장음표시 사용
111쪽
Aelicet Aristes.supra eap. rare et Iusquam duas Irides simul conspicit id tamen
ita limitandum est, ut plerunque,non au tem,ut sem Der,etiam in concentricis', ve
rum sit. Et si cum tertia ut alias interim ulteriores mittam interdum visa i)fit eodeautem pmportionaliter modo fit, quo secuda oloribus ob reflexionis debilitatem propemodum evanescentibus, vix apparet
33 Lunae iris non habet illam colo rum distinctionem, tum ob radiorum Lunae debilitatem,tum quia, ut inquit Arist. supra cap. I. colores in tenebris latetit, atq; ita candicans tantum quidam uigor ap- aret. Rarius etiam multo apparet, quam biis, tum ob luminis Lunae deni litatem,tu quia fit nocti, quo re minus obseruatur; hi vero tantum in plenilunio ex Aristote-lcivel certe circa plenilunium saltem , uti lurimit ex aliis ; ob eandem lumini una debilitatem , quae quoniam: in aliis astris aditu maior est, idcirco nulla in illis fit Iris. 33 s Halon a Graecis idest area dicitur,
quae aptius a latinis corona vocatur,&il hil aliud est qui in lucidus quidam circu tus apparens circa Solem, aut I.tinant, aut aliquod aliud astrum ex fulgidioribus,cuiusviodi sunt reliqui planetae, e . stellae primae magnitudii iis. Materia itaque Halonis est ea deni fere,quae Iridis, hoc est nubes r seida, seu intei nos, ct astri in constituta
quae nec niniis densa esse debet, ne astrum Occultet, ut minis rara,vt apparentia circa astrum fieri posit Miciens eiusdem est lunien illius astri,
circamno api aret, non tamen per in GPorationem, i ciuidam loquuntur,:cu minionem uininis asstricum vapore ad eum modum, quo in nubibus fiunt ii terit una colores albi, nigri, san vinei,&c.nec Per refractionem Limitiis attri in praedictum col rem impingentisci sed per reflexionem,ut fit Iris cum hoc tamen aildrimine quod in Iride debet oculus esse inter astrunt, Ac vaporem: in Halone vero debet vapor elle inter astrum,a oculum. Non apparent in Halone colores Iridis, quia lux non ita cum opacitate nil scetur,4 ad nos reflectitur in Halone,ut in Itide. Fieri tamen P Iest, ut in Halone solis ex p1rte superiori concurerant Omnes causae Irulis, consequenter efformetur Iris,quam persecte circularem videret,qui inter aporem in Solentes et costitutus; quemadmodum cotta fieri potest, ut quando nobis apparet Irix in eodem varpore, aliis post illum constitutis Halon,vel
segmentum Halonis appareat, non repraesentatur autem in Halone imago tedia
tum splendor astri ob e xiguitatem guttularum,quae vicem speculi gerunt, ut fit etiana in Iride. 336 Virgae dicuntur Ionae quaeda perpendiculariter descendentes,quae ad latera solis nunc puniceae,nunc virides, nunc purpureae, nunc duobus simul , aut etiam
tribus distinctae coloribus pro varia nubis dispositione apparent,i virgarum simili- tuainem reserunt Paretii a Graecis Quasi iuxta Solem, dicuntur imagines soli , quae innulae ad solis ipsi ius latera interdum apparent. Sicut Paraselini ab iisdem , quaniuxta Lunam dicuutur,quae in nube ad Lunae ipsius latera in nrutiqtram consi iciuntur . Qitorum omnium materia est nulaesroscida, quae tamen in aequalis quoad densitatem, raritate latine debet ut in ea adipareant virga: aequabilis autem, eis densa instar magni citiusdam speculi, ut in ea conspiciamur Paretii, aut Paraselini. Effciens Virgamina, 1 Paretiorum ust sol, P raseli noruni Luna per radios refiexos ut proportionaliter de Iride, di Halone diximus,etsi de virgis maiora lutua videtur ei se difficultas ex his aliae quadam de virgis Patellis Paraselinisqu:titiones facile solui possint. Atque haec cie impressioni b.
3 supersunt in s restiones terreae
quae sunt terraemotus venti, Procella, vortex, Prester erraemotusqli id sit, ex mmine ipsis patet sed dii ficultas est de illius
causaesticiente. Admittenda tamen non est Anaragorae Clazomenii sententia, qui terra motum ab aethere propter infitam lenitatena sursum nitentis, terram concutientis fieri dixit, si ii per aetherem intellexerit ignem, siue quod probabilius est, aerem, quo terram ob suam latitudinem sustineri piitaret: nec Democriti , qui aba qua intra inclusa esset voluit, licet eius atentiam alii aliter reserant: nec Anaximenis Milesis,quia rosa terra,dum aliqui illius paries,vel ob siccitatem, vel ob numiditatem nimiam abraiptae infundum ca
uernarum decidunt,excitari censuit nec eorum , inter quos Thales Milesius reser tur,qui terram aquae innatare,ac proinde,
cum aqua tempestatibus ac procellis sub ipsa agitatur, concuti , atqile huiusmodi
112쪽
mnt: nee Edicuri,qui ab aere intra terram incluso ita in eius cauitates impingente ei eri existimauit: nec eorum, qui ab ignib. sii Merrantis, vel copiosam tradiis mate-riam , vel peranti peristasim coarctatis, ideoque exitum per ter cauitates quaerenti Diis: nec aliorum qiui a vetis se in te ram insinuantibus, ibi ue in angustiis tumultuantibus origine in ducere afferuerunt licet enim sis dum fur postremis in dicte motus interdum fieri possit, or dinarie tamen Teitur ut Aristote lib. . iunam. cap. 2. de Peripa. docent, ab exhalati ua calidis, siccis in magna copia,
intra terro triclusis,&s aras erumpere conantibas , nec tamen exitum inuenientibu Gquo fit , ut crebro , magnoque impetu ad terrae cauitates allis illam quatefaciant. 338 Duas terra motus Ipecies distin guit Aristoteles sui ra, alteram tremori alteram pulsui similam Prior fit, quando exlia latio intra termina inclusa latius qua in prosimdius extenditur, S terram nardo innane, modo in illam partem tremulo m tu allitat Posterior ni, quando exhalatio protundius, i uam latius diffunditur , desursu in nitens terram attollit , rursusque pondere victa remittit, atque ita sursu in deorsum mouet. arum specierum prior ficilior, sed minus periculosa osterior dissicilior sed periculosior est. Alii addunt alias duas species quarum alteram uocat inclinationem, cum terra in unam parte ut nauigium vento a latere impullum inclinat alteram arietationem, cum terra contrariis motibus quatitur sed hae spe-cies, de iliae, quae ex electibus te motus a quibusdam distinguuntur , ad spe etes ab Aristite acti Diatas facile reuocan
33 Idcirco autem ibi plurimi,&ma-arn terr icienti: r, ubi mare fluit, A regum laxa,cauernosa chod ra. recalidavit, vere , atque autumno, itemque iri pluuiis siccitatio iis, caeretrazqt illis, atque a uentis non agitato ex
Aristot. s. Pra,ci aliis;quia ubi mare fluit, quod maxin e in locis ani ustis fit exhalatio e terra exire prohibetur,ideoqtie illam concutit: bi vero reuio fuligos , a Xa,ca vernosa 4 moderat calida est, plurium exhalationum est capax, qui Oi: nugis c6 tuti pinest, praesertim si in partibuae tur rioribus humidior, ideoqtie inclusis exhalationibus minus nerui ait Vere autem,
d Autumno, alijsque pra clic is temporib.
