장음표시 사용
61쪽
- .. .III. Si Latia erit subasternata , Latin etiam eruauba te emana ; non autem contra. Ut enim Vera sit propositio subalternans: scilicet universalis , requiritur ut omnes ejus partes sint , erae, si ergo subasternata, quae est illius pars, est falsa, salsa quoque est subalternans., dori autem Contra; nam in materia contingenti tost sa- Laltu imatis sc salsa, quin falsa git subalternata s Can. . . I. uou. Def. 6. Gnt erato propositionis est mutua extremorum illius substitutio, subjecti nempe in locum pracdiculi , et praedicati in Iocum subjecti, salva propositionis veritate. vo3. Schol. Propositionis convcrsio triplex est scilicet I. si lex ; Veluti cum matiet eadem qualitas, et quantitos, ut cum liaec propositio t Omnia viritua vitae, cou vertitur ita : omnia subalantia cogicans eae viritus. Assirmutiva numque est prima propositio, assit maliva S unda; universalis Prima , universalis secunda. u. Per accidens , Cum quantitas sola mutatur ; uti haec Omnis aeoctu est homo, quae convertitur : quiuam homo est doctus' 3. tandem per contruntationem, Vel uti cum, Salva propositionis quantitate, terminis additur negatio, qua sit ut propositio, ex determinata, evadat infinita; ut si haec : Quidam Aomo non est Arudem , ita imu
s. Mosi. Def. 7. I qui polluntia propositionum est duarum propositi otium oppositarum ad eumdem sensum TCductio , Per Particulam non ; quae in Contradictorii Ssubjecto praeponitur ; ut : Omnis homo est stariis ;non utiquis homo est fidelis ; in contrariis Postponitur ; ut : Omnia δε omo liberate gaudet: Nullus homo gavisi libertate ; Iu subalternis praeponitur , et P t- PDnitur ; ut.: omnis homo est sapiens ; Non Gliquis
s. ao5. Schol. Atque de his assectionibus plura
addere supervacaneum existimamus. In hac enim nostratu estate , in qua a Scholis exulant Sophystarum di- SΡutationes, sat est tantum meminisse illarum ; de illis ero Ogςre , non solum inutile foret , sed etiam molestum. Ad aliam proinde nostrae Logicae theoreticae partem explauandam Properam .
62쪽
De Ratiocinii natura. I. I S. Def. e. Ratiocinium , sive ratiocinatio est ilia actio mentis , quae , ut iniquit Tullius Lih. V 2 iq. Acc. C. 4. in ex rebus perceptis ad id, quod
non Aercipiebatur, a iacit ; seu clarius r est ilia menistisi actio', qua comρaratis duobus jussiciis notist , Lemnum relicit antea i otum. f I ui . Greu. Ratiocinii ergo necessitas ex eo enascitur , quod nequcamus plerumque duarum idearum . relationem inter se , statim videre.' Τune enim eOgimur , ideam quamdam tertiam assumere, ut ex cognita duarum illarum relatione eum tertia, inde duarum ipsarum intelligamus relationem inter se. Primo intuitu , Ex. gr. Inon video relationem , quae est inter animam humanam , et immortalitatem, assumo tertiam ideam via ritualitatis , et comperio : vhrasque cum illa convenire ; quare legitime insero , immortalitatem animae quoque convcuire , hoc modo e Me. Anima humana est substantia spiritualis ;s. Sed subnamia spiritualis est immortalis , Erra anima humana est immortat s. 'Corore. In quovis itaque ratiocinio tres ideae esso debent, hi istidem judiciar in quorum Prim
63쪽
64 comparatur daria uin idearum cum tertia, quae appella tur ivia mεῶa ; ita secundo comparatur datariam idearum altera cum eadem terita ; in tectio autem judicio, duae datae ideae consuruntur 'tirier' , Mu rhlatio inter dritas id cas deducitur ex rclationibus ipsarum singularum cum idea media , cognitis in duobus judiciis pra
S. ais. Anima d. Duo judicia praecedentia, a Logicis appellantur ratiocinii antecedentia ; iudicium vero tertium , quod cx duobus illis insertur , dicitur conss-quens ; ipsa vero deductio consequentis ex antecedente, cxpressa Per particulas ergo, quam , etc. consequentia vocatur. Itaque in adducto exemplo S. 2I7. , duo illa judicia I. Anima humana rest substantia Niriturias I I. Sufflantia viritualis est immortalis , antecedentia ratio cinii dicuntur ; judicium vero illud : Anima humana euimmortalis, dicitur; consequens: ipsa vero deductio expressa per particula es ergo , consequentia Vocatur. S. uao. Comia. Distinguendum igitur est consequensa Ronsequentia. Fieri enim potest, ut conseqriens Sit
verum , at salsa consequentia; si nimirum consequen. . ex antecedentibus , non rite deducatur. AS. 22I. CO A. Itaque vis. tota ratiocinii in eo ρο- sita est , ' ut consequens fluat ex antecedente tamquam affectus ex caussa sua. Id si desit , licet con fluvis sit verum , ratiocinium nihilominus erit ineptum , sicuti s
ex principiis ; quia ex quo duin xl Ν , i L .lis rint ambo filii Lehedaci, nouit inici t Or, xxiii Christi Discipulos. , t ν S. Gua. Schol. Quia Venulo Mua fieri uelait, ut Consequens verum stuat ex aut*Rodente salso , cum ex idens Sit, non posse verum continexi in fialas , et ex salacioriri tamquam eductus Ox mucisa sua , prosecta. ad re-utum , et numeris Omnibus absolutum ratiociniom illud
Praeterea requiritur, ut ejus principia vetae sint
64쪽
I. aQ. Ammad. I. Cum itaquei tota ratiocinii vis sita Fix iii hona , vel malu terminorum connexi orare , atque i illatioue , prosecto si nugari , aut concedi ultima propositio dehcat , dicatur Semper nego , xel CONCedo se n-εequentiam , non consequeri, , negiit Ur quippe, Vci Corice dilux JMinain , qui malum os riciari,cquciati . deductionem
licet verum sit consequens, negatur tum Un Oinbu lia Cliti. ,
quia est salsa. Cum vorO.ultitia a propo, itici di, tingui conti erit , tunc dicere oportubit, Halinguo Consequens , non comequentiam , quia liace est tantum nota illati O-nis , nec proinde veritatis, aut ivl,itatis capax , ut distingui possit. g. u24. Animad. u. Et quoniam insuper legitimum , optimumque ratiociniam putidut uuice a veritate princi Piorum , et connexione consequentis cum Principiis
i g. uar. J, ita quicumque promptu, et cxpedite de re quapiam vult ratiocinari , Ilaec duo habere debet ; I. Dcmpe lacultatem inveniendi Priticipia , seu medias ideas ad detegendam veritatem quaesitum idoneus.; et v. facultato in rite deducendi conscquentias ex Postispriticipiis. g. Iab Animad. 3. Et quod attinet ad sacultatem inveniendi Principia , nulla , hoc loco , aptior regula
tradi potcst ad ratiociniorum nostrorum iuvenienda principia , quam freto bivis iduis attendere , quarum vela tionem quaerimus , eaSque omni ex Parte Versare ,' tum , et eum sontibus xci , de qua agitur , pmpriis conferre. Ita quippe excitabuntur ideae affines , atque adeo aptae ad quaesitam relatiotiem delusendam. Atque hac methodoti Veniemus, cx. g. , mediam idcam ad probandum , Pctrum esse aui mal xatic nutu. Εvolvo nempe ideas Petri , et animalia rationalis, atque invenio Fereum essct δεο-minem , atque ideam animalis rationalis convenire homini , unde et coucludo , eam quoque Petro Convenire ;Qtiare ita ratiocinium consiςio : Omnis homo est animal rasionale ; AIqui Petrus est homo ; Ergo Petrus est animal rationale. I. I . Anima I. 4. Ut autem facultatem Da DCi
65쪽
s. sa'. M IOI. Ratiocinium vel est i Ulamat iam , vel ne lisum ; item vel paniculare , vel unipersale , Prout consequens , ex cujuκ natura suum desumit derio minationem, fuerit assirmati, um , vel negativum particulare , vel universale.
s. 228. Porro tam negativi, quam assirmativi fati iiii quaedam sunt generalia Principia sucidamcutalia. Et quidem affirmativum ratiocinium his duobus in nititur iuudamentis. ν. Quae con niunt cum alio te rio , mn niunt inter se; Seu, ut Scholae loquuntur 'Ouae sunt eataem uni tertio, sunt eadem inter xs. s. Qui G taes a matur vi idea unioersali secundum tofnm suum, exrensionem ac Piam ς affirmari etiam debet de singulis partibus sub ima cyntentis. Atque hoc principium 'iu Scholis vocatur: Dictum de omni. Negativum quoque rati, inium, diro itidem habet principia. ν Quae uni. sertio non conoeniunt, nec etiam inter se conωeniunt.
a. Quidquid negatur tas idea unioersali sumpta secunctum insegram , et totiam suam ex ensionem , et lutiti innem , negatur elliam iis quoois alio sub insa ccntent . Verum liace principia locum tantum Ohtinerit , Et 'era sunt , si sermo sit de convenientia idemtitialis , aequalia latis , similiturinis, coexserentiae, non tamen si occi Piatur convanientia in amicitia , inimicitia, consanguinitate , ex asu : attractione, positione, MFendentia3.
66쪽
ne oartia ar mentandi modis , es primo . . , G S Isismo A f A . - . IV I29. Def. I. si ratiocinium , quod in us in mente perficitur, sermonis ope, exterius eAPrimatur, tunc proprio nomine oppellabitur ar mensatio. Ut itaquear mentatio, oratio pluribus proseositionibua conseiana , ea ratione inter se divositis, ut una ea alia consequatur, ori ti essectus ex caussa. Quod si haee adamussim ratiocinationi internae respondeati, scilicet uti haec trihus ideis , et tribus iudieii coalescit s. uio. ι, ita illa tribus terminis, totidemque propositiombuε ex preMe mm-Ponatur , dicitur Syllogismua. s. in . . Dect ia, Nisi imamua ergo aliar meum lio fres termin f, εο Emque Homollionea oo lacuna , quarum quae ultima esι, ex Arioribus Consequitur , tamquam sectus ex ςμ- a , , uti SequunS
x. Qui odit Fratrem suum homicidia est; I. Joan. Cap. 18. n. Sed Petrus odia Fratrem suum ; S. Ergo Petrus homicida est In Ba enim sunt tres termini , scilicci osiam fratris , homicida , . Petrus, et tres propositiones ; quarum prina exprimit relationem convenientiae,. homicidiae ad odio ha-fentem Fratrem; secunda inter Petriam , et odis ha-δentem fratrem : 3. quae necessario ex Prioribus prodit , , continet itidum relationem convenientiao i mioidae ad Petrum . . 'i3 r , . 'g. III. Scgol. θ. Duae priores syllogismi propo- sion diquntur Praemissae; et prima qkidhm peculiaritimine dieitur rivor secunda minor: ' tertia , quae ex duabus insertur con3eqMens appenatur ; ipsa autem ductio , ct conuexio reIationis cum I praemissis , pressa per particulas er ; quare , igitur , uagun/ν must
67쪽
I s. Ga. Sehor. a. Ex terminis quoque syllogismi , duo , qui in praemi is urniEx iniurini in tertio; uti , homicida , et Pet/-t s. Go. I, di cui tu, termini extremi ,
Seu exlmma ; sunt numque extrema Conclusionis a tertius ero , cuius. opc eoin pni Stio in sinunkru siti': 'qui orie 'atrem, mediuς terminus Scis ab Olutu medium, appellatur . . ' - ni 1 so. Iras Animast. IJ Esto antem in quo is sylli gi tres propositiones osse deheant f s: fuso. , o ac ta-uuen ad disas reduci Possunt , si pracmissarum altera' edi, 4,lissioni adnectetur per Purticulam Vel tunditionalem sι , et caussalom vina. Ita tu hoc syllogisu, '' .
