장음표시 사용
741쪽
Conscriptae nostris temporibus accommodatisilinae.
In statione sienerali, pridie Nonas Moritis.
I eognouisses & tu, re quidem in hac die tua. qui ad pacem tibi, sed abscondita sunt ab oeulis tuis. Luc. is. Non arbitror necessarium in exordio huius sermonis iteru de nouo rationem reddere huius hodiernae eonuocati nis,qua non ad forum,non in tabernas,sed in Melesiam,ad orationem, re verbum Deseo rati sumus. Tot enim hoe anno similes eonmeationes habuimus, 3t semper cum adiuncto sermone,ut nemo tam rudis sit qui non si velit intelligere possit, eur hoe fiat, imo quod iustesse fiat, summaque necessitas hoc exigat. Quod a etiam in prioribus se monibus nullam huiusmodi eouocationum eaulam assignan
sem, posset tamen 'uemque quotidiana experientia docere, eur hoe fiat. Quis enim non videt, nedum homines,sed bruta etiam animantiaenixius 3e maiori eum solieitudine laborare in perieulis, quam extra perieulum Cadit quis in ignem, quam, aut laetatem morbum, aut aliud periculum, primὁ malum terret Angustiatur,circumscripst,suspirat, laborati
742쪽
vt euadat: Hoc si non potest,elamat. aliorumque consilium Iauxilium implorat, ubicunque&undecunque id habere potest: lenique qui equid offertur, cupide arripit. Et videmus pletbsque per haec media ex maximis periculis emergere. Econtra videmus multos perire, qui vel aded stolidi sunt,ut periculum suum non videant, vel adeo pigri, ut laborare nolint, vel adeo superbi, ut aliorum auxilia petere nolint, vel adeo pet- uersi, ut aequiescere dedignentur. Quisque igitur ex his, quaeq)otidie experitur, ne ite videre potest, eur his tempotibus plus solito stationes processiones & eonciones habentur.Ideo inquam fit, ut periculosos ea sus huiuet temporis diligentius perpendamus , conciliu& auxilium in verbo Dei quaeramus,& eo inuento quam primum dc unanimiter acquiescamus,
sussulti bona spe fidεque firma nullum periculatam magnum
di praesentaneu esse, quin Deus inde nos eripere possit, & erepturus sit. Haec inquam eausa est hodiernae congregationis. Possemus quidem singuli omnia haee in domibus nostris ne re, & sie etiam deberemus, non semel tantum in mense, sed quotidie, quia autem, quae nostra stupiditas est, hoc negligimus, necessarium est, ut vel semel in mense admoneamur:Ne nosmetipsos negligamus de perdamus , quos Deus pro sua bonitate, & quantum in se est, non cupit perdere. Quod enimo im Iudans dixit, etiam nunc verissimum permanet de pe I g. manebir. Quare, inquit, moliemini Pomus Israeli' Non
est voluntatis meet mors etiam impij, sed ut conuertatur de v M'. 3. uat. Et in Hieremia:Fornieata es eum multis amaroribus, ta men reuertere& suscipiant te, quantumuis mundus aliter gat eum adulteris. Et iterum: Etiam si dixero Ac destinaue romeri r8. sentem aliquam perdere, de eradieare, Illa tamen poeniten- tiam egerit, poenitebit & me mali, quod decreueram inferre.
Haee ot similia Deus olim Iudaeis locutus est, eam&ipsi pessis mi essent Ae Deus vel maxime offensus. tamen pollicetur se propitium suturum, si i Ili desistere velint. Haec nos quoque eonsolari debent, in praesentibus malis & perieulis: Verόm
non tantum consolari sed urgere, ut quam primum ad Deum conuertamur: 'uandoquidem non possumus dubitare, quin Deus etiam nobis irarus sit, nosque punire velit. Huius enim
rei multa indicia habemus quom pleraque superioribus sese
mon ibus ostendi.Duo tamen sunt quet me maximὰ mouent, et
non dubitem Dei iram de iudicium nobis imminere. Primum
743쪽
est, quὁd omnia consilia dc eonatus nostri in i tum abeunt, nullumque progressum habent, secundum, quδd ex tot comesonibus nemo emendatur. Haee duo apud me eertissima imditia sunt irae Dei , idque etiam manifeste ostendit seriptura. Nam Isaiae 8.is. Ac 29. expresia videmus Deum his, quos p nire vult prius adimere omnem sapientiam, consilia, prudentiam. Isaiae autem s. dc r. Reg. 2. videmus iudicio Dei dignis etiam adimi gratiam, ut vel audire nolint, vel bene monentibus aequiescere negligant. Non , inquit, audierunt patrem suum, quia voluit Dominus perdere eos. Quando autem omnia consilia nostra minorem progressum habuere, quam nuc aut quando unquam minus ad auditum verbi Dei emendatiosequuta est,quam nune Quis dubitet igitur Deum nobis tr tum esse Caetet sim non ideo cessandum nobis est. Imbeo se illis insistendum. Ob hane eausam etiam ego quandoquidem ad hoc eonvenimus prioribus admonitionibus etiam nunc aliquid addam,ea spe vel aliquandos uctus aliquid sequuturae
TATION Es HIEREMIAE. VM antehabitis concionibus in genere admonum rim proposuerimque, quicquid ad rem, quam nunci agimus, conducibile videbatur, operae precium fa, : cturus mihi videor .si librum aliquem ex seriptura saera ad huiusmodi conciones aecommodum in manus sumam, ac per partes proponam. Nihil autem commodius se inert, quam Lamentationes Hieremiae, maxime si consigeremus , quomodo nune se habeat Ecclesia. Imo quae bona habuerit, quae mala sustineat, quaeqsie illi perieula de damna immineant , de quid in omnibus de ad omnia haec nos agamus. Hunc igitur libellum, de quia breuis est. de quia omnia illa dilucidὸ ostendit, quae nune stitu neeessaria nobis sunt, enarrandum vobis proponam. Non deessent quidem 3e, libri ad bane rem opportuni,verum aut nimis prolixi automidni obscuri sunt, hie Sc breuis de planus est: d nique eiusmodi verbis est scriptus, quae etiam ipsum cor penetrant. Quid enim citias hominem mouere potest,qu ὶm ubi res querulose dc cum lacrymis proponitur 3 Atqui totus hie libellus eo modo conscriptus est , totque lamenta dc ploratusi ' prae
744쪽
prae se seri,ut etiam lapidem mouere posset,ne dum homineri Atque hoc poti stimum me ad hune librum permovet, si sertὰ
querelis Sc lacrymis permovere possim , eos, qui exhortati nibus minus acquiescunt.Ad hoc enim res nosti et deuenerunt, in latum creuit ignominia nostra ut ferme nihil amplius eu-remus, ut vere si unquam alias,in nobis verisicetur aliud Euaci
Ν-II. gelicum, Cantauimus vobis, de non saltastis, &e. Sie Hieremias diu multumq; praedi ea rat Iudaeis, cum autem nihil profi-eeret cogebatur praedicatione suam claudere lamctationibus. si e Ch ristus post longam praedicationem fleuit super ciuitate Is. Hierusalem, te. Et in alio loco lametabiliter:O Hierusalem, ii uit, quoties volui congregare filios tuos. Sce. Sie Ezechies Ich. a. eum ad praedicationem mitteretur, iussus est eomedere libru. in quo scripta erant carmen lamentationis Ae Uae. In signum, quod & i pie praedieationem suam querelis de lamentationbbus conclusurus esset. sie Paulus, nedum praedicando& scribendo doeuit, sed etiam ubi his nihil proderant, obsecrati ninus de Iaerymis rogauit, & obtestatus est, ut patet 2. Cor.2.
Philipp. 3. Act. to. Iam si summi prophetae ae Apostoli, imbChristus ipse laetymis de querelis usi sunt, ubi doctrinisae
admonitionibus nihil proselabant, nemo miretur, quod dc ego nune idem praetendam. Eandem enim causam habeo, quam ipsi habuerunt.Quam male tune habebat terrena Hierusalem, cum Hieremias,Ezechiel & Christus ipse super eam fierent, tam male nune habet Eeesesia. Quando igitur & ego hactenus admonitionibus meislarum profeci, M utabo nune
sermonem meum, Lugebo matrem meam Ecclesiam, quae
me Christo genuit, & hue usque verbo Dei aluit. Lugebo, inquam , quod tam miserὰ discerpitur, tam male tractatur,tam impie negi igitur, Plorabo & super patriam meam Germaniam, dico cui tanta mala imminent. Et quid aliud possum Alii possent eonsiliis & auxiliis adiuuare, possent mala probubere, possent emendare, sed nolunt. aut nimium disserunt. donee omnia dilabantur. Abj omni eonatu student omnia impedire, dissipare, euertere. Ego nihil aliud possum quam plorare, miseriam Ecclesiae&Germaniae.& hoe etiani et iter faeiam, fortassis aliqui lamentationibus commovebuntur, quos priora nihil mouerunt. Haec igitur una causa est, quae me nune librum lametationum permovet. Altera est,quod
in eo libello omnia illa expressa sunt, omnia quae nunc vel
745쪽
maxIme considerare nos oportebat. Illle enim audietis, quam insigniterine em&creuerit Ecclesia,quάmque egregied
tam fuerit, simul autem videbitis, quam mali nune habeat. Rudietis seeundo, quam beatum sit Deum habere propitiumτEeontra videbitis quam miserum sit, Deum habere iratum. Audietistere quam seuere Deus puniat, ubi post multa beneneia α Iongam expectationem adhue peceata augenturai- mul tamen etiam videbitis,quod Deus etiam in media ira misericordiae suet non obliui statur.Audietis postremὁ,quid Himremias Incommuni malo&perieulo egerit, quam amare plorauerit,quinq; ardenter orauerit, simul tamen videbitis,quid nobis nune in communi mala & perieulo tam Eeclesiae quam Germaniae tamendum fit. Et quid melius nune vel audire vel cogitareyossemus Vtinam librum hune ita possemus deumine nobisque incorporare,quemadmodum Ezechiel librum
sibi oblatum deuorasse dicitur. Magna emte duleedinem post Exisse relinqueret, quant'meunt amarus prima faeie videatur. hi Eo igitur altera eausa est,quae me ad librum istsi promouet.
Haeremias quidem tum primum lamentatus est,eum iam destructa esset Hierusalem. At ego ante destructionem nostram
orabo. Longe enim melius est prius plorare & latura mala praeuidere & triuenire,quam post. Insania mundi est quod nee
edere nec plorare nee praeuidere aut praeuenire vult mala sutura Tum autem primum plorare incipit, eum iam mala sentit ae patitur. At pii homines priὁs plorat, Deumq; timent etiaantequam puniat, omni q; studio eavent, ne eum ad puniendsi prouocent. In summa plorant sua recata, ne post cogatur plorare. n pcen a. Hoc ego quoque in nobis omnibus euperem, in hune linem lamentationes affampsi.N5 expectemus,6 fratres, ingrirant Satis Θnique expectamus de tarda. vim. 8.mus. Aquae iam intrant usque ad animum nos um, Infixi sumus in limo profundo. Unde nemo eripiet nos nisi unusmus. Ο igitur Hierusalem si cognouistes& tu. His verbis sermo- Luears nem hunc auspicatus sum,& deinreps auspieabor. Pulchre enim conueniunt cum lamentationibus Hieremiae.Cum Christus hare verba diceret, sebat super Hierusalem. Idem facimbat Hieremias, eum Iibrum hune scriberet: Eadem eausa. idemque affectus utrique erat. Plorabat Christus ante destru- monem eiultatis:Hieremias autem post destructionem. Christus suo fietu monet, ut praeuenia a mala : Hieremiaa eon.
746쪽
me ἰtur,quod miseri homines hoc non facimus,simulque ὁ laeet, ut etiam post inflictam poenam non desperemus. Nos efvtrunque audimus. Vtinam eogitaremus, quae ad pacem no ibis prodesse possent, quia autem hoe no a iacimus, saltem aetpost acceptum damnum miseriam nostram agnoseamus , & ficipe ata, ne simul & eorpore 3c anima pereamus. satis duis rarum est fratres emporaliter perire. Vae nobis . si eum externo damno etiam animarum damna patiamur. Et tamen omnia Κεα ecb.I . haec praeuenire possemus: Non est, inquit, voluntatis meae i mors impii. Haec praemittere volat lamentationibus Hiere- tumiae, ut de animos de affectum vestrum excitatem, de prae- ripararem. plura adliue praemittenda essent. Sed nolo vestram s.cbatitatem longiori praefatione onerare. Nune igitur Hiero. dimiam audiamus. TEXTUS. ui
caput r. omodo sedet sola ciuitas plena populoὶFacta iii est quasi vidua domina gentium 3 Princeps prouinciarum facta est sub tributo : 1
. In hune modum Hieremias lamentationes suas inerepae nil ubi statim quilibet videre potest, qualiter affectus fuerit,eum taliaee seriberet, Nihil enim aliud quὶm summum moerorem usi haec verba pri se serunt.Dolebat pius Propheta super patriam a suam, super populum suum, super ciuitatem Hierusalem de super templum. Omnia enim ea dissipauerat, de destruxerat in rex Babylonis. Pulebra autem antithesi & priora bona ac prae- hsentia mala inter se consere. Hierusalem enim illa eum suo ni populo in multis excelluerat omnes alias eluitates. Tria a tem in hoc versu ponit , quae insigniter prae aliis urbibus ha- it. . -buerat, Primδ fuerat plena populo. Nam & ciuitas in se ma- thigna erat, At populus ter in anno ex omni regione ad eam in vemagno numero eonquebat. At nune, inquit, sedet sola. Nam et i. . populum abduxerant Chaldaei, M templo destructo, nemo tui. iam extraneus ad eam veniebat. Secundo Hierusalam ita ex-eelluerat alias ciuitates, quasi si dominam eompares ad anetl- iii 2. Par. c. las. Erar, inquam domina gentium , habebat reges, sacerdo- cer T. tes.templum,cultum, eamque omnes aliae ut dominam suspi- rietebant: lino Deum ipsum habebat.Elegi,inquit locum hune, εχ ut sit nomen meum ibi, usque in sempiternum, Ace. At nune,
inquit, facta est quasi vidua, perdidit reges, saeertates , tem- iri
747쪽
Ilfum & Deum ipsum , quibus rebus olim gloriabatur & Ω- perbiebat. Non tamen umpliciter dieit, facta est vidua, sed velut vidua. Nondum enim in totum eam reliquerat Deu , , quamuis videretur eam reliquisse. Tertio Hierusalem fuerat princeps prouinciarum.Omnes enim regiones in eirenitu tri tbutum illi dederant,maxime temporibus Davidi .3c Salom ms.At nuc,inquit ipsa tributum pendit regi Babylonis, eidem subiecta & ab eo captiuata.Haee igitur deplorat in primo versu. Quomodo, inquit, sedet sola &e. non hare loquitur quassignorans, & eausam tantae mutationis quaerens,sed admirans, stupens & dolens. Sed, quid inquis,haee ad nos Audi Paulum. Omnia in figura eontingebant illis: scripta sunt autem ad I. cor. o. correptionem nostram. Elegerat Deus populum illum, ut in eo ostenderet omnibus gentibus opera sua, qualis scilicet es set tam erga bonos, quam erga malos. Illis autem ob inermium. Imdulitatem exeisis, bona illa radice . nos inserti sumus. Unde Galat. 3. nobis iam dieitur: Vos estis semen Abrahae,& secundum pr. I.Pςς.2. misitonem haeredes. Et iterum: Vos estis genus electum Sci mequid igitur Deus eum illis egit, siue bonum, siue m Ium,hoc nos quoque vel sperare vel timere possumus. Populus
enim ille figura nostri fuit. Sie & Hierusalem illa figura & ty-lsus fuit Ecelesse. Vnde 3e Ecelesia hoc nomine saepe apud Pamum & Ioannem appellatur, Gal. 4. Hebr. I 2. Apoc. 2I. Congrue autem Ecelesia ciuitati eomparatur, de signanter Hier solymae. Est enim reuera ciuitas habet suos muros,suos cust des, situ na regem, suam libertatem, suos ciues, suam legem, octura. Murus huius ei uitatis Deus ipse est. Iuxta illud. Ego ero zacb. r. murias igneus, e. Et saluator ponetur in ea,murus&antemu Est.26.
rate.Custodes sunt angeli sancti. Vel etia pastores&rectores, FD. 62. quos scriptura speeulatores nominat. Rex huius ciuitatis est G. 69Cbristus. ei ues omnese redentesaex Euangelium, priuilegia, libertas filiorum Dei. Vides quam merito Ecclesia dicatur ciuitas. Caeterum nulli alii civitati melius eomparatur quam Hierosolymae. Hierusalem enim interpretatur visio paeis. At ubi alias vera pax videtur, ac sentitur, quam in Ecelesia ὶ Hierusalem habebat populum Dei, cultum Dei, templum Dei. Deum ipsum, at omnia haec persectius habet Eeclesia,& caeter adrelarat. Denique Ecclesia Catholica omnia illa habuit, quae- euaque insigniter de veteri illa Hierusalem dicta sunt. Ipsa fuit ciuitas pleaa populo Ipsa domina gentium,Ipsa princeps proa
748쪽
I mulneiarum. Primo enim an non erat plena popul um ebatata esset usque ad terminos orbis terrarum , cum 7ndime a. . homines ad eam eonfluerent ut Esaias praedixerat, cum ubique praedicaretur Euangelium , ubique nomen Christi inuo- earetur Deinde ipsa inter omnes & prae omnibus aliis gentiabus Deo unita fuit & desponsaraa pti,inquam,domina & sponsa Dei est. Omnes aliae gentes etiam Iudaieae anelliae sunt & a Deo sienae. Haee autem domina domus est, & sponsum habet Deum. Praeterea ipsa etiam fuit prineeps prouinetarum. Nam Sc temporale dominium ae imperium habuit, super omnes gentes,maxime autem principatum super diabolum,eisinque regnum. Ecce,inquit, dedi vobis potestatem caleandi suis Dua M. Pra serpentes, & omnem virtutem inimiei. Vides igitur E elatam omnia illa habuisse. quae habuit Hierusalem illa te rena Propter primum pulchra suit: ut luna: Propter feeum dum pulehra fuit ut sol: propter tertium terribilis fuit, ut e strorum aeter ordinata. Et quid ea tune selleius erat Uide a tem qualis nunc sit. Olim erat eluitas Ecclesia, nune est, quassingurium in vinea. Olim erat eluium unitas. Nune yndique situla & diuisa est. Olim erat Hierusalem, in qua pax, eo pladia dc unitas conspiciebantur. Nune iacta est Babylon, in quam. s. omnia eonfusa & inordinata sunt. Olim Eeclesia erat vinea Domini, euius palmites ad extrema terrae se protendebant. Nune vastat eam aper de sylva.Olim erat plena populo plena hominibus, plena sanctis: Nune plena est bestiis, hoe in hominibus bestialiter viventibus:Plena nune est leonibus,id est. tyrannis: serpentibus, id est. inuidis: plena poreis, id est, immundis,3 e. Olim erat domina & sponsa Dei, quod omnibus apparebat. Vbique sentiebat eius praesentiam,consolatione . auxilium: Nune nihil horum sentit,& lieet nondum ab eo relicta in totum sit: tamen facta est quasi vidua & derelicta. Deus enim permittit & patitur, quoa de hostes externi & haereti ei & pseudoebristiani eam vastent, quasi in totum eam abieeerit. In summa olim Ecelesia & mundo, & daemonibus imperabat, nune tam mundoqu/m diaholo subiecta est, Aetributum pendit, de undique vincitur, sublieitur. An non autem his fetu de lamentatione digna sunt Quis tam durus, qui se a lacrymis contineret, si diligenter haee eonsideraret Tanta igitur bona perdidimus, tanta mala ineurrimus, de nondum snit, sed haee primum initia sunt dolorum. Vnde ai
749쪽
tem haec omnia,nisi ex permissis Dei Et ob quaeausam Deus tanta permitteret super Ecclesiam, nisi propter peceata Hinc est quod in sequetibus,Hieremias,omnia his mala Deo astribit Tu inquit pereussisti,&e.Addit autem semper ,propter peccat hoc eum facere & seeisse: Iam si Deus , Eeelesiam amigit, nunquam bene habebit,ni si eum Deo reeoncilietur. si peerata nostraeausa malorum sunt,Nunquam tollatur essectus, nisi prius tollatur eausa. Eia igitur fratres cessemus a viciis, reue tamur ad Deum, gitemus ea,quae ad pacem nostra sunt,pra uideamus sutura mala. Oremus itaq; Dominii Deu patre,&e.
