장음표시 사용
81쪽
mobile, ad ubi, si tamen Omobile,sumatur non Drmaliter,sed radicaliter, quidem ut
complecti tur tum coelum,ium quatuor, urugata elementa.
13 Est coelum ex Aristotelis sententia abstrahendo a veritate substantia simplex seu non composita,ex materia. Drma substantiali , 5 Quod hinc necessario consequitur, ingenerauite, incorruptibile substan
tialiter,nam corruptibilitatem aliquam accidentalem in coelo ne Aristoteles quide negauit, aut negare potuit:licet negauerit eam quae est accidentium habemtium c lararium. Non ideo tamen non cohaerenter loquuntur illi etiam qui cαlii malunt ex materia,S forma substantiali compositu na,incorruptibile tamen naturaliter est et siue hoc seculi dum
verum, siue falsum sit 3 vel quia illa sit materia diuersae speciei a materia horum ins riorum, illius unius sermae substantiali , uam habet capax : vel quia licet sit eiusdepeciei,cum materia hortum in seriorum, tales tamen habet dispositiones debrias formS, quam habet qui nullo agente naturali co rumpi possit, iue hoc ex ipsa dispositioitum illarum natura proueniat, quia contrario careant, S habeant semper causam, qua illibata conseritentur, siue ex vi sermae quae validior sit in suis dispositionibus conservandis, quam quodlibet agens naturale in i lae corrumpendis.13 Multa sunt ecclestia corpora , quae si ecie inter sedisserunt:nulla tamen est suseficiens ratio id asserendi dei innibus praesertim astris,quae etiam ante inuentum tubospicilium longe plura quam mille viginti duci ab Astronomis olim numerata,esse deprehEsuis erat, post inventuis autem tubospici si si tot insuper detecta sunt, ut mi merus nobis iniri non possit,nec inter astra hic numero solares maculas, Ru eiusdem tu spicili pii dio Christophorus Scheinerus Soe Iesu mathematicius a se repertas, Appellis post tabulam latentis nomities, in lucem primus edi dit. Decias enim, plerisque alios,'ita eleiusdem Sche ineri, vel Galilaei,qui nuntio Sydereo mortalium malos, animosque ad n vaccili spectacula Primus erexit , vel ante hos Tychonis,vel aliorun no ita pridemn
bis patefecit industria iisdem de causis,quas surra indicaui , constitutum milia est nihil
hic dicere. 233 Illud duo nullam esse rationem asserendi calum,aut astra esle animata, differentia autem positionum proprie ite, an tantuper quadam analogiam,icu accommodationem coelo conueniant, satis intelligi non mi est,nisi intelligatur quid sint.
Duplex enim cum sit positio, altera quae nia hil aliud est,quam orco locati ad locum, a tera quae nillil aliud est,quaanoMo parti uineiusdem corporis inter se de hae posterio. ehi sermo est suinpta tamen non pro ipso ordine partium , sed pro partibus ipsis inter se
ordinatis, S sic recte numerantur, sex pos tion indisserentiae sursum,deorsum,dextra, sinistrum,ante, retro. Quae differentiae ex Aristot .lib.de incessu animal .cap. 4 S de coelo tex. . desumuntur ex tribita vitae gradib. quoruni primus est vegetativus, quo sumutur sursui &deorsum sursum dicitur unde viaiens sumit alimentu in inrae pars in animalibus iam in lucem editis est capiti, in plan iis sunt radices, ac proinde sursum ii plantis secundum hane doctrinam est ubi sunt radices deorsum autem in parte opposita Secturdus est senstituu a quo sumuntur ante,5 retro: Ante dicitur ubi sensus plines sunt, de magis vigent, quae pars est ubi est acies: re tro vero in parte opposita . Tertius estyr frui us,ainito sumuntur dextrum sini-urum dextrum dicitur, vitae incipit m
tus progressivus silaistrum in parte opposi
la Si sumptae hae positionum differentiae conueniunt proprie animalibus, ct plai tis,diuerso tamen modo animalibus nimmotum progressitium habentibus conuenti it omnes; motum vero profresiarum non habetibus non omnes, sed tantum sursum, S deorsum, antem retrinitori autem dextrum,S sinistrum plantis denique sursum, S deorsum tantum in Coelo aut millae proprie,sed tantum perquandam analogiam, , accom in dationem,quamquam sursum,&deorsum si sumaritur ut solium importu relationum dr- stantiae a centro, extremis milia di,etiam in coelo proprie reperiantur.Non eo In tamen omnes modo praedictas polition uin didit rentias coelo accolumodant . Aristoteles enim dextrum coeli collocat in oriete, sinistrum in occidete Δ qiria ante eiusdem coeli ponit in parte,ad quam immediate tendit motus ab Oriente, consequenterponit furtum in polo ant lucesco,deorsim tu polo Melico:Astronomi uero citra aequatorem dexteram celi partem appellam occidentalem,sinistrauiorie talem contra Gographi item citra aquato
rem dexteram ct - 1cant orienta
leni, sinistram occis lirersa tamen, qtiam Aristoteles ratu ire. Pcae deniq, Da tem cali septentrionalem dextram Avur lam
82쪽
.lem vero sinistram; dicere consueuerunt, de
sua cuique est appellationi diuersa , sed bona ratio. t
23s Moueantur ne coelestia corpora ab intelligenti1s,anc se,incertum est,ex auctoritate tamen, de aliqua etiam non contemne da ratione probabilius est moueri ab intelligentios, non tamen 1Iecessario necessitate orta ex ipsarum intelligentrarum natura , ut Aristoteles dixistimauit. Sed siue ab intelligeti; siue ex se moueantur prinei pium passi-uum huiusmodi motus, vel etiam activum si ex se moueatur dicendum est respectu huiusmodi motus vere, S proprie, natura ,
motus ille naturalis. Sicut autem negandum
non est quiniossit corpus aliquod coeleste solidum motu suo velocissimo corpus aliud olementareibi immediatlim modo non sit
