장음표시 사용
191쪽
citi, S consectilenter est ens rationis. Dixi in citatis, quia in Deo dat ii natura una
unitate reali inpliciter sic dicta coin mucis tribus diuinis peri itis, de qua Theologi si vero sumatur, vi sumenda est pro unitates in ualente , leu viri uali leu quod idem est, undamentali, qua plures natu ra realiter inter se diu illae sed similes in
specie, vel in gene. et dicuntur ira, quatenus secundum id seeuncum quod in illes sunt, specificat ii iesiimpiae,sunt terinina tiuae vii iussa malis , scimentalis conceptus perinde ic si essent una unitate realii in pliciter sic dicta, hoc cst excludeliterealem diuisonem plurium naturarum inter se similium in specie vel in genere seu quod idem est, sunt iundam entulam, cura nobis unico conceptu concipi possint, per
inde ac si essent una, ut dicium cst;datura parte rei a sic recteta natura communisi pecifica,vel generica, hoc est similis sal
iem ui acti primo in pluribus numero tantaim,vel etiam specie di fierentibus, lut natura hominis, vel animalis esse a parte rei una notas mi liciter,sed cum addito dimi-nti ei in hoc est una specie, vel Lenere,quod est ei e nuntinitate a qui ualente, seu virtuali, seu fundamentali iam explicata,de qua loquitur Aristo. O. Met. tex. I.ubii cet quaedam esse unum, tuorum ratio una est risia autem, quorum intel lectio una. e. e hic viIltate Drmali, seu essentiali
liribus, set uniuersali iterum
fra ubi de uniuersalibus. multi tardine, utvniati tur agendum iam est. 36 1 ills ictio in uniuersum fornialiter est negat, unitatis inter aliqua duo, non allis ultio, licet sepe admodum relati Clal l liatur, S tam multi Pliciter
dii: tu pote ii, quam multipliciter diuidi
Pler que tamen restringitur ad eam, quae est negatio identitatis inter alii ma
tio. Et sic ebris, nec mala diuisio est di
rei impliciter ii coacta, eli negatio identi . . . . torali qua duo,quorum v nu, is materialiter, ridenti
vel partialiter. idest versantem interens, de noens restricta vero ad entia positiva,
dii ii di potest in eam, quae est inter suppositu ira, stipnosiluim seu, ut multi loquuntur, inter rem δ re In is licitur maxima;&eam,qitae non est inter uil posita, sed uel inter partes aut etiam accidentia diuersorum suppositorum, vel intur materiam priniam , formam substantialem eiusdem suppositi, et inter substalitiam,&accides physicum , vel inter accidentia eiusdem suppositi, r. vae sunt minores,inter se tamen adhue inaequales s s Disinctio rationis apud Arist in
terdum sumitur pro distinctione reali interestentias:quo sensu i. Pii' sic.tex. a I. docet albi im l& muscuin re idem es ,rati ne distingui. Ut vero communiter sumitur duplex est, altera,quae dicitur rationis ratiocinantis,altera, qua dicitur rationis ratiocinatae.
Distinctio rationis ratiocinantis dicitur quae potentia,vel actu sit a ratione, seu in tellectu cognoscente , ut distincta quae nosunt distincta, sed unum quid ,quod continsit non solum in propositionibus omninoi tanticis, ut cum dicimus, homo est homo in quibus unum, idem bis apprehenden tes cc I noscimus,ut duo sed quotiescunq: concirimus distinctionem aliquam , ubi
Dicitur autem' edistinctio rationis ratiocinantis,quia tota est a ratione,seu cOceptibus rationis sinet ullosundamento in re:quainobrem dicitur etiam distin citio rationis sine fundamento in re. Distinctioratiotiis ratiocinatae,initar alitonomasti ced fili stilicito rationis tri liciter sumitur:primo pro ea, iliae potentia, vel actu fit a ratione, seu intellectu cum fundamento in
re. hoc est pro distinciis conceptibus, qui aratione formari ponunt, vel formantur circa aliquid realiter unum fidei ni aeo uiualenter tamen seu uirtu iliae risu uiplex quod secimirum unam rationem, secundu quam aequi ualet ni nulli ero,vel specie diuerso est terminatiuum unius numer , vel specie dii tersi conceptus', secundum aliam, iecundum 'il .im qui ualet alteri nuin ero, vel specie diuerso,est terminatiuii malterius coiiceptus numero , vel specie diuersi ita,ut haec distinctio non sit in re, ted in conceptibus rationis,seu intellectus iriaci e litat rem potentia, uel actu concipietibus, cum fit uvamento tamen iam expli
192쪽
ea ora re de sic est distinctio realis. Sectincti pio obiecto liti ius distinctionis , quam potentia, vel actu fieri diximus a ratione, hoc est pro rationibus obiectivis realiter inter se identificatis, distincte tamen cone eoti, libus, vel conceptis a ratione seu
rminatiuis, vel terminantibus conceptus rationis:& hoc modoc rationis ratiocinatae dicitur etia. litatis, formalis, ei sentialis , Se aequiaalens, te virtualis licet enim haecnt ni sub diuersa ratione illi conueniat, Olziniata iri unam, ea iidemque distin t. ne in si nificant quae dicitur rationis rati inatae, quatenus est obiectum rati
uia, distinchos conceptus in laquatos cime unum, idem potentia, vel acti for urantis ex causa ab ipso obiecto petita,
de iam explicata: dicitur fundamentalis quatetrus est fundamentum, modi expli cato , eorumdem conceptuum distinct ruin, Minadaequatorum: dicitur brinalis, tum quia ἰest terminatiua, vel terminans raedictos conceptus formales, seu menta es, tum quia est inter rationes Obiecti uas, quae dicuntur formales, non solum extrin
urce,quatenus post uni terminare, vel ter--
minant praedictos conceptus sormales, seu nientales; sed etiam intrinsece', quatenus respectu rei realiter, seu materialiter sum 3ta aequi ualeter seu virtualiter habent sere modum perficicntis,actuantis,&determinaruis, atque adeo per modum for mae,unde etiam dicuntur formae non physicae,sed metaphysicae, hoc est non realiter, ted uirtualiteria. Huin distinctae abeo', cuius dicuntur formae dicitur essentialis quia est inter rationes obiectivas essentiales illi, cuius sunt rationes obiectivae dicitur denique aequitia lens , seu virtualis. quia licet non sit distinc lorealis, seu a-ctualis, seu a parte rei simpliciter sic dictai litati ien aliquo modo aeuuiualet, quatenus ei uirtutriquod illa est actu ,etiam abstrahendo plerumque a ratione, seu intellectu potentia, vel actu concipiente distinctis, inadaequatisque quae eius imperse clio est conceptibus',qiiod in re unum,atrue idem est. Dixi plerumque, non autem emper , quia qilaedam sunt distinetiones
uirtuales, qua non conueniunt rebus , nisi
ut potes. tia, uel actu terminant coiiceptus intellectus.
Tertio pro distinctione Drmali , seu es setitiali,4ioc est pro negatione unitatis , si
ratio, seu intellectus, potentia,uel ad uagnoscit inter rationes formales, seu essentiales, abstrahendo iii ab eo qMA pridi tetrationes sint et realiter inter se distini Rae, ut sunt ratio, seu essentia hominis, de lemnis, uel non sint realiter, sed uirtualiter tininter se distinctae ut sunt ratio, S essentia rationalis,di animalis in eodem homine. Quae tertia distinctionis rationis rati l -- natae, seu, ut multi breuius loquuntur, di strictionis ronis acceptio necessario admitteda est, ut celebris,quam dixi, diuisiodistinctionis in reale,5 ronus sit adqquata 3384 6 modius nihilominus S minoricu aes uiuocationis periculo u distinctio inici diuidi ivsse in ueram uel siniplici, ter, uel secitdum etd, ficta Vera simpliciter est,tu realis a explicata,tu illa Drmalis, scii essentialis, quae est interentia realiter disti inita, dici potiormalis, seu essentialis realis.Vera sed narii: id, seu eu addito
est illa forinalis, seu essentialis, 'est intermnes formales, seu essentiales, unius, eius-
deq; realiter entis,ut inter Galitate, animalitate unius,eiusdeq; realiter hois: qest distinctio ronis ratiocinatae sumpta secundo modo lupra explicato, d ad aequi catione ii: tanda,dici potior malis, seu esset talis uirtualis,ouae licet plerunque sit independeter a nostro intellectu, ut dictu est nolid in uera disti lictio seu distinctio si inpliciter, sed tin sc ginquid, seu cum addit nempe s malis, seu essentialis,& ad aequ4
uocationem uitanda uirtualis,ua note uerae distinctionis, S distinctionis simplici ter, sine addito intelligitur distictiore alis, aut et serinalis, seu ellentialis qde, sed i sit interenti ad illinc a realiter. Fidia uero est,quae a potetia aliqua cognoscete, sed scipue ab intellectu fingitur, inuicipitur, ac messet,cstio sit. Et haec est,qiiid distictio cinis ratiocinantis,de qua ni pra. Acq. ex his constat non ola, quae distinguutitur realiter distingui et formaliter, seu essen tialiter nece contrario; sed quaeda distin sui realiter tisi,quaedam soria aliter, seu essentialiter tantum, quaedam,is realiter,&formaliter, seu essentialiter simul. 3 9 Nec inter ueras distinctiones alia datur minor reali,&maior forinali, seu eitcntiali supra exoticata. O circa, nec dillinctio, jaubus da di formalis ex natura rei, siue ita explicet tir, ut sit illa, tu est inter duo habentia diuersam esentiam, sed eandem existentiam, siue ita, ut sit illa , quae cli
193쪽
est inter duo se aliter ,s: ue essentialiter diuersa, tuorum tinum, neque realiter, seu materialiter, ideiatice sumptum est alierum, an bo tamen a se inuic ira dependet, consequenter, ne per absolutam Dei potentiam ab inuicea separari,aut unum sine altero esse pollunt nee distinctio,quae ab iisdem, S aliis dicitur modalis,d des-nitur esse illa,quae est inter modum, re, cuius est modus, intelligendo per modum aliquid positiuum reatri quod neque realiter, seu materialiter, ridentice lanantii sit idem cum re, cuius dicitur esse modus, ab illa tamen esentialiter depudeat: χ6lequenter, neque per absolutam Dei potetiam possit esse sine illa siue dicatur habere diuersam essentiam,sed eandem existetiam cum re, cuius est modus , ut quidam dicunt, siue dicat ut habete non scium es-- sentiam sed etiam ex illantiam diuertam a re, cuius est modus,ut ali volunt, est admittenda: ncnsolim Cuia neutra sic explicata ita rerum naturaruatum, sed etia quia neutra dari potest consequeliter nec da turri aut dari potesti Odus sit explica
s o signum distinctionis sermalis.
se e sentialis rerum liabemus optimum ex diuersitate conceptuum obiecit uor una:
quae ubi nulla omnino est, nulla potest.eia se distinctio,nisi ficta, seu rationis ratioci
Signum vero distinctionis realis, in i s, quae specie disierunt , est realis sella ratio tuoad existentiam saliem possibilis, dest,
ii vertim qii Dad realitatem, seu entitatem suam possit,sic aliquam altum potentia, desinere, reum aliente altero: in iis vero, citiae
itin eiusdeni peciei, non seni se luis citrealis:eparatio pra dicta, sibili seu interdunt reqiiititur actualis. In uniuersu nitamcn, tam in iis,quae specie differunt, quaint s. t eius cena speciei, ubi est reati, Uni ista a continuitate, qua li-m interdum dicatur unio, Inale Stai Nn
proprie dicitur identitas, sedi itor, i tramc vae est per inplicitatem naturae realitertiad uitii bilis,ut supra diximus, cibi est dicti notio realis opposita identitati reali: serar o autem hic est dei s, quae acta Quare, e complete uate se realiter distin tu illitur, ricii dotis,quae inadaequate. iiii tantum, ut pars, totum, seu vi , ,
Sincludens. Vt aliud rea: is distinctionis signum quibusdam assertur ratio producentis,ct producti; idest, sinum se habeat
per modum producentis, alteriin per indum producti: sed hoc etiam acceptum de producente, producto esset enter in iis, quae dum producunt, continuant sibi effectum, i on est verum simpliciter, sed tantii secundum quid, quatenus res, quae ita prinducitur, ut centinuetur cum causa, prius natura intelligitur est e secundum se, qua continuata cum causa, atque adeo prius
natura non continuata, quam continuata.
Itaque non solii in uniuersalius, sed etiam melius distinctionis realis signit inest supra allatum. Signum autem indistinctionis, seu i dentitatis realis, quam sormaliter tollit distiri cito rea lis, est ilegatio signi supra allati distinctioni creatis; ouae testatio, cosequenter indistinctio , seu delitas realis, licet non semper a nobis co rosci mist, Rpe tamen potest , si pri priani rationum tormali uini seu ellentialium dei uib ambigimus,an sint idem realiter,naturam diligenter consideremus, ct absurda quae ex reali earum inter se distinctione seque rentur . perpendimus , ut accidit in passionibus entis,in attributis Dei, ὰ
3 i Cum distinctione confunduntur aliquando diuisio, separatio:propr: e tamen A presse diuisio, G separatio Ormaliter dicut distinctionem , seu negationem interea, quae olim fuerunt quid unum pereontinuationem, vel per unionem S praeter harie distinctionem, separatio intei duaddit etiam distantiam uel temporalem, uel localem inter extrema Interdum tamen, tam diuisio, de paratio,quam distinctio, dicunt negat it neminitatis interea, quae ilia quam uetunt quid inum. Interdurri etia sumuntur active, aut quasi active pro actione, uel actionis cassatione ad quam coni equitur diuiso, aut sel)ara tio,aut distinctio. Interdum denique passiue pro passione, ad quana item conse tui tur diuisio, aut separati O,aut distinctii . si cui autem per indistilici: oriem, seu indiuisic nem, qua constituitur unitas, seu unuin esse unius, tollitur consequenter multitudo: ita per distinctitatem, seu diuisioni quae est negatio unitatis, ponitur conse-qitenter n. ultitudo Et secim dum sequi de Prius est unitas, qua in inultitudo : nobis tamen notior est inultitudo, quam uni
194쪽
Qtio si ita ras, Tromodo unita tria Itatui: ni seu unum mi illis tiatur respodetur distinetiendo qumet upliciter enim unirin,&musta con rara. p imuit. Primo, uti vir: sunt aliquo modo uniam quid, ii R est una mula itudo, quomodo sumitur multitudo,cum poniti: , ut mem 'brum diuidensens in illa diuisione , quam diuiditur in unum &multa &sic unum, muIta opponuntur sollina, ut dilo disparata . Sec utilis, ii multa sunt plura lina, seu multitud conflata ex plurib. unitatibus in sic uiriim, multa opsu nuntur, ut pars, totum quae oppositio an,&quomodo sit an non su re Iario malis, aut
rationis, ex dicendis insta de relatione intelligetur.Tertio, ut unum dicit indiuisionem in se idest identitatem , uel uni nem modo dicto, militatem dictit diuisi nem
iust regarion et na identi. atis uel ui tollis: a ricost nuritur. uel contra li' torie, si illa multa non sint pacia demitatis, Sittacui cuius habent negationem, uel priuatiue, si illa multa sint capacia dentitatis, uel unionis,cuius habent negat tunc in . Is tuose istis Aristoteles . Llate text. δε meteor.tex. et unum opponi multitudini priuative. licet enim posteriore loco aicat opponi contrari . tum id tamen
contrarietatem late pro contrarietare, seu
Oppossitione priuatiua ut a sibi saepet iratari, ut ii num liabet rationem mensure, niialtitudo uero mensurati :3 sie unum, S multa opponuntii relative, qua autem relatione ex dicendis in si a de re satione tolligi poterit. M Vnum per se, unum per accidi squid sint patet ex supra die is lecἱ l ira unum in conanti ni dixi: vias idem eii , quod indiuisem, inum Tioue autem niti l alii id ree, quam identu .item uel unici em,e de unione satis alibi di inmus, de genti rate qua constitii itur Uem,&ccnsequenter de diuertitate, qua cci,stituitur diuersum, id erilem Oppolii tu aliquid dicendum superest. Idem ita cit nuralia est Ormaliis, stessentialis, alia una terita is seu reali it u od ne si pra dictu tu est . Et hae interdum sumiturre idem presse pro simplicitate naturit omnino indiώιν diuisibilis reali diuisione , t :eestina xi Iam ira ident: tas, vel pro contii: i: et He,qira est
Et eodem modo inteidum pressu, interdu late sumitur idem presse enim idem dici tur miod te simplex onat. Dio indivisibi ereali diuisioile, uel continuum est, late raunum est . utroque modo aliquid dicitur idem, interdum a Diolute interdum relati ue ad se, uel ad alterum eum dicitur idem sibi, uel alteri .eiusdem tamen ad si ii op l est, sere latio realis, sed tantari rationiς:ad alteriun autem pore belle ea ret , si alterum sit realiter disti lictum, rationis tantum, si non sit realiter ei tu Et quamuis idem, cun ira irruata, tot modis dicazur , quot uicitur unia cum tamen aliqua ratre s ,rma isd cituris
non formaliter, sed idcntice se a It cra particula ridentices sumitur oro reali ter, se uent tali ue S mare rialiter. Di . tersitas eri in i diuersum
s 3 Vctitas, quae seminea est simplex
entis passii, ironc n:: I fictrinaliter a GJ. - , eatione fi . nis, seu apparentiae nc mcous mira te rei se nauta est reale ad te psam fecundum utie apprel. eu' una, uel cogi letum, nec in de Iromittat: ne extrin Hca uerit ite, quae ei in intelle elu, sine di. 'nino, siue Cato, eἰian. li veritas,Gua essentis r. idi 1, seu transceliden redirnagatur ad iteritatem transcendentem erit m creatarii iv,nec inconiviralitate remina Plaraim deis in intellectu cliuin e aut omnino cum ut
parenter edo parte mi hace donatin ea,
quae Ad ipsus ei: e pratentia elie tiali re- 'quit utitur; sed in cognoscibili a te rei se,
in aptitudine P xl a , ua res. in mica reco nitione tu ram, lii rinem,u ivlaa. quae aptitudo citra a e - . laci.
195쪽
latio ulla realis, atri rationis sed est ipsa
re siue absoluti, siue i i , ut Or
set obiecto consortiris S consecluenter nodistinguitur ab ente, nisi orn aliter, seu Hirtii aliter, ut propo: tionali te dixi irata, docilitatu . A qua suluentia u)n iactu. illi serie alia, quae radict.Ini uitiat cina gerit fori inliter consistere in civitate rei, connotando colenitionem, seu conceptum intellectas, cui tali sentitas consor matur, vel in quo tali, res repraesentatur,
vel repraesentari potest, prout est licet n5 adeo clare rem explicet, ita litelligatur, ut praedicta veritas consistat fi irinaliter intitate rei, ut conformi cogniti otii: cuis Nic 'tui cli ore ratentatur, test, collici dat cum ilia supra reiecta scuten
il .:. O falsas. t. Cum aut ca veritas, verum,tu cI cndo, tuta in cogno icendo, tu in in. xi is candore 'eripi pollit Vcritae traiisce dens, qua de hae tellus cicuti sumus, dici lii verit mellei ido. Verita Lauturn in Coginosci dolithil aliud formaliter est, litam colis. γrinitas ci, rni iotiis cuna reco Putta atqx hac est, quae a multis ilici in veri tas complexa: iec olim inco hositione,
diuisicino, seu quod idem est, in secunda
inicile iii si per alione; sed et inna in crii hoc et in coii sequentia, seu ill Mi ne, O qcridem ita n minus vere, it Cyrtu, tu linia adcunda reperitur ut mixta l. en latet .ct Veritas complexa, quam verita inc .gtic sczdo, quae et iami Prima in Ulccius OPcrativire, hoc est in s. niplici apprehen scite, iii. u. proporticine laadari uti an
sensu, perui pol a. .sed quaculi quota dem sit verita in coxa cicundo, iuccom- lexa, siue si iuplex, siue ilici lecti ac, siue sensitiva, dupliciter dici in test, cognitio
esse vera, seu obiecto ecnseratis, laevire vere, xc a P parent Er ita, ut cum verit discanscendent .ilis dicitur consistere in rati a terminatiua eognitionis verae,seu obicino conformis, si veritae ira niccndentalis sumaturant piri assime,' dicitur de cr. , octa apparciue scuticia , talia cc v. itit, verasumen la sita mi illitae, id c utar d. vere
ac simplicitur erati et de a P areni cr, seus cie vera, de qualis est cogi iti , Tra. cognoscitur ens fictum, perinde ac Lellet u
Ueritas denique in significando nihil aliud formaliter est , qui in coisso Durus igni formaliter sumpti cura resipnifieaeta:
quae comprehedet sub se etiam velitatem in co imicendo, si nomi sigili litelligatur etiam cognitio non compreliendet nomii: fgni intellis batur tantum signum cognitione disti iactuin Ad candem veritatem iiii ani:icando reduci potest citam veritas hi imitando, quae a quihuidam dicitur vetitas practica, qua ideatum dea imitatur, eamque laquain quoddam eius signum, significat. Ac veritati quidem positiuae reali in cognoscendo, iniri fit alatio res, o II dc opposita falsitas potitiua calicui cognoscendo, A signineando, idest positiva realis difformitas cogit itionis cum re cingit ita, igiti cum re significata Gmuis ei; im in simplici apprehensione etiamsi circa eiis fictuin versetur re era sentans sormialiter applehcndenti ens iactum. ac proinde vere non ens non secus, ac si eget verectas, non sit positiva realis ra istas compluxa, Iliae proprie ac presse atque adeo simpliciter dicitur Lilsitas, deceptio, Me ror, cito quis filii I ersuadet esse quod non est, ii uouessit, quod est risit ametis' siti beatis sal: has implex, seu dictor miras apprehelisionis cum obiecti apprelienso, qtia appreheliditur, ac sic siet, vere ens, quod non est v cre ens, qua salsitas i cet la
diformis,n autem disparata, ut quida in aiunt, habitudo apprehensionis in Obtuetum apprehens una. At veritati positiva reali in eis:
c. bricii intur, vivere ent . , recinia, sicuntur. I. liuit
O Picisci atque adco simplici cui sic dictae, si siccos nitio complexa, vel latius, uec..di: inquid, seu cilii addito cictae, si sit cognitio simplex.
196쪽
ηο Bonitas, aetertia est simplex entis rassio,non con stir sermaliter in ratione contienteritiae' niu cum xlier, nec in intriti seca rei Persectione, siue persectio sit matur secundum s siue, ut ne se litia auterius: sed in appetit, ili rate rei, seu in ipsa re. stur absoluta, si ii respectiva, ut formalite est teretninatiua appletitus alicuius saltem rationali est principiti misi tu uni Prolectationis: Ic se vienter non distin suitur abente. nil larma iter, seu uirtiraliter,ut proportionaliter dixi uriis de unitate,e veritate. Dixi saltem rationalis, hoc
est voluntatis quia alii appetitus non pessum serri in quodlibet bonum transcendens, voluntas autem potest in quodlibet: ita ut obiectu in formale adaequatum, hintatis, quatenus volitiva est, sit binium, Ut bonum bonitate transcendentali sumptum suppositione absoluta, ut alibi dixi
Neque tamen nego in trolibet bono i n- esse rationem conuenientis respectu alicuius, ideoque saepe sumi boni tm pro conuenietiti, e contrario interdum ethim conis fundi bonum eum perfecto, hoc est habente omnia, quae ad suum effer uiruntur: sed a1 rationem bimi Tanicendentis non confitere forma Iiter in ratione conirenientis,aut persecti, sed in ratione terminatiui appetito ut dixr: ita,ut bonum, ut bonu brinaliter fit terminatruum appetitus, ut terminatruum appetitus, seu quod ideest obiectum formale apportus, summo semper appetitu, ut dixi licet materiali terit semper conueniens ali cili, seu relatiuum ad al Naid, tu conueniens illi. Dixi seu relatiuum occ. quia conueniens, ut eoueniens est quid relatiuum ad aliud. nisi Brte hoc vocabulum extendatur etia i ,cuod est esse conueniens permoda obluc t seu termini alteriu .innodad ipsa feratur, non quo inodocumliae , sed per
modum appetitus sumpti. ut dictum est quosciis idem Bri liter est et termina tiuum appetitus suinpti, ut dictum est,&emnueniens appetitui sumpto item, v dictit in est, de conse ludirier notr potiet cum iis, Misationem krmalem bon: tatis in ratione formali Conuenientiae reponunt,alia esse,quam delio min controuerita, in qua non est ope pretiunt immorari . Solum addo prout terminat naum appetitus sum pti, i dictu meit,ens veriam, vel apparenserit,ita bouit in verum, vel apparens re:
consequenter, si quis assignari sibi possu
ret rationem hon transcendentis satissime sumpti, ut non solum de bono uero, sed et de apparente dicitur; amignandam illi esse ratione vi terni inatiui ai petitas sum pti,ut dictum est, complectentem sub se non solum terminatiuum appetitus sum pti,ut dictum est, ouodesten verum, sed etiam illud, ouod est ens apparens, seu fi
Bonnati maIitia 5 bono malit sed no tamen euilibet bonc quodlibet malum opponitur. Itaque implex dilVnguendum est maluim,primum negativum, quod est pura negatio boni,quo modo purum esse diciturq roddam malum. Secundum priuatiuum,quod est priuatio boni, quo modo caecitas dicitur malum illi, iii quo est:tertium postiuum auod est aliquid possitiue contrari uis, ve repur natis, uno verbo disconii enim alteri, quomodo calor febrilis dicitur malus anima Ii.Sed primum latissime, improprasis medicitur maluni se lidiim, di tertium non in omnibus entibus est, aut esse potest.De bonitate ma Iitia morali, de conseqnenter de dinisione illa boni in utile, delectabi is, seu conueniens nature,& honestum 5 mali in Ebra opposita hic non agi trius QRamobrehaec deente in committit eiusque pastionibus dicta sint. Aliquas iam practi' as,elu species, seu membra diuidentia , hoc est
se gentiae,de existentiae, iii rearum creatum,causans, caulatum, uni irmum, a luna umicanalogam uniuersala. particulare, praedicamei tale non praedicamenta,-la,male, rationis, seu fictiim, Catenus, quatenus ad
noe est quatenus ad ens illud, Quod
plieandum conseiant, prosequamur 2 ENS,
197쪽
T si diuisio en iis in ense senti S ens
existetiae, seu irresielitram,
hic tamen inente tantum reali explieabitur, a quo adens rationi proportitialiter transrurri fatale poterita En i ritur essentiae dicitur en sumptu
nominaliter hoc est trabenses nitam, eras vero exilientiae dicitur ens sit moti ilircipi miter hoc est hil uibus duabus emis rationi laus dAt ut rata, et amunis entis abstriclientis essentia &o
te, ut in cliidit unum,aut plura , aut tiam omnia genera 'sed non diseremiam praedictam vel differentiam tantum praedictam, vel inum, aut pilicia geliera , ted non onauia, miserentiam pr.L. Si t. m. Existentia vero dicitii id res est actu a narteret, se irati in in quae uabent causas, hi turis recie etiam dicitur est ei maliter res est actu extra ira Atque in Deo quidem ita Theologique conueniunt 1ientiam iion Ialilter Ut ii Ilildens t tri isit de essentia Iasunt rea miris aut i trala lientiam dili ulli in alcendi init in alite licit a partem in i
nostro prille milia elle Elicita ana crearia raesine exiitentia, desecontrario, a parte letita inen non posse actu esse ellei. ciam sine
198쪽
ex istentia, nee e contrario: consequeter 'sallam eorum sententiam esse , qtii rerum cri a tartam ellentias ab aeterno , antequamat Nicerentur, in seipsis filisse dixe
m illi l. sit inquam, in Deo enim, tan
quam in causae ciente, ideati, finali, non est dubium quin fuerint . Verum ea his modis in Deo fuisse, non est ias simpliciter ab aeterno fuisse, sed est an aeterno fit ille ipsarum causa messicientem ideale, e finalem. Recte nihilominus quaedam de rebus
etiam creatis propositiones dicuntur esse ae t rnae veritatis, illae cilicet in quibus sub:ecit cumprcdicato coimexio, ita necessaria est, ut ex tam ab aeterno uerum fuerit dicere tali subiecto, verbi gratin homine aquacunque differentia temporis posito treces Iario illi in eadem dit ferentia tem Doris connexum esse tale prae.licatum, verbigi Dirale, siue id a Deo,qiii dei cti .. baeterito ibit, siue creatura,
quae ab aeterno creata fuisset, dicere
s Ex his oritur quaestio quae licet
de nomine videatur,lita tamen etiam intelligi potest, ut sit de re nimirum , an essen tia creaturat, priusquam existat dicenda sit nihil, an aliquid esse. Cui resp6dendum ad maiorem claritatem uideturii inguedo,tam enim ali Quid ,quam nihil illi oppositum dupliciteri umitur, uel principali ter, simpliciter,uel minus principaliter,ci secundum quid , seu cum adduci dina --nuente Ali Quid seu ens, de esse principaliter, fimplicite dicitur solum id , quod est actu existens,seu praesens de sic certum est e sentiam creaturae, priusquam existat, non elle aliquid, te ni nil, seu lion eras,tippositum enti erincipaliter, simpliciter se dicto:quod tamen nihil, seu nomen ,est nihil, seu non ensiunus principaliter, secundum quid, seu cum adulto diminuentes dictum. Aliquid, seu ens, S esse mi nus principaliter, secundum quid , seu cum addito diminuente dicitur id , quod non est actu existens, seu praesens, sed prae teritum, vel futurum,uel saltem possibile, e sic etiam certum est essentiam creaturq riusqua existat esse aliquid, sciens, quatenus est saltem possibilis, non autumni hil,seu non ens oppositumenti minus principaliter, Σ secundum quid, seu cum addito di iut ente sic dicto: quod nihil, seu notari, quatenua opponitur etiam enti possibili dicitur,principaliter, S simpliciter nihil, seu non ena,s quis tame urgeat,an absolute, ine distinctione ellentia creaturae antequam existat dicenda sit nihil ,an alit it Respin detur, ne que nihil neque a Mute,s sine distinctione ed tanti l. iitri distinctioite dictioue nε- penihil praesens, sed aliquid pol sibile. Vnde recte colligas primo hos duos terminos,nihil ,δι aliquid, seu non ens, de eRs,licet secundum erant contradictori1,5 consequeauer alterutrum inesse debeat suble-clo cuicumque sumpto, ut est a parte rei subiecto tamen sumpto,ut est obiective in intellectu, quemadmodu est essentia creaturae praecisa per intellectit m ab exissenotia,posic neutrum liacile. Secundo interduid, luod sub una ratione est uere nihil, seunsiens, sub alia posse uere est ealiquid, seuens, sese contrario, ne trape uere nihil. seu no ens oppositumenti principaliter iam pliciter sic dic o,hoc est existenti, seu prae senti posse ei fuere aliquid, seu ens ininus principaliter, secundum quid felicum addito diminuente sic dictum, hoe est non existens, seu i . sed te prateritum, vel furiarura', ι in Possibile, e con
Didii interdum,non.autem semper,quia quod est omnino nihil, seu non ens princi, hoc est δε; hil se ii nonen Lucio CerbOdfini Diti iri e i iillo modo
aliquia aut ens dici potest, nisi cum addito non solum di in inuente, sed etiam distrahente uocabulum a Propria significatione nempe ens iis pollibile.Tertio silli eos, qui
essentiam remam creatarum coit fundunt cum carii messe pr. xterito, vel fistur, uel
possibili , quasi idem sit considerare res
creatas secundunt ipsarum essentiam,&considerare, secundum ipsarum esse praeteritum, ite i iturum, vel pollibile, cum essetia, ut essentia in creatis sit pura quidditas secundit in se abstratiens ab omni existentia,non solum praesenti, sed etiam praete-rita sutura, ct possibili suae quomodo inter se differant, paucis hic exponendia mest. Existentia praesens dicitumqtia sor-rnaliter res actu est iii rerum natura praeterita,qua fuit. futura, qua erit:possibilis, qua potest esse. Sed praesens, ut a praeterito futuro,is possibili distinctum,eanclem semper habet notionem,quam dixi. P -
199쪽
praeteritum aliquando clicitur, quod fuit, de iam non est, ita ut praeter postiuum,secundum quod uit,includat etiam negationem existentiae praesentis: aliquando quod
ait,etiamsi adhuc sit, ita, ut quatenus praeperitum solum nraeci siue, non autem negative abstrahat an existentia praesenti .Futurum vero aliquando dicitur, quod erit,&noridum est, ita, ut praeterpositiuum secundu m quod erit, includit etiam negationE existetitia praesentis; aliquando quod erit, etiam si iam sit, ita , ut tu aleniis suturum solum praeci siue, non autem negat tu ab
hrahat ab existentia praesenti. Postibile denique aliquando dicitur, quod potest esse,
5: non est,aut etiam non fuit nec erit,ira it praeter misitiuum si 'uod potest esse, incui dat etiam ne u existenti praesentis,aut etiam pria teritae ct futurae:
aliquando quod potest esse , etia in si adtust, ita, ut quatenus possibile solum praeci sue, non autem negat iust abstrahat ab existentia pratenti. Non solii in autem praeteritum, hi tutum, sed etiam possibile secudum postiuit, quod dicit,re seriura proe-lcns:prateritum quidem, ut id,ouod aliquisit praesens;futurum, ut id, lilod aliquando erit presens;rostibile,ut id, quod potest esse praesens quis eiusdem ad seipsum nul-Ja sit relatio eatis, sed ronis tua , ut alibi Clioq;dix inius .At presens ut praeses,distin una a praterito,suturo, di possibili no est idem iiii aliter, quod actu existens , sed quc factu coexistens alteri,ar'ue ita dicitur relative ad alterum coexistens. Ex quibus xistentiam de praetenti, praeli ritu , in possibili non dici iiiii uoce,
l. rut quidem,ita,ut abstrahe- . circa IR, ex increata, prius natura dicat: r te praesci ri; loquendo autem de creata licatri cle possibili, tum del . . de praeienti denique de piae
sed possibile pririer relatione r siue ad seipsum praescias seciuidiim quam dicitur mile et e prisens, dicit etiam ratiortam rei minat iuri itentiae,qua in test scri', is hocia Iasu dicitur ossibile, ut . cduplicare non quidem iitrinsea extrinsece potentiam, cuius est rer- . T. sc quam potest seri actu si illenter alteri coexistens,
sic dicit tum rationem terminatiui,quam dixi, tum relationem rationis ad seipsum actu existens, ct conses uenter alteri coexistens, seu praesens uel sumitur specificatiue, materialiter pro eo, quod est possibile sic dicit rationem post tuam entis nominaliter sumpti, idest ei sentiae eius, quod dicitur postii bile, abstrahedo ab omni alio. Et quamuis huiusmodi essentia, ut sic,non dicat esse ab alio, uel non esse ab alio, ut podibilis tamen est ab alio, consequen- 4ter Usterior natura illo alio Contra vero in emimpossibile sumptum reduplicatiue, υ. sor maliter, ut impossibila, cicit negati Etum rationis terminatiui, quam dixi, tum relationis rationis ad seipsum, ut actu existens, consequenter alteri coexistens,seu praesens sumptum vero specificatiue, de materialiter pro eo, quodis: ini possibile, dicit negationem mi vis nostiuae eatis nominaliter funiti ideo esselatiae eius quod
dicitur zn possibile Sed quia nefatio, ut negatio, seu nibit, ut nihil concipi no potest, nisi per modum entis, tunc dicitur a nobis concipi aliquid impossit bile, quando concipitur aliquidi aquam ens, seu estentia quaedam positiva terminatiua potentiae, per dpossit feriactu existens, presens,cum nos fetis, seu ellentia huiusmodi seu' ideest , quando concipitur tanquam pollibile id, quod implicat cotradictionem, idest in sua ratione inuoluitens, non ens illi oc postum; licet ut est obiective in intellectu
concipiatur inuoluere tali tum ratione entis. Atque ex his illud etiam patet , quemadmodum si possibile reduplicative sumatur recte dicitur, idcirco aliquid esse possibile, quia datur potetia, perquam fieri in test: ita si impossibile redi plicatiue laniatur,recte dici, idcirco aliquid elle imposiale, quia iacia darii polentia per quati . feri
possit S i enaad modii in si Pi 1 bile pecificat ille statuatur non recti licitur, idcirco ali luid elle si is 1 1ile , leu liabere ratio nem Potitiua mentis, seu elientiae, quia datur Potentia,per quam fieri potest: ita ii impossibile specificative sumatur non recte dici,aliqui scite ires cssibile, sen in . obca
admodum postibi e specificative uti prohici clientia, quae fieri potesta tu emitens spectati prac si elientia, prius est a
200쪽
minati tripotentiae, perquam fieri potest adiu existens: ita impossibile specificative sumptiim, seu quod implicat contradi ctionem,prius ratione esse quam impossibile reduplicati uelaniptum, seu quam habens negationem terminat illi potentiae per quam fieri possit. Hactelius deprima ciuis diuisione proposita. Altera erat diuiso in en increatum,&creatur Ens increatum non aliud est,quam Deus equo, ut unus est, seu,
P Trinia cognoscibilis est, pertinet quidem ad Metaphysicum apere et sed quia
hane etiam so partem Tneologi non a nuentibus Philosophis vindicant,eam illis ultro relinquemus quid Arist. de Deo lenserit,tantum attingemus.Nee dubita ri sarie potest, quin i s multa de Deo prae clara tradiderit, ut quod sit , isnus, im- materialis, seu incorporeus, β omnis expers niaxnituuinis, de consequenter indi uisibilis, seu impartibilis, a sensibilibus se aratus,aeternus, immobilis, seu immuta, ilis, intrassabilis, in alterabilis, per suam substantiam intelligens intellectione ma-xtine delectabili,quae sit uita opti iria, bc perpetua, idemque actus, ct sempiternu, optimumque vivens, principium, undeoninia pendeant, optimus, ae pulcherrimus sit. Sed quaedam tamen istorum non satis probasse: in aliis quibusdam minus recte de Deo videtur sensisse Certe in Octauo I hys. primum motorem,cuius nomine tutelligit non aggregatum ex omnibus cllorum motoribus, nec primam intellige tiam post Deum,sed Deum ipsum,non euidenter probat dari: nec item euidete probat eum esse num in ter. 8. -9. quid
uid si de ratione, quam ad idem probanum affert in fine duodecimii et . quam, ut meliorem, sed non, ut euidentem viri fraues admittunt necesse immobilem,&im materialem,seu incorporeum. Non vl- detur tamen in ea fuisse sententia , quam quidam illi tribuunt, Deum finaliter tan tum, On aute messicienter, aut etiam emcienter quidem, non tame immediate mouere supremum coelum, alia omnia finaliter tantum, non autem efficienter causare putauerit: sed in ea, ut etiam efficieter, de inime.lia te mouere supremum coelum, o non finaliter tantum, sed etiam essicienter caulare alia omnia existimauerit. At immensitatem De iis in solum non agno-
utile, sed negare videtur nihil tamen con
cludit ratio, qua in octauo Phys teri. 4. utitur ad probandum primum motorem esse in circumserentia supremi limaior inter Interpretes controuersa est,an Aris. primo motorisse Deo potentiam infinita tribuerit. satis nihilominus eertum vide tur non tr ibuisse. certum etiam non euidε ter probasi in octauo Phys.text. y8 nulla potentiam finitam posse mouere te re infinito .nec tex. 7s nullam potentiam infinitam posse esse in magnitudine finita quibus proportionibus non adprobanda Primum motorem, seu Deum elle infinito,ed ad probandum esse imparii bilem,omni caretem magnitudine, quod probanduproposuerat tex. 8.utitur tum tex. 86. Scultimo eiusdem libri, tum etiam text. 4 I. II. Met. An uero sibi ipse constet dum ex una parte pluribus locis,aut supponit, aut docet Deu cognoscere ola ex altera parte ino Meta. I.docet diuina mentem seipsam quidem intelligere, sed non alia,qa, probare nititur illis verbis,etenim quaedam melius est non uidere quam uidere, alioquin non fuerit quod optimum intellectio, dissicile est iudicare Certius illud
videtur,eum etsi Deum per intellectum de voluntatem agere senserit existimasse tamen esse determinatum ad volendum, atque ita esse agens necessarium, non liberum .insigni videlicet documeto, quam
facile unima etiam ingenia sui, freta ui ribus, diuino destituta pris dio tabatur. 33 Ens creatum in praedicta diuisione non presse,sed late sumitur, ut coelectitur non solum quod minediate ex nihilo, seu independenter a subiecto producium est, sed etiam,quod mediat hoc est geni- tu in quidem est, sed ex materia immediatὰ ex nihilo seu independenter a subiecto
producta,& uno verbo omnia preter Desi. Itaque hoc diuisioni silembro continentur etiam Angeli seu intelligentiae aliae a Deo, de quibus itidem Metaphysici est a- fere, sed hoc etiam nos onere Theologi lierant. Illud dixerim. Aristo eodem sere modo de secundis intelligentiis ae deprima philosophatum videri,nisi quod secundas a prima pendetes. 5 iuna ero sp aeris coelestibus, in ira sit premam , iri-mae Intelligentiae ad mouendum assignatam, constitutis, iisque aliter ex Eudoxi aliter ex alippi sententia enunlcra is pares facit Tneologi nimiruna lucetram consulendi.