, dique ita adci eratione , animales, quas dixi aptior recidita, nouum induit nomen spiritus aiu
Nec praeter hos alius datur spiritus naturalis , qui a quibusdam inducitur J at hepate diffusius ait imae vegetatium, cluam natura leni appellarii, simulari dicitur.39 A 'ci' , seu pinguedo, quae ni hil aliud est , quanti ias or , 5 t nuior sanglii sex et iis rigo
tion l ostea accedit, cum rator scilic certi sipuinis copla , 5 ubi ni mi ut at Hlndat silini: est frig: di tempe r vitae, ac sic
pii gii edine si laoc distinguitur, qui d exciailiori, tiorique sanguine gene
ratur in a itus altera tantum Mic
den latis, cori i eris , multi sim usus sed praecipue subiectas partes, de nati
cauitatibasI.' itera liquidior,& sub iubea, quae in eorumdem cauernulis, scutoris cotinetur: des iraque ex languitie utra lueos sum si alimentu Ira . atque ab utra lue ualde differt medulla spinalis, quae inter partes praecipua iure centetur.3 ac quod ab Aristot.quarto de
Generati Cne Animal. cap. 8 reae dicitur tangitis concoctas, non corruptus, ab e dem ibidem eatenus tantum dicitur ex. clementum, quatenus animali, in quo est, superuacaneum cit,4 ex superabua limento genitum quod ii iii lualiter dicendum est de se
menta appellantur. Genuatur vero lac ι mair illis , ubi sanguis tum glanduli, stem ni illiarum substantiae 'i, tum cordis praecipue calore concoauitur,4 albescit Ab illis tantum animalibus ordinati Ceneratur , quae a tum intra se gitnunt, de tunc crygeneiari incipit, cum fatus iam formatus est, quod antea sanguis inlae vertendus in s eius Drmationem ab sumatur . Interdum tamen etiam virginibus grandioribus . miro , de litia pri uenit . Tres autem in actae nisunt substantiae permixti, butyri dei actea, Z ii nouis,casei magis ter te magis aquea. 399 cimen, quod stem ex sanguine primorgano eodem proportionaliter In do generaturis ali escit, quo lac, diis licipari constat,altera crassiori , tenuiori al
ultimae concoctionis excretalento Ornuli tur; CiuOdia una per cutis spiracula , stuporosa natura extruditur colore siccatur, longum, de lubtile euadit: Colo rem diuersum habet, pro hii moris praedo nam i f., caloris latoris ' naturae cutis ipsi u diuersitate : atque alti e L, quidem ex humore pituitoso caloris dele luci lauedo ex uini pituitos paulo magis concocto lore moderato ri redo ex uinore 1 liolo,ra calore paulo vehementior: ni- grcito ex humore melancholico , aut a lore adurente ortum habet . propter rectitudinem Ororum, an is incris nimiam duritiem , aut defectum calorisci L. dantes veto . aut crespi propter obli lii ita te in pora rum . sed praecipue prCpter calorem duret id au tem, aut molles iuxta n aut minorem calorem,d iuxta humoris, de cutis duritiem', aut cllitiem usui sitit omnes inexhaurienda materia excrementitia:quidam etiana aut utelam. Vngues dentes, e in quibus .am n n' alibus ungulae, di cornua, in alauibus rostra, ct relinae, inst l. linia, pin:lae, ex crassioribus at crementitia Pari
127쪽
intestinis separantur tenuiori , de pu cip.p.q. 7 .ari. r. primum principium vite in
Horichyli parte in iecur attracia alia secundae concoctionis, quae fit in iecore, nempe serosa ualiditas, quae ex tecore ad re i nes, cinde ad urinae vesicam sertur: itemque faua bilis, quae adibiliculum sellis,N:
atra, quae ad splenem deuehitur: alia terti S concoctionis, que fit, ubi sanguis, et pervenarum poros,exsudans, vel per extremitatesveuarum, quae pillares di euntur, ela
ruens,in partium vivetium poros attractius concrescit, illisq; paulatim agglutinatur,
S per substantialem conuersionem astinatis latur: cui utinodi excrementa sunt,tum pili ingues,& alia cum illis supra et iumerat 1;13s, quae apud nos vivunt. Animatum 'eroi dicitur compositum ex corpore, anima. Vita proprie in presse dicitur principium primum, consequenter substantiale operationum vitali una,quae ex 2. de Anima r.
3. sunt quadruplicis teneris, primum est intelli ere , sub quo comprehenditur etiavelle: lacundum sentire tertium mouere se motu locali:quartum via aliment, intellige proprie dicto Pitemque recipere augmentum,&decrementum, intellige item
proprie dictum latius S minus proprie sumitur interdum vitae me pro ipsis pe- rationibus vitalibus interdum pro durae tum vapores,qui percuti sporos exhalant, Ptione, permanentia principii operationu
&sudores, qui naturaliter percutim biluunt ex aquosa sanguinis parte tum alial quae per aures, oculos , aliasque orporis
partes erumpunt. Pituita tamen, quae ex cerebro effluit,tum ex prima,tum ex secunda, cieitia concoctione delatis ad cere
vitalium, quod sit in anima, in corpore: In terdum etiam pro principio extrinseco e te, aut conseruante vitam quocunqxie ex
praedictis modis sumptam. Vivens aurem in totaia amplitudine dicitur, quod habet vitam, A complectitur sub se plantas, brum sumis, vaporibusque generari animalia, Angelos,S Deum. Quo ii viratest i sit anima, erit vivens pressius acceptum , ni Aliarum corporis organici, hoc estici uod in predicamento substantiae post sub animae quasi domicilii partium, heterogeo statiam,de corpus collocatur,&ni nil alluianearum scilicet, quae in caput, thonicem, Dest,qixam corpus animatum. Solent Vero a
ventrem, S arius,qitibus brachia in manus, crura, pedes continentur, commode diuiduntur, plicatione,partim an atomlcis relicta, pari in etiam infra suis loci ,sicubi opiis erit, quatit in opus erit indicata, latum ipsurs Outemplationem accedamus. 'De anima scripti,di inscripti sunt celeberrimi Aristot. libri,quorum subiectum attributionis, cum alii corpus animatum in commiliti, alis animam tum incomitii: nimata δε viventia omnia ab inanimatis, dc non viventibus in eo communiter dillingui;quod animata, ct uiuentia ponunt vovere seipsa; in animata,& non uiuentla non item.Sed ut hoc discrinien veris sit, ita intelligendum est, ut animata, viventia in tuo statu naturali constituta possint move
re seipsa ad suum bonum Isma idem motu latini me sumpto , ut comprenendit sub se
quamcumque etiam operationem imma-
ni, tum in particulari secundum sua spe nentem,quam res in suo statu naturali concies esse veli ut, irac6ciliari possi uri,ut viri stitutae licere possit fiue huiusmodi operacite sub diuersa ratione recte lentiant,m alio distinguatur realiter, seu a parte rei ado auctores primae selitenti loquantur de potentia, primo principio, seu uita uti subiecto attributionis eoru librorum adae t stantialiter sumpta , quaeliciis ἔ uenuato sumpto sup ostione simplici,no auri non distinguatur realiter , eis a par
m absoluta: authores vero posterioris se ste reii, sed formaliter, seu viriualiter tam tentiae loquuntur de subiecto attriblitionis i tum 31
eorum librorum adaequato, sumpto suppositione absoluta includente non omnes omnino species animae atomas , sed tantum veget licam , sensitivam , de rationa o Et si autem omnis anima sit vita,&omne animatum fit vivens, i, on tamen e conuerso, omnis uita est anima nec nine vivens est animatum Anima proprie dicitur id, Quo animata primo S praecipue differunt a inanimatis,vel ut loqvitur . Th. o Ex Aristotel. 2. de anima quinque colliguntur animae definitiones. Prima ea tex. . anima est substantia sicut forma corporis naturalis potentia vitam habentis Secunda ex tex. 6 anima est actias primus corporis naturalis potentia vitam habentis . cui definitioni aliqui addunt etiam verba sequentia , tale autem quod utique fit instrumentale,quae recte, nec ii addantur, insta patebit. Tertia ex text.7 anima est primus actus corporis naturalis instruanta
128쪽
talis . Quarta extero anim est princi pium vegetandi. sentiendi,cogitadi, in uendi. Quinta ex tex. animaest id, quo
vivimus, 1kntimiis, is S intelliginius primo.Atque in tanti Iris,quq tamen ad unam reducuntur e , .lcaturi, tum ratio animae in comm lini rindua b. autem postremix, quae item ad unam reuocuturi explicantur rationes pronriae animarum aliquo modo in particatari Hii pri-ina igitur definitione anima dicitur forma Graece a r. seu actu . Graece 'ελε λεν quarum vocum priore usus est Aristo tex. 4 posteriore textaquenti luis,non sine causa sed quia vidit, vocem τελι εια, qtiae proprie siti uicat perfectionem, seu complementi iunci iuransecuis rei, aptiorem esse ad exprimendam natura initimae, quae esti infectio,in complementum intrinsecum, S eilentiale anilnate, quam Vocem εἰ ον, qua a veteribus turpab χtur etia in ad significadas sol inas abstractas ct taleas,quae sunt ideat extrinsecae, absoluta tamen ut formae nomen animae couenit.Dicitur deinde primus ut significetur, animam non esse actum secundum , qti est operatio, sed primum sit inpliciter, qui est substantia,unia de tanquim a primo principio, detulice. prouenit actu lecundus, seu operatio De-
.nique dicituri corporis naturalis potentia vitam habentis, vel organici, seu instrume talrs ut intelligatur, animam non e se actu primum quemcunque M talem, qui sit a- .ctus corporis naturali &c particula a men naturalis non est fimpliciter necessaria, licet iaciat ad maiorem aliquam explicationem: particula vero im tentia vitam habentis, tripliciter sit in potest. Primo oro corpore ultimo distri Moad formam .uae sit vita substantialis,hoe est principiti,Mradix prima operationum vitalinm,quultamen nondum habeat secundo pro corpore habente actu vitam substantialem, de ultimo disposito ad uitam accidentalem
seu operationem vitalem, qua ta inen non dum habeat:tertii pro corpore habentea. tu uitam tu in substantialem,tum accide- talem δε consequenter potentiam ad utraque, non tan .en priuatam suo actu . Et in
dem tribus ac praecipue duobus prioribus itodis sumi et an potest particula organici seu instrumentalis quod quid sit supra
dictum est.. melius tamen sumitur secundo modo Vtra libet autem pra dictarum nar-tieularii in hoc eli potetitia vitam liab
iis vel organici, seu instrumentalis iussi-3 l
cit ad definitionem 'nae non solum bona . sed essentialis est, modo particula primus sumatur specificatiuE; nec negandum en per secunciam probari aliquo modo pri
os unqua, quod dicitur anima mellai v
acium primum corporis organici, ita interia. ma ligetidum ea; Domitis anima sit secudum a. amri suam substantiam actus totius corporis Drusi actus ganici, seu omnium partium Gercentiunt satνiι aliquam operationem vitalem, non autem lacu alicuius tantum determinatae partisci licet nan anima sit in singulis corporis organici pallii us secundo omnes suas Operationes,secunduria id,'quod dicunt ex parte comporis , nee in omnibus aeque primo opere tur; sed sit aliqua pars praecipua, qua caeterae pendent in operando in hoc sensu dici possit,animani residere praecipue in aliqua determinata parte Dixi supra seu omnium partium Iriccntium aliquam operationem vitalem , quia aliχHimani.- uia non est actus, & cim mirenter aliae nota sunt alii malae. Ac paries qii idem principales supra enumeratae, hoc est ossa,cartilagiti
nes, ligametria, meimbranae,sbra, caro, innae,arteriae, nerui, di tendi nes sunt anima tae.Ossa tamen, quorum nomine hic dente non comprehenuimus,non sentiunt. Ilitercarii lagines quadam tantum, ut palpebrarum, inter liga inenta etiam quaedam tantilis, ut renum Linguae sensu praeditaex idetur.Inter naembrat,as cutis sentit,cuticula nec sentit,nec vivit. Inter carnes cerebri ,
fere etiam,hepar, lien, pulmones sensu
destituuntur. Vinae,&arteriare Illius nerui omnes, licet alii motorij alis sensorii potius sitit, tendoue plenius,5 exquisitius sentiunt. Inter paries autem minus principales, nec sanguis aliove hutnores,aut spiritu G,nec adeps,nec medulla,nec excepta pi' nati,nec lac, t semen ut semen nam se-men plantarum quamdiu 3s cohaeret, Ii uit non ut semen, sedit fructus me pili,
aut ungues animantur Idem satis certu invidetur de ungulis cornibus, rostris,criistis animalium quorulidam,& squamisi De demibus incerta res videtur PrOU. , tamen est eos oluere,sed noli sentires sicut etiam probabile est eos ab ossibus specie noli disterre. licet ob quaedam discrimina o sum . numero saepe non comprehendantur. Auiu in Quoque peianas, Lisci uinpinnas satis pria abile videtur vluere. Excrementa denique non vivere certuna est:
129쪽
siatis a rriaiam Inter ore ne autem animali*pe s quorum anima est actus, cora loquendo irrincipatilin Obtiiret. Quod a ren dici minet, cor Primum in nium pariti: in scrinari, non ita intelligen.