summe calidum perlattritionem rarefacere, atque calefacere: ἱta nulla iratione admittendum est motum caelestem per huiusmodi attritionem calorem ad haec usque in seriora propagare. Muto vero minus admittendum est solem in Eudoxi,S Galippi,aut etiam in Ptolemaei hypothei posse immediate per attritionem in corpore ullo elementari calore gignoe Σ36. Lucem coelestia corpora, quae nobisai Darcnt participat omnia, nec dubitari potest,quin Solyropria luceat luce, Luna vero aliena, hoc est a sole communicata, imitendo de primaria Luitae uice:quod idem certuest de Veirere, satis compertum videtur et de Ioue de aliis, vel planetis,quorum numerum quatuor nuper Ioui ales comites, ut desolaribus interim ma lis sileam, perspicue . nobis auxerunt, vel sat stellis coni cere idepolluimis iamrinare non possumus. Sed plura de luce intra; ubi de obiecto uisus. Hic tantum addiderim aliqua in astris praesertim erravi ibus lucis diuersito obseruari, nam saturi ius pallidus , limiter nauus, . Mo rubeus, c. apparer, non il ecificam tamen,sed accidentalem ea in esse diuersitate, ut loco citat oliuelligetur , ubi ssimul explicabitur , an ullus in λα testibus inierit us erus , Permanens calo sit. admitten
men in haec inferiora propagant, ut per lu- mera etiam calorem si iliant, non solum per radium reflexum sed etiam perditectum, quamuis,caretis paribus, maiorem signat calorem Wrradium rellax uiri, gliam per directulit, eo maiore1 i , Hlomai ad lite tum accedit, liri min reliangulum facit, maximum vero, ubi radius dilectus in seipsum reflectitur . An Mite calor per radium, reflexum producti sic. tantum sole,an etiam ab aliquo alio, telligetur ex dicendis infra de reflexione Illud interim hic monuerim,rationem cur maior apud nos calor sentiatur Sole inae ne ingressis, &exorta canicula, interdum etiam Sole in Virgine existente, cum nos ob
liquius spes tat, i am cum iamricroo, Senos directius aspicit,non esse. ut nonnulli fingunt Astrologi peculiarem aliquem in fluxum illoriam syderii in seli coniunctionis illorum syderum cum sole, ad quam est, ubi non calor,ut apud nos, sed frigus in his inserioribus, si utrumque n6 per se, sed per accidens,intendatur: sed partim,quia utintist. a Meteor. sum. 2. c. loquitur ampliori tempore calefacit Sol adhuc prope existens partim,quia Sol ad nos accedens inuenit contrariam dispositionem stigoris, Maguam, in
montibus praecipue,niuium copiam: recedes autem quia huiusmodi contrariam dispositionem iam superauit,d niues etiam in m&tibus maxima saltem ex parte liquefacit,calorem inducend vehementitis calefacit , quia calore in ea loci addit. . ia Per calorem productum per lumen, ut diximus,c6eurrunt astra, Sol praecipue ad plerasque generationes 3 corruptiones horum interit, rum, proba hi et amen est,praeter uine, calt, rena, alias etiam aliquas ab astris qualitates in specioinnominatas, sed genere influentia appellatas,non medio lumine, sed immediate, ad modum tavi aen luminis, in haec inferiola propagari, quaera n
nisi in subiecto apto peculiarem suam estica citatem exerant . Sed . quamuis coelum
in haec inferiora praedictis modis agat,&χ6. sequenter recte Aristoteles primo Meteor riim sum. I .es docuerit ex necessitate munditan hunc inferiorem superioribus lationi b. conti riuunt quodaminodo, idest contiguum, esse negandum tarnen est, quod aliqui dix runt tantam est: horum inseriorum accito
dependentiam , ut subtram coeli actione in ipsa,omnia illico a suis actionibus cessatura sint, Mi fatedum sit inlesti oinni sublato in
fluxu continua quoque, Si uiuersali, Κcne rationis, corruotionisque vicistitudinem, de Ordinent', ac breui temporis spatio viventia
'mnia in his inferioribum sublatumiri. Reliqua de coelo, quae in sphaera explicari solent, ex sphaera cibi tu . s
83쪽
LGEentum inultipliciterium it si is silando late
ue extrinseco: aliqua-do presse pro solis' principiis intrinsecis,
ad solas caiisa iiii, ii seca interdum ictuque ad solam materiaim Primam: sed communiter pro qui tuo vulgatis elementis igne, aere aqua, 'crrarat ille ita etiam ab Aristotele multiplici: er definitum est. Una enim destritio tui trit .ir 7. clyphy. in fine in hune modi ita es tum aut CRIest 'quod e .sicii o ut ii tota Im; cluae ili. finii iocosmenit tantum elemento : - . to pro princ q)io intrinsecore modum materia componente. Altera definitio habetura delas Iotexo his verbis: sit itaque elementi in illud corporum, in quod alia corpora diu duratii r. it inest potuita,aut actis noc. n. , foti hic altu i uum est di plana aule in dii eria specie,quae de
6 litat ior vulgatis, emctis. Tem dc siilitio habetur . metaph si. ce ibi, eicia entem dici: ur ex primo in existente indiuisili ian speciem, ius definitio se
rupa, siue inlitrat intum inexistente indiuisi. lli liam recte incomponitura liquid, definitioiouueniet etii vulgatis clementis, de quibus iuc agendum
est. 1 o Formae essentiales,' constiti itiuae elementorum non sunt ipsorum mi alii ait et activae, aut motivae, sed formae subitant distincti ab omnibus ipsorum qualitat
bili si sisnt 1 temhax elemi Cll Tr, a lii terra. Quoi diacia. l. I. t .LInii nulliis supra totum aerem igni hi oneretUr. Sedit Umittendium non est dari supra totai .lerem, ignem similem gni nostro , quotan innia accidentia: ita admittendit videtur
dari ibi linem simili inimi nostro quo ad es
sentiam . An autem huiusmodi ignis a parte superiori terminetur ne auo orbis Llinarit, nec ne decidi nonrotest quin artanearnu sui ternate soliditate,' ait, las capite sus eriori attiti.
24 Inter elementa re re terram hullum est omnitio purum, leu nihil omnino a naturali suarum qualitatu in statu immut tum: immo in aere. aqua probat ile est nullam dari parte ito irin no puram, saltem ad longum te mi us; in igne autem sit Pra aerem, terram imulta dari parin omnino puras. Qua de magni iudi e Sigura clementum dici possent, paritima ijsdem quas dixi quaestioniblis perident, partim ad anathematico pertinent Illud Duillitiadu in non est. nec Ariuoteli, nec velit ali congruut ijdquidam dixerVnt, nulPi iis ut luc cliti minserius a superi cri excedi quo ac ira nituZipem in decupla ni rti Hi e:ne illi d. 'en Eta cassana vult ire certam, A determinat an iam ille scieri accidens multis nw l . . 2g2 in usuis autem non retri: ne si omotu, S lunii neci ligcnerari notias partes ignis, repugnat tamen parte sal: Orum trium elenaentorum qilae dc nouo ger erantur, en ullo agis integri me lamentum generaria celo tantum ne minum, a- tem, vel etiam lumcn Quare cal ira ouatuor et cimentorii non potest .lom
do fecuniam, sed est Deus qui ea simul cum cclo in mundi primordio condidit. Partes autem elementorum,quae de nouo generantur, partim a cito, partim ab ipsis elerrentis, aut uirtutes activas elementorii participantibus generantur. 1 3 Vt quatuor sui tele metara , t aqua tu ri: Deorum qualitates, quae primae dicut ut calor, irim , nun .iclitas, siccitas, itaque, non solun .calor, humiditas, sed etiam sti- subici siccitas, sunt quid positiuum nec solucalor, frigoes, sed etiam humiditas. sicci
u illis constitui elementa inelie non substraatiali, sed transmutabili acci iacm:iliter
84쪽
seu alterabili .Recte et idξ Arist. 1. de Gener.
t. 8.ealae quatuorq italitate in concreto persecundarios, a qui uocosearii effectus, etsi
aliis verbis,definit ut calida sit,qxcogregat homogenea:frigidu, congregat similiter, homogenea, heterogene , intelligendo in per homogenea, ct heterogenea n 6 lolii ea quae sunt eiusde &ea, sunt diuer' naturae specificae,sed et ea, sunt eiusdem, cea,quq sunt diuersae grauitatis, vel leuitatis, conc
calonis, vel inc6coctionis, liquabilitaris, uel iniquabilitatis,&c humidi 'a est difficile
terminabile termino proprio facile aut terminabile termino alieno siecit is est facile terminabile ter initio proprio, di incile autem terminabile termino alieno.i Sic aia hae qualitates elementis conuenitit, ut ignis sit calidus, ct siccus, aer calidus humi aus,aqua frigida,S humida, terra si igida, sicca: atq; ignis' de natura sua postulet utrin, prima sua litate intensa in summo, aer utraq; remissa, a qu. frigiditate qd remissa, humiditate aut intentam in suino, terra deniq; utraq; intensa in summo. Si ius in ex dual, qualitatib.primis unicuiq; elemento contrunienti b. una tin assignare, velit unientiq; ex hac suppositione naaxime propria, recte cu Arist. a. de Gen. t. V dicet terra esse
sicci magis, i frigidi, aqua frigidi asis, qua humidi, aere humidi magis, Vcalidi, ignε calidi magis, et sicci .inalitates remissae iii elamentis, S alijs quibulcuq; mo heant contrariti,non sunt remissae nisi ex admixtione c6trarii: nec qualitates sim bola in ijsde elemetis sunt diuersε, sed eiusde speciei .diar autem qualitates simbola illae, inqui b. duo elementa inter se conueniunt, si iij sti 1 id ita ac, id frigiditas terrae, S c sicut disi in bolae Grillae, tu qui b. duo elemet an conueniunt, ut sunt humiditas aq,S siccitas ignis,&c cub. qualitatib et clemeta insa appellantur symbola dedisskmbola, s mi ola, is in bolas,dis symbola,quae diis in bolas qualitates habeti s Potiniit' a libet et munium feci lumalist sui parte iit' a libet immediate rasinutari: recteti docet Aris. . de Gen. t. 23. 5 26. velociore,&faciliore esse transmutation e
temet symboli in Hisbolii, qdissymboli in
dissium bolu,nec minus recte ex a7.addit ex duobus elementis diu in bolis immediate inter se agent ibus posse genetrari tertiui ab utroque distinctum, utrique symbolum.1 6 2 alitates motivas eorruli elementorsi Mallorii quorticu i quil, .c6ueni ut, hoe est praui te,& leuitate a simpliciter, .secsidii .d,quos dari non est ambigendii, recte des-nit Arist. item in escreto Ac primu graue,&leue abstrahendo a simpliciter, scdmud, definit in ordine ad motu, cuius sunt princi pia, I. dec lo t. s. ubi ait, graue esse, a p-ptii natu est ferri ad me diu. i. versus centra: leue aut,qd a medio. gratie aut, leue simplieiter definit inordine adquiete, seu fin motus . deis lol. 16. ubi ait graue sina pliciteresse,qroib. substat letie simpliciterqctoib. supereminet. In qua indefinitione particulas laremineta restringe da est ad ea, iri mouent motu recto, spectata post et per motu adepta sunt loci sus naturale Graiic deniq; qui te secunda quid definiuntur ab Arist . . de celo t. 27. esse,quae aliquit, .substant, aliquib. supereminet in qua dc finitione particulae substant, supereminent restritisendae sunt e de mo, quo in superiori definitione diximus restringenda in esse particula sulpereminet. Aliter et definiri pol grauesicam quid quod aptu est ferri ad medius cam quid leue secti dii quid ,quod a medio secundum quid. Atq; ex his quatuor graue quide simpliciter terr leue, simpliciter igni grauescit m)d aquae, leuesta inqd aericcuenit, graue tu simpliciter supti formalitera graui ct mrid, stipto formaliter non differt p. sed in scam magis, minus. Neq; liet qualitates uotiui sola formam substantiale in , neque solas qualitates activas, neqtae si, irim densitatem, raritatem, sed haec o nulla mul sequuntur. 147 Grauia, leuia, cuni ad sua loca itaturaliter seruntur non mouentur accito, auta loco naturali, ut ferruma magnet te, aut a medio, per quod transelint, per se loquendo; sc. a propria firma substat itiali, ut ab age te pri L cinali,a qualitate vero nam tu a,ut a e ius instrumento: reinote indici piri moueri ager lenante, a remouente autem prohibens nolit iter accidens. Motus eorundem grauium, leuita in naturalis velocior est infitie, qua in medio, in hoc quam in initio uni sorianiter difformiter, cuius rei causa rela rei id est in medium magis, ac magis sempera mobili incitatum: in eam partem, inquam mobile seretur, ac proindentinus ac minus semper impediens, retardans impetum mobilis quod , ut per medium minus incitatum in eam partem inquam ipsu in sertur, tardiore, ita per medium magis incitatum in eandem partem uelociorem per suam grauitate, aut leuitatem eiiicit motum: nec tamen neganda est aliquid etiam ad eandem uelocitatem conferre iurare factione niedii, ve ibi gratia
