장음표시 사용
161쪽
per sensum non esse intelligendum in laminine potentiam senstiuam secundum id,
'l lod se tenet ex parte ani mae, sed seculi cur mi d. qtiod se tenet ex arte corpori
te sensorium, quod solum hominea vehementi sensibili aliquando laedi tu , aliquando etiam omnino corrumpitur. 7 Tertium est, an de ijsdem omni biis sensibus verum sit aliud illud axioma, quod ab eodem Aristol. 1. de Anima text. 73.93 ω i 6. desumptum est:sensit,ilei litum supra sensum non facit sensatio nem . Respondetur, hoc axioma intelli gendum est de primo obiecto sensibili, verbi gratia de primo sonativo, vel odorabili, non autem de qualitatibus sensibili bus ab huiusmodi primo obiecto in sensorium propagatis ne lueta me intellectum huiusmodi primo obiecto habere unquam locum in sensu giis mper insensitat hiri sed tantuni mi tamen sermo tu satione pes in m
in aliis sensibus oeu in habeto is videto monere ex par liicit in praedicto axio iv. te colligendum non esse, selisibile ad sensationem pro rie, prelis sumpta in concurrere eneci lies,
quod supra de sensibili agentes ditimus
salsiime .le. 8 Q artum tertio astane est,
-llo et Gradetur de visu .auditu,&odoratu hoc sena per vertim esse, sermo
sit de obiectis priinis. de sensatione perfecta facta modo naturali, conuentei ititu mnem axiomatri tertio lo-cι stu aute in te in per verum es
sit de obiei iis primis, siue deno i , siue de lenitatione perfecta iacta modo naturali, conueni ti, sitieno: det liti r o rite sermo sit de obiectispi rimis liquando versient :r, etiam loquendo de
ne, cuiusmodi sensatio semper est per cuti
culam in animatam , medii tantum , licet non externi, sed intem , seu coniuncti non etiam sensorii rationem haben
Quintum est, an,&quomodo sensus illi exteriores qui obieet a distantia R-cipiunt, in eorum cognoscenda distatia inter se differant . Respondetur , visum qui praecaeteris omnibus exterioribus sensibus in cognoscenda olnecti distantia excellit, eam percipere tantum per corpus intermedium illuminatum , non tamen omnino diaphanum, sed aliquo modo paclim,quatenus eius longitudinem maiore, aut minorem,quae est insa realis distantia, reipit. Unde facile intelligas causam, cur in iudicanda corporum coelestium distantia tant m ero aberret.Auditum
autem si se te spectetur, cognoscere qui dein D lectuli distant materialiter sumpturn s incita illud cognoscere sumpti l istas, ita,ut ipsa distant uti ill qua te spercipit maiorem, minorem ire soni intentionem, ex qua stipposita exi erientia aliorum etiam tensuum S praesertim visus vel in nobis et intellectu i ncurrercuri r a Cxpe rientiae praedictae , iudicat nans in a s minusue distare clue - ti naliter dico de in L S l.Ictu
quando eius se est per qualitatem ab obiecto distante propagatarii arici
8 Sextum est .an qualitassensibiliς,
quae in C iis Hii iri pri s S precili densaue ter fir , habeat rationem' obiecti, i ii ia leti Iratur, an tantii mobiecti quo, seu medii quo aliud lentiatur
aliud, hoc est D les lenii bile sentitur: iniussu autem, S tactu habere rationem obiectiquius. Cuius dis minis ratio in diuersam horum sensuum, ibiectorum sensibilium naturam supra explipatam ierenda est. 83 Septimum est, cur o aliquo ex his ensibus circa aliqliod obiectum vehementiu occupato, alii suo munere mi- ligantur. Respodetur, quias nitiationem necessariis ad illi tractis, ali j.cesiario i s
162쪽
nobi inquit, sunt*-L , ex supra dic is , non solum re imitantur ad maiorem.
sibile nciso . in ratione intelisionis, sculati ad ualis 1 sed etiam ratiot: ec In localis, seu ii ordine ad loae, seu in Oidine ad Obie -
tecundum nani sui partem , secundum quam respiciunt, nam partem obiecti, deIIOncorrumpi, A desinere seciuidum alia, irtionaliter conti ii it in tui linea, obiectis, vel pluribus e litiale ,lγlecti partibus propagat O in Oc . I. g. Oelauii est, quoiari Pur
ia ab Arist. lib. de sensu, sensi lib. cap. 2. dici tantum ex hac suppositione si unumquodque sensori una selituum exterioruin, uniele inerit otii mallienandum sit atque ini,c alligi ationem sera spectatis, partini partim medi)s, partim obiectis,l . . l. I suum: non autem spectatis, aut sensonis tali tuni, aut mei Istantum, alit obiectis tantum. Nonia inest, an in omni laus anima libus sitit Onuies hi quinque senius. Respodetur ex lictis patere gustum ci tactumesi ii omnibus iiive perlectis, siue imperie et S qil inviis id nori experientia in plerit ille raetione tantum compertulit, qua in sane optim in aster Aristot. libr.de Hirsu, A. iensi ibus cap. i. alio autem tres sensus, iiDi innii, quidem paulo persecat ribus animalibus etiana aquatit duri reperiri, sed non in omnibus impersectis me Talpa ambiguum videtur, ut oculos ta beat, qui lauani videat. oeulos tamen eam habere, sed valde taurinium cotidi tos, consequenter etia in aliquid, sed conadmodum cinitare.affrui ambiinest. ibi ipsi conciliabitur. qui
De apibus ethi in dubitant quidam an audiant. Sed dicendum est audire sonos,n5
tamen percipere sermonein. nomina ilia animalia talit ima dileiplina aliquo l. is ea
48 IM' imum est si bus aliis praestet. citer loquendo nil nos sol uni quod librorum metaphxiuie nos cognos tasque di fierent l.Iquia nobiliasiuaum. - crua UOlcc rus balata linata impri irrenita est racillimum labet operandi ii itum
rati explicatique sunt et ad vita nata inei: tuendam maxime necellat i tad dileiplinas autem X l
audat una, qui propterea sensus disciplinae appellari solet. Recura inen Aristo. lib.de sensum lenii l. cap i. aduertit hoc elle per accidens, quia auditu percipiuntur nom na quibus disciplinae traduntur: qua ait est e causam,ctir caeci ab ortu sitra: s, o mutis prudelitiores lint: cit mi ilus iecudum se plura percipiat, Maisciplinas suo marte acurenti, magis coliterat Alia his omnibus vel pluri ruis sentibus communia ex supra dictis intelligi possunt. 87 Sequuntur tensus interiai,quos dari
certunicit. Hi recte communiter quattuor numerantur, sensus comi uinis, lin Aestimativa, memoria letii liri coriana uiri non in praedicando, leu in lentiendo communis tr. l Ot enfici illa selisitiua liuema,qua lune,
Omnium sensuum C . inia uill 1. . H. In lu
in quo ipsa est existentium, corvindemq;
obiectorii na, ct sensationum di illarentias; sed in praetentia tantum piorum obieci rui cognoscit. anta ua, cui mallinati-
163쪽
vi lxe enim non distina orati nisi ut vo
i urna latini ditatur potem laterna, quae obiecta enii. ri s nisaiae Tonit, se arat, mutat c. Aesti aiatrua, quam quidamia homine vocalit cogitati an, licitur potentia sensitiva interna,quae in tenus sensibili Dus siue prae . sentibus live absentio usquasdam rationes boni, O inali , seu conuenientis, sco uti iv g. rationes utilia, in IlI, a Inta , Dat T . dc illi, aliatque hu-
duo. ab . . . . , reuocatas ve
tum de isto ab Aristor. dicitur primota
sed ei aliquidia capite stum: nspiritus, ut quidam prorsus imp eropinantur: nec me inges seu a eiiit ranae cerebri, ut aluminus tamen improbabiliter volunt: sed cerebrum plum secundum sua substantiam non rat: r
in singulis cerebri s .... ia , tu vivat uor sunt, duo in parte . n. erior , unus med u .&alius in parte posteriori collocentur, quo ni odocunque tandem distribuanturnea ira, ut omnes roorgano, seu sensorio Pr Σia o
dili iuguunt ut .H ut intelligas hos senius ridalia ratione, quaeia,nibus coiit t. 1 inter nos,nii quia organua lia sint et nam citet onditum, quam qui ci ian
in uaoi Nodi norum seu laiatia Merno iii incidanda tamen Peraeit, tib et lam, .l iam ueri potest .e I, licetur Aeptimi ii ad x ea sensiliit interii rum
natura , de actu realiter diuella, L. a. a. ra PQ formali a sentu comina. ni.au Periam alii maliua,qzando haec etiam sensu externo,de commani operatur,sentiri postea poeteli etiani a plIantasia, di meae. ro seu Itiua. Quamobrem magna est inter sensu intelao externosque connexio non tamen tanta, ut arerni nihil omnino cognosceretu ab externis ante co . admodum nihil est innubaliquo modo non illi: nti' i ortionaliter sit nundia
164쪽
diuersas obiectorum sens bilium quasi viscarias sine Cuibus anima obiecta sensibilia,Nirae praesentia cognoscit absentia co-ν noscere naturaliter non posset, dari:&χ6se quenter saltam eorum esses piluonem qui ad hoc, ut anima sensibilia quae ali quando praesentia cognouit, ablatilia qui
I de cognoscere possit, satis eristimant De . Vt ea aliquando prasclitia cognouerit, etiam si desinente huiusmodi cognitione, ita squam species sensibilis, leuitiali-iasma, quo repraesetari ea possint relinquatur. Dixi,quo repraesentari ea possint,quia phantasma quodcunque in sua entitate acciden scit de genere qualitatis,' quidem
corpore unI,quod natura sua est imago, seu sori .spectium,efligies, simulachrii, id tum, pus his enim omnibus nominibus appellatur non ornialis, sed virtualis rei alicuius sensibilis. o Dicitur autem hic imago forinalis illa, qua in sua entitate,ratione accidelium sin ilis en i est in ago,&co gnosci allobi uer testitim miri ulter, ut Inago, tum etiam nter, ut res quaedam est cilia, sit hi ἀ-go picta verbi gratia. - . Imago vero :rtualis ilia, quae si se maentitate nos sit modo dicto similis ei cuius estimam per se loquendo; vim tamen habet
illi id repraelatitaridi vel ita, ut ipsa incomvitra maneat,&habeat tantaim Minnia quo, seu inedii, instramenti; qtio aliud
c d alvu vel ita, o ipsa cognoscatur
non materialiter, ut rex quaedam est dederivi imago est: sic habeat ali qI. minio niam rationem quod, seu obiecti' de noscatur. Imago virtualis primi generis est,cognitio quaelibet, siue se n- filia a sue intellectiva, quatenus per illa
initia eo oscitur 'rua propterea dici-turi stetes exesaesti, sui exprimit, hoc oscit tuae, si pia formali- ld, quod cognolcitur,dρ dena vit liter, quatenus est acti O vitalis, licet pia ccundum se incognita maneat Incognitione dilecta. Ima O virtualis lecundi generis est , - , seu
Cum dicur Iicum,uerbi gratia, et Erctem imapinamur, nostra cognitio non te minatur immediate ad amicum ablatitem sec. ndum esse reale quod a parte rei habet, aut habiti in se ipso: sed iecundum esse inia inatuin, seu repraesentatum quod habet in phantasimate, seu imagine intemna,qua nobis repraesentatum quidquid aliqui conteridant, phanta imata, seu marines internas nullo modo esse id, quod eo
gliota itur: sed tali tum id,quo respereas reprasentata cognoscitur: qu rum senten
tiam,rion tant philosophantium,quam 16-niantium,& delirantium, qui imagines internas,sue sensibiles, siue intelligibiles, nclut imagines, sed ut res ipsas,quarum sunt
imagines concipere conrire uerunt, videri dixeris non terminati IrtalNe nostra cognitio ad imaginem internam sit motam materialiter,ut res quadam est, sed iumptam forinaliter, ut mago est qua rati ne substituitur quodammodo loco rei, cuius est imago: ita ut cognoscetes huiusmodi imaginem, vitalem videamur nobi Icognoscere rem ipsam quodammodo prae sentem non in scipsa, sei ratione sui ipsius secundunt se; ted in sua inagine seu rati ii tua imaginis.
9 Et in hoc sensu verum est pronuneiatum illud , quod licet non sit ut quida
ci aliis, stirpatur. Idem en motus in imaginem, ridiculus est imago. quod proportionaliter verum est etiam de imagine externa sed cum imago, ut imago dupliciter sumi posu:primo, ut quid relatiuum ad imaginati im, te id, cuius est imago: secundo, ut qui ι substitutum quodammodo sco imaginati,seu eius, cuius est imago, seipso illi id repra letitans, in se concinem secundum esse repraesentabile, seu reprae sentatum ci modo distinese cognosci
non pol i intellectu, confuse auteetiam let tu, luando est in ago sensibilis: secit nil In eo et rana a cni Optime co-In quando item est in .ago se is bl Ugnoicitur phantasma , seu specie interna atque in hac cognitione licuom do, cii fir se scilicet, duos munoscuntur, ne irre ira Ioi imagina. iii in Gun ita rutae, quod habet in ima une,ita ratione imaginis eius loco sirbstitutae, duo ab intellectu i co
explicatinum in escient te, aut
165쪽
N H arrem, seu imaginatum, quod tur in ira imagine , ut esse i lone esse estic lentis princi-irali in lita virilite, ct c. sed addendum , at in hic videtur tantiim abesse, ut pressae , sue sensibiles, siue is iles, nunc' 'am sint id quod cognosciti ir, sed tantum id, quo res per ea repraesentata cognoicitur, ut neque admit-ndun iit, qui di nonnulli dicunt prc-
dictas species cognosci quidem, ut quod, rnodo explicato, cum Obiecta sunt absen-r in Cos ii, sci tamen tantum, ut quo, cum obiecta suillitiesenta a hoc enim osterius isti m est, cum nili: opus sit nuiuianaodi speciebus in praesentia obiectorum. Stetit hitur sensuum exteriorum,dccommunis, At aestimatiuae quoque , quando cum sensibus exterioribus , de communi operatur cc gnitio se imperest intuit tua: ii rasae, I ille moriae , aestin ratit te, quando in ab se l)rra obiecto-rilli operatur , cognitio semper est ab strato a Dicitur autem cognitio intui- inliter , qua res in se ipsa im
i l. Ogir Oscitur, in quacunque demu
dine icta dia temporis cognoscatur abstracilita vero, qua res noti in se ipsa in me
diat di te in aliquo alio illa nais praesentante, hoc est in aliqua sui ima ine cernitur . nec solum abstrae iliaci sed etiam i lituit tua in nobis saepenumero fallitur,c6tra quam aliqui eliseant, qui abstracti nam quidem concedunt intuitiuam autenegant falli posse . Sed ad alia , quae de pliant astri atra linit 2plicanda, Perga Musis sti Tective producuntur phantasmata no ab obiectis ensibilibus externis sed
mediate ab anima, irr mediate ab actibus sensationii iri iub una ratione, ut ab avnte pri l l Libali etiam, ut ab instrument I, semita, ut actus ensationis cuiuscunqii sensus, liue externi, siue interni producat phantasma repraesentativum non solum o ieel secundit in se nisi iam i hantasn a acllit ted etiana obia e per huiusmocli actum reprae se quenter etiam aliquo md , in illo rcet, illi ipsi ii Quod phanta ima fi lux o vnicum ne sit an duplex,
uum obiecti, Irat: te pere Hati responden - , ita, ut animaliunc uno, nune altero seorsum uti possit. Qi amuis,qtiod de sensatione in cominu- ni sit pra diximux, eandem ridelicet sensa sationem circa plura obiecta specie di si in asinu versantem adaquate sum ptam ese unam, inadaequa te umpta in esse multiplicem modo ibi explicato, dicendum proponio .iliter est de phantasmate
per butuli dis oenen producto. Idem autem ii l ...ione phantasmata ordo seruatur,quem in producti ne sensationum seruari supra indicauimus hoc est eiusmodi ut prius eodem prioritatis genere, quod inter sensationes ipsas in tercedit, proclucantur illa , ii per sensationes sentuum externora miluinalia,que per sensatioties senius co n. munt,3 aut e
tiam aestimatiui quando haec etiam cum elisu exteriori, A clam uni ope ratur denique alia, quae per sensatio nes , aut phantasiae seu potentiae phaiatasticae, qua pirantasma nomen habet aut nae moriae sensitivae, produc utitur. Recipiuntur vero phantasniata omnia non in anima, sed in corpore , non a me in spiritibus, nec in membranis cerebri, sed in ipsa substallti . cer-bri, 'uam
sensitum iri ternorum si dixi mus marinae secundulti in anteriorem. Quare nulla est, quae a quibusdam fingitur phantasmatum a sensoriis sensuum
exteriorum ad cerret rure, aut a cerebro ad alias corporis partes transiuisitori sed omnia in cerebro consiliunt,s eadem nil na, quae per phalasma in cerebro filum cognoici per huiusmodi cogi vationem zz citata, in alia cori caris parte Per aliam potentiam aliquid aliud interdum operatur. nec ea phantasmata,ctuae rerum contrariarum sunt repraesentativa vllam inter se habenteontrarietatem, ratiCne cuius in eadem subiecti parte limul recipi nequz-
9 Ac licet saepe phantasmata, quae
corrii pia non sunt , corrupta videantur quia nouocciirrunt, ut infra: saepe tame aliqua, interdum etiam Omnia corrumputur Ob alteratiosae ni ceret ri a morbis aliisque caussi, prot ei: im, ut ob ni ita in liti mediationem, vel edificcationem vel trigefacti ne in ,vel calefactionem,qua eius in cerebri temperies ad phantasmatum conser
uationem reqiii Ba tollitur. Facilius aute, caeteris Paribus,corruna puntur,qu minus inretis lunt,utpote per aetus minus inten
166쪽
licet E in 1. t prodii calaurim: In HI talici, an in tempori admodu. l. st Anti ut L. instanti, quo sensoriu' et Phialetur dein
item liber se rit eOdim tem-lari calefies italici in instanti, era liquod tes,
Cil itant alnratis cerebro ina prelpicius, quam alio utatur in- .est; nisi dicanaus primam coL. l. a me se in nostra libertate, intrinseco indepci dente ab eat in Icco; ἰed si pendere ab aliquo extrinseco, uel Deo, vel Angelo bono, aut mali mi LII, aut extra i nente ves alii alicitio eximi reme, di aliqua rati Ine obiectam pro . atq, ita per modum prima in illinc currente ad eius itione: tua semel habita, Liae taliae iunia, in quaest
alteram quasi ii et atque excitet, Pani
aliam sequi ut cum e cogitatione amicilieni naus in eo nitio reni rellium,quil, .indutus est; ex nae in cognitionem, uel materiae, ex qlia sunt limoi uestes, uel Pret ij, quo emptae sunt, Sin umorum ac fondlna rum, unde nil morum materia eruitur &c. Ireci ,potest , ut sine huiusmodi aliqua coli: texi ru, de consequenter spe
riIm cognitionem nullani P siue :nse Plis, siue in Pirat . a
intelligibilibas. Quod quaeras,qui fieri possit, ut phantasma tum qu ratur.
Respondetur, quod quaeritur Unon III .esie pii tum sed V unotula rati Ine ali stant
fid quod notum eli, tanqua In per Vetti
167쪽
η s Abstrassor quaestio est, qui fiat,ut si senuis intem uale se non nisi formali-ter, seu virtualiter distinguuntur eodem que omnes sensori utuntur, ut diximus ;aliquando debilitari, aut etiam corrumpi videatur memoria, illaesa phasuasia, z stimatiua; aliquando laedi phantasia, sana, incolumi ae limatiua aliquando e contrario.
Quam ita soluere conatidum est,ut dicamus nullam ex his potentiis secundum id, quod dicunt ex parte anime in nobis laedi posse, licet in briatis posint; secundum id
vero, quod dicunt ex narte corporis non posse laedi unam,qui laedantur omites: se cundum operationes en rati possemier- dum laedi,seu impediri unam non impedi ta altera, sic potest memoria debilitari,tu alteratione cerebri mesertim nimia humectatione, aut desiccat tolle, tum praeci piae, facti sinis desectu spe ei. -- Lad elus operationes necessariorum undecunq; ios coiit innat:corrumpi vero , vel ex par te,vel penuus ad corruptionem, vel particula lam, vel totalem phantasmai uis, de qua supra. Interdum aute in laedi videtur phantas in suis olae rationibus,cum re vera non laeditur, immo maxime ac facilli me Operatilr: Ied quia anima in rebus,quii illic phalita mala, seu imagine sonte
nas, prasertim cum vehement in magitatume, atque inflammaticia untur,tota cuPaturi exteriorum emuum organa prie serti in delicatiora, ut ocul mi auritim spiritibus destitia parum acri nihil a te usibilibus extemri atque ita exterioribus sensibus nre,atqui tu somno ligatis ni π..II ... Insere,atque in somno phantasmata Psa, leui agi ncs interna , perinde ae si eiIent resipis, quarum sunt inrag: nes,concipit, ac Irourde ab iis, ut a rebiis ipsis mouetur: i quae per sensas etiam exteriores percepit eorum phantasutata cum aliis quibus vehementer utenta est uarie coniungit, ac miscet, unde illa est conceptuum infusio, absurdita ,quae in dementibus, threneticis aliquando se prodit. Interduiar denique laed videtur in suis erat tonse α' stimatui incolumi phantasia, ta me Ir ria; quia anima in phantasmatum adili
rasam, aut me mcariam pertinent vim cingnitione, attention . ta occupatur,1
quodammodo ab ut iis, quae ad iniatiuam spectiant uti nonio δε tuererum usum non coniciscat. aut pronte cAiunctionem, aut separationem , aliaml:em irratio miliantasmatum vi phantas factam, concipiat rationem aliqiram boni seu conuenientis, aut mali,sei disconuenietis aestimatiuae propriam, ubi non est. Sensus autem communis eatenus tantum in suis operationibus laeditur quatenu , vel in cerebro debitae desunt dispositiones ad eius operationes requisitae, vel in sensibus externis,quos sequitur, ut loquitur Λ-ristote I. lib. de somno, vigilia cap . quibuscum operatur, aliqua contingit do
Hi ne somni, S ui ilia memio nos sadmonet, ut aliquid de illis etiam diea mu',quandi Niridem somnus, ct uigil a colo visi muniter astelliones sensus communis satis supra explicati dicuntur, quamuis dici
etiam tu,si rit affectiones sensuum onanti exteriorum .somniit enim forna aliter est ligamen , seu impedimentum sensuum omnium exteriorum, de communis, quo minus expedite suas functiones exercere possint, non tamen quodcunque; sed ex vaporii mi cerebrum ascensu profecti imaddendum est, ut somnu ab sensibilitate, leu defecti tensus orto extimore, iri mori, alia ccaiisa ut cesta si e c. distri4-2uatur. Et sic in te tetendus est Aristote lit, rodestinant, visi fili, ei p. cum ait
nus Cnim Pal l . I articulae, ut v m
culum, S imnaobilitas quaedam. Vigilia o crinaliter est s)lutio saltem alicuius S communis,seu libera-
quidem ab ijs caiis is effective causatur, quae Eecliue, ab os irinaliter,quae formaliter impedi unt,ne spiritus animales ad operatione sensuum exteriorum neces alii a cerebro ad organa sensuum exterioruderi uentur huiusti di autem causae sunt vapores paulo copiosiores praesertim homidi, Digidi, crassi cerebrum petentes, illudque opplentes aut qui etiani si non ita humidi,frigidi, crisi sint,ab humiditate tamen, oi frigiditate cerebri addensari, Z incrastari posunt ita, ut cerebri filius, rias quibus spiretus a corde ad cerebri de a cera,ro ad tensuum exterrorum reana tralismittuntur, sua crastitie obturcnt: unde conseiluitur in sensitu:ra exteriorum
organis spirituum detectus,atque adeo ligameia praedictiim, somnus. Hiue in ulla ad sumium alvinentia Pro
168쪽
hiemata qua hic pratcre . Dcile dissolgum e vero causae suciens , est
dupliciterive per se , latui amer, vel accidetis, innaturaliter Ariel plo per se, S. n.unniliter tu expergiscitur, cum noui calori ut spiritibus nimirum in corde enici I accumulatis in arteriis ad ceresiaim usque, vapores iter illis intercluden es rei oruit, I paleiacta viaipiritus ad elavi et exteriorum Org uia e Pedite transeiunia t.
A se in se per accidens, ct innaturaliter, eua Obuciuit maliquem ali uinue cors I sinu tum, veri iminem, alia inue PalliO-nem ex oblata in somnis rei alicuius magis, ni spiritus agitatus vapores iiii aut ita discutit is laxat, et a cilc Illisum exteriorum O gana expedite peruenire posti . An allo dent luetunc ex ergei in exterioris alicuius seli. lio P . . t crat. r. ut
spiritus,qui semper Iiqui rupe
sim ad hoc , ut aia ima eam altpercipiat 5 nati irati conatu avum et pari iurationem per: gassensus extium. tactu liliis ab obiee iactet in in iis
ut nulla ratione, sed tantum, ut non expedite, citer Iecte polluat sua operaciones
sinis sonarii proximus est cellatio
cini natam vigiliam damna consequii turnimium quidem somnum humorum praecipue luperfluitas de catarrhi ex Vaporib. caput petentibus, qui per vi ilia inin operationem discini azur, itemque tarditas,
dor inrat,quia sic ad mitne in ex pedit; nec, cum quidem constet, proel
I et pondet ilr,q Hascripti Mitasiam,aliamve seiuum interiore ni non requiretem Do perationem externi,appretienci uiui cie Cre surgere,ambulare . caelvaporibus,4 impeditam iren cerebri partem , ut de
tum pallia an . . quia At,cur hi, i l
sensum exteriorem cognoscatur Qu.imc iam in his, qui in somno 2mbulant, dcta levias Ariore nol
169쪽
vinciantur, yt non tentum quoquo movideant albitant, aliosque I ternos exerceant, interdum etiam rogali
respondeant. ces autem hic de piliti bus diximus, in animalibus spiritu carentibus de aliquo proportionali intelligi debent: omnibus enim animalibus communis est
somnus,sicut, Sesentus communis. o Cum somno, quam conne umst somnium nemo non videt: siquidem 6-ntum est cognitio, qua in somno cognoscitu res absens aut non vera, ut praesens,, vera loquimur. n.hie de somno naturali
quae o mitio uaterdum est a potentia pla alastica,interdum ab aestimatiua, interdum a memoria sensitiua, aut intellectiva, de qua inna,&ipso intellectu . Cur autem minimi motus faciti in seniori ope somnum maximi videantur iam dormientes arbitrantur, inquit Ar libro de diuitiatio--liani a cap. t Fulgura cadere de to eri, cum paruus sonus in auribuatit: ci incile, duleibus saporibus perfrui, minima pituita desiliente alia utarere ignem, eate seri Velien enter,cuia vias calor circa quasdam partes filo m est tum quia per somnum cestantibus sensuri exteriorum operationibus, solae interiores potentiae Verantur , ideo lue antina iis nus distraeia magis sentit, quod distram minus sentiret:tum quia per somnum plurimi spiritus ad sensuum exterioria in organa excurrere prohibiti miliguntur incerebro, vapore Alue eo ascenderite . Herturbat atque agitant quo si, ut quemadmodum a Jlla cum agitatur, non solum distorta, S monsti liosa sed etiam ma: ora omnia ostedit, qu m sint, quod est exeri plum Aristinlibale somnii, cap . ita cum is,
ct consul. Petiam altera-tiones omne Iut emoriis interim actae maiorem. i. illi' iudicentur. Cur rerum
sed re, Iae videantur ratio est,
qui acius phantasia aliarumque potera
tiarum, quae in Iomnli ur, veli arentiores in somno, i ii gil a sunt,
ob rationes inodo allatas, ideoque in res ipsas praesentes serri viduntur,quia res itiniae praesentes vehementius mouere solent: nec anim ligatis exterioribus potest res ipsas irrit te, liud tantu in
in suis imaginibus illi C. ιὶ is cognosceri : Ol sequenter nec Potest rerunticia seIHHl iuse, dc praesentium tantam in suis in an n. bus discrimen percipere . sed vide simpliciter praelerites habere . Cui magis, aliqui minus somnienti aliqui nunquam,ratio est; quia aliqui minas , aliqui magis abundant vaporibus , pueri aliqui, sed rari tanti K tam ue erat is,ut somni tempore omnino cereorum obruant, spiritus, ae potentiae Omnis interioris ope rationem impediant. Cur initio somni simulta sere sint sonania, in processu autem multa, sed turbulenta in sine denique placida, tranquilla , tutio est; cura initio
somni abundant vapores exit hiae ascendentes: in pro rectu in re spiritus interim reniti; sed niuitis Ei adhuc 5 erassis permisti vaporibus 'sub finEvaporibus iam attenuatis,aut iere resolutis spiritii magis dominantur, nec tantus fit in cerebro motus. Cur hqc potius,qu.:malia somniemus, ratio multiplex est pot: saepius enim in somniis Oecurrunt,quae vehementius uigilantes mouerunt, caelusmodi, caeteriis paribus , suntl tristia ma*is quam laeta citem , quae sub ipsu in ion' ni tempus praesertim paulo attentius, 2
cum a flectu cogitauimu :tumea,adm . T. corporis, de humorum temper'
scentia cognouimus , quippe quoniam specie ut Primae, ac nouae, ideoque cum ad 'miratione susceptae, ac saepius in ea aeta. te, in qua paucae sunt i &cum pluribus con .ex varia vaporum, actaptari uun clipialitione varietas etiam pende somniorum, suam accommodato nubium exemplo,
in quibus ob aliam vaporum dispositionem variae fiunt repraeseruati es, explicat Aristote l. lib. de bmniis cap. ter ti O .si quaeras,an etiam bruta somnient respotulendum est a Timatiue , licet id in aliis tragis,in aliis minus compertum
sor . An autem ullast diuinatio per somnia, seu quod idem est, an aliquid ex D 'somnijs certo praedici, aut praecognosti pos ti/ptrinfit,quallio est distinetioli e soluenda. Cum enim somnia alia a Deo, alia ab Angelo bono vel malo,ai: a natura, seu cau ii sitaturalibu ei te polliri r ex iis qua is Deo, ite Angelo bono sunt, sue per oriac luna, hoc est voce in expresse signincantem siue per visionem ipsius rei, seu potius imaginis rei, siue per soli unum proprie diectu, a Deo
170쪽
Deo tamen, vel Anteio bono dilecti: ni diali liii figiti fieantiumri dubium non est , ii in aliquid certo praecos nosci , tu aedici possit ex iis vero, quae ab Ana
o nato, seu daemone sunt, nihil cui demispusuet,ii Deus permittat aliquia certo. ra cognosci,spi aedici poFer ad fallen rii tamen potiris, quam ad iterum dicen ii si torte moidine ad maluin aliqa, est daeirion. Hi s Idenique,q iae atura , leu causis naturalibus sunt et Nam certo praee gnosci, aut praedici
utit actiones liberae quod de bmniis tam ab Angelo, fiue hono siue malo se indum sua naturalia spectato immissis Theologorum doctrina supponimus Draecognosci tamen I praedici valde pro babiliter, interdum etiam certo possunt, uadam naturalia quorum somnia sunt cara, ut morbi aliqui, quorum inchoa.
milia δεc inela , si obscura, tristia impedita bilis, . ἀὲzda,rixae cic ireque-
aliis tribus sensibus interioribus phantana, at inrativa, memoria sensitiva. riiantasia cui sit , supra diximus eam Arist. plerunque sumit pro actu fecundos olentiae phalitasticae, licκ est pro imagi
devoti est motum a sensu secundum actu tacio, intelligit est concomitanter mo-- tum formaliter enim est. actus dependentem a leni constituto in acti idest
operante leu Quod idem es ab operati nescii 4 blectiam externuna ver tantis, di est, tutius e litus exterior, tum conlinunt , itum aliquando etiam mstimatiua, ita, ut o nimis phantasia exerceii, uti huiusmo I operatio praecellerit, ni do a nobis lupra explicat O. Interdum tamen phantasisti, leu irazinatiui uolnlii ita telligit Aristot omnem P tentiam sensitivam internam ficu interdum, d phantasma tanquam pasionem, mc moriam pertinere dccet ad lensum communem, confundens uidelicet inter nos hos sensus,quos alias distinguit.: ed sumpta phantas presse. vi Iupra definita est, de ea praeter dicta, quaeri adhue potest. Primo, an agat in distans. Sect d an proprie discurrat , seu unum ex altero inferat. Ad utrunq; b respondetur negando. Tertio an fit in nostra potestate, ut indicat Aristotel. 2.de Anima editos a. Rei pondetur non est quoad primana eius se rationen , esse quoad alias iuxta supra dicta. Qii arto an omnia animalia a beant phantasiam Respondetur a uirmanado , licet in quibusdam adeo imperfecta sit,ut uix,ac ne uix quidem appareat;qua sensu intelligendus est Aristo t. a. de Antiam tex. II 6.ubi etiam formicae,api, ue
so Aectimatiua etiam quid sit ex dictis patet. Hic addo non ecte coniundenda rationem boni, mali, seu conuenientis,ci disconuenientis,iquae est obieetum aestinistiuae,cum rati ne bolit, mali, thii conuenientis,ssi disconuenientis, quae attingitur ab omnibus potentii, cognosciti uis etiam externis, quatenus obiectum sibi congrusi, aut incongruum cognoscunt: quae enim est obiectum allimatiui non es sensibilis ab ullo sensu extemo, ut supra diximus. Et li. cet Aristot aestimatiuam nunquam nominauerit, non idcirco eam,aut legasse, aut
non asii uis e , sed sub phantasia latius sumpta comprehendisse dicendus.est: luod
tamen non Iacit secundo de Anima text. x . . ubi commotionem affectuum,quam ad opinionem bonorum, Imalorum consequi docet, negat consequi ad Ohanta sam, seu imaginati inrem eorumgem, se eundum quam similiter nos habemus,in-qxiit, sicut qui considerant in pictura dissicilia,&corandenda. Deniqtie aestim .itiua non omnibus inesse videtur animalibus, sed perihotioribus
so Memoria teni sensitio quid sit supra explicauimus. Ad eius bonitatem,
ac dilectionem confert tum temperataeelebri humiditas,qua phantasm .ita facile recipiuntur, k retinentur tum obiectu vivax, dc vehemens tum magna potentiae applicatio, tum frequens rerum
gnitarum repetitio . Falsum tamen est memoriam in l)osteriori praecipue cere-bri parte isere saepe autem memoria abstrahendo a sensit tua , Intellectiva de ova infra cum reminiscentia con funditur: sed cum disi inguitur , mem ,riau prie, mesac dicitur, tum Poten