dum cst, oh si cordi formatio penitus ab sol natur antequam reliqua membra incohentur: sed ita iit primum incohetur ex Amst aliorum authoritate, quamuis neq; hoc saetis certum sit,& ualde probabile videati' cor, hepar, a cerebrum in tribus illis bullis, quae primis conceptionis diebus
ingenitura ob eruantur, imo, reli, quas saltem precipit a paries in fila mentis, tu per eosdem ales imul cum uni scili sal parent, initium simul capere ranaetii improbabile non sit prius persici e , , qu malias partes. Quod item dicitur, cor Primuviuere, ultimi im mori, non ita accipiendum est; quasi cor aliquando solum ab anima iis rimetur, cum reliqua membria londulv,aut non ar plius iii formantur: sed ita
ut cor primum vivat vita acciden ali id- est uitaliter operetur quod manifestu eude operatii nil us an inralis, quae si int de pendenter a spiti tibiis ati ut sunt omnes oper.zi postquam editiis. deoper. tionibus aut enii tu in uterono ita constat, ait iterum sit,
sit in sit improbabile post animatione
illud p mi ter excellentem calorem ri-mum omnium inci cre in se conuertere
altarietiti an, 3. nutriri, atque ait geri :c ultinium moriatur innitu Oppo ita vita accidentalis r edictae, idest cla sinat vitaliter c-perari. bem autem paries omnes cor poris organici, cuius anima est aetiis, cilem istae, di coiit inuae inter se ratione nia te
riae,saltem ex aliqua arte: tu dam etiam hererogenea substanti allicr, ita ut qua in uis in nullo compost O ubstantiali, a consequenter nec in nranat tot dentur sorma substantiales, quot sunt praedicata illius eiscntialia, quorum uir uinquodque sumatur ab una forma substantiali diit incla ab aliis: in composito tamen animato praeter animam,qii est fornia totalis, seu in-Drmans Libiectum rotale dentur etiani aliae Erniae substantiales pari icii lares cssentialiter inter se diuersae , cui iuniocli sitiit mrma carnita, forma ossis,& NOιHamen anima ipsa in partibus corporis licte rogeneis est heterogenea, sed unius, eius demqtie rationis essentialis, quamuis ali--
quam .intersitatem accidentalen),ni iei isdem tamen in omnibus animabus rationis
possit admittere. Eadem anima in communi tamet si recte diuiditur in vegetatiuam, sensit - uam,& rationalem: tamen etiam,&in plura, in pauciora me bra diuidi potaset. Nec in uno, eodemque animato datur simul,aut successiti pilis litam una anima Atque ut omnis anima materialis seu educta de potentia materiae est diuisibilis,la meis non semper ita, ut partes diuisae diu superesse possint, ut in insectis ita anima rationalis est indivis bilis, a tota in toto corpore,&tota in qualibet eius parte vi
o Potentiae animi in communi simptae pro onmie , sine quo anim Do . test exire in ac lina secundum, it nistur ab anima realiter in conlpla de , tanquain chidens ab inclusori sumpl. x autem pro eo praci se, qui d dicunt in anima, nec inter se nec ab anima distinguuntur, nisi sormaliter, seu virtualiter specificantur ueti tae sientialiter constituuntur,&distin inmediate per ordine ad actus, me per ordine ad ol, iecta no th per acci,. ut materialia, sed per se,5 1ior malia, de lut dem no in ad quata, sed adaeqilata, siserino sit de potentiis Ion inada cluate, ea
adaequale sumptis. Illud aut de obie ii in per se sor male, adaequa tu alicuitis pote tiae, quod est per se attingibile ab actu illius potentiae , medio actu a mitelia, seu quod est per se terminatiuum actus illius Potentiae,& medio a ictentiar, ita ut in