De eodem exto nonas A tis iam,ri opinoristitis quibus de eausis tot hoci uitempore missae, & preeationes votivae instituan-
litur & observentur: proximo enim sermone easdem causas de nouo recensui. adhaec quilibet vel ex seipso iudicare potest iustium esse,ut sermones etiam deelamatorij ad eande rem applicentur. In hune finem proximo sermone Threnos Hieremiae pro me sumpsi . in huiusmodi stationibus enarrandos. Videtur enim mihi libellua ille pulchre congruere huic negocio, propter multas causas quas tune adduxi,quarum tamen potissima est, quod is libel-
Ius serme omnium malorum nos admonet,quibus nunc lab
rat Eeelesia,simulque ostendit,Vnde tanta mala veniat. & quibus mediis depelli possint. Quamuis autem praeterita aestate de omnibus his lueuienter disseruerim rumnis tamen vita n stra elamat de testatur,quod nihil horum adhuc, ut oporteret, attendimus id quia pro maximo desectu nostro semper iudicaui,& adhuc iudico. Si enim eogitaremus quantis malis laborat nune Ecclesia, patria nostra & nosipsi, etiam iniussi eum Hieremia ploraremus. Si credere possemus omnium horum Imalorum non aliam causam esse quam peceata nostradam dudum ea emedassemus. Si vel tantillum terreremur ad iudicia Dei,longe seruentius orationi instaremu', ac gratiam quoeremus. Verum ab stodita sunt haec ab oculis nostris:Ideo etiam nune elamo eum Christo. O si cognouisses Se tu,&e. Et eum Mose suspiro opto:Vtinam saperent&e. Certissime enim Lue. rs.
in nobis nae impletur illud,quod olim Osee de regno Ocem Deut. 3LF F tribuum
750쪽
tribuum eonquestus fuit. Ephraim inquit factus est tanquam
columba seducta no habens eor.Comederut alieni robur eius, Osee r. &ipse nesciuit. Sed&cam diffusi sunt in eo,&ipse ignorauit.Et humiliatur superbia eius in facie eius,nec tamen reuersi sunt ad Dominum Deum suum. An non haec verba plenissi ive in nobis implentur Vere enim sumus sicut columbae seductae Besalaces,quae pastu proposito aduolant interim, non videntes laqueum,qui ipsis paratus .est. Sic nos quo affectus nostri nos ducunt currimu ,non cogitantes quod & in laqueum diaboli, Miniudicium Dei incidimus. Deinde quicquid boni habemus siue sit spirituale siue temporale, omne robur nostrum comedunt alieni. Diabolus nempe cum suis corrumpit nobis scripturam,uitiat fidem, mutilat sacramenta,eonfundit diuinucullum,auseri omnem deuotionem&pietatem,inficit mores. Sie,inquam, alieni eo med ut robur nostrum , & nescimus, non attendimus.Sic & temporalia nostra alieni comedunt, vastantur grandi ne, pereunt exundantia aquarum, leuorantur 1 vemmibus, rapiuntur a latronibus, vastantur bellis & incendiis,auferuntur a tyrannis,usurariis.Comedui alieni robur nostrum,&nescimus. Adhax indies crescunt nobis cani,canestunt capita hoc est,omnia in deterius vergunt ac propinquum exitium minantur. Sicut canities in homine ex senio prouenit,& ea ipsa signum est vires in homine tenescete,di mortem appropinquaxe: sic quod nune omnia deficiunt idecrescunt, collabuntur Min deterius vergunt, signum est approximaeis perditionis. D crescit Ecclesia, secrescit imperium,decrescimus nos in omni vietate,decreseunt omnia iura, leges, politiae, consuetudines &boni mores ,haee est eanities nostra, Certi sumum signum futuri exiiij. Cani effusi sunt in nobis, & ignoramus. Imb scire dc , perpende re nolumus, Pranerea etiam in oculis nostris superbia nostra humiliatur. Videmus enim quotidie malum malo laee edere, sicut olim sancto Iob multi sibi inuicem succede Icra I. tes malorum nuncij adueniebant. Adhuc,inquit,loquente illo venit alius &c. Itidem nobis eontingit. Habuimus iam plus
viginti annis dissensionem i8 religione & fide, huic malo successit,inab antequam illud finiretur, venit terribilis seditio,
hane sequ uta est fames,om n i umque rerum caritas, postea.p
stis. Hoc anno quatuor simul plagas habuimus. Bellum Tur- eleum nobis bstulit meunias & milites, habuimus sterilem . at vindemiam,austeram hyemem,& nunc damnosam aquarum