De divino officio commentarius historicotheologicus ... accedunt Regulae criticae, quibus Breviarii autoritas constituitur, & Germana S.S. Acta a spuriis fecernuntur. Autore d. Francisco Macchietta

161쪽

Alexandria 3 i ita ex Turrianis editione c. 36. At .cuin Arabi. eam linguam non ita calluerit Turriamis, adnotante Salmon in suo Traiie De I' Erutaeides concrus p. a. C. I. ut rigorinsam concinnare potueriti versionem, argumento, quod aut graphum inter ac traductionem' votit discrimen; ideo au.

diendus orientalium linguarum peritistinus Abraham Echel; lenis Nicaenam legem canonis 42o ut ipsi videtur, ita vem tens. Ne Pa/riarciam Hi congituanti Tibives ex suis Doctorisus, neque propria electione, quia Patria cha ipsorum est consti. tutus sub Auxandrini potestate, cujus estii 3, ordinare, o prascere CGholicum, qai inferior Patriarcha est. Fateor hinc dubie solum erui a Nicaeno jus istud Patriarchis Alexandrinis assignatum, eo quia dubitationis aleae obnoxium sit, an ultra XX. canones edixerint Nicaeni Patres , & jurisdictio liiijusmodi non nisi apud alios a genuiuis XX. occurrat; illud tamen extra dubii limites constitutum est, tali facultate a longa iaculorum seris potiri Alexandrinos Antistites, & illorum jura maxumo . terranina intervallo etiam Nicaenae Synodi aevo patuisse r siquidem germanus hujus Concilii canon 6. AEgypti, Lb ae , ac Pentamilis vastas Diomeses ipsi subjectas novit: .Amtiqui; mores serventur in AEUpto , Liba , ct Pentapoά , at A

ruandri 3 D scopus horum omnium habeat potestatem. ae ut, ut ita se habeant; non ideo tamen Romano Pontifici ejus e aequatur auctoritas , nam quae sequuntur verba, ut Romano Episcopo pinuis mos est , in quibusdam versionibus non occur

runt , sed pro illis haec: ndoquidem ct Romano Episcopo est

consuetum s in aliis, quoniari, quidem μιropolitano Episcopo Meidem moris est, legitur , ut observat CaranZa ex antiquissima Versione , quae ad Cardinalem Marcellum C. Tridentini Praesidem spe stabat, unde perperam hinc adversus Romani Pontificis Primatum Eusebius Arrianus , ac Photius desperatae suae cauta praesidium mutuabantur .' Sed ad rem nostrai noratio traducatur. Monasticae vitae instituta mirum in m

dum inter Abyssinos coruscanis frequentia utriusque sexus occurrunt Coenobia , & passim dicata Deo templa: ut pro-

162쪽

r o De Mino Meis, , inde P. Lobus edoceat datas per divina Oscia coelo laudes in aliquo templo, aut Coenouis , in alio certissime audiri

resonantes , jejunia huiusce gentis antiquorum rigorem arm Iantur r uno verbo, externa pietate nullis Catholicorum n tionibus palmam invident. Illorum mores contemplatur Roma in Sacello prope D. Stephanum Proto-Martyrein , inque adjacentibus domibus, quas S. Sedis beneficio, ac liberatutate obtinent a tempore Alexandri 'III. post datas Romano Pontifici litteras a Preste-Iani, magna de Persis , Medis, &ATyriis potito vi storia. Caeterum huic Prestedani numquam subsilerunt, neque subsunt Abyssini, quemadmodum aliqui. hiis eius magni Imperii fama deceptis visum est. Proprius semper iis fuit, estque in AEthiopia Imperator, atque alius plane a Prestedani, qui Nestoriana lue insectus apud Indos quondam, neque diu , neque latissimε dominabatur .a Datae ab Alex. III. dum Venetiis moraretur , ad hunc Principem Litterae ita inscribuntur: Indorum Regi, ct Sacerdoιumsa is imo . Qiod fi Indiae vox non evincat in Asia potius, quam AEthiopia hunc Presbyterum Ioannem imperitasse , cum a liqui Patres, verba sunt Florentinii in Martyrolog. Hieron. sub Indiae nomine non regionem , qua proprie India diceretum, sed quoscumque Anginquos populor praejud AEthiopes, Parthosiae coa

re minor , Indor voca, consueverint: evincit quidem Marei Pauli Veneti , cui multarum Asiae regionum notitiam debeis mus , assertio, nec non Recentiorum, qui Asiam omnem I strarum , testimonia. Quocirca mera fuit Lusitanorum, cum

primam haud satis pervias Asiae regiones adjerunt, halluci. natio, Abyssinorum in Africa Imperatorem eumdem ac Prest Ianni esse, quam non effugerunt inesserus in Dise. de Sta. tu Eceus , ct Reu. in Europa , Sebastianus Munster in Cosmographia , & novissimE D.Le Grand ea ratione adductus, quod Alex. III. Sacerdotem illum dixerit;& Presbyterum vulgo alii appellenis compertum sit 'autem apud Abyssinos hoc gradu

insignitum summa rerum potientem . At vero AEthiopum Imperatores sacerdotali dignitate insigniri, non est tamquam certum admittendum . oleo sacro quidem ab eorum Patriar. cha liniuntur; unde Masib AEthiopica clingua nuncupantur

Imperatores: & cunetos de Regia familia mares Diaconatu

163쪽

commentarius Hyparis Theologisur . . I tinaugurari, non autem Sacerdotio alii scribunt; ideo ut a plebe sejunctis liceat Ecclesiae Sanctuarium media in tem pli navi collocatum intrare , quo solis Ecclesiasticis viris aditus patet. De origine hujus nominis inditi Nestorianorum Principibus in Asia, consule Maligerum , Iobum Ludolphum list. Athiopa. a. Du Cange in Obsera supJoinwuli Spanhemium Introd. ad Gog ael. 2.qui omnes cum P. Pagi diversum simul hunc Presbyterum Ioannem ab AEthiope Rege agnoscunt ratiis aetate nostra pro certo constituentibus , tam inter Asiae, quam Africae Reges huius nominis Principem plane desiderari. AEthiopibus cura haud postrema est sacroruin librorum custodia , unde illorum ritus, atque receptam in sacris lininsuam colligere licet. Ecclesiastico cantui destinatos habent libros, quemadmodum, & diversis officiorum cursibus, ubi alia pro serialibus, alia pro Christi Domini, Deiparae set mniis, quam ita eximih colunt, ut nobis quasi debiti ejusdem

cultus violatoribus barbarorum notam inurant 3 alia vero

pro Apostolorum, & Marci cum primum sestivitatibus comstituta leguntur . Ex Patris Hieronymi Lobi Abyssinarum

consuetudinum testis oculati absque animadversione pra tereundum non est, Sacrorum apud hos populos non sine tympanorum sonitu , quos sacerdotum primi gerunt, cantum auspicari s tum sensim sine sensu, horum strepitu silente, patimam palma percuti eo vocum , & pedum saltantium rum re, ut Concentus exulet omnis, praetexendo Davidis exemplo& hortamentis 'adhaerere: omnergentes plaudite manitas , juM- late Deo in voee exaltat onis, cum de Galgali in Silo Domiui arcam, tympanis resonantibus , & populo stridente, Regius Propheta collocavit . Praeter memoratos libros AEthyopico sermone concinnatos ad officii reliquam partem absolvemdam Psalterium est Abyssinis eadem lingua exaratum , ciis ius versioni , atque in sacris usui aequam cum annuntiato Evangelio antiquitatem deberi opinatur Iobus Lodulphus Hist. AEthiop. l. 3. c. . utpote a Monachis adornatae , quos cum inaugurato AEthiopiae Episcopo Frumentio ad has gentes Christo initiandas naisit Athanasius: Non tantae antiquutatis hanc esse placet D. Abbati Rena udotio , & Simonio in Hist. Crit. V. T. aetate nostra ex Cophia derivantibus thio

164쪽

thiopicam versionem.' Nobis in animo non est haec Iolagitis pedisequi,quamvis Ludolpho citius,quam Renaiid.& Simonio libe eassentiri ; cuin antiquissimae traductioni Abyssinorum Maris Urologium adstipulatur , & de illius usu tanquam vetustiLumae aetatis loquantur ejus gentis Scriptores , uti P. Lobus cum testatur , Davidicos Psalmor in singuam suam sistiter tram statos canere . Eadem lingua versos diligentimin E servant sacrorum canonum codices , quemadmodum ab Epist. Ludolphi ad Hottingerum, quam orientali suae Bibliothecae ins ruit, & M. S. S. ASthiopicis a Vanslebio lustratis constat . In his Generalia Nicaeae, Gnstantinopolis, Ephesique Comblia,Constitutiones Apostolicae, Apocrypha Petri ad Clementem Epistola , Synodus Ancyrana, Laodicena . continentuta&in horum fidem se jurare praefati populi gloriantur, disertὸ pro omnibus loquente illorum Rege Claudio in Confessione Sdei , quam supra dedimus , & quam altius ductam hic reis petere haud pigebit . 4n nomine Patris , Filii, ct Spiritas S. unici Dei. 1 Lee est Mes mea , ct fris Patrum meoram Israeliisticorum , ct ides gregis mei . . qui ebi in septis regni mei. Nos

credimus in unum Deum , ae in Filium ejus unicum I. C. , quis verbum oui , ct sapientia ejus, qui fuit eum eo, antequam erea retur mundus Nos autem incedimus in via regia , plana , vera , ct non deetinamus neque ad dexteram , neque adfinistransa doctrina Patrum nogrorum ML Apostolorum , ae Poli fomiti sapientia , ct LXX. Discipulorum, ct CCCXVIII., qua congregati fuerunt Nicaeae , ct CXL. Constantinopoli , ct CC. Ephesi

congregatorum. Ita praedico, ct ita doceo. Ego Claudius Rex thιopiae, ct nomen Regni mei At Maaged, Filius M anadi Saged. Quamvis locorum diversitate remotissimi , ritibus tamen

Abyssinis assinnes sunt Copliti, lingua peculiari divina ossicia

celebrantes. Hoc nomine indigitantur Christiani sub Alexandrino Patriarcha in AEgypto maxime degentes. Incertum est , an nomen derivent a Cophto celeberrima Orientis apud Plinium, & Strabonem urbe , quo ex tota Egypto , atque AEthiopia merces transserebantur, an ex corrupta AEgypti voce , quod tamen D. Abbati Renaudotio non probatur et

Iacobitarum nomine alita donati sunt, sed alii sane a I

165쪽

cobitis , queis Chalcedonensium in primisi, tum Melchit tum itidis uin suit nomen ab Araba voce ideo, quia Marcia. ni Imperatoris obtemperarunt circa fidem edictis, & Chalcedonensis Concili exosculati sunt definitiones . Allianasius Κircher docet veterem AEgyptiornm linguam a Cophia nocidiscrepare , & in halic linguam Psalmoruin , aliarumque D, vinarum litterarum effata circa dimidium Saeculi IV. transislata opinatur, id probans eX vetusto Martyrologio Cophii co , quod ArabicE scriptum in Maronitarum collegio Romae asservatur . Κircherio iussi agatur P. Calmet addens Cophticam linguam eamdem quidem esse , ac veterem AE,gyptiOrum , sed maxime corruptam , populoque ignotam 3 ex quo factum putat Richardus Simonius in D f3 Crit. de υ-is BAbL editionibus , ut nova Psalmorum in Arabicam linguam translatio cuderetur apud eos populos, ne Sacerdotes , pinpulique plane divinorum sensa ignorarent, & quidem, e dem Simonio teste, hodie dum puraque eorum Afra, qui Eccle

ciuntar . Quamvis aliter videatur D. Abbati Renaudotio arbitranti aliam suisse Arabicae versonis adornandae cauis iam , cum ε . a is , amplius , verba sunt Renaudotii in suis Observationiblis , antequam prorsus desueta fuisset Ungua Copbiica quadam extiterint Arasica Bibborum versiones. A susce. piae tamen fidei exordiis Graxo idiomate sacra omnia cais

nebantur, id suadentibus Athanasii, ae Basilii scriptis, qui

Alexandriae commorantes, Graeca tantum lingua scripserunt, eademque Litturgias sitas concinnarunt; sed omnia ius, deque in sua Dioecesi vertente Alexandriae Patriarca Diosco. ro post relatam a Concilio Chalcedonensi, qubd Euticheti Patrocinaretur, damnationem , audiri Cophia in divinis ossi. ciis lingua coepit ab iis usurpata, qui cum Dioscoro ad verasus veram Religionem sentiebant , tum omnium Alexandri. norum, eorum etiam, qui Melchitae diisti serius a Graeca deis

sciverant, moribus receptat tandem Saracenico Omnes mancipati jugo, ita Arabico Saracenis vulgari omnes assile ve. runt sermoni, ut Cophius in oblivionem abierit, cujus memoria ne penitus evelleretur , sed posteris commendatus stiperesset, vernacula sui, hoc est Cophia lingua , sacrorum