flatus, seu exhalatione quae terra motumessiciuiit, magis abundant Varij sunt terrae motus ejectus, sed noti illud tantum monuerim variu interda ab illo edi sonisi pro varietate exhalati otiis, uocorum, ad quq alliditum interdum etiam sonum fine atatione fieri,cum exhalatio debilior ei Varia etiam eius signa asseruntur . ut aquarum in puteis turbatio , vel ebullitio . maris tumor,nullis flanti hinc entis alia, sed pleraque ualde incerta. 34 Ventus non est, ut quibusdam anti quorum ex 2. Meteor .sum m. 2 cap. t. placuit,aer notus, sed ut Aristot. alijque communiter Philoso hi censent, exhalatione ex praedominio licca circa terram a itata. Qitare illius materia est exhalatio ex pr do inini sicca,cui proinde vaporis aliquid admistum esse ni vetat forma circa terram agitatio Essiciens eiusdem duplex est, alterum quoad incohati Osiem, o hoc docet Aristo esse solem suo calore eleuantem exhalationes alterum quoad perse citonem . seu agitationem praedictam,
de hoc magna est controuersia. Dicendum tamen videtur, ventum non excitari,quia exhalatio iam eleuata aculi,5 aeris conuersione moueatur nec quia exhalatio ascendens a motu aeris supra montium iuga in pyriim, testis minus vi aciti repellatur nec quia exhalatio ascendens, occup-πnsque vaporibus, Λ exhalatiotubus Li-refactis, deicencientibus, ab illis repressa oblique feratur nec quia exhalatio calida, ct sicca, ubi ad media regione narer- uenerit, illius frigore repulsa oblique terric gatum nec denique quia ceriae senaper syderuis coniunctione oppositiones, spe ctus,ortus occasuri certis modis exhal itiones circa terram incitent: qui biis a me omnibus opioionibus inuenti patroni sunt. 3 t Vera igitur causa ventum proxime excit Ens, euasitationem pra dictameniciens,iam subtiliter, quam breuiter indicata videtur ab Amst tet .sech. 26. Probi. o. ubi docet, vetum in latus moueri quia cum dii plex habeat principium motus, alterum Hirtiam , alters deorium tendens,c neutrum alterum superet, nec fieri possit, vi maiieat, oblique seratur necesse est,
ut de syderibus uolantibus, E fulmine di
Per duplex autem praedictum inpium vetiti, seu exhalationis praec
113쪽
telligit Ar ealor Se frigiditate, seu leti tae calore, grauitate ex frigiditate procedentem, qui b. ad aequalitatem, ac velut libramentum redactis , exhalatio incipit oblique moueri. Rem autem Aristot. l. 2.