res propositiones reducuntur ad Maes , vel adiungendo minorem . neu sioni par partieulam condition1leni si; 'ut
68쪽
I. Oct . Animad. u. Duo insuper . in quolibet syllogi Smo consideranda sunt ; mate)ia scilicet , et rama. Et materia quidem duplux est proxima , et remota. I. III. Def. a. Srllogismi materia remota sunt termini ; Aroxima , R Dositionss. I. I.36. Def. s. Forma syllogismi est diaua extremorum 'combinatio, et ρrmositionum dis ositio ; M-que ea ctiam duplex est ; aut uuim 1. respiciet matEa iam proximam sγllogismi , et dicitur modus ; Vel P
motam , ct dicitur Mum ia). g. II . Schol. Ad legitimum itaque , ct absolu
tum sγllogismum duo requiruntur I. ut propositiones omnes , quibus conStat , Vcrae sint ; u. ut Consequens ex
ni teccdcute rite deducatur Quare si propositio aliqua salsa in eo invenitur , syllogismus peccare dicitur in materia ;Si 'oro falsa est consoquentia , syllogismus vitio labora-Lit in Lorma. I. IJS. SchoI. Pro syllogismorum optima constru-Ctione , ct forma multus Regulas tradidere Scholastici. Attamen quoniam pleraeque ex illis aut inutiles prorsus sunt , aut parum solidae , si ad Omnos casus exicndantur , propterea illis praetermissis , Philosopho nostro hos tantum Praeci Pimus.
a) De syllogismorum figuris . et modis multa, nedum puct .. Veteres, sed et apud Recentiores Scholasticos pertractata inventu tur. Quoad nos , ea praeterire putamus. Nullus pnim laxine invenire eat, hau mistra te est a te, qui dum syllogismos eonficiat, in eo animum intendit , uti in Barbara potius , quam in F εisomorum e
69쪽
I. Trea tantum sunm in viragismo termini, nec umes , nec Pauciores : iidemque , ut omni amitoreiam
uberentur ; eodem Φsissimo sensti , eademque Cum e rensi ne se er usurFemur, omnem industriam , d ligentiamque a theto . . - . II. Medius seminus numquam conclastonem ingreditor: Monstruosum enim esset, caussam in essectus cotistitutionem immisceri.
III. Non sit plus , minuame in concsisione , ac furtim Praemissis ei Nam quatuor inde exoriuntur termini , quod est contra syl Iogismi naturam g. 23 I. et Cau. I. J. IV. Relationes inter eτtrema , et messium claria mo e rimito ; ωsasque praemissas ita ordinato , ut extremorum relatio clare pareat, atque in ira facile cemni Rossit ; et ab imis erui. Et ut necessario, et quaσ, veluti sua Monte consequatur ex praemissis , deducatur
g. IJo Animad. Ut autem conclusio ex praemissis recto deducta censeri possit , duo haec requiruntur ;1. ut in altera praemissarum ipsa contincatur ; u. ut per alteram praemissarum , in illa contineri ostendatur. Alterum horum si desit , vitiosa , atque illegitima consequentia , seu illatio censenda est. Ita salso concluderet εequens sophisma :ρ. Non omnes quod ego sum ;2. Em 'sum homo ;
taliam medius torminus in majori : quod ego sum, non Continet attributum conclusionis homo , qui in ea uni- . Vursaliter sumitur ; neque minor illud in illa continet ideclarat; quia in ip a , homo sumitur singulariter. Optime Vero concluderet si attributum homo in conclusion singulariter sumeretur, pro co scilicet homine: qui e 4um. Quare . optima est torma in hoc syllogismo.
70쪽
Etenim vocabulum honum , in majori propositioisc continet inimiciariam flectionem , quemudmodum ex minori quam clarissime patet. S. Mo. MAM. Porro illa propositio praemissa , quae conclusionem continet , appellatur continens ; quae viro eam declarat evonens , seu ex ineatim vocatur. Et quidem in syllogismis aflirmativis , propositio uni reatia debet haberi pro continente ; pro exponente Vero minus universalis. In negativis vero propositio ne Eoa , usurpari debet pro continente, ; Pro exponente autem ossi malim .
- Θuogismo sim sei, G eo Osim. g. Me. Def. e. ΘΠwismus at lex est ille , -- jus Praemissae sum proPositiones sim Mea. I. I a. Schol. Syllogismias hujusmodi duplex distinguitur ; alius nempe est de sermino communi , ut aiunt ; alius evolimrius. g. I.s. Def. I. Syllogismus iae termino communi dicitur ille , in quo una saltem praemissarum est universalis ; ut hie r
st, Omnis stibalantia spiritualis est immortalis; M. Sed anima humana est substantia spiritualia A. viciar anima Aumana est immortalis. g. I . Def. s. Syllo smus evositorius est illeCujuS Omnes ProPO,itiones sunt singulares , ut ista r