illud totum actus illius potetiae, medio actu potentia serri possit, extra illud non possit verum illa ratio secuit dum et Obie- ictum ρ per se attingibile, seu terminati utimo dicto, v. g. ratio colorati,5 lucidi,quae est per se attingibilis a visione &media uisione a potentia visiva, seu terminatiua visionis i media visione potentia ui suae modo dicto, sumi potest dupliciter. Primo ut ratio colorati, lucidi est: Δ hae ratio licet possit dici formalis . quatenus illam Drmaliter attingit, per ordinem ad illa distinguitur potentia ui sua a multis aliis potenti quae rone colorat in lucidi Di mariter attin re te non plateittii ratio ior malis tuae,noli ut briu .i, conte luel ter per orditiem ad illam non distinguitur potentia uisiua ab omnibus aliis . Secundo, ut ratio per se attingibilis, seu terminatiua potentia ui siue nodo dicio, R id est 6 sor malis liab qua, seu per orditiem adri distinguitur
130쪽
nti vi sua ab omnibus aliis Idemq; ii portionaliter die de aliis. io minc rem deducas,ne potentias ae vegetatiuae in nobis est eiusdem ei,caan potent ijs, animae vegetatiuae in plantis, aut brutis, nec potentiassensiticum sensti uis in brutis. Idemque recte conse litenter inferas de actibus harum rum in homine immanentibus iatis comparatis cum actibus imita alientibus presse dictis earumdem p tetitia in in brutis, si huiusmodi actus laniantur secundum id praecisρ, quod di eniat in anima: si autem sermo sit,uel de ac lit, is earii mdem potentiariim lim manenti iriis presse dictis sumptis secundum id, quod leunt , seu supponunt in corpore, vel de actibus immaiientibus late dictis, vel denique de adimiis transeuntibus spectatis non
formaliter, ut sunt arali , vel tali potentia, sed a terialiter,
res quaeda in sunt , aliqui sunt
eiusdem . . . liqui diuersae specie in nobi , C in aliis
ganicarum , si quidem sint immanerites presse dicti, cuiusmodi sunt sensati
maliter,recipiuntur in ali in D. si immallentes late dicti, cipiuntur in corpore.
tur i. de Anima.tex. g. illis verbis. Quare huiusmodi animi principium poten tia est talis, ut c6seruet habens ipsam, secundum quod est huiusmodi. In qua definitione per animae principium, hoc est animam omnium primam, intelligit animam vegetati trana,quam expresse appellat primam te 34 quod tamen non ita inteni gedum est, quasi anima vegetativa secun dum suam substantiam praecedat sensititiam, rationalem: sed ita ut praecedat se ciliadum perationes. Ait deinde illam esse potentiam , quo nomine illam appellat etiam textu proxime citato; quia considerat illam noli praeci se, ut dat corpori esse animatil m. sed, da illi tale esse,quod fit principium operationum vitalium, quae in alii malo anima vegetatiua certiuntur. Iit hanc potentiam docet esse talem vicos cruet habens ipsam, idest animatum, quatenus huiusmodi idest quatenus an iniatur quod facit anima vegetativa per nutritionem perquam alimentum in subst1tiam animali conuertens eiusdemque substantiae partes deperditas reparans, ut infra, illud conseruat Clarius anima vegetatiua
definiri potest, qtae est principium prima
nutritionis,d augmentationis. II Huius animae tres communiter,J recte distinguuntur potentiae principales, nutritiua augmetativa, Ssenerat tua: m6tameli sumatu, non ut antina vegetatiua praecise est, sed secunditis omne in grada,
quem dicit supra mei es infimas, ut saepe
sumi solet: quattuor vero ministr1tes, quae illi ut anima vegetatiua praecise est, Oueniunt,attractiva,quae praeter alia ex pari e corporis includit etiam qualitatem siligulis partibus instam, qua alimentum in intimos partis alendae potos attrahatur, re tenti ua,concoctiua,ci expulsiva . ad quas aliae omnes ministrantes,quae praeterea distingui possunt, re Ccantur.