sum m. cap. I. m et , Quemadmodum ad generationem fluminui multae Eattae
hinc inde coeunt, donec efficiant tontes iuxta eiusdem Aristotel. senteutiam supra explicatam, ex quibus deinde manatu flumina: sic ad generationem uentorum multas modica exhalationes ad libramen tum quod diximus, redactas unum in lo- cum confluere, donec uenti quali tontem
mei aut . Et hcut numina in decursu
multas hine inde aquas accipiunt, quibus augentur: ita etiam vetitos in progressiumultas alias similes exhalationes sibi ad iungere quibus maloies , alutioresque fiunt; .locum vero, ubi pra dictum pii iaci . tum, ac ueluti sons ventorum constitui tur esse mediam aeris regionem ex Arii . loco proxime citato collis itur, di rationi, atque experieiuiae consulit eum est. 3 Quod simit ratur, cur exhalatio etiam ad aequilibrium, quod diximus, re- aeta in ranc potius, quam in aliam par-tem noueatur:respondetur non unam eandemque seniper, sed variam huius determinationis causam esse . Interdum enim nimium est frigus ab una parte, ut ad Septe-
trione ira: interdum nimius caloi, ut ad Austru in exhalatio autem, qua constat ventus, ut pinc temperata,vt diximus, amnimium frigus,quam nimium calorem refugiens tenai in partem Oppositam. Interdum etiam ab una parte sunt pluuiae. quas eaeli illatio sicca fugiens, aliam in partem vertitur. Interduin obstant montes, iniquos impingens exhalatio aliorsum re xpellitur: interdum nubes interdum ali. ex natatio iam epta moueri, aut etiam ua- por ascendetis, aut descelidens Quod lit,ut auteni homi lassicit ad exhalati client litic potius,' itam illuc incitanda ita Interdum denique exua latio, qua constat ventus ea nube, qua continebatur, violente regi editur,ut infra, ct ipso egrediendi modo, ipsaque nubis scillione ad mouim iii hanc O-tius partem , quam tu aliam deterinina
3 3 ota,ut dictum est,exhalatio,mouet conlequenter aerem natura sua maxime agitabilem,qui rem impellente in praecurrit , ei quodammodo vehiculumst,quo in eam parten deseratur, in quam aer ipse impellitur ad eum modum, quo nauis in flumine desertur ad motu aqu7. Posteriores tamen, de subinde succedentes exhalationes veloci iis mouentur,qua priores,qui patefactam iam viam.& diuisum aerem eandemq; in partem etiam a lateribus incitatum inueniunt. Ex quo fit ut vetus vehemetior sit in medio quam in Prin eipio,ubi oritur,aut in fine, ubi desinit. Atque ita satis explicata uidetur camentorum efficiens Finis eori: dem multiplex est Ordinatur enim vetus nunc ad nubC ,Δ pluina Ilitu illuc deserendas,nunc ad se retritatem inducendam, nunc ad res inera dum aerem, nunc econtrario ad cala faciεdum,nune ad humectandum, nunc adeΣ siccandum Ex locis enim Digidis,per quae traniit, aerem frigidum, d exhalationes, vaporesque frigidos ex calidis calidii, Sc. secum desert Praeterea aere,is aquas P cipue magis silado seruat a putri facti ne, fauet nauigationibus, Suarios alios habet effectus pro varietate loco , quabus, per quasi irat.
tis cuiuslibet partes an uent , ut certus. eortim numerus iniri non possit. Quattuor tamen principales a quattuor pra cipuis
mundi partibus, hoc ea a septentrioni, a meridie,ab Oriente, ab Occidente piates distinguuntur, inter quos alii quattuor
collateriales aris conana uniter notati constitu utitur . Primus igitur est Boreas, liue Aquilo, siue parotias, Italice Tra montana,qui spirata Septentrione Secundus illi oppositus intellige semper per diametrii Notu sue Auster, Italice Ostro . Merori Omo.Tertius Apeliotes,idest subsolanus Italice I euaute, qui flat ab ortu a cluinoiactia I . Qii artus illi oppositus ephirus, seu Fauonius, Italice Ponete,qiu spirat ab occasu aequinoctiali. Primus autem collateralium est Caecias, Italie Graeco Leuante,qui sat abortu aestiuali Secundus illi oppositus Lybs, siue Africus, Italice a bico,qui spirat ab ortu hyemali Tertius Eurus, seu Uulturnus, Ilaelice Sirocco, qui spirat ab ortu aestiuali. Qii artus illi oppositus Argestes, seu Sciron secunda alios Corus, Italice Maestro, qui in t ab occasu aestiuali. His adait Aristot. tres alios item collatera teri sed minus praecipuos quoruprimus est Trascia x, inter Boream, d Argehem. Secundus illi oppostus Phoenicias, qui ab aliis dicitur Euroauster inter Λu
strum, C. Eurum. Tertius Meses inter L ream,
114쪽
ream,& Caeciam, quibus non ab Arist. sed ab aliis adirii merantur quartus esi oppoliri , qui dicitur Lybonotus , vel Auster A ricus, Italice Lebecchio, inter Austrum, Asticum Ex quo patet Aristote unde cim tantum numerasse ventos, ilii res a petentrione, quam a meridie, eum nautaelli iam nauigationis duos, triginta disti quere soleant.
3 s Nominauit nihilominus Aristot.
Dp. cap. 2.quattuor ventos Etesias, Pro
dromo . Leuconotos, Umithias, sed a I raedictis nomine tantum differentes. Et laedie utitur annui veti qui ut plurimum
spirare incipiunt trigesima die post aesti
uam versionem , sole ingrediente e nem; luo tempore,&canis oritur, I secundum Aristot. sunt venti Boreales,quod dicitur verum esse in Ponto; in Hispania autem,S Asia dicuntur esse orientales, alibi steri dionales ex aliis Prodromi dicuntur venti, oui octo circiter diebus pracvrnuat Et efijs debilius fiantes . Leuconoti dicuntur noti quidam a tarentes serenitatem, S
spirare incipientes post hiberatam versio
nem. Omit nix dici initar, qui septuagesima circiter die pol hyenaalem versionem. iii cipiunt, truos Aristoteles uocat Etesias
det iles, 5 spirant ab Austro, suoque satucalidi3,5 humido avium procreationi c6serunt. Praeter praedictos autem, to , quorum distributio accommodata est orbi nostro,alii' itide sunt, qui prouinciales, hoc
