장음표시 사용
171쪽
ita, tum amis versans circa rem anteac
gniram , seu representatam, ut anteaco 'nitam, seu repraesentatam δε nulla obliuione obliteratam reminiscentia vero proprie, o Dresse dicitur , tum po
tentia , tum actus versans circa remantea ecgnitam, seu representatam, Ut an ta a cognitam, seu repr sentatam , postquam obliuione aliqua intercidit. Qilan Nob rem rena iniscelitia est quaedam , quasi mein riae reparatio, cienouatio , quaest per ratiocinatiCnena , qua id , quod obliti sumus ex aliquo eius relicto vestiatio, idest ex aliquo simili , vel contrario, vel alia ratione connexo inuestigamus , ct tandem inuenim ci ac proindela brutis non re eritur. sos Aa animam sensitivam, polita ditiisione animae, quam supra posuimus in vegetat illam senstiuam,di rationalem, Pertinet etiam, tum potentia appetiti ualensiti. a,tum potetia loca motiva animal
ait anima consequens in quibus expli candis longior hic non ero Tantum dicam potentiana si et itiuam senstiuam, seu appetitum senui tuum diui ii in concupiscibilem, irascibilem; nullum tamen, aut concia piscibilis, aut irascibilis actum eli
ci mile nisi cito obiectum sensibile. bo
num, vel ut malum,vertim, uel Apparem cognitum Iolentiam vero loco motivam diuidi in naturalem animalem, Δ mi stam . Naturalis dicitur, quae ut moueat, nullam requirat praeuiam cognitionem ut vis pulsati iri, quae cor, arterias, docere briam dilatat,&ct ninalis Animalis dicitur, quae ut moueat, praeuiam requirit c enitionem,&appetitionem, ut vis Progrestiua antiralium. π ista dicitur,quae ut minueat partim requirit, partim non rearit
praeuiam cognitionem , lappetitionem ut vis resphatiua qua respiratio communiter, sine praeuia cosnitione, appetitione fit 1ed pro arbitrio a nobis uariari non potest fine praeuia ignitione, appetitione Nec tam et potentia haec loco motiua in sta in nobis tantum sed in aliis etiaanimalibus reperitur . Hic uero est inter potentia in cognosciti m. sensitivam, appetit tuam sensitivam ' loco motiva eas
consequentem,seu animalem connexio,ut
cognoicit tua paria odum diligentis, appetitiua per modun applicantis, loco motiua animalis,quae dicitur etiam arbitraria, uoluntaria spolitanea, per modum exe-quenti ad motum concurrat. Haec de antisma sensit tu . . Iain ipsa nos ordinis ratio ad arua amnitio lena inuitat.
172쪽
'Nima rationa 'lis, seu quae est principiu
nium, bilissima, non solum seclindum verita tem fidem que cathclicani se. etiam secundum Α-riit at et i luribus locis testatam , as er tamque talitentia in est immortalis
nairii .ile, numque per se non autem laetitum assistens , ut non minus inepte , quam impie dixerunt miti co- itati uarix, hoc est animam quandamnia: zerialem l, item sensui
tiam singularem , non secus ac sensus accidentia singularii, cognoscere , tum diuidere . componerem, circa singuli in ciliati, si sentes , per illam, Ira i re prol riam Orrram inforta aniena , boni inem in ratu me fit init --nis constitui; cum illac eii cieii uelle ctum 'seu animam Etit natem tam quam formam tantum a listentem, per
inde,ac nautam naui, aut in torem
bili, ut per species in re lun
viii uersalia intelligat, uniri asseruerunt: nec te impore praecedit corpus, citius est forma in Drmann sed in illo, cum primum satis disposita est, a Deo de nouo propite ac preis creatur , hoc est in suo
esse smplieiter se dicto, seu substantiali independens a subiecto producitur &cii meodem unitur, non per unionem ullam ab extremis distinctam a parte reici sed distinctam tantum formaliter, seu inrtualiter , iuxta alibi dicta de v-nione non tamen ita,ut una, eadem que numero anima rationalis in om inibus , aut pluribus hominibus sit , ut quidam Cliniarunt nec ita ut in n-gulis licininibus duae sint animae rationales, altera bonorum operum , altera malorum incipium, t alii delirarunt: sed ita , ut in omnibus quidem homi nibus sit uita specie , in singulis vero una uir ero ad humanorum indiuidum rum multiplicati cim indiuidualiter multi uicataci cita tota in toto cori quod in fori at , de tota inmitalibet eius parte , non per accidens I sed per se , ac natura sua ; proinde veretpiritualis ad m,dum alia tum substantiarum spiri alium realiter indiuis bilis nesset si idcirco tan tum inclita e diceretur , quia
virtuales tan . . , a se tamen inuicem ellcntialiter dependerent, eo min
do , quo quidam rerum quarundam crearari: messentialem a se inuicem dependentiam admittim t te et ilecti edi cam libro tertio , ubi de distinctioni
Hi subiician quod alibi quoque i cum habete potest , par inscitiae', atque impietatis specimen eos edere, qui de anima rati nati , a liaue re quapiam ad philosophiam spectante disierentes,hC aut illud secuti dum fidem Catholica iam
173쪽
Sed ad animam rationalem reuer- si1 dc . tu riteologiam verrem, secundum lo: oohiam autem sciomesse, non dubi-
t exti. . iras quas laeta operationes, aliquae ad nus iastantes ordia .ntur. Illae communiter, recte tres uti erantur. Intellectus M in otia . e Voluntas quas tum inter se . tum ab anima formaliter, seu vir.
tu aliter tantum distingui patet ex dictis surra de potent ijs animae in uniuersum. Intelli tu dii ut ex ab Arist. Ide Anima pri itis iginti textibus, aliisque Philosophis passim distinguitur agetis, patiens, seu possibilis Per intellectum tamen gentem, non inteli gitur ab Aristotele Deus, aut alia intelligentia, seu substantia abstracta realiter di. stitista ab anima atronali sed intelligit ut idem reali intellecto patientem, sev pos si 'in est Aninia ipsa ta ionalis: quae sicut quatenus potest in se recipe.
r: a rtia enix poleti 'elti e producere eanditu: lectionendi aut speciem intelligibile is dieitur intellecti. Iacii: tu , a quatenus pro . diicit agens. tia erito dem Aristo t. . de Anima cita is texti irata doceat viri; ques lectum separabilem, immi aut , in im . em uno verbo immortalem esse: r c altam praeterea quaerat animae intelle. iiii immortalitatem: ct text. 7. eosdem intellecta .an in aed fieren ta sappellet eas. - , animae inesse Qua ei isti a am in eris, aut l)ari: va rati ictio, nisi formalis, seu viri talis . , in est, quod aliqui contendunt, solum in ἰellectit m patientem in n: em vero nihil intelligere, si l cs intelligibiles producere. Si en an eali et sumantur, ut eruiae intelligit.
sit ima iter, neuter sine altero intelligit adat vate, ed tantum inae quale, luatenus unus eroducit, at et recipit intellectionem: at mari et sinus prAd cit, alter recipit specto lem d illo flam ab intelle. citi o in dos ropriὸ intelligit. Neque cum intelle elus agens ab eodem Aii flori e eodem libro rex O. Eicit sol si alia ea ille: aes .i, praece τύ ', ου d. V. , Eliud iis aiscatur bovam Prum vi
erit alio, cithmeund intellectum agentem si impium re, e .utare
est eis actionem Onte lige actit: e ut interdum sumitur, iuxta iupra di de actiones 4bst aliendo ab eo, quod sit m
tellectio, vel productio speciei intelligibi
o Intellictus patiens recti ab eodem Aristo: et e lib. 3. de Anima tex. 8. distinguitur in in te ectiimpotentia intellectum actu, de intellectu inliabitu intellectus potenti dicitur quandiu nihil adlirici se recepit. sed tantiim potest recti ere . Intellectus actu, quando in se habet intellectionem Itiel habitu , quando in se habet speciesit, telli sibiles . in quibus consistit ratio habitus in te lectili , ut iri L. Arist oteles
tamen loco citato etiam intellecti in hab: . tu dixit esse potet tia , non tamen, nouit, similiter, ut erat, an reqvam 't, aut inveniret quibus verbis i
tellectum liabitu esse potentia Quidem .sed propinquiore, qram Desin: ei lectu potentia simpliciter sie dictus it quamuis idem Aristoteles ii, dem sun at intellectum actu, I eo an im qiiod est actu post acquisitum habitum i dubium tam n esse non potest quinii rellectus actu sit etiam an te aequitit uni habitum Pi aeterea viae. Ene monet ter quinto, intellectus patier iis, seu possibilis intellige, vitalis est nullam tute naturam, nisi hane quod possi-hilis est, nodosii pra explicato quae causa est , ut te et deinde L. eum tabulae comparet, in qua nihil isti sit seriptum itare Ele docet ipsum fieri singula &te et I p. queidam esse in t Prestaui nempe eundem patientem, seu possibilem, ira fit ori ni arquendam et a nempe agen lem, qui facit omnia . quod ita intelligendum est, ut interiectus a te es dicatur feri omnia, non solum quatenus recipit intellectiones , sed etiam quatenu recipit species intelligibiles milium t contra veria, intellectus agens facere omnia non solii quatenus eii eclitae producit intellectiones, sed etiam qua tentis es e cive producit species ictelligibiles ZY idcirco it e fieri, hie facere omnia ratione intellectionum, specierum in. telliis
174쪽
i es tu idem, imagine , seu 1 .gines , te s ecie imporis , ut di istum est ea ite superio' , ubi de m do a endi sensuum interiorunari cauasi marines , quat ut ii tellectu et in 1 e recipit, seri
rum sunt ira pinesci sed de fieri , cfacere dicatur huiusmodi res, non rea liter , seu i ii setosis , sed repraesentati-
s ientia cum re ipsa ' illud tu text. 35. omnisio autem intellecto, qui se cl. actum intelligit res, ipse est
'in ita legatur 'et graeco e lilia legendum, omnino autem Intelle
ctiis est , qui actu res intelligens illud in text. 37 anima quodammodis est mnia de in eodem textu 37. estatuem scientia quidem citrilia quodammodo, sensus alitem sentibilia Ἀ il lud in text. 32. Intellei ius ini maformarum S sensus Arma sensibilium i deni lite illud in text. 6. I bene utique qui dicunt animam esse locum sormaris. of Alio modo Intellectus abstrahedo ab agente, patiente. recte ab eode M. x de Anima tex. o di illii uitur inspicula rivum,&practi curra iisis verbi tuniel
lecti is alli erat: Guid ratiocinatum, e . . .. est iscret aucem aspeculativo,nne. Breuiter speculatiuus dicitur, est principii iam neculiationis;
cati usuas operati sene dicium prae liλtis ibi, rnita III egri ius rata ut a diu appret 'ensiiuus, alius iudica L a , crursus iudicativus alius praedicativus am
lius illativus inmotam multipliciter distingui potest, quam musta suini obiecta
naliter ei det ricinoria, cies usi li ire iis .rteriae
ni , Qt tale eit seu quod idem est verutar,
Io Inte 4 il, quae ut essectiue ab intellectu producitur est actio,ut subiective meodem aecipitur ea pallio, ut ii inlitas quaeda est ei l . fumat Neer
ci tum ei cap. super malis ii d si ecies Iudi seu ueno una mentis , quo Ozz. me dii: ln-
175쪽
ita,ut accidentia quidem singularia sensu externo, aut interno agente cum externo sine phantasmatis interuenti seu
sibilia cognoscat intuiti ueri accidentia autem sagularia sensu tantum intcmophantasmatis tente sensibilia,&sub hantias, de piritualia , aliaque pure intelligibilia in uniuersalia , siue a rebus spiritualibus siue a corporalibus abstra-cta non nisi abstractive intelligat. Quomodo autem intuit tua,.& abstracti ua cognitio disserant capite superiori explicatum est . Neque vero , ut sub stantia separabiles , seu spirituales eo modo, quo a nobis intelligi possunt , quoad illa praedicati, quae a nobis i telligi possunt meque enim quoad Omnia pro huius vitae statu intelligi a n bis possunt intelligantur , ulla requi ritur, aut intercedere potest realis v nio lites lactus agentis cum patiente aut vi cogitatrice supra explosa , quae persectissime fiat per suscentionem mnium jecierum intelligibilium, quibus- eum siti, ut intellectus agens et sectit
sinae in patiente recipiatur Cum eod. m vniat ut , atque ita constituatur
ille, qui a quibusdam appellatur in rei lectit adeptus , ,erum figmetitum
Neque quod Aristoteles secundo de Anima texti octavo. docet intellectum cum factus est sing ali tunc, O se: P sum intelligere poste, ita accipiendum est, ut alia omnia intelli ere debeat antequam ullo modo seirium huelligat: texit , ut tunc persectius se intellit re seipsum possit , cum alia i
tellexerit , 5 P ex suis De .lS naturan , estent tamque Elam Tellus ratiocinando. detexerit . se ipsam a
men etiam ut alia quae supra diximus abstractive tantiim potentia intellecti ua , seu anima per potentiam intelle ti-uam in acuita intelligit. LII 'raeter intellectiones , dari species intelligi hiles impressas realiter ab illi distincta , saepe iam supPosui
tem eorum dixistimamus opini nem qui ad hoc , ut intellectus res, quas aliquando praesentes intuitiue cognouit etiam quando absunt, cognoscere possit, suffcere aiunt, quod eas aliquandoco gnouerit , etiam si nullae ipsarum spe-.cies ab intellectionibus distincti , in tellectionibus ipsis desinen illiust, in eo relinquantur quamquam hae species ad alia etiam, quam ad ea , quae in tellectus aliquaudo intuit tu cognouit, tunc quoque , quando absunt , cogno scenda . sunt necessariae Mitto hi quomodo habeant rationes
imaginis &dicantur species impressae quod utrunque supra, ubi de phantas-matis, explicatum est . Alia de illis per i scura,&operabstrusa explicati date omerunt.
Primum autem statuendum est in dii lici eas est e genere alias in cori pleTas, e sinplices, hoc est repraesentativas
termino in incomplexortim , non a me quorumcunque , sed eorum tali tum , quorum connexio iion est inan e-diata , seu non patet ex terminis, ut in principiis per se notis; sea est mediata, seu indiget, ut a nobis cognoscatur, aliquo medio, ut in aliis omnibus propositionibus non per se notis Sed difficultas est quomodo producantur.3 Species igitur comple ae ut ab his, in quibus res facilior videtur, ordiam tiro quae non qui . i iiii sua entitate realiter compositae rationem alli producuntur diate ab actu illi Prae missis insertur c actu
illationis , O quidem , ut ab agente principali: licet suo alia ratione dici Griam pos: , vi ab agente instrumentaliquia ais, ut est ipsa species expressa macti secundo euidens , vel non euidens coirclusionis obfectivae circa quam Versatur, hoc est connexionis, vellion con nexionis subiecti cum praedieato ob connexionem, vel non connexionem eor m-
dein cum medio ita relinquit post se in eodem intellectu speciem impressam in
actu primo et identem , vel non euidentem , hoc est repraesentativam modo supra explicato euident , vel non euidenter eiusdem conclutionis obiectivae per quam speciem potest deinde intellectus ficile elicere alios actus circa eamdem conclusionem similes illis, nerque in huiusmodi species producta et , hoe est euidentes , si ille ait euidens,
176쪽
vel non euidente v scilis inlini, lecto an turn, si ille non siit eu
rum intercidi quae Cimi ob cura sit, non niti per medium multo late studio, ac labore ovarendum , de inueniendum Lucidi , quia inter conclusiones e tiani non per se nota qiuaedam sunt q. e medium adeo cui tu , praesertimi paulo ingeniosa ori, bulum habent , ut si litiae occurrM . Sed, ubi est complex. . ii postylinlitari a tuni illationis producit i ,
eam penitus tollit . , At lite in huius modi speciebus compleois consistunt se maliter habitus intellectivi discurii uiri has itiis quidem scientiae in speciebus sentativi conclusionis
biliter, c. si Species uero incomplexae
producuntur rem med a te ab anima immedia tionis incomplexae Diuidemit . Vt ad sectum consequar l . . spe cies in rei aesentativa olbie si ii . , ut per liti ius modi a etunt l, I 2n item semper. consequatur in latiua obiecti in c ample sed tunc an
tum, quCd nec huiusmodi obiectum secundum se phantasina repri- sentari, nec tu de talia spe
lectionum incomplexarum, seu apprae hensionum aliae sint intuit iliae,quas intellectus una cum sentibus Hernis, communi, aut etiam aestimatiua circa obiecta sensibilia r. t sentia vertans elicit: quando non ssunt
. Mae abstractium, quas dein intellectus circa obiecta absentia : ad uitii i- a tiro nunquam species radi e sui irnecessariae , ad abstractivas uero ali
tellectus elicit circa citi l in phantasmatis repr-.I, tu pultri ut circa hcc ...t illi , clinenim sumpta e dem, .lo , Muta in liratis reprae
velis inri, abstrahendo a bitionibus indiuidualibus , quibuscumitia phanta malis repra lentantur lias nnnsunt necellatiae speci l cta , scd sufficiunt ipsa phanti . circa quΤ, vel adaequale , vel in adaequare sum pia , ut circa obiecta uersantii aliae autem sunt , quas intellectiis clici ci ca obiecta irre , - , ilia , siue sin-
pii latia . tu illi uae secundum eo: ullo moclo iii l . is re praetentantis sed ex te uel praesentibus in se, uel in phanta inrater praesentatis ab ilitellectu deducuntur ut spiritualia, tiolubilantiae, ut II: till et .e ab accidentili 1. itincti a lubitant ine
i Sed per arduum hic ad explicandum videt tir, tum T i ac in nitier ilia sensit . illi in plia bis ab
sibilibus educuntur plii inter. l. lbi liaci tum quomodo . iii spec m-plexae , quae ad pia dictas i ne incompi liusmodi pur necessariae.
Dicendum tamen uidetur uniuersa lia , quae sunt in rebit: te: isibilibus,ve bi gratia, rationcm color , rat: Onzm alisbedinis , cat Sinui cum rati nibiaa indiuidua lilius, vel in ipsi sit, iccti sensibilibus singularibus in se r.elcntl-bus, vel in eorum phantasinatis, tu in asen tu , tum ab intellectu percipi sed ut secundum se recis , ut tales naturae sunt abstrahendo ab omni singillaritate, quod intellectu Ipropriuinis i ,
177쪽
cognoscantiir debere intellectim amo limia te applicari, S determinari adi iusmodi nati iras secundum seir cise considerandas, non considerata earum singularitates pure irero intelli tibilia nempe spiritualia, alia,quae, vel sunt corporalia quidem, non sunt tamen secundum suas propriit , seriaralesque rationes, siue
in uniuersali, siue in singulari sumptas, sensibilia, sed tantum intelligibilia:verbi pratia, substantia corporea, vidistineta a
sui accidentibus .accidens corporeum, ut
distinctum a sua substatia, S c. uel abstrahunt a tritualibus, ct corporalibus, ut ratio suo stantiae , ratio accidentis , ratio caus ratio Ee iis, dec sumpta, ut abstrahunt, debere ea corporalibus per illatione in deduci atque ad spiritualia , in 'uibus Draecipua videtur est e dissicultas,
iii te ecdiim paulatim sic ascendere, ut ex ct ta Desil et lilius corporeis inferat causas: dcitule intelli at huiusnaodi causas non posse esse re corporeas,atqtre ita renio ueat ab illis rationem cor 'orei, seu entis, fornialiter extensi diuiti bilis tiit c naturam huiusnaodi erit in non L. I in tet motione , seu negationeo Drstorei, licet per illam, tanqua in per ali quid iaccusario consequens, explicetur; sed in illo potitiuo, ad quod huiuimodi reinotio, scii negatio coni equitur denique hire posuiuum in eo situm esse intelli at, ut sit totum in Cto, Stotum in qua-jibet parte, seu omltimodam habeat suarti in omni tum partium virtualium deii titatem: qui est ciues ri sitiuus, item
ter speciti aliud sumantur; tu metia in spirituali itin, li laterialiter, l
denique at trahentius a corporeis , de spiritualibus , ut est ratio tis utrisque
Deri: clue species incomple Tas quas le- cessarias eue diximus a init e titilles incomplexas circa pure intelli tibilia
praedicta, effective prodiici mediat ab anima, in mediate ab intellectionibus in complexi . . apprehensionibus praeci ctis, ad eum proportionaliter modum quom rationis dicituri erim licet fi ij ab ipsa cognitione, ira cognosse itur , ut
extremo libro tertio, dicetur ita, ut in genere causae efficientis prior natura sit intellectio praedicta Lin genere vero caulae finalis, pilor natura sit species; nun quam tamen nec in tempore , nec in instanti temporis detur illa , quin deturhare, x eius ellectus, obiectum simul; licet haec secundum se, illa delinente, permaneat, ut ali s milibus intellectio- iniimus facile iam eliciendis inser
i Exliis colligas primo, nasit AG
mata ad productionem specierit in litelli tibi tu in literdum nullo mod 1 ter , quando sciliceti dictae duc ui.tur per intellectione a assii pradictas, non concurrere tau otiue, sed partim dispositi ire , ac Naizrtali ter,quatenus supponuntur ad intellectit nes abstracilitas iupradicia . partim obiectitie quatenus obiiciuntur intellectui, duvel rationes quasdam niuersales reruni sensibilium in ipsis phalnasmatis repra seritatas arationibus indiu filii alit, usal strahit, vel alias pure in te ex il
cr , ut supra dictit in est: atque his ipsis incidi Sinterdum conciirrere proxime Hirci duremotestantum, ut in . Secundo quom
do inrelligendum it illud Aristo in 3. de
Anima exso. nunquam fine phanta lina
te intelligit anima; illud in eodem libr. lex z. arma sititur intellecti uu in phanta nutibus intellis: si e denique illud ine dem lib. texa in formis sensibilibus intelligibilia sunt,& quae in abstractione dicuntur,&quecunque en fibilium habitu, passiones sunt. Et ob hoc, qui non sentit aliquid,nihil neque addiscet,neque inteli stet,&cum eculetur necesse est simul pnant a m aliquod speculari; phalasma. ta autem velut sensibilia sunt, praeterquaquod sunt fine materia. Non en in hare ita accipienda sunt, ut Aristotel uetit intellectum nostriim nihil ni ita in intellieeri , nisi coonera late Phanta
qua vi tationiblis abi ita utilis
in se recitat intelligendo id, id intelligit,in phantasinate, ut in obiecto sed ita, ut quaildo intellectus in pura potentia debet
178쪽
bet aliquid de nodo intelligere, nec habet sentio ilia iii se ipsis praesentia , iecessario habere debeat re praesentata ita phanta iamati t uel incipiis intelligat, uel ecipsis deducat iraedo supra explicato. Teriit, cur species intelligibilas in persere pure intelligibiles re a
r . enim est, a Laia ex rebuibus, vel iis e praesentibus, vel in Pli .ilitat irate rei rae scillatis, ton quide, ut ex materia, sed ut ex obiecto proxime, aut remo te ab uitellectu Quodammodo educuntur seu cuod idem eli ad praesentiam rerum sensu, ilium, uel in Dips:s, vel in phanta iamatis proxime , aut remote ab intellectu produci intur: res autem sensibiles non nisi impersteterii cognitioirum rerum pure intelligibilium diicere nos Nyssunt.
i ixi prox talis quia quaedam species in cilntii rad prael ei li-m cruri Icilii Dilnii l. i. ut in seipsis,
vel ita et iantasm:.tis, immedia te, proprie: aliae, media tu, S remote,quatenus: roduci nil tradi rit sentiam aliarum specierum intelligibili illii, a reban sentibili
cur ea dcm si ecies intes i. - iuit usdam dicas itur alienae, ni l priae r ril,qilarus in specie 9: riatici ci illi est,quia ex rebus sensibilib. acciniuntur modoc - )licato. Quinto intellectum aget item non
alia ratione dici efficere obiecti m intelli aetii, qua te nil sim ducit, ut dicit species iitelligibiles c Eod vero sic Iolet eiusdem intellectus ni unus Praeterea esse illustrare phantasmata, non ita ntelligedum esse, ut intellectus agens aliquid lucis pliantasmatis impertiat, aut ob ipsius cum phantasia cor timctionem, ea:id species intelligibiles effecit
illi. scoli currere possint: led ita Deci; intelligat, o suprat Inelius ilici intellectum ad. Im, non quidem
diicere t e cies intelligibiles , iit dictu est,
si racliue per speciem intellis li O autem intuitiue cognosci. Atq; Sic reiicienda illud est, quod ali iiii uiciuntur vellere flexionem ii: telleetiis ad suam allioperat: onem seri rei quandam intellectus lin
sus secundum suam substantiam superseipsim, seu in seipsum replicationem,qua proinde sensui conuel: ire negant: nihil enim tale facit intellectus, cum reflexi m noscit, sed comitionem tantum elicit ha talem pro obiecto aliam suam cognitio 1 Iiqem in se ipsa, sed in specie in
raesentatam, atq; ita cogno-lci let 'l' scere aut cogi inuist e, aut co
gnituri iesici aut posse cognoscere, que operandi modu imitatur et, licet imperfecte, sensus interior, ci cognosci aliquid a se ante cognitu fuisse, quod fine colitus ali qua cognitionis suae praeteritae cognitione fieri non potest. i sed, ut,quae reliqua sunt de speciebus intelli ibi lib. absoluamus, de earu adactus intelleelionii cocursu distinguenduest: species. n. complexae ad eos concurriant
tum obieetiue, tum et efiective. ita, ut sub diuersa rone dici possint tenere se, tum ex parte obiecti, quatenus. s. vice obiecti gerunt, tu e parte potentiae, in qua sunt,quatenus ea intrinsece determinat , iuuant, ad obiectu in ipsis repraesentatu facilius, vi supradicati est intelligendu spes aut incompi cxa ad eas quide intellectiones, per qitas efficiuntur non nisi finaliter ωobie cliue cocurrulit: ad alia aut illis, per quas ei secta sunt, si iv iles facilius deinde producti: das, non solii obiectiuΘ, sed et ericliue proportionaliter, ut de specie b. complexis dictu est,c . currere videntur. Ac spes qui de incomplea et si rersi contrariam sint, iton sunt inter se contrariae,nec sidqualuita quo corrumpatum species a sit complexae in quit, rationem ha Ditus ita tellecti uidiscursiui cc sistere di imit iam im proportionaliter dicenda sunt ii se inter se cotrarietat--: Eliis, ad quos inclinant, . Irrere:contrarii igitur,ci incomposui ales erunt habitus scientiae,&erroris, uelit illi viis falsae, uel et ii
suspitionis. vel dii I circa dea habitus autem sciePl . viri, ionis uerae circa idem, ni ill .:m Hibet. contrarietatem li ipsorii a causti rei opinio ue Nou Cra, seu as
simul est. rasii matur prac sensit sex ratione tui, vel auctoritate alicuius quantu, quae est ex aut lioritate proprie circa pro ne u ra, no a in illi linc ali ii, ii est suspitione,qua Opinione, Nid c lutulaveris νε in tallu biIi adi rellectio uersur
179쪽
nam etiarn ei rei proposite item veram
Alia quae de speciebus intelligibilibus
ti, pluribus explicanda non ducimus,ex
si est De ha tibus tantii intellecti uis, quos Aristot. f. Et hic cap. 3.enu merat ec de ini enio, iudicioque adiuta renitiis nila Llides, est. Ac habitat illos perti habitus intellecti-
tum, Cui ad alios potiores habitus intellectuales sua naturalion ordinant tir. Intelle lua dicitur ibi habitu princiniorum, Quidem speculari ucta l. oret titilites . peculat Iuas m nre ira, ii notas cognoscimiis: aliquanaia. IlIur pro potentia ipsa intellecti ira, Qua terriis naturaliter apta ei co- ali
l. LII .... Disiadditas , quibus ita repraesentari possim termini incomplexit rum propositionum ut illis cc tae ullo nacio eorumdem etiam trucrae connex: scatur. Sapientia uiliis liciter , sed uattvor praecipue modis sumitur interdum pronun ararum, diuinarumque rerum scien tia , suomodo aggregatum est omnium icientiarunt , sumpta scilicet particula huc taurarum proci r a fartim interdum pro scientia per so , cuius ad est pracii, sica uaterduna pro cientia reruni prae
stantissimarum , sue si per altissimas causas, siue non , cuiu in odi item est. praecipue Metaphvsica interduna pro ag gregato ex intellecti , seu habitu principiorum &scicuti rerum pri stanti Gilinariam , hoc est ex principiis per se
notis conclusionibus circa res praestantiis in is , Quae item acceptio prasci cipue 1 cae cum suis prii lctii lis acceptae LM in. . it. Et sic capientiam sumit Aristo et libro ortato cap septimo. Scientia e dona libro cap. tertio citato mitur ab Ariste te pro sola speculativa, de qua alibi dixi inus Prudeluia ibi dena cap. . definitur habitus cum vera ratione activiis; breuius, recta ratio agibilium . de qua pluri hic dicenda io sunt Ais ibiden capit quarto deliri itur habitus cum vera a tione facti uti breuius redi ratio factibilii mide qua satis l . In ea i litur en uinetati ri vi te hubitum principiorum facti uorum S scientias facti uas, seu artes obes reducit ad ariem letae in , ad Liuinan tur , cquanici lana in ca imit habituna vero principiorum activorurn scientias activa, ad prudentiam dquam item ordinantur: Logicani denique prae cipite ad n i iii iam, scien tia n,turn etiam ad scientia activas,r facti uas,ci mediis illi, ad prudentiam,S
ciumque spectat quod a erum ex duo lbus supres in cisitis est, multorum in nix, luci troia mediocriter quaestio illa exerci t, .ui ingenii , iudiciique maior, ni ulmuc pra Ilia latia ex sola corporis dispositione, an canima, an o utraque dependeat . In qua difficultate illud primo loco ponendii in si in cnium, aut iudictura i rex eo quod dicunt ex
partua lini esse non pendere ac ri i Deoc:lmaninia ipsa qua cuni otia linemur creari si uero illamantur pro orerationibus ipsis ab ingenio, ire retidenribus, dubium siser cuin relior, deterioriae cc .la maiore lΠ, ni inorem l l liliantiam ccnserat, sic Ari. sectindo de Anima text. q. ex tactu, em hon: Dan in alium omnium exquisitauimum habet, instri hominem anima lium
180쪽
tum omnium prudentissimum esse tum addit, num autem, A in genere hominui edim sensorium hoc ingenio x et se, Ἀ6
ingeniosos: secundum autem alii id nullum duri enim cara te inepti mente, molles autecarire bene apti, quae ita inteli Mnda sunt, ut tu,nquc libet carnis mollities ingenii excelletitiam arguat, sed ea tantum , quae ad naturalem, optimam corporis temperationem consequitur atque hae propterea id arguunt, quod in optime temperato corpore, opti II ii Atenuissimique spiritus ad eorporales omnes tinctiones, siue remote, si ueproxime potentiae intellectiva inseruientes,quam expeditissime, ac perfectiosime olinundali necessarii generantur Hanc autem optimam corporis temperationem videtur Aristote sect. 3 probi et uelle illa
elle, in qua melanclaolia dominatur, dum caulam conatur reddere,cur Omnes qui aliqua unquam in re ingenio claruerut . meis lis Elis Dei fuerint. Verum Arist.non te mei seu atra bili frigida,e sicca seesilae ho nes pigros, S ieea, quae flavae bilis, sanxit luis,&ipta ituum C lore adulta calida, 1rcia e st, ac donantili motuum prom--m, ac celeritatem mal opere tu ipso Arist. comi in-
se differant ut alia secundum te abliraliedo a corpore i e fictior atQ adeo ingenio, itidi l
respolidetur diis ei let talcare, multa tamen esse 'Me Partem amrmaaatem probabilem fa
Ad intellectum pertinent etiam admiras aedam. l
tua. uoluntate aliquid dicetio, cilli telria I.
dum est. t Memoria intellectiva nihil aliud
est,quam ipse intellectia I, ut recordatur rerum a se ilitellectarum , leu , ut intelligit res. I se ante intellectas: e eodem modo diuidi inuest in memoriam potentia, memD riam actu, de memoria tu hat,itu,ut intellectum diuidi supra diximus. Eius a remini. scentia discrimen, , si quid aliud de illa quaerendum sueerest, ex dictis hoc est, luperiori capite intelligi satis
sro Volunta , ouae alio nomine appe litus rationalis addisti lictionem appeti tus sensit nii , appetitus naturalis appellatur pro obiecto Ormali adaequato habet uolibile hoc est terminatiuum uolitionis, ut tale est,comprehendendo tamen sub voli bile, etia noli bile, I tu volitione etiam
nolitioncm sic iit ilomine voluntatis com
prehenditur etiam potentia nolendi, seu,si ita loqui fas sit,noli intas. At si uoluntatena distinguamus in uolitivam. nolit tuam: ut voliti ita est Droobiecto formalia dae uato habet voli bile presse sumptum , ut istinguitura nolibili, seu terminatiuu uolitio is presse iunipti, ut distinguitur a nolitione,quatenus tale est,seu quod idem est,honum, ut bonum bonitate transcende tali sumptum suppositione absoluta, ut coplectitur noli solum bonum uerum ,: sed ut fictum, seu apparens: Vt autem ii olitiva est, pro obiecto formali habet noli bile,seu terminatiuum nolitionis,quatentis tale est seu'nod idem est, malum, ut malum sum
Pium item lsuppos: ti ne absoluta, ut com plectitur non solum malum uerum , sed et fictu iri,seu apparens. Ii:disterens autem,ut indicterens, seu abstrahens a bono,& malo, nulla ratione Orest esse obtectum uoluntatis,si ueta me iure circAmalum versciuruo in suis actibus pendet ab intellectu tanquam proponente obiectum ut uerissimum illud sit,nihil uolitum nisi cognitum: luemadmodii econtrari .intellectus in suis actibus,tametsi non omnibus pendet uoluIItate, tanquam ab applicante 4 determinante ad hoc potius, qu.im ad aliud intelligendum Plura de voluntate hic non addo. a. Alia , quas supra indicimi, minus principales animae rationalis poteti S sunt potetitia ridendi, potentia tendi, potentia mouendi localiter corpus certis quibusdamotibus ab intellectu A uoluntate pendetibus, fartificiose saltandi, scribendi, pingendi,compi endi nanus, supplodendi
Ac potentia quidem ridedi pro obiecto
formalit ibet ritum, ciui est pectoris,oris, faciei motus adia i liragmate, alii l laemusculis factus ex cognitione intellectiva obiecti iucundi, noui,S repentini. uoluptate, seu gaudio uoluntatis inde conlequcnte, cordis dilatatione,ac spirituum Gitsusione Ortus.