aeris antecedetis uuibile,tum impetu iubsequetis. Otra uero inotas uiolenius uelocior
85쪽
est, non quidem in ipso statim initio , sed prope initium, quia in ipso statim initio medium magis resistit virtuti mobili im resti, paulo post magis cedit,sed in progresu virtus illa minuitur, S tandem deficit. Motus denique progressivus animalium velocior est potius circa medium,quia instrumeIlta motus progressi ui circa medium magis disposita sunt,quam, aut in principio,spiritibus nondum satis excitatis, aut in fine, iam resolutis. 2 8 Nullum tamen elementum in proprio loco grauitat,aut leuitat. Nec causa immediata proxima motus proiectorum est solum medium, nec virtus impressa per modum actus primi,seu pote
tiae productivae motus, sed est primo ipsum
proiiciens quatenus imprimit proiecto. tum,qui proinde non maledici potest virtus
impressa deinde vero motus ipse proiecto impressus ruatenus concurrit ad producendum succemue motum sequentem conferente tamen aliquid etiam medio. Atque ut inter motum directum, reflexu, quorum uterque sit naturali per se loquendo, intercedit quies ita iiiter motum uire ctum, reflexum, qui, muterque fit mere violentiis, non intercedit quies , salte intotius mobilis nec item inter motum dire clum naturalem vel etiam partim naturalem, partim violentum, cuiusmodi esset motus pilae deorsum violenter proiectit, reflexum . inter motum autem directum violentum, reflexum naturalem intercedit quies. inter motum denique directum violetum, re nexum partim naturalem, partim violentum non intercedit quies. 249 Motus autem localis, cuius iam sae in meminimus, ut abstrahit a naturali ,
violento , qui non nisi accidentaliter disse runt, adaeqirate sumptus dicit essentialiter subiectum, duos terminosa quo , ad quem intrinsecos, Per se oppositos: inada- quate autem sumptus quoinod dicit in Iumi . quod intrinsece acquiritur in m hili, dum mouetur , hoc est solum termi
niun,ad suem intrinsecum, ut proportionaliter diximus supra de quolibet motu, mutatione, non est successiua coexistentia mobilis cum partibus loci, aut spatij,per quod fit Iatio, nec successiva praesentia mobilis cum partibus loci aut spatij, suam successivam praesentiam appellant Quidam,ubi intrinsecum successitium, voluiit, licet male, euemodum a Darte rei distinctum a nobili sue
cessivum,atim mobile mouetur, permanentem em finito motu, ita ut pereundem motum,ut successivum formaliter constituatur
mobile in tali, vel tali loco , vel spatio successi uetivi permanentem ver in tali,vel tali loco, vel spatio permanenter. xso Tametsi enim detur successiua coexistentia, duccessiva praesentia mobilis cupartibus loci, veIspati J,lquae secundum id quod dicit in mobili formaliter, seu virtualiter tantum a mobili distinguitu tamen id, quod acquiritur in mobili dum localiter mouetur et terminus, ad quem intrinsecus Lationis nihil tale est,sed est qualitas translativa mobilis per locum,uel spatium,quae qualitas producitur in tempor , ita , ut nouae semper eius partes succedant corruptis a-liis ' in quibusdam non proiectis penitet
semper ab actuali inflii xu potentia tion te in proiectis, nec in ijs non proiect:s, quae etiam separato motore motientur per ali iltempus. atque incolNpolitis e materia,&larma recipitur in materia, per cluani insolidis, quoad continua est,propagatur in non compositis autem, ut in Angelis, recipitur in tota substanistia, S uniuersaliter recipitur in subiecto, quod per se pri
non alitem in eo , quod movetiit tantum ad motum alterius,
cui coniungitur, siue subiectum si corpOrat in quo est
86쪽
E creatione, Mannihi- latione idcirco hic agere visum est,ut quae
de generatione,& corruptione diceda sunt, melius intelligantur. Recte autem creatio definitur productioo nihilo hoe est ex non subiecto, seu indelaendenter a subiecti . quae est differentia, per quam distinguitur creati a quacumque alia productione hoc est a quacumque gen ratione, siue substantiali sitie accidentali. Quare particulis ex nihil alion significat habitudine ira termini,a quo negativi, hoc est negationem rei, qua producitur, antecedentem prius te Impore, aut etiam natura rem,
quae producitur , quae negatio is creatione quae si in tempore adest 'non requiritur tamen ad creationem in communi sed fignificat tantum negationem dependentia a su-biecto Creatio tamen unius rei a conseruatione ciusdemiton distinguitur a parte rei, sed taarium formaliter, seu virtualiter. Et re- conseruatio rei creatae, seu quae per creationem acceperit esse dicitur,este conti iluata quaedam , seu perseverans creatio. sicut conseruatio incommuni, ut abstrahit ab co , last rei crinatet, vel genit , a caissiciente, uel alia quacumque recte dicitur esse contili uata Qu. edam,seu perseverans productio causa. uixi a caula,quia continuata, seu perseuerans productio, quae non sit a causa, ut indiuinis,non dicitur conseruatio.