est quarundam Prouinciarum proprii di cuntiir, cuiusmodi est in Prouincia Narbonensi Circius nulli violentia inferior qui venti ex peculiari locorum habitudine,
s luis, montib nivibus , aliisque id genus
causis, quae exhalati num materiam co piose si lini inistrare possunt, oriuntur
3 6 Causa vero, curventi quidam, ut supradicti Etesiae statis sere tempotibus incipiant, S desinat, est quia ventus incipit, cum exhalatio redacta est ad aequilibrili caloris,ct frigoris, consequenter leuitatis, grauitatis, qLod diximus;desinit vero,cum aequilibrium illud tollitur ad hoc autem confert praecipue Sol, qui suo accessu, de recessu, maiorique, aut m inori calore illud in exhalatione aequilibrium nune inducit, nunc tollit. Ex quo facile intelligas, cur Sole,vel Oriente, vel occidente insurgere, inualescere in ecclyps Solis, aut Lunae, ite niqire in pluui , etiam, aut minui, ut plurimum venti iijeant,&eo vento non nisi accidentaliter disierunt, Procella,r Vortex, &Preste , quae nihil aliud sunt,
quam exhalatio, vel peranti peristasim, vel per attritionem calefacta,ci raresacta ideoque e nube nragno imperii erum pens,quae si non oluatur, sed recta fera tur, licet non perpendiculariter, sed in latus,dicitur Procella, Ecnephias, quasi e nube: si vero in gyrum acta rotetur, dici tur Vortex, Turbo, Typhon i denique fammam concipiat, ita ut non tantum fiatum, sed etiam igne secum deserat,dicitur Preser,quasi incensio, seu incensus turbo. Ac Vortex quidem in gyrum mouetur , vel quia per tortuosos anfractus exhala
tio e nube prorumpit:vel quia in alia impingit nubem , atque ita in se reflectitur,
circumuoluitur:vel quia etiam si ei recta descedat prima tamen eius pars, quae in terram impingit ab ea repellitur, atque reflectitur, idemque facit alia,atct, alia pars sequens, ita ut tota exhalatio in gyrum agatur, ut sape iacit aqua in sit minibus, cum saxum , aliumve obsecem inuenit Prester autem e tenus inter ventos numeratur, quatenus constat inhalatione non accensa qua
ro adiunctum habet ignem, refertur inter impressi cne signitas:differt tamen a fulmine , Ons
Iuni , quod plus flatuum,quam flammae abet fulmen
ro e eontrario sed etiam , quod
accenditur prope terram, fulmen vero in nubi-
115쪽
de ovibita capite luperiori, proximus
gradus est admista perfecta , quidE
mistio, unde in ista dicentur, duplici ter sumitur . Ilai motat pro quacunque iuxta postione plurium, praesertim aliquomodo di ire gotii in .see idi, presse pro unione plurium natura diuersorum non quacuque, sed tali, ut ex illis pluribus resultet alia natura ab illis omnibus diuersa , velisolum cccidentaliter, ut accidit in mistis imperfectis;' sunt grando, nix, S alia de quibus cap superiori vel substantialiter, et accidit iniustis ,ersecti Lut sunt lapi des, metalla ,3 e. 5 mistio in hae secunda accepti'ne,Quam dari constat, recte ab Α-risso. in fine libri primi de Generatione definitur miscibilium alteratorum unio. In oua delinitione, ni roinitur loco*eneris, miscibilium alteratorum, loco diuere- ix nomine autem unionis non intelligi tur rita libet illo, sed una serina substantialis ex misi. i m Mis resultans .n mire vero lim uae Aristot ante allaram definit i .luerat, intelliguriti relen ent .l. litur,ct in nam isti naturam coiit et cunt nomine deniq;
alterat ruin pnificatur mutua elementorum inter se a hera o ad nustionem, hoc est ad hic, ut et lis unam mistinaturam coalelcam prodi fuit illa: siue pertu iusm odi alterationem corrumpantur omnino quoad suam subsi intiam, siue nonide quo infra. t nomine miscibili uia. ili .l intelli glitur elementa, quia on sat naissio fiat mia D l xl exi. istis v - , uas , sed quia Aristyi .ea mi ilit, tua fit ex elet ut aliter est pii quae fuit imi:
diate ex mistis.Conditiones antem miscibilium, quae ex Aristote lib. I.de Generat. colliguntur, sunt primo ex text. 83. ut mi seibilia sint substantia. Secundo ex tex. 87. ut sint inuicem activa,S Passiua,5 coli sequenter in materia conueniant Tertio exter. 88.ut sint diuisibilia in tenuespartes. Quarto ex tex. 88. 89. 5 so. ut non se valde excedant,sed habeant aliquam aequalita tem, seu conuenientiam secundum magnitudinem. Quinto ex tex. 86 ut unaquaeque
pars misti sit in ista, se habeat intra se omnia miscibilia. Sexto ex tex. 34. vi miscibilia ex mixto separari, idest facile seuerari possint. 3so Generatio vero misti rech ab e
dem Aristot definitur . Meteor. sum m. I. e. illis verbis: est autem si inplex,& natu
ratis generatio intellige in isti transmutatio intellige totius in totum Se .ut dicta est cap. a in definitione generationis substantialis incommuni, seu abstrahentis ageneratione substantiali elemetorum, mistorum ab his virtutibus Cidest a calore 6 frigore , quorum ante meminerat cuhabeant ratione eo subiecta materia unicuique natu iae idest quado habuerint praedictae virtutes activa, seu calor, S frigus,
eam proportionem ad alias duas qualita tes passiuas,circa quas,ut circa materiam agunt, quam postulat natura citiusque misti: Ita ut sensus iit generatio: iem misti esse se transmutationem, intelli non sorm Iiter, se l. mitanter, ' dictum est indefinit 'l erationis in communi t tius in totum factam a qualitatibus actitiis, calore scilicet, Δ Digore, cum ita do-ininantur humido , 5 sicco, ut requiriturm tinam cuiuscue in isti producetidam; Iunt autem mistio, sic generatio misti tealiter idena, sed Ormaliter, seu virtualiter differunt, ita ut eadem productio formae mi
sti spectata in ordine ad miscibilia, ex quibus resultat,dicatur mistio, spectata uero in ordine ad mistum, quod per illam generatur,dicatur generationi isti.
3s i Elenienta in isto non manent, ut Stoicis placuisse serunt, tam secundum suas latinas substantiales integras, aut re fractas se inuice penetrantes, ita ut in quali; et particula ui isti sint omnia quatuor
elen ei ta,Cupiterum separata postini: nee, vi aliis vitum est, secundum fornicis sub stati tiales integras, aut etiam refraefis,diit ita tamen in paries minimas, Vel simpliciter,uel ad seni uni ci tu Ita Polita nec danique
116쪽
ctar, ullo modo secundum formas substantialestiue t refractas , ite illi dicatur supc alia forma misti ab illis omnibus distincta, fue non sedo uanino
corrumpuntur, ni anent tantum qu id
materiam,&qualitates refractas, seu, qapro eodem accipimus, non manent aris, sed tantum potentia, seu virtute,hoc est secuncium materiam, Squalitates, restabas tamen, castigatas. Quare istum perse-ctuna, seu substantiale, non idcirco dicitur. inissum persectum, seu substantiale, distinguitura corpore simplici quia actu in sua substantia includat plures entitates realiter inter se distinctas, quam includat cornus simplex cum tam corpus misitim,
ut lapis, aliudurtale inanimatum Veiis enim hi loquimur quam corpus simplex
saliena elementare, ut terra, aut aqua, con
stet unica nateria, S unica forma substantiali quarum traQue simplex est, seu non composita ex pluribus materii pluribusue Drmis sed quia tali constat forma substantiali misti propria, quis virtute continet formas omnium elementorum , quatenus participat ut sibi naturaliter debi ta qualitates omnium elementorum, res actas tamen, de non in gradu connatura-I elementis, ratione quartim facile exul lopenerari possunt elementa, praesertim ilIud; cui iri qualitates in illo in dominaniatur, quod non conuenit ulli elemento:
est principium aliartim plurium proprietatum,quam sit quodlibet elementum:qδpropterea recte, non corpus istum, sed simplex appellatur.3 si Neqii vero necesse est, aut seri naturaliter potest, ut ad omnem missionE, loquendo etiam de illa,quae stim media
te ex elementis, concurrant oia eleineta secti dii suam substantiam Terram tamen, aquam, aerem, seu exhalationem terrea,vai rem queum, cierem,ad pleraq; mista concurrere secundum suam substantia
non est difficile. Atque aliquorum quidem
mistorum inanimatorum imperte torum causa est:ciens principalis sunt elementa per suas virtutes ad illa concurrentia aliquorum vero persectiorum sunt tum elementa,quae ad illa persuas uirtutes co- curriuit,tuin etiam sol de istra per suum calorem I aliquorum dentiliae pririer
tua Solem , de astra est mistum idem specie per uirtutem minera
Misti temne ramentum , seu complexio, nihil aliud est,qtrama gregatum ualitatum cuiusque isti raropriarum. ed hoc aggregatum, consequenter temperamentum, seu complexio cuiusque misti propria tripliciter lumi potest. Primo pro aggregato primarum qualitatum secundo pro aggregato secundarum qualitatum cuiusque isti propriarum . Tertio pro aggregato pri marium si mul, secundarum qualitatum cuiusque isti propitarum. Vnde colligas hoc temperamentum, non solum non esse puram relationem, licet primo modo sumetum definiri etiam soleat primarum qualitatum symmetria, seu proportio cuiusque micti propria quasi dicas esse ipsas primas qualitates certa inter se proportione permistas cuiusquem isti propriamquomodo inuoluit etiam relationem proportionis primarum ualitatum inter se. verit m necesse una mimplicens qualitatem, sed multiplicem, seu aggregatum, vidia imus multarum.
Iam multiplex est specie, ct numero mistitem ramentum,seu complexio, quot specie, numero sunt mista In uniuersum tamen pii in modo supradicto sumptum duplex distin ii solet, uni fornari&clifforme, uniforme dicitur, in quo omnes qualita te pariter intensae reperiuntur ditaniae in quo una, vel duae prim qualitates alias in intensione superant mistumque denominant. Et hoc rursus in simplex, ct compositum diuiditur.Simplex dicitur,quando v-na tantum: compotitum , quando dua primae qualitates alias superant, mistumq; denominant. extenduntur tamen hae diuisiones ad temperamentum etiam sumptum
aliis duobus modis supradictis, iraecipue secundum qitalitates motrices. Solet autem temperamentia mini forme, seu omnino aequale , omniumque temperat illi insidici temperamentum ad pondus,quasi aequo pondure libratum temperamentum, ero difforme, seu inaequale,temperamen
tum ad iustitiam intellige distributi-uam quod a natura cuique isto, diuersas uidem pro eius naturae diuersitate , sed iusta tamen , eique conuenienti portione distribuatur Et hoc quidem secunda in natura dari constat de primo autem est
dissicultas. Aeprimum non e stat, an innatura detur in toto aliquo misto homogeneo temperamentum ad pondus in qualitatibus alte iatricibus, non est tamen ru-
117쪽
possit,ile dari. In toto autem aliquo misto hetet mire , cuiusmodi est animatum, temperamentum ad pondus, siue illi mistocoliueniens, fiue dissentanen ii qualitatibus altera tricibus fari natural iteritati potest, licet in aliqua illius parte invii a stat uomnino naturali , perfecto constiti ta,ut in interior aranus, praesertim extremorum digitorum cute, clari probabilesitri sicut etiam probabile videtur in aliquo etiam vivente reperiri naturaliter aut certe ab extrinseco agente in illo produci posse temperationea ad pondus in qualitatibus alteratricibus hoc nodo acceptam, ut etiam si una pars fit calidior,altera frigidior, cael in toto a men vivente tantum sit caloris , quantum frigoris , Sc. nec te in constat, an in natura detur de .icto in ullo misto temperamentum ad pondus in qualitatibus motricibus : nulla tamen apparet repugnantia , quin in aliquo isto hom geneo dari possit Denique nec con stat, an in natura detur in illo misto temperamentum ad pondus in qualitatibus motricibus , alteratricibus simul ii ulla tamen apparet repugilantia, qui in aliquo isto homogeneo dari possit Et sicut in genere illud est omnium praestantissimum temperamentum, quo temperatur nisteria inseruiens sormae om nium praestantissima , unde consequitur humani eorporis temperamentum esse
omnium exquisitissimum, &optimum: ita in unaquaque specie illud,quo ita tempe peratur iliateria, ut illius speciei formae
maxime conuenit. 3 uin autem temperatura pri-marum qualitatum, quae in materiam inducitur active ad productionem mixti concurrit, ecundum Omnes ciuidem qualitates in se inclusas, sed praecipue secun-dum calorem concutrit . Ac licet frigus, qualet nus ad productionem misit con currit te inperando calorem, non concur rati ei se , sed per accidetis ad ira istum tamet iam proci actum incitu aiadu in , solidandum , ut ei conuenit , concurrit
per se: immo ad ipsam etiam misti er ductionem per se concurrit , tum actio ne praevia , quatenus uteriana ita condensa , ut ad misti generationem opus
est , tum etiam et ionei Inediata, qtiarenti. illi iis aliariimque trium primarum
qualitatum tanquam adaquati instru menti ui existit ipsa generatio substan tiali misti . Quam ob rem quod dieitur frigus esse naturae inimicum , non est intelligendum de quolibet frigore sed de valde intenso me de qualibet
Iratura , sed talitum de plerisque Qu od etiam dicitur . frigus non ingre di opus natura , seu quod idem est , non concurrere per se ad Opus naturae , non est intelligendum de quolibet operenat rae,sed de opere, seu operatione vitali,nec de hae tamen, n inersaliter, sed tantum,ut plurimum.
3 6 Generationi misti reca docet
Aristote qaarto Meteor Sum m. I. ca' secundo , Ianquam contrarium maxime
commune opponi putrefactionem, seu putredinem , quam ibidem in hune, dum definit Putrefaistio est corruptio
eius,quae in unoquoque humido proprie, secundum naturam caliditatis abaliena caliditate ; haec autem est, quae am-bientis in qua definitione , ouae opti maest explicatur,non solii mellentia putrela toni l, quae consistit in corruptione caloris proprij, naturalis,qui est in unoquoque numido, facta medis partibus humidis,quae extrahiitur, ut mox dicetur. sed
etiam causa efficiens, quae est calor alienus existens in ambiente, siue ambiens sit aer, siue aliud quodcunque corpus, raue calor in corpore ambiente existens, sit illi naturalis, siue aduentit ius Qu. cum calidior est quam calor humidi quod ambi-tur, in humi una illud agit calefaciendo, rarefaciendo, reddelido leuiores,& eleuando partes timidiores, facilius ab aliis separabiles, consequenter eleuat, separat etiam calorem proprium,& natura. lem in illis partibus infidentem,&relisuquit solii in artes crassiores,' sicciores. Quare praedicta caloris proprij,&nati irais lis corruptio, reuera quaedam est ipsius in partibus humidioribus ins dent is separatio ab eo, cuius dicebatur esse proprius.&naturalis respectu cuius proinde recte dicitur corruptio, licet secundum se in partibus illis humidioribus separatis remanere diu possit. 337 Ex his multa ad putrefactionem pertinentia problemata facile soluas , ut cur humida putrescant ficea ut ignis,&χinis,non putrescant:cur Medici cum aposteina, aut aliquid aliud deducere ad putredinem volunt cataplasmata, medie amen ta, adhibeant hula: ectantia 4 calefacie tiaci Curco reta,&dura minus putre scanta
118쪽
seant, qu2m liquido cur elati es, alia
perfrigida non piitrefiant: Cur hiberno tepore. praesertim sereno coelo, ct flantem rea minus, qui aestiuo res putrescant Cur quae putrescunt initio lium idiora, in fine fiectora fiant:Cur qui feruent, aut valde calida sunt, non putrescant cur quae fluunt,ut fumina, minus putredini noxia fint, Quam quae manent ut aquae sta mantes, palustres Cur maiora,&densiora dissicilius , minora δε minora se cilius putrescant : Cur in uniuersum humida, ct calida ta tum putredinem con
3s Sed duplex distingitenda est pu-trefactio.Vna presse dicta,&persecta su-
Ira ab Aristote definita, quae extractionen in id calidi naturalis substantialiter Ddem rem mutat: altera late dicta,mirn- persecta, quae dupliciter adhuc sumito test; vel pro putrefactione pressu dicta,n dum tamen absoluta, sed tendEte ad suam persectionem, seu vi magis proprie loquamur, pro alteratione praeuia putrefactioiii prelis dictae vel pro alteratione, non qui
dem praeuia putrefactioni press dictae seu
non habente ex se consequentem putrefactionem presse dictam, remouente tamen aliquo modo rem a suo statu naturali.
Ac putrefactio, quidem presse dicta, vel etiam latῆ dicta sumpta primo modo conuenit tantum mistis: non autem elementis puris,aut impuris putrefactio autem late dicta sumpta secundo modo conuenit --tiam elementis, sed impuris, uno tame e cepto igne. Ps. Explicata generatione de corru-ptionem isti in communi rect Aristol. 4.
Meteor. m. . c. . incipit explicare passi γnes quasdam, quae misto in suo esse iam c6stituto conueniunt: ac primum illas, tuae a duabus qualitatibus activis, concoctione scilicet, ciuiae alore dc incoctionem,quae iligore proueniunt. Concoctio recaE in idem destiuur,perae ctio a naturali, pr
prio calido ex oppositis passi uis, haec autesunt propria unicuique materia: Dicitur periectio' ut significetur ea, quae conco 'uuntur omnia aliquo modo perfici,vel in se, et saltem in ordine ad aliquid aliud: S hoc adhuc dupliciter, vel accidentaliter,s. et substantialiter; sicut duplex est concoctio altera qua res mutatur tantum acci
dentaliter; altera qua substati aliter. De de inde a proprio,5 iraturali calido ut intclligamus ad concoctionem efficiendam,cuperaecidens cone arrere possint multa, per se concurrere non solum calore, in iidem propriti,&naturalem, vel rei quae concoq-tur,ut accidit in fructib. qui a propria forma de calore illa consequente paulatim
ducutura maturitatem; vel eius, ad quod
res,quae c6coquitur, pertinet, ut aliquid ipsius, qui de iitrinsecu, ut accidit in vivet lib.& animalib. inqui alimentum intra
ipsa susceptum. in ipsorum substantia
per nutritionem vertendum cocoquitura calore ipsorum proprio,6 naturali: I si v troque O si mill cii in calore proprio, naturali coeurrere etiam potest ea IO extrinsecus intrinsecum adiuuans si quis tamen illa uerba proprio, naturali calido quod non incommode potest,ita intelliga: ut non euicientem, sed Lrmalem conco ettonis causam importent , di sensus sit, eoncoctionem esse persectionem, quae ut a forma constituitur a proprio, de naturali calido,ut a materia vero ab oppositispa suis,de quibus mox; conse litenter per ca lorem proprium &naturalem , intelligat oportet semper proprium, nati iralem
rei,cluae concoquitur: licet inconcoctioni b.
substantialibus haec forma accidentalis calloris sumenda st radicaliter pro plaser-'ma substantiali, unde huiusmodi calor naturaliter prouenit.Dicitur denique ex in postis passivis quae Aristot ipse declarat esse propriam unicuiqiae intel Iige , cui conueniat concoctio materiam , hoc est rigidum, humidum, .siccuni , ad quae, ut ad materiam se habet concoquens
36 sic intellecta concoctionis desiniatio, conuenit omni concoctioni non artificiali, sed naturali siue accidentali, siue substantiali, quam c&octionis diui fionem ea-plicat Arist cum docet aliqui concoctioninus finem esse naturam, quam dicimus formam, S substantiam;aliis autem finem esse,ut humidum tale, ac tantum fiat , hoc est accidentaliter tantum mutetur scoIndum qualitatem, de quantitatim,cum a
tem ibidem addit,quae concoquuntur crat' si ora, ea lidiora reddi, per crassius Diion intelligitur maius, aut olidius , seu durius, sed spissius , ac velut pinguius ex eo I rOuςniens, quod humidum cum sicco me ius temperatum, permistum, ideo a partes magis homogeneas hEt per c calidius
Vero, non quod virtualiter est calidius, seu quod actualiter, S qii idem calore proprio, idq; per se loquedo. Conuenit aut concini O
119쪽
um explicata,tum mistis, quidem maxime proprie viventibus,in quibus euidelius calor concoquens reperitur;tum ele-- mentis, sed impuris, seu permistis,non autem pitris.
36 Ex his intelligitur etiam ni sit
in concoctio eoncoctioni opposita, quae ab Aristot. loco citato rem definitur eneri
persectio propter indigentiam propriae caliditatis, quam impersectionem explieat statim esse oppositorum passivorum, quae sunt unicuique intellige cui conueniat 'concoctio, iratura materia, hoc est calid si, hundidum,&siccum i Indigentiam atriem
propriae caliditatis explicat est frigiditatem, quam ob iis perseetionem apstellat homine priuatiuo, licet sit quid pontivum
ut alio loco diximus. 36 Concoctionis tres ab Aristot species . Meteor c 3 supra citat , recte cog-stituuntur, Maturatio, Elixatio, Assatio Incoctionis item.tres, Cruditas, Inquinatio, Tostio quartim omnium nomina non e dem modo idemnonini uocξ, sed analogice iis quibus tri iniuntur,conuenire dicun. tur: .im concoctionis inconcoistionis
species omnes cap .rect definiuntur. Maturatio, quae est prima concoctionis spe cies, definitur concoctio alimenti in his quae circa si ictum: per fructum autem n 6 intelligit Aristot .id, quod Latini columuniter fructum appellant, nempe quod a plantis ad esum accommodatum nrodiicitur,&semen intra se continees: sed intelligit semen in illo contentum per id vero,
quod est circa fructum , quod ipsem ρ εα περ vocat, intelligit id, quod ad esum aptum est; e intra se semen complectitur. Recte deinde monet,prim , tunc fructus esii persecte maturos, cum semina in ipsis incius possunt efficere tale altera quale sunt ipsi studius: mirati latione, idest analogia quadam etiam alia dici matura nempe tuberctila,pituitam, huiusmodi. Est autem, inquit,tuberculorum ' pitui. tae, de talium maturatio a naturali calido
inexistentis humidi concoιtio . Denique ex spirituosis , seu flatu aereis que , is aqueis terrea ex te-nuibus semper crassiora intellige modo supra explicat seri per maturatione ma
si Cruditas, quae prima est incoctio
nis species maturationi opposta, definitur inconcoctio alimenti in eo, quod circa stuctum, quam Arrstote recte ait innuenire spirit fis,aut aqueis,aut ex utrisque confiatis, es oriri ex ea loris naturalis dela
caui , incommensuratione ad humidum maturandum . Aduertit tamen nullum humidum possit sine sicco maturari , quae causa est, ut aqua non incrassetur. Sed extremum monet etiam cruditateria, sicut S main rationem dici multis modis, hoe est analogice, O consequenter etiam uri nas, egestiones, destillationes cruda dici, cum non sunt victae a calore, neque consi stunt. Immo addit longe procedentib hoc est magis adhuc late, cruda dici fictile, laeS alia quae cum a calore immutari ,
consistentia reddi possint , id passa non
36 Elixatio, quae secunda est concomctionis species definitur concoctio a nat rati caliditate humida inexis cutis interimnati in humido idest cococtio humoris interminati in humido existetis prouenies a calore hii mido: Quam recte Arist. docet conuenire spirituosis, aut aquosis, etiam notat elixa esse sicciora , tiam assa, humida tantum elixari, quidem humida non quacunque humiditate, sed tali,quae vinci, idest extrahi, a calido humi do posit.ouo fit, ut nec lapides, ire ligna qua miris aliquid h. Ibeant humiditatis, elixentur Analogice tamen non solum auri &lignum, a alia eiusmodi elixa radici . tur, aurum quidem, quatenus ab eo Moria, lignum autem quatenus ab eo humiditas calore separatur', sed etiam humida quaedam,ut lac domiistum, quatenus eoru sapora calore extrinseco mutatur in alia formam, idest in alium saporem . .
36 ' Inquinatio, seu imperiacta elixatio, Graece quae est ecunda incoco Λionis species opposita elixationi definitur, in concoctio et iis interminati, hoc est humidi,quod est in corpore propter defe- m caliditatis,quae in humido,qa circuQuem delachim recte Aristotel .ait ege misi siditate', a qua per alium motum
xi scilicti noti est calefacti O,sed frigentio, seu remissio caloris docet repelli calorem,qui deberet concoquere, sed non potest vel propter excessum frigoris in eo humido, in quo ipse est , velis Opter exces-suin, qui est in eo , quod concoquendum est; intellige, siue hic excessus si frigoris, fiue humidatatis, quae calore extrahi non possit.recte etiam docet inquinata, seu imi erfici elixa duriora esle, quanae li
120쪽
Io I36s Assatio, qua tertia est concoctio.
nis species definitur concoctio a calidit te sicca. aliena. In qua definitione Arist. vel desiliuit tanquam notiorem affatio-nem tantiam artiseialem, quae fine dubio fit a caliditate vel definoiit' iridem assa tionem naturalem sed per caliditaten alienam, significauit caliditate incessicien tem affationis, quam idcirco alienam dixit; quia est aliena, iota propria eius, quod agatur, licet sit propria,&non ali nae , quod assata Tatione naturali: verbii gratia,animali .recte etiam Aristo ibidem docet assationem, elix attollem esse ope rationes artis, ictaanen similes alias, sed
innominatas fieri natura,& in exem-plum elixationis naturalis affert concoctionem alimenti in corpore animalis:
nec miniis recte in exemplum affationis naturalis asserunt alii concoctionem ali menti fictam in i)s qui calore sicco abundant, ut sunt valde biliosi cali concoctionem , quae fit ab aetate iuueni li senescente ; alii concoctionem
qua nutriuntur,& restaurantur Offa,laenai, aliaeque partes tactores.
36 oostio, seu imperse agatio ret
'in τε πιι , quae est tertia inconcoctionis
species opposita assationi, non aliter ibidem, detinitur, quam per causas dicitur esum accidere, aut propter paucitatem exterioris imis, aut proi ter multitudinem
aqua idest humidae, aquosae si ibstantii quae in ea est,quod affatur. Itaqire intelli-fenda est est inconcoctio ex causis al
Non solii autem concoctiones, conse-Juenter etiam inconcoctiones substantiae ab accideti talibu . sed etiam tam substantiales inter se, luaudo sunt ad diuersas specie substaiatias, qu1m acci ientales interis,si stipant irriser alitur,ut iurat a ta
li essiciense, 6 ad talem terminum acciclauralem, qui est causa accidentalis diuers rum specie accidentium, ut saporum,od rum,Sc. differunt essentialiter:licet accidentales sumptae secundum se, ut solam dicunt talem complexi cnem leti uiaraim qualitatum, disserant Lai.tum lecudum magis, id minus. . . . 36 His quae ad concoctionem, o m- concoctronem pertinent explicatis,transit Aristot eodetris Meteor ad explicandas alias mitti iam in suo se coiistituto aesesiones aqualitatibus cassi uis, humi altate icilii et,ci. iacitate prouc vcntes,quas quoniam hie persecui longum esset, uidere
qui volet apud Aristot. ipsum.&interpraetes poterit. Illud hie omittendum non vi detur mista perfecta in animata omniam ab Aristot. . Meteor. cap vltimore Llocari adso milia , metallica,ouae licet lucti ossilibus aliquando comprehenda litur quatenus ipsa etiam e terra fodiendo eruuntur, ibi tamen a semilibus distingitvntur ab aliis vero ad quattuor genera,h est terram,succum,concretum lapidem,N metalla. Terra appellatur non simplex terrae elementum, sed mistum fossile , quod Aristot per puluerem coloratum significauit,&cuius proprium est ut aqua madefactum molliatiu , manu perinde ac lutusubigatur. Disserunt autem hae terra inter se coloribus, oribus, saporibus, alijsque disse reiiiij s. celebres interea sunt Lemnia,&Samni Succus concretus vocatur fossile, Quod madefactum non molliatur, sed liquescat, aut si in olliat iu ,valde tamea terra differat, vel piligit edine, e mate tia, qua constat;& vel est macer,ut Sat,ni trilm, alunien , chrysocolla atramentum sutorium; vel pingue,ut sulphur, bitumen auripigmentum, iandarac na, similia, quibus communiter conuenit, ut sint sicca 3 subdura Lapides dicuntur,qui sunt illiquabiles, qui enim ob materiam metallicam. quam continent, liquabiles sunt, ad metalla potius, 'ii.im ad lapides pertinet. Sunt autem lapicum quattuor genera,quidam proprium liomen habent, sed tamen coni muti lapidis nomine appellanti ir, ut magnes, Trites, haematites alij pretiosio. res dicuntur gemmae, alio ni armora, al: j saxa communia. Metalis leni clue, et ii inte dum late sui in m cxtendantur etiam ad
fossilia sup ab Aristotel tamen
loco citato iapiri alitii ea tantum miru
isilia , quae , vel fusilia , vel ductilia
3c Metalli recies quot sint, non satis constat Alii sex numerant,aurum,arCetum,as, se iri m,plunabunt album, plumbum nigrum rei)ciunt autem ab enumeratione primo argentum viuum,seu hydrargirum, quod inter si iccos concretos leponunt Secundo stamnum tanquam mistum quoddam ex arsento, plumbo nigro. Tertio electriam, quod certum est esse mistum ex auro, argento . Quam plumbsicine cun , Quod sub ni Pri , Sal hoc inpru