장음표시 사용
81쪽
Te Met redo generatim, ejusque es Disione. S. I . Def. e. Methodus est ordinata quaedam ratio PrecePliones nostrias, jucticia , et ratiocinia rimilia 'oriendi , ad Neritatem facilius inυeniendam , inveniamque aliis manifestandam. S. M'. MAOl. Duplex itaque distinguitur Mothodus; una nempe, quae ad Veritatem inveniendam adhibetur, et dicitur Anal tica; altera quae ad veritatem docendam , et dicitur Synthctica , qui Ilus addi solet Methodus studendi , et Metriodus disputandi. S. HS. Anima. . Cum mothodo voritatem invenire Satagimus, non du quacumque veritate sumus solliciti , sed potissimum de veritate , quae dicitur Certa. 2S . Def. I. Veritas certa nobis est iura, cui mens ita adhaeret, ut nullam habeat de ejus πρOsit formitainem. Certitudo nainque nihil est aliud, quam. aes a se alicui mericali omnino firma , quas Omns quoque errandi timorem Prorsus excludit. S. O . Sch l. Triplex nutum cst certitudo ; -- ιορ sica nempe, Physica, et Moriatis. Prima est illa ,
82쪽
quae oritur ex perceptione relationis praedicati cum subjecto omnino necessariae, ita ut oppositum impossibile sit , et repugnans. Secunda Vero oritur ex Perception relationis ita necessariae, ut oppositum quidem fieri possit , sed tamen physicis Naturae Logibus adversatur. Tertia tandem oritur ex consensu hominum sido dignorum , quibus absque impudentiae nota , fidus denegari
nequit. Metaphysice certus sum : Dittin esse majus sua Paris; Physice: Comus non si ullum cadere ; moraliter tandem': Romulum re asse Romae.
S.. ust. Anima I. Quoniam , ut quisque concedit , sinum sine mediis consequi est impia sibile; bona Metho clus tulis inveniendi , tum docendi veritatem , neces- Furio exigit , ut ea omnia removeantur , quae veritatis inuciationi ol stant, et media adhibeantur apta, quae Viam ad veritatis inventionem rectam iaciunt. De illis hoc in Capito, de istis in sequenti , quae scitu nec Ssaria Sunt , exponcmus.
S. 292. Schol. I. Et quidem, quae veritatis ' inventioni obstant : haec praecipue sunt ; nempe mentisrmbeciuitas; laboris impatientia; atque subsidiorum ino-Pια. Et primo quidem mcntis imi,ccillitas magnum impedimentum est in eniendae veritatis. Cum namque ad Veritatem iuveniendam requiratur , ut Perceptiones nostraes, judicia, et ratiocinia rite disponantur. S. 286. ὶ, Cumque a mente imbecilli.sive in intelligendo, sive in recordando id frustra speretur ; profecto, qui me ute imbecillis est, ad inveniendam veritatem non Perveniet ;aut Si ad aliquam , nonnisi longo tempore , atque laboro improbo. S. 298. Sches. a. Alterum inveniendae veritatis obstaculum est impatientia laboris. Sit namque quanta
cumque hona mens adolescenti, atque intellectus acuismen , nisi studio , et labore exerceantur , ad veritatis iuventionem pervenire non dabitur ; Unde illud Poetae et Sine labore nemo Musarum sciandit ad arcem. S. 19β. Schol. I. Ex subsidiorum tandem inopiast, ut ad veritatis inventionem non per eniatur Cum
namque ad id et opti fit Magistri , et libri , et alia ad
itam ducendam necessaria requirantur , heri omnino
83쪽
non poterit, ait qui his raediis Tareat, ad veritatem in veniendam pertingat. Anima . Quae autem hic de obstaculis inveniendae veritatis dicta sunt , DOu ita volumus acci, Pienda quasi , qui illa habeat , nullum prorsus veritatem consequi possit; sitque veluti nuda tabula, omitis cognitionis expcrsι Notum qui Ppe Est , neminem in e- uiri , qui adeo imbecillis sit mentis , ut Nihil prorsus mi at, ut oerto cognoscat; nullumque esse, qui a Iahore abhorrcns , aut subsidiis destitutus , in evrore semper,ntque falsitate , Deo Mon omnimoda ignora Mia versetur, Tircinos Philosophos, hic edocemus, quae obstaculo Surit, ad visitatem , prout Philosophos decet , in vernendam. S. υς Def. 3. Ex his quidem Obstaculis , cum veritas lateat , oritur in homine error , nempe aSSera sto Pro ositioni Ialsae , tamquam si esset vera ; Atquo hic error si committitur in iudicando , peculiari vocabulo dicitur praejuincium. Est autem prauudicium .i uitiscium prae ianter, et sine debita maturiliare lutum I. I97. Schol. ν. Porro ex triplici sonte potissimum oriuntur praejudicia ; ex Sensatio/re nempe, ex Phantasia , et ex Auctoritate. Et Primo quidem ex sensatione. Nam sensus omnes externi colores, εaPores, O re3, aonos, irigus, calorem, cacterasque sensibiles qualitates , veluti reipsa corporibus inexistentes reserunt , quae interim non sunt , nisi sensationes nostrae; in COP-POribus autem , Sunt tantum vires , eas sensationes ita nobis excitandi. Praeterea juxta ocularum relationes , Corpora extra nos videmus , non autum in imaginibus
intra nos depictis. Sol bipalmaris est diametri ; stellae
fixae lucernulas vix mole excedunt. Sol ipso, fixae, ac Corpora Caelestia omnia, aut aeque , aut fere aeque distant a nobis ; quae omnia salsissima sunt. Quare Plurium errorum Sensus caussa esse POSSant , ac rei pSRPlerumque sunt , si ipsorum relationes , citra rationis
S. 298. Schol. 2. Ex Phantasia quoque crvores, iique putidissimi , ac porridiculi proveniunt. Mirum dictu est, quantum haec possit; iis iis praecipue, qui vet
84쪽
Mulit , . at multu notiis , tamquam, eripssima persualicu- mus , quae tamen ridicuri sunt , ct absurda ; voluti Oxistentia nobis exhibeamus , quac tamen nullitii, nisi in nostro cerebro D xis tutas. Cum namquii imaginati neqn sensationi huq tiori distinguantur, nisi ινlia minus illae ,hace magis Alcidae sunt , atquc perspicuae , Si Coritingat xit imagmatio adaequet sensationis vivacitatem se atque
claritatem , illa pro sensatione habestur. Sest do Phanta, in , eiusque viribus legatur Ludovicus-Αntrauitas Muratorius in libello , cui titulusio lis forret Mucifumasia. S. 299. Schol. 3. Auctoritas tandem sive magistro- rum , sive parentum, Si e Impuli', Ei roribus , ac praejudiciis animos nostros otierant; Ut enim o johat Eleam-thes et Iudicium s iens si justum , nora habest talium vulos ; ut Magistri non pauci , cum Platone, dici pos-Suut aeductores , qui quasi Araest iis quibus iam utcn-ncs , a lescentulos Pro δ α Oeritiam rerum ad uc existentes , decωiunt. Praejudicia, quippe Parcntum , indu-Ctorum mugistrorum errores , Vulgi supci Stitiones , et opiniones a veritate nimium aberranteS,. Educatione, Qt conversatione transeunt in pueros , qui et Patione
ad discernendum destituuntur , et sunt veluti molliscera , in qua quidvis iacile impresseris ; quibus imbuti , ctiamsi adolescant , et senescant , nihil admittundum Putant , quod praeconceptis illis falsis opinionibus advorsari sentiuntini hit verum , nisi quod i Ilis consentit.
S. 3ω. Sofles. Non satis foret lutile inveniendae veritatis obstacula aperuisse , nisi et media ad illa, quantum scri potost, auferenda proponerentur. Ut id ergo Praeestemus , tisoni Philosopho , Sequentes praescribimus.
85쪽
I. Ouas mentia captum sverant , ne temere i quirico. Oleum namgias , et O eram mMES. Notum
est quippe illud Venusini praeceptum et Tu niriit inlita ilices, iacteam Miner . mite materiam oestria , qui scribiιia aequam Viribus , et versate diu quies ferre recusenι, Quia -Dant humeri.
. II. Assiduo si io , atque auema mediaratione inoem invenienuo insistitori Laboris Ratiens , corPOreis volvtalibus Oalescuo. Nam , ut uit citatus Poeta :Oui evit Ostalam cursu contingere melam , Mullia tulit , iecitque Auer ; εα υιι, eι alsia , Abstinuit venere , et vino. III. Supientiae studium sub Utimorum Praecut rum GSciselina , recta methodo sus Oere Curiam. IV. Si Dirida admodram Phantasia polles , curat ne secum m illam judices. Mentem A PIerea indulgere phantasticis moliationibus , aut Wimium extra εenε- magari , ne concestor. S. 5a. Cun. 3. ). V. De nulla re qui Mam certi stratim pronuncia-D , sed tatim mente Uales , tamdta judicium susAenaetam , doneo re se examine Pe Pecta , et discus3a , menti certi curi assulserit. Quies enim , aiