Sancti Aureli Augustini Opera

71쪽

Superseminata gigania, per totum crescit utrumque usque ad messem. numquid aut Donatus fuit maior messorum aut eo tempore, quo Se isti a terrarum orbe Separarunt, tempus messis aduenerat, cum idem dominus, ne alicui liceret inter-5 pretari quod uelles, apertissime dixeris: messis autem est finis saeeuli, messores autem angeli sunt ptateS enim messores errare non poSSunt, ut nec frumenta pro gigantis colligant nee pro frumentis giganta redigant. isti autem, cum quasi giganta fugiunt, se ipsos eSSe giganta demonio Strarunt, in manifestissimo sadrilegio contra sententiam domini praedicantes, ut, cum ille dicat: sinite utraque crescere usque ad messem, isti per tam magnum agrum id est totum mundum tantummodo giganta crescere, frumenta uero deminuta et in sola Africa remansisse contendant, Christo regi 15 et principi nostro sacrilegam facientes iniuriam. scriptum est

enim: in lata gente gloria regis, in deminutione autem populi contritio principis . sed iam tempus egi, quantum existimo, ipsa testimonia S gripturarum, quae male interpretando decipiunt imperitos, diligenter attendere 2d et quantum donat dominus secundum infelle elum catholicae

ueritatis aperire.

LIBER SECUNDUS.

I. I. Quae tandem uis nisi eaecitas et uanitas animi cogit homines clausis ut dicitur oculis tamquam in alterum iacere, 35 quod in eum qui iecit continuo redeat eumque ictu reciprocosi Matth. 18, 3s II Matth. id, do id Prou. ii, q8

72쪽

II. Contra epist. Parmeniani

affligat infacto illo quem uulnerare uoluerat, sicut isti Donatistae de omnibus fere seripturarum testimoniis faciunt, quae

cum Se aduerSus nos proferre arbitrantur, uelut ammonere nos

uidentur, quales eos esse ipsa seriptura conuincat quid enim facit aliud quod uel pro se uel contra nos Parmenianus putat esse quod scriptum est: Mue his qui dicunt quod ne qtiu me si bontini et quod bonum e St nequαm, qui Ponunt lucρm lρnebrαs et lenρbrαs lucem, qMi Ponunt id quod et mαrtim est Utiloe et dulce αmαrtini' o stultissimam caecitatem l quid enim tam bonum et tam iocundum quam fratres habitantes in unum p quod illi nequam dicunt: et amarum ponunt, qui se ab omnibus fratribus separarunt, dum uanas Suspiciones suas, ne dicam factiosas calumnias, uel non excitare uel excitatas tolerare noluerunt. qui si ueram paleam odissent et ipsi palea non essent, non propter eam se a tritico dominico per totum agrum id est hunc mundum geminato et

crescente Seiungerent.

2. Exclament itaque quantum possunt: Mete his qtii dierint

quod neqMαm est bonum et quod bonum e Si n6qMαm. respondemus: 'hoc uerum est' et addimus aliud: uae his

qui perdiderunt sustinentiam, dum ponunt lucem tenebras et tenebras lucem. quid enim lucidius promissis dei, qui temporibus nostris exhibuit quod ante annorum milia praenuntiauit, in semine Abrahae, quod est Christus, benedictionem omnes gentes habituras, et quid tenebrosius praesumptionibus hominum, qui propter temere obieeta et numquam probata

6 epist. Parm. Esai. 5, 26 Id cf. Ps. 182, I I 8 epist. Parin . Esai. 5, 2o 2o Eceli. 2, 16 2d cf. Gen. 22, 183 aduersum Pα esse sost conuincat tr. β 5 quod D PFri quandocet. B s dulce quod amarum p inamarum M II habitare M FIhabitare fratres Gm, O. Petil. II IO , scis Id tollere EFo quisit quodsi FGIs uere F i5 paleam Pnia propterea MEGNI frieo Dini dominico fritico j I 6 hunc om. β 18 quantum quod Isi si EG, om. Η 2o respondemus breuiter o 21 perdiderint FDL28 pronuntiauit EFGH I 25 praesumtionibus D promissionibus met

73쪽

erimina traditorum, quae Si uera eSSent numquam deo praeiudiearent quominus quod promisit impleret, perisse dicunt christianum nomen de tot gentibus in orbe terrarum et in

sola Africa remansisse P et hanc praesumptionem suam lucem 5 dicunt, promissa uero dei iam ipso effectu rerum inluminata mendaciorum tenebris operire contendunt et insuper aduersus nos saeta sua clamant dicentes: ναρ his qui se Onunt itio mi en haeαs et tenebret S luc H m. itane lux erat optatus et eum tota Africa tenebras appellabat, an eum potiuS eSSe fene- ad bras tota Africa sentiebat et isti eum lucem uocabant, qui non potiunt lucem tenebras et tenebras lucem P sed displicebat', inquiunt, ' Optatus in communione nostra omnibus bonis'. non ergo eum lucem voeabatis et tamen ei communicabatis. eligite itaque quid uelitis, aut non obes Se in una communione fene-

15 bras luci, sed suffidere luci ut tenebras improbet et eas pro unitate, Si expellere non potest, toleret, atque ita non fuisse causam cur ab innoeentibus fratribus, quibus malos certe non potuistis ostendere, etiamsi uobis cognitos fuisse dicatis, tenebrogo soliis malis sacrilegio disiungeremini: aut si non suffieit 2b luci ut improbet tenebras quas expellere non potest, id est si non suffieit bonis ut improbent malos quos excludere uel emendare non poSSunt, facilius unus Optatus partem Donati in una Africa notissimus et apertissimus maculauit quam quilibet Afer traditor tot gentes per orbem terrarum, etSi non 25 dicam falsis criminibus accusatus, tamen, quod impudentis Simenegatur, ignotu S. 3. Accipientes itaque peruerso corde Scripturag non eaS faciunt obesse nobis, sed sibi, quando ad hoc putant esse

74쪽

II. Contra epist. Parmeniani

scriptum: ναρ his qtii dicti rit qMod nequαm est hon timet qMod bonum est neqtium, ne paleam frumenta inter se tolerent usque ad tempus uentilationis, ut, cum male intellegunt: uae his qui dicunt quod nequam est bonum et quod bonum est nequam, compleatur in eis: uae his Squi perdiderunt sustinentiam. Si autem intellegant in eos hoc esse dictum, qui opinantes quod malum est bonum esse mala committunt uel hi qui talibus laudando atque approbando consentiunt, quae duo genera uno in loco scriptura commemorat dicens: quoniam laudatur peceator in ad desideriis animae suae et qui iniqua gerit benedicetur, recte intellegent nee turbabuntur, cum et aput ipsos inueniuntur mali, nisi quod eos pro Donati parte tolerant quos pro Christi unitate debuerunt, et per hanc obstinationem animositatis suae coguntur miseri in schismate suo ferre quos 1bnorunt, in orbe terrarum aecu Sare quos ne Seiunt. quisquis

ergo uel quod potest arguendo corrigit uel quod corrigere non potest saluo pacis uinculo excludit uel quod saluo pacis uinculo excludere non potest aequitate inprobat, firmitate sub portas, hic est pacificus et ab isto maledicto quo scriptura 2 dieit: uae his qui dicunt quod nequam est bonum et quod bonum est nequam, qui ponunt lucem tenebras et fenebras lucem, qui ponunt quod amarum est dulce et quod dulce est amarum omnino liber,

II. i. Obiciunt iterum simile aliquid solita caeeitate. dei obis, inquiunt, dicit Scris, me qtii iudicαl iri sitim in

75쪽

iresium, initi Strim Mero iti Stum, eae eorαbilis ostilderim. cur non ista execratio potius in illos cadit, qui uniuersum orbem terrarum christianum damnare ausi sunt inauditum, in quo fam ingenti hominum numero sine ulla 5 dubitatione fuerunt et sunt ab eorum criminibus innocentes hoc ergo modo quod iustum est iudicarunt iniustum, quod autem iniustum est iudicarunt iustum, cum Optatum Gildonianum, decennalem totius Africae gemitum, tamquam Sacerdotem atque collegam honorantes in communione tenuerunt.1o aut si eum corde improbabant, sed pro pace tolerabant, discant nullius pacifici patientiam malo non consentientem ab ullis malis posse maculari, atque ita gentiant, in qua perditione

iaceant qui propter falsa siue uera - non enim hoc nunc quaeritur - crimina Afrorum unitatem spiritus in uinculo 15 pacis non Seruant cum orbe terrarum. qui si dicerent: 'noscimus an sint per tot gentes terrarum transmarinarum boni christiani , impudentissime dioerent. deus enim perhibet testimonium frumentis suis, quae per totum agrum Seminans quamuis cum gigantis a diabolo Superseminatis tamen usque ad messem eo crescere praenuntiauit; unde etsi homines ipsos minus nouimus, esse tamen eos ideo nouimus, quia mentiri deum non potuisse fide certissima retinemus . cum ergo sacrilega impudentia dieerent: 'nescimus utrum sint in cetero terrarum orbe boni christiani,' uideant qua insania dicere audeant - cotidie enim 25 non dubitans dicere -: scimus non ibi esse christianos'. aliud est utique inescimus an sint , aliud 'scimus quod non sint':utrumque infidele et impium est. sed si detestandus est qui dicit: 'nescio an uera dixerit deus', quid est ille qui dieit: scio quod non uera dixerit deus P

-iustum Om. m id nunc Om. GΗ quaeritur nunc B I8 seminamus M seminata v 2l esse bonos tamen ideo nouimus'eos ET

76쪽

II. Contra epist. Parmeniani

5. Certe arbitror quod neminem istorum offendere debeo, si Donato deum praeposuero. quantumlibet enim ament Donatum, plus timens deum: postremo, quantum ipsi amens Donatum, nos nouimus quia Solus deu S uera X est, omni S autem homo mendax. Christus ergo, qui Super omnia deus est benedictus in saecula et qui uerissime de se ipso dixit: ego sum u er ita S, cum Serui eiu S ab eo quaererent, utrum uellet eos ire et colligere gigania, sinite, inquit, utra que cre Scere u Sque ad messem, Donatus autem dicit giganta quidem creviSse, frumenta uero esse deminuta. eligant isti cui credant. Christus id est ueritas dicit: ager est hic mundus, Donatus autem dicit agrum dei solam Afrieam remansisse. eligant cui credant. Christus id est ueritas dieit: in tempore messis dicam messoribus: colligite primum giganta et exponis dicens: messis est finis Saeculi, Donatus autem dicit per praeeigionem partis Suae ante mesSem a frumentis giganta separata. eligant cui credant. Christus id est ueritas dicit: messores angeli Sunt, Donatus autem dieit se atque collegas suos hoc fecisse ante messem quod ille dixit angelos in messe facturos. eligans cui credant. certe christianos se distunt: Christum eis Donatumque proponimus. Si uerba dant Christo, cor autem Donato. conSiderent qui Sint ego parco, non inuehor, non eXaggero, dolorem meum melius premo quam promo. si autem dicunt se Christo

dare cor suum, Christo ergo credant dicenti quod per totum mundum et filii regni crescant et filii maligni, non Donato dicenti quod per mundum filii maligni tantummodo creuerint, filii autem boni usque ad solam Africam deminuti sint. quodsi

3 quantumlibet B T via et ueritas EIn uia et (om. τ) ueritas et uita Gm Io esse om. M diminuta m I2 in sola africa Im16 per om. Mina partis patris D IT separari m 18 sunt angeli

Imr 22 praeponimus F qui (quid EGI) sint considerent M

22 per totum mundum E creuerunt EFGτ 28 diminuti Mα

77쪽

lib. II 2, 5-3, 6

Christo eredunt, non iam dicimus cum eoelestis orbis ferrarum, sed eum ipso euangelio paeem habeant, quod ab igne se conseruasse mendaciter iactitans, quia factis non probant. III. 6. Iam illud quo pertinet quod idem Parmenianus ex 5 propheta Esaia nobis obiciendum putauit: numquid non uortes metrius domini Actitios fαρεγε ανι ργαναν ἰαurem ne eae et Milicti' sed c lictu Mestret distin sunt inter medium Mes laetim et dei et Pro Pter Peccαια

25 tura deseribit, ubidumque fuerint etiam inter bonos non obsunt bonis, sicut non obest palea frumentis, donec ueniat dominus

areae ferens uentilabrum in manu sua et mundet aream Suam, si epist. Parui. Esai. 5s, i-8 22 ef. Masili. 8, 122 habent M 3 mendaciter om. β laetant M quia quod MFGrapprobant M 5 prolata D 6 adgrauauit M T neJ ut ri ut non uedistingunt sie DMPSI I 2 meditantur Dmet id neel non et Ii lo

78쪽

II. Confra epist. Parmeniani

frumenta recondat in horreum, paleam u*ro comburat igni

inextinguibili; sicut non obfuit bonis tanta multitudo sceleratorum, quod per EZechielem prophetam dididimus, illis uidelicet qui gemebant et maerebant facinora populi quae fiebant

in medio eorum. unde, quia eo S corrigere non poterant nec bab unitate populi dei se ullo modo separare debebant, promerito innocentissimae solerantiae suae signari meruerunt et in illorum perditorum uastatione atque interitu liberari. uerumtamen isti qui haec catholicis obieiunt cur non Se respiciunt, quorum et cateruae gregum furiosorum huc atque illuc armatae soferro ac fustibus uolitant et fam erebris ubi potuerint stragibus nequaquam in tanta immanitate satiantur, ubi per busta cadauerum eorum cum feminis, quae cum illis passim commixtae contra ordinem rerum diuinarum et humanarum diebus ac noctibus euagantur, tanta feruet ebrietas, ut inde insaniam ab cotidianam non solum alios insectandi, sed etiam se ipsos praecipitandi eoncipiant horum pedes ad malitiam non currunt nec ueloces sunt ad effundendum sanguinem P ab istis non recedit iudicium, qui sibi etiam iniustissimas lieentias inordinatae potestatis usurpantp istis non fiunt tenebrae, dum 2o sustinent lumen in falso martyrio P nonne in media nocte ambulant et per diem, quandoquidem dicit apostolus: qui inebriantur noete sunt ebrii P nonne isti cadunt in meridie quasi media nocte P quod quidem omnium haereticorum est, qui rem manifestissimam in luce omnium gentium con Sti- 25 tutam uidere non possunt, extra cuius unitatem quidquid

79쪽

operantur, quamuis magna sollertia et diligentia fieri uideatur, tam illis nihil prodest aduersus iram dei, quam nec aranearum telae possunt defendere a frigore.

T. quid ergo de hoc prophetico capitulo ponunt quod in

5 ipsos retorqueri non possit nisi forte de ovis aspidum, quorum multum meminerat dictator ille sententiae plenarii concilii

trecentorum decem, cum ex uniuersis prouinciis Africae conuenerunt 8 hoc certe nune si uiueret Parmenianus non diceret nec ex propheta Esaia poneret aduersus noS: Oνα α SPidum ad HrMPerunt. respiceret enim adiunctum collegio suo Felieianum Mustitanum et Praetextatum Assurifanum, quos ex numero

damnatorum quasi bono pacis, non tamen Christi sed Donati, uelut integros denuo receperunt, qui et erant oua aspidum et eruperant. Sic enim eos describunt trecenti decem plenarii 15 concilii ore u eri dico, sicut eorum gesta etiam proconsularibus gestis allegata testantur. haec enim certe concilii eorum uerba sunt: lides enim uiperei seminis noxios partus uenenati uteri alueus diu texerit et concepti sceleris

uda coagula in aspidum membra tardo se calore 2b uapor auerint, tamen conceptum uirus euane Scentium braculo celari non potuit. nam et Si sero publi- eum facinus et parricidium suum feta scelerum uota pepererunt. haec ova aspidum iam eruperant iamque

horribilia et male olentia cum uenenosis fetibus erant ab 2s eorum communione proiecta, sed erat intus Optatus basiliseus, qui nutu quodam regali, quo inter serpentes excellere dicitur,s epist. Parm. Esai. 5s, 5 Io. IT Sententia concilii Bagaiensis, cf. De bapt. II 12, ITI solertia D- 2 fami tamen α quam quos FI prophe-fieoi proprio M in ipsis D- 6 multum DP multo M ante

80쪽

II. Contra epis f. Parmeniani

etiam proiectos aspides reuocaret. aut Si haec pro pace non obsunt, quid catholistis obiciunt quos conuincere nequiuerunt, cum ipSi receperint quos ore proprio damnauerunt si haec pro pace non obSunt, ob Sunt tamen pro pace Donati, eui

multum fauetur in iniuriam pacis Christi, pro quo sacrilegio quidquid corporalibus molestiis patiuntur ammonitio dei est

cauendae damnationis aeternae. nam ipSi uere Sanguinem non

solum corporaliter per furias circumcellionum, sed etiam spiritaliter fundunt, qui orbem ferrarum, Si possint, rebaptigare conantur. aut si Solus ille sanguinem fundit, qui carnem mortalem uel uulnerat uel uulnere perimit, ille autem non fundit, qui seductas animas sacrilegio schismatis perimit, quare in schismaticos suos Maximianistas per eandem plenarii concilii sui sententiam talia dixerunt: ueloces pedes eorum ad effundendum Sanguinem, cum ab eis constet corporaliter

neminem occiSum, neminem uulneratum, Sed in Super eos ab

istis multa perpessos, cum de basilicis per iudiciarias potestates exeluderentur P qualia multis ante separationem Maximianistarum, cum in uno pariter eSSent, multa fecerunt, eis

qui priora ex parte Donati schismata laeerant. cui enim umquam schismatico Suo pepercerunt, qui sibi ab orbe terrarum, cuius ipsi schismatici sunt, nimis impudenter parci uolunt, cum a sola ipsa uera unitate iustissime schismata puniantur, si eo modo ista punienda sunt PIIII. 8. Et illud quod scriptum est: Seoriri cum Princise ems ostili sic et ministri lysii 3, ρι συα lis rector HS fritillet lis letles et in het bilet ni e S, si intellegerent quo

ii Esai. 5s, 2 25 epist. Parm. Eceli. Io, 2i proiectas B d receperunt M damnauer (εie) Dina non obsunt Christi Iue tamenJ enim M pace parte M 5 in om. M6 quicquid codd. srcteter re i non solum corporaliter sost circumcellionum tr. M s quid M possent EFI possunt MOAm Io carnem mortalem sost uulnerat tr. M si uulnere uulneratam Metti 2 perimit oecidit α I 8 multis om. m. Is in unum et 26 est rector MEFGI 22 et om. m inhabitantes in ea M