a 2 Neque conseruatio in communi a productione, quae est a causa, distinguituras arte rei,sed tantum Brmaliter,seu virtua iter. Eadem enim realiter productio, ut praecise est de Wndentia in elle a caiisa, productio a causa ut est perseiterans depencentia in eodem esse semel accepti a causa, est coniis seruatio: sine ab eadem causa si conseruatio,aqua est productio, siue ab alia, ut interdum est epotest,&etiam naturaliter in multis est.Quare c6seruatio rei supra productionem ei uidem rei addit tantum rem illam etiam prius fuisti: sire interruptione. Itaq; taseruatio in comuni definiri etiam potest dependentia in esse, quod etiam prius filerit sine interri iptione, in qua definitione partic la prima ira accipienda est, ut si quidem sermo sit de conseruatione pressius sumpta, ut dicitur tantiim de ijs, quae durant per aliqltempus, restringatur ad prius tempore, aut instanti temporis:Si uero strino fit de conseruatione latius sumpta ut dicitur etiam de iis,qui di irant tantii m per instans temporis, extendatur etiam ad prius natura Panicula ueror sine interruptione 3 idcirco addita est,quia aliquid corriiptum, ii nunc a Deo reproduceretur, non diceretur conseruari, sed reproduci, quamuis, si post re- productionem duraretis esse,diceretur com
1 3 Sed ut ad creationem reuertamuri potest ea iraturaliter cognosci, non solum, ut νε t.
possibilis, sed etiam,ut quet de facto data sit,
o detit Et quamuis Aristot nullCuam eam expressie, quod constet asteruerit: dici tamen potest ea in aliquo modo, idest implicite cognouisse,qii a tenus explicite quaeda asseruit, quae eam necessario inferiint.1 Non sol autem nulla creatura de facio quidquam creauit, aut habet potentia quidquam creandi licet ex sola ratiotae naturali neutrum horum euidenter demonstrari possiit sed neque ulla dari potest creatura, suae habeat potentiam quidquam creandi
instrumentaliter, ut instrii mentum connaturale an vero dari possit creatura , quae ha-hea potentiam aliquid cremdi instrumentaliter, ii instr imentum diuinum, seu supernaturale .cleuatum, pendet aquSstione d epotentia obedientali, ouam Theologis relin quimus . At loquendo de potentia aliquid creandi principaliter, seu per modum agentis principalis dependetitis a Deo, sicut nul videtur esse ratio, quae omnino c6uincat,posse per absolutam Dei potentiam dari creaturam, quae huiusmodi potentiam habeat ita nulla est, quae conuincat non posse dari. Et sicut spectata auctoritate dicendum p tius uidetur non posse dari ita spectata o Iaratione dicendum potius est possedari. 1 s Creationi opponitur anni lii latio,sicut enim reatio est productio alicuius ex nihilo, ut dictum est ita anni hi latio est redu4Creari
87쪽
tialis.ctio alicuius in nihilum. Quamobrem,si tincreatione nihil omnino opponitur rei qcreatur,sed producitur tota eius entitas, in dependenter ab omni subiecto, quod non fit in generatione naturali, in qua sium persu imponitur materia rei,quae generatur: lita in annihil atione nihil omnino relinquitur rei,qugannihil atur, sed destruitur tota eius entitas, quod non sit incorruptione naturali,in qualemper relinquitur saltem materia rei, quae corrumpitur, nec item in desitione substantiae panis, S uini in sanctissima Eucharistia, non soli in quia non destruuntur accidentia
physica huiusmodi substantiae,sed etiamina substantia panis in corpus, S substantia vini in sanguinem Christi Domini transubstatiatur,ut explicant Theologi. Et creatio quidem est vera actio:annihil alio autem non est vera actio, sed cessatio ab actione,qua resin esse conseruabatur Neque creatio tamen iteque anni hi latio est vera, simpliciter dicta mutatio. Dec6icatione aut S coicabilitate potentiae aliqd anni hi landi eodem Oproportionaliter philosophandum est quo de coicatione, ci coicabilit ite aliquid creandi supra philosophandu esse dixi inus. Atque ut multa Deum proprie creasse, quotidie creare certu est ita nulla unqua rena ansii hilasse probabile est. 36 A creatione Maimihi latione gradu a faciamus ad generationem, corruptione,aquil,.duos Aristo libros merito inscripsit, eoru subiectu principale proprie sit corpus generabile, S corruptibile, seu qd idem est,
corpus sua tenus mutabile laeuauiorma substantiale, adaequatit a sit corpus quatenus mutabile tu secundu forma substantiale,tu secudusorma accidetalem, excepto motu locali. 1s Generationis substantialis quinque ex Aricto definitiones colliguntur. Priiva ex 2. Phys. te . . Generatio est via ad natura, iii ltellige pcipua, i. ad forma substantiale. Sciaec .Pysic. 8.&s Generatio est mutatio ex
subieci ii subiectu, intellige subiectu denominationi sprincipaliter sic dietii, .compositu substantiale, ' desinitio, quae alio lii inc6uc nitet teneratic ni accidentali conuelitat itin substitiali Tertia exi Phys rex. 61. Ce ner est mittatio a non ente ad ens , intellige subsantiale ob eande rone. Quarta ex i. de Gener.tex. s. Generatio est mutatio totius in rotii,nullo sensibili remanere, ut subiecto eodem, seu, iit Aristoteles ipse loquitur, qu dolorii tram mutetur non manete aliquo sensibili, ut subiecto eode, sed ut ex genitura tota sanguis,aut ex aqua ei,aut ex aere Omniaqua .Quinta ex eodem libro tex is Gen ratio eum utatio ex potentia substantia in actu substantiam. Quarum omnium definitiouum celeberrima est quarta , in qua loco generis ponitur mutatio 3 loco differentiae stotius in t Otun 3 reliqua adduntur tantum ad maiorem dii serentiae declarationem sensus autem est generationem substantialem esse mutationem totius physici simpliciter si idest compositi nil,stantialis, in totum phys cum simpliciter sic dictum
idest in compositu substantiale, sicut iii ierbis,quae ad declaratiunem adduntur per uia hiectu in intelligitur si ibiectum denominationis simpliciter se dictum, Quod ingenerabilibus, corruptibilibus subnantialiter est compositum si ibitantiale. is Non d tamen totum physieum simpliciter sic dictum , seu compositi substanti .ile mutari inutatione proprie sumpta, i capite sexto explicauimus rone totius, sedam onemateriae, quae proprie mutatur. licet dici possit mutari rone totius mutatione impropriὰ sumpta prodesitione unius,qd destruitur,cuius loco succedit alteria, a producitur Qxio posteriori mo mutatione sumpsit Aristot. in allata definitione gener.itionis substat talis, ut ea per aliquid laxime notum explicaret cum optime sumere potuisset et priori in
do intelli sed generation substantiale esse
mutationem totius in totum, non ratione totius, sed ratione materiae latum, ut diximus.