solea

166쪽

. De Divino Ofilo solemnia fuisse nationi suae absoluta ; visiim est multis ex

hac gente Cophiae sacrorum librorum Arabicam adiicere versionem, quemadmodum ex pluribus M. S. S. in Europam a Vanslebio transmissis, ex tribus Basilii , Gregorii, Cyri, li ab ea gente frequentatis, AleXandrinorum Patriarcharum

iussu , Liturgiis, & vulgato in Polyglotis Parisiensibus , ac Londinensibus eum aliis sacris libris Psalterio, fit explor

tum, & Simonii testatur auctoritas: hoc enim pacto & antiquitatis , & viventium utilitati consultum dubitari haud potest. Quin a communi etiam doctiorum usu adeo consu tudo ista Cophiae linguae recessit , ut nullam sacrorum cais nonum apud has gentes collectionem extare nisi Arabiea lingua, assirmet nunquam sine laude memoratus D. Abbas RGnaudotius i. s. Perp. Fid. Porro & si Arabica versio divin rum, ejusque usus lath apud Iacobitas obtinuerit, non ideo tamen ubique in publicas divinorum ossiciorum actiones i

repsit, sed Cophia lingua ab omni mutatione incolumis ali. cubi remansit, Patriarcharum Alexandrinorum studio & iussu , quemadmodum habemus ex Itali. AIex. seu Coph. Reob. Patris Uanslebit . Per quamlibet AEgypti urbem vivunt Christiani isti dispersi, frequentiores tamen Cairum, habitant,& Alexandriam, ubi & eorum residet Patriarcha a Graeco

sani distinctus, nec verus Athanasii, Cyrilli, aliorumque Ortodoxorum succetar, cujus iurisdictio in duodecim, Episcopos Cophici , nec non in ipsum Abyssinorum , uti diximus,

Patriarcham extenditur. Monasteriis,tiuntur per haec terr rum intervalla non paucis, inter quae praestantius AEgyptium

ibi structum , ubi Herodianum iurorem declinaturi per septennium Deipara, & Ioseph cum divino puerulo comm rati sunt: Hic Chaldaea in sacris utuntur lingua, sed Ar hich Epistolam canunt, & Evangelium ι quod Arabico se mone, & alibi observant Melchitae , qui tamen saepius hocidiomate sacras preces absolvere coguntur ex inopia ministrorum, qui alia lingua suo noverint munere defungi s quamobrem, & privatam ossicii recitationem Arabico 'pius idioniate peragi apud Iacobitas notavit Abbas Renaudotius . Praecipuus Cophtoriim error est unam in Christo profiteri

naturam cum Dioscoro, cujus nomen praecipuis aliorum

167쪽

Commentarius Historico-Theologicus.

fientalium Sanctis in Liturgia adiicituit post Marci nomen d Patriarcha S. Severi, di Doctoris no i Diosiori. Cir cumcisionem etiam longo saeculorum intervallo adinis runt, cum id moribus illorum jam ab Ambrosii aevo esset comparatum: AEDptii anno fuat decimo circumcidunt mares , et Iemina eodem anno circumcidi feruntur l. a. de Abraham c. 1.Lustralibus Baptismi aquis, etiam mortis impendente discri. mine, non tingunt infantes , nisi quadraginta elapsis anativitate diebus. Primatum R. P. non agnoscunt, tuentes

singulos Patriarchas eodem in Ecclesiam suam iure potiri, quo R. Praesul in Romanam, nec alium ab alio penderes unde in errores dilapsum R. P. aeque ab aliis Patriarchis injus vocandum, ac ipsi vocarentur a R. P. ubi a vera fidei professione declinarent. Ita mentem gentis suae Cophius Patriarcha recludebat anno Is 62. viro bocietatis Iesii, eo asiimmo Pontifice delegato , ut Cophtos ad jurandam Uaticano submissionem induceret. Divini Spiritus, S: si quidam

reclament, a Patre Filioque processionem cum Graecis impugnant .' Aliquando tamen Romanae Ecclesiae hi populi sa-1ces submiserunt, sed quo tempore contigerit ambigitur Bol- Lindiani operis continuatores in vipendiae ad Patriarchas Alexandrinos de Cophiis, ct Jaeobitis putant contractas ab 'Heraclii Imperatoris aevo deposuisse haeresis tenebras, feculo videlicet VIII. Rationi tamen congruentius id negat D. Abbas Renaudotius de Orientalium Christianorum rebus quam maximE instructus, in Historia Patriarcharum Alexandrinorum, quod altum sit de hac resipiscentia silentium apud Latinos, Graecos, Arabesque Scriptores, qui ut Maronita.

rum, & minorum gentium cum Ecclesia unionem non omiserunt , ita hanc litteris consignare non omisissent. Ad Sae culum itaque decimum quintum seu anno I I. rejicitur communiter primum Cophtorum cum Romana sede unionis vinisculum . Tunc reliquos imitati Orientales,suam ad Eugenium

IV. instituerunt Legationem,& ab eodem Eugenio in sinu in Catholicae Ecclesiae post Graecos,& Armenos suerunt admissi. Aestum est, inquit Pontifex in Bulla data pridie Nonas Februarii anno x 4r. κι totum ferὸ Oriens,qui soriosum Christi nomen adorat, ae

168쪽

geelisa in eodem Mei, et Caritatis vinculo convenerit. Pri--.M GVaei die. deinde Armenι , hodie vero Iacobint,magnietiam

ρὰν Agaptum populi Sancta Sedi Apostolicae uniti fuerint. Novamonionem cum R. P. Clemente VIII. contraxit anno Iss6. Gabriel Patriarcha Cophtorum AleXandrinorum 2 veram ne,

quod Baronius, an fictitiam, viderint alii r & si subeat an, mo , tu vide Hottingerum in Topograph. Ecclesiastica. ILIud certum praeclaras has fidei prosessiones non alium nactas esse felicitatis progressum, quam obtinuerant alia multa Grientalium populorum Conversionis eXordia , sed ut aliorum resipiscentiae , ita & lapsus legisse vestigia, seu tandem imfaustum tantae conversioni obstaculum immensa locorum, ®ionum distantia , sive linguarum imperitia , sive nostrum neglectu contingerit, qui tamen, si quando intervenit , aet te nostra sedulo Evangelicorum hominum studio reparatur. Inter diversissimas Christianorum Orientalium sectas non ultimo loco sunt habendi Georgiani, & Colchi, seu Memgrelii inter mare Caspium , & Pontum Euxinum siti. GLchi , olim etiam LaZi dicti, Regnante in Oriente Iustinc, Catholicam cum eorum Rege fidem amplexi sunt, a qua temporis decursu vel locorum impervia , vel propinquorum

errores, vel Sacerdotum in summa rerum omnium ignora-

tione versantium desectus ita dejecerunt, ut vix Christianae religionis tantillum apud eos lumen illucescat. Patriarcha, qui nullius Ecclesiasticae dignitati se jactabat obnoxium, potiuntur. Hae dignitate decoratus sulgebat,Urbano VIII.in Petri Cath: dra sedente, Sciam limedelus , quem cum aliis duobus Episcopis Patres Theatini vero Baptiliarate donarunt, & sibin de Trapezuntius Metropolita Graecus Cyrillus ad sacrosor. dines evexit, irritos jam desectu Baptismi, quo ex ignor ta verborum serina , & materiae ratione carent, siquidem ad 'solemniorem Baptismi administrationem pro naturali aqua eos vino uti est plusquam exploratum: imo, si qua fides scriptori caeterum non suspecto D.Tavernier Itin. tom. I. tanta

illorum inscitia est, ut, quod nusquam orbis Christiani I gimus , puellae Baptismi , Confessionis, ae Matrimonii a Lministrent Sacramenta, utpote quae in Coenobiis clausae sacrorum eruditione sacerdotes excellant . Georgiani, ali.

169쪽

quando Iberi, hoc sibi nomen vindicant vel a D. Georgici Martyre, quo fidei, & Imperii patrono gloriantur, vel a Georgis Scytharum populis , aut ab urbe Gorga Patrio idiomate , quod & Μengreliis peculiare habetur, Ecclesiae sacra absolvunt, & ita quidem, ut, testante Ioanne Cha din in suo Itinerario ex Comment. P. Ioseph Maria Zampi , non in alia lingua occurrant apud Georgianos sacra Biblia translata. Iberia unius Patriarchae, cui duodeviginti subsunt Episcopi, iure circumscribitur; quamvis, ut an, madvertit Clemens Galanus Hist. Armenae c. II. Principum arbitrio potius, quam Antistitum etiam in rebus Ecclesiast, cis regantur e primum Deum in spiritualibus non Paιriarcha quidem , sed Princeps obtinet. Et quod Puinceps de omniisus Episeopis, ct Sacerdotibus facit, Me ipsum θ nobisiores alii insua quisque ditione de iisdem Deiant. Ab Antiocheno Patriarcha olim Iberiae cathedra pendebat , sed hodie nullius Ecclesiastici agnoscit ipsa jurisdictionem , veteri vel excussa , vel per exoratum consensiim vindicata, quod Saeculo V. Antiochenam Sedem occupante Petro, ex Synodico statuto contigisse in sua Historia opinatur Socrates . Et si Episcoporum sussragiis renuntietur summus Iberorum Antistes , non tamen libera plane habetur electio , cum Principi, votum pariter huic electi ni suppeditanti, Episcoporum vota obsequantur. Initae in Comcilio Florentino ab aliis orientalibus concordiae, subscripserunt Georgiani, sed serilis, & sollim Romanam sedem implente Alex. VI. Romam misso per Constantinum eorum Regem , qui nomine totius Regni Catholicae fidei ederet professionem , & obedientiam unionis Decreto polliceretur. Omitto reliquas aliorum Christianorum sectas, alio utentes inter Ecclesiasticas preces sermone: quales populi, quos Abbania in Europa , atque Epirus complectitur , quales magni

Sinarum Imperii Christiani , quales incolae, qui aliam in Asiae finibus Iberiam inter , & Mare Caspium sitam Albaniam inhabitant, quales Syri, dum tamen, ut volunt albqui, quid discriminis hos inter & Melchitas collocandum sit. Restaret nunc liberanda ab haereticoriim di steriis consumtudo Romanae Ecclesiae , quae vernaculo sermone prohibet

sacra haberi , nec vulgi manibus passim teri permittit divi

170쪽

I 8 , De Divino O onas Scripturas in eumdem versas, nisi homines de Catho

lica fide optime meriti hanc Provinciam numeris omnibus absolvissent . Nequeo tamen argumentum omittere ,

quod ex prima Pauli ad Cor. Epistola c. I . V. II., & Iq. depromptum, Calvinistae, & Iansentani objiciunt summopere

exultantes, aeque ac si recentiorem Romanorum praxim apertis me ibi reprobaret Apostolus . Pauli verba haec sunt. -ώ-quituν lingua , oret ut interpretetur . Nams orem lingua , θιritus meus orat, mens autem mea fine fructu est . En inquiunt, quomodo Apostolus ea statuat lingua publicas preces offerendas esse, qua & oranti quid postulet , & menti per applicationem ad senium verborum pateat fructus orationis, quod profecto nullo modo consequuntur simplices fideles , vel divino vacantes ossiciorii incursiit,vel cum Sacerdotibus in Litu igiis latina lingua suorum Altissimo in Ecclesia cordium vota os. serentes. Verum, quae tantum Haereticis Videtur , nullum Catholicis facessit negotium, authoritas r ab hac enim se expediunt aliqui, primo dicentes, Paulum in hac Epistola aliquorum reprendisse arrogantiam , qui gloriae perciti aestro ad linguam omnibus omnino ignotam transtulerant publichperagendas a Fidelibus orationes, unde nullus praeter assi. mirationem fructus in populum derivabat. Hoc autem circalatinam linguam non contingere quis non videat Respice

Asiam , Africam,Americam, & quaecumqtie in Europa septem subject ae Trioni a nobis quam maxime distant regiones, ne quid de floridissimis nostrae Europae partibus dicam: erunt quidem aliae orbis linguae, quarum ne minimum quidem alti cubi invenias vestigium , at numquam ea erit latinae linguae inopia, ut ubicumque ejusdem gnari obvii non sint multi. Alii vero dicunt secundo cum cicumento , & Theodoreto

sermonem in hac Epistola liabere Apostolum de publicis iis

orationibus , qtiae primario ad populorum collimabant ii, structionem, ab incunabulis Ecclesiae apprime nefessariis prostabiliendo in nova lege populo, & proinde habendas docet ea lingua, quae nullius captum superet. At Veroquar, Ecclesia jam propagata, offeruntur, primarius finis non est

populorum instriustio, sed major divinae gloriae , & cultus promotio, qui finis optime qualibet lingua, ut alibi docet