Post allat agnationis lubstantialis definitione subdit Arist. licet sub obscure definitione corruptionis si ibstantialis, ii docet esse corruptione eius, cuius generatiotades , ita με et, est generatio. Potest etiam ipsa desa: tio te illacii. nerationis accomodari definitioui cori apti cinis, addita in particula neg4 rua, ita ut iii-ciit pratio est mutatio torἹis in totum ita comuptio sit nutatio intius in non toti in te lligen .lo tot uin codi m nodo quo intelligendum diximus ili defuitione pellerationis. Ex coasit, a i , genernione subitam tali mutetur toti . sevcsin litui tib statiale, qJ destruitii in At i, seu ccii Clitum laibstantiale, quod Pi Udiicitur, colligendia non est in generatio 'ne . t produci Otii, seu copositu substantia-je, ut nulla illius pars p fuerit,in corrii pii ne vero, ita destrui tot um,seu compositu substantiale, it nulla eius pars renianeat sed
tantuna in generatiotae produci, incorruptio ii uero delirui tot una quoad rationem l lius, lii lieri potest et iasi nulla pars quc ad sua ni cliti talem producatur, aut destruatur,red Mitum uniatur, aut scparctur
88쪽
ico Neq; explicata petierationis aut Corruptionis definitio est essentialis, sed accide-
talis neq; conuenit omni omnino generati Ο-ni,S: corruptioni substat tali, quae fit, S esse per Dei potentiam pol sed ira generationi, ct corruptioni substatiali,siue de facto in natura si vi agentili naturaliu definiretur aut essentialiter generatio creata abstrahendo 1 sui3statui ali,ci accidentali s diceretur esse productio Drmae in subiecto , aut certe nitio eiusdem cu subiecto, vel clyide est, productio formae in subiecto siue quo ad entitate
Drmae, unione eiusdecu subiecto simul, siueam quoad unione eiusde cu subiecto Corruptio vero, si diceretur esse destructio sorma in subiecto, aut certe separatio eius dea
subiecto, vel exide est, destructio formae in
nione eiusde ea subiecto. Prout aut orma erit substat talis, vel accidet alis, ita generatio praedicta,&corruptio erit substantialis, vel
z6 Incorruptione substatia lino solii non sena fit resolutiousq; ad materia prima,sed neq; fieri unqua naturaliter pol, neq; immediate,neq; mediate,seu post multas corniptiones, sin aliqd se per remaneat accides idenumero in genito, id fit crat incorrupto , ut
impenetrabilitas,de qua suo loco,&iqd ustaliud huiusmodici e corporibus Oibus. Vniuei saliter aut loquendo illa accidetia remanent eade numero in gelii to,5 cori upto, tu Snon pendent in conseruari a trina, qtiae corrumpitur,vel separatur, siue pendeat ab illa in fieri, siue non,&non repugnat Orinae,quae
generatur, seu introducitur illa vero non reiaranent,quae vel pendent in conseruari a sor-ma,quae corrumpitur, vel separiu ur, siue phdeant ab illa et in fieri, suen6, vel repugnat
mrmae,quae generatur,seu introducit tu .r6i mpositio vero illa , generatio unius est corruptio alterius, Sese contrario, nini est vera in seiisu formali, siue intelligatur de generatione,& corruptione subst1tiali S a Pcidet ali simul,sue de substatiali,5 accidentaliam nec est vera in sensu identico de qua-ciiq; generatiotie, ct corruptione intelliga-tur m sensu aut que vocant concomitatiae,
hoc est ita intellesta,ut generatio habeat coco initate adiuncta corni prionem,&icon trario,non est vera deso generatione accidetali, licet vera sit de omni generatione eoru accidentium contrariorum, quom alterum necessario debet incile si ibi e to Eadem propositio in eodem se is coii eo initantiae no i est vera de omni generatione 4 corrumi
ne substantiali quae de facto fuit S esse per Dei potentiam pol nec est vera immediate deo generatione, comiptione substantiali, quae de facto in natura fit nis teneratio sumatur,prout abstrahit productione entitatis, Sessormalitatis formae hoe est olus D
nis formalis, per si forma costituitur vltimo informans specificans,l denominans, Sescorruptio prout abstrahit a destructione,seu separatione entitatis,& formalitatis formae iaexplicatae citi eode in sensu concomitantiae
vera est deo generatione , . corruptione
substat tali, ide facto in natiira fit, sumpta
generatione pro productione, dccorrupti
ne pro destructione, vel separatione formae, Juoad suam entitate, vera incita, est vel meiate,vel immediate,seu'acide est, vera est deo genera tolle S corruptione substantiali, cide facto innat marit, Oplete sumpta atque hic est proprius sensus illius propositionis ab Aristotele intentus. 263 Vt aut terminus generationis substantia is quet de facto innat uia fit, de qua hic
praecipue agitur,6 cosequenter et corruptioni sui stantials terminus recte assignetur, distinguenda est. Si .n loquantur de generationibus retii. ij costat ex materia , dorma corruptibili sucina, siue multiplici terminus gcia rationis minus p incipalis,N iii adqquatus, seu partialis . praecisus est sorma, tu, ut Producibilis secunditis,tii, ut viri bilismate tuae, terminus vero principalis, cidaequatus, seu totalis, S denominationis est copositum: si a sit loquam ii de generationibus
rerilm,quae constat ex materia, Sessorina incorruptibili, hoc si de sene rationibus hominum, terni inus xenerationi, ininus principalis S in adaequatus, seu partialis, praeci lusnon est fornia ut producibili iecundum te, sed tantu, ut, ni bilis materiae:terna imis vero principalis,N adaequatus, seu totalis, denominationis est item composit uni. L6 Curit .iq; duplex incla minis generatione actio interueniat, una hOis generatis, qui per semen,ut instrumetu materiam orga iii-ιat,5 diloonit alteria Dei qui,ut eausa particularis, statim atq; materia organi rata , S dispotita est,anima milie creat:& s et causa uniuersalis concurrit etiam ad essectum omne hois eneratiotiis sicut actio Dei terminatur ad anima non solii, ut producibilem secundi se, sedet,ut ni bile materiae, ndo illi non soluesse, sed et inessi materiae ita actio liois generatis terminatur ad materiam organi rata,& disposita, nO Olu, ut producibilem
89쪽
bilem secundum se, sed etiam ut uni bilem
animae, dando illi non solum esse organi rationis, dispositionis , sed etiam subesse animae: et potentiam pastiuam suo actui.'s fieri non potest,quin actio hominis Peneratis attingat etiam aniniam, non quidem, ut
producibilem secundum se,sed ut uni bilem
materiae,seu ut terminum,cui materia uni
26 Ceterum unio inter materiam, larmam quamcumque non distinguitur a parte rei ab extremis, sed realiter cum ipsis identificatur,nec aliud formaliter est quam
id.quo ex materia,& forma st Unum eateianus autem ex materia, A forma fit unum,
quatenus ex materia sufficienter disposita, ct forma illi lassicienter applicata ,seu quod idem est, ex materia recipiente in se serma, sorma aetuante se ipsa materiam coalescit compositum , quod idem sormaliter est.
ac unitum, atque adeo unum non per identitatem ed per materiam recipientem, formam actitantem, ut diximus constitutum:& tunc dicitur compositum unum persecum ex materia, ct forma substantiali tunc per acculens cum ex materia,S Orma accidentali constituitur. Idem proportionaliter dico de unione inter partes alicuius totius non habentes se per modum materiae, de formae,nec indigentes glutine,vcvniantur,nam etiam huiusmodi partes se ipsis non autemper unionen a parte rei distinctam ab ipsis uniuntur, hoc ipso, quod habent sussciente dispositionem siue ad continuationis, siue ad aggliit mationem, sale ad aliam inter se
cohaerenti Im, seu connexionem, ratione cuius unum componant,4 sufficientem inter
se approximationem . Ex quibus colligas nullum compositum distinguia parte rei a suis parti bas componentibus simul sumptis, nec ab ulla ipsarum,nisi ut includens ab incluso, nec ab omnibus inter se unitis, nisi ut confusum a distincto. α66 Ac licet approximatio partium ad
unionem, consequenter ad copositum re-
qui sta explicari possit per indistantiam, noestramen formaliter indistantia, hoc est negatio distantiae, sed pofitiua relatio proximitati s licet interdum sumatur etiam proactione approximante a quae tunc tantum est realis simpliciter loquendo,cu extrema sunt distincta realiter neq; aut pix imatio,aut in distatia est de ratione formali vilius uni Dis, licet tam approximatio quam indistantia inter quaelibet extrema unita reperiatur ita, Vt in genere causae velut materialis pri-
cedat unionem tamquam conditio quaedam necessaria,approximatio ciuidem, ut conditio quaedam necessaria politiua , indistantia
autem negativa, in genere tamet causae, velut formalis uni tam approximationem, quam indistantiam praecedat.16 nitio autem, seu actio unitiva materiae,& formae,5 oohsequenter effectiva eclpositi illi agenti siue uni, siue multiplici tria ouenda est, quod efficit,ut materia actu informetur , forma hoc autem dupliciter fieri potest,uel per se, vel per accidens ac per se adhuc dupliciter,uel totaliter, vel partialiter. Illud per se totaliter totalitate causae efficit,ut materia in Drmetur a forma, quod se solo materiam aptam informari,&forma apram informare in ipsa materia per se producit, ut fecit Deus in mundi molitione illud per se pani aliter partialitate causae,ina non producit materiam secundum se , sed per te disponit, constituit sub forma adluate, siue deinde ipsam etiam Brimam lecundum se in materia producat,ut faciunt agentia naturalia in generatione rerum constanti una ex materia, Forma corruptibili, siue non ,ut homo is generatione hominis Illud denique per accidens efficit, ut materia informetur a Brina,quod neque materiam,neque formam per se producit, neque materia ab alio productam per se disponit, sed tantumateriam iam dispostam, formam aba lio productam per motum localem proxi ma seu indistantes facit, ut facit dealbans parietem,qui per motum localem applicat tantum albedinem, seu substat iam illam albam parieti,atque ita dicitur facere album, non per se physice loquendo , sed per accidens,hoc est, ut applicans actum potenti*: ad eum modum, quo ille, qui ignem domui iniscit, dicitur incende: e domum, non per seph sce loquendo, sed per accidens, ut api licans activa passi uis. Atque ex his facile ii telligitur,quid de unitione, seu adtione, nitiva aliarum partium, quae non se habet per modum materiae,5 io; in dicend in sit. 168 Sed ut ad alia, quae ad generatione substantialem pertinent, progrediamur, de causa illius esticiente principali particulari, de qua sola iam potest eιle questio, nam aliae satis ex dictis patent, aliquid hic dicendum est:ac primum illud asserendum, nec accidelia virtute pronria,S ut aguntia principalia
nec substantia in seu soria. .am lubitarit talem
rei generantis se sola immediate poste attingere productionem substantiae , seu sol maei ubitatu talis nec ad productionem nam
90쪽
substantiae seu formae substantialis, quae de
faciis in natura fit, una anima rationali e . certa, requiri, ut somna substantialis vel substantia ulla, ut ea a ciliciens particularis inmediate concurrat. Ad omnis enim sermae substatu talis, quae de potentia materiae educitur, productionem sola accidentia immediate, , proxime posito concursu g nerat Dei, concurrulit, ut causa emcies particularis,non quidem principalis,sed instrumentalis, seu quod idem est , ut virtus,&instrumentum iubstantiae serma autem su stantialis, respectu cuius huiusmodi accidelia sunt causa accidentalis, in cuius virtute dicuntur agere, coiicurrit quidem ad eiusdem formae si ibstantialis productionem , ut causa illius ciliciens particularis , principalis,sed tantum mediate, re te concur
269 Porro accidens agere in 'irtute substantiae,seu ut virtutem uabstantiar, non ita accipiendum est, ouasi acciden a libit antia recipiat aliquid sola parte rei superadditul er quod constituatur aptum producere sub tantiam, vel compleatur in aptitudine producendi iubstantiani, visere accidit in instrumentis aret iς, quae ut agant debent in se
recipere motu ab artifice, cuius sunt instrumenta,&incultis virtute dicsitur aeterm dedita ut ipsum naturaliter si tali liltiae, seu 1 natura substantiae tribu Lmediante substantia agat atque ita ipsum intransitive,ut cuidam loquuntur sit vinus seu instrumentum substantiae. Quoimodo autem accidem quodquMenus active attingit
substantiatis, semper habet se, Ut instrum 'niatum,quaten is acii ut attin sub una ratione possit se HlKl. tara m
tum sub alia vi agens principale , patet ex dictis stipra,vbi de causis hie adderamini est, ad productionem substantiae instrumentaliter concurrere, non solii in illud accidens,qlest in agente princinali , flective producit aliud in medio, si delicia alii id in subiecto, per quod ilitia iit ponit; sed etiaill liquo producitur in medio, cillud P-
sum, quod producitur in subiecto, S seips o illud disponi , licet hoc tertium concurrat etiam dispositive, seu materialitera immo nullum esse accidens quod Omnino immediate, proxime instrumentaliter concumrat ad productionem substantiae, quae fit in
aliquo subiecto,nis illud, quod recipitur in
eodem subiecto. x o Hine colligas licet ad rati eminstrumenti in uniuersum non rectu iri, ut habeat actionem praeuia in a parte rei distincta ab actione, qua intrinsece attingitur effectus vltimatu aeteritis principalis sed Diala eundem realiter e librium Pitimatum sub diuersa ratione pelidere, tum ab instrumen to,tum ab amitte principali &conseque ter sub diuersa ratione en actionem, tum instrument tum agentis principalis; instrumenti, tendet ab instrii meto, agentis principalis, ut peiidstat, agente principali. c. quamuis ruina accidens per se sumptii in sine alterius coniunctioiae nepe sit virtus, se a instrumentum adaequatur substantiae ad
producendum aliud accidens: nunouam tamen est , aut esse naturaliter potet virtus, seu instruinentum adaeuuatu in substitiae ad producendum aliam lubilantiam , nisi coniunctum cum aliouo, vel aliquibus aliis, seu nisi sit eo texi plurium acciden
27 Eoriam vero vi uetatium quae exputri materiaci igitulitur causa efiiciens particularis, Simaicipalis non est calum,aut sol, aut intellii enita, nec De iis se solo immediate agens: sed est substantia illa cui complexio accidetium, qua tamquam virtute, seu instru inento viventia illa gignuntiar, est naturaliter debita: exempli gratia, rana, sic
olexi illa accidet itina est naturaliter debili mi uri, sic de aliis neq; hinc
lita lui duae ratiae, verbi gratia, genitae ex putri non posse assignari causam esti- cientem particularem principalem indiui- duam alii gnatur enim alia rana iii diuidua ii determinata quidem . seu vaga in se , seu ratione sui determinata ramen in sua virtute seu ratione suae virtutis, quod sufficit. Et quamuis indiuidua illa coplexio accidentium, seu virtus instrumentalis, qua rana ex
putri gignitur,nec sit effective ab ulla rana, nec subiective sit, aut esse naturaliter possit in ullo indiuiduo ranae tamquam illi ut efficienti naturaliter debita recte tamen d kitur virtus instrumentalis naturaliter debitatum ranae in specie,quatenus est virtus ei undem speciei cum illa, qua,ut instrumeto turali ranae aliae ab aliis inuicem generatur, tum ranae alicui indiuiditae alii ab ea , quae per ipsam generatur, licet indeterminatae in 1 e , ut diebim est, quatenus est virtus qu da
indiuidua,quae in generatione ranae natura
liter supplet vicem ranae alicuius indiuiduae distincti: ab ea, quae per huiusmodi virtute
generatur, licet indeterminate in se,ut dictu est , quia eius loco a natura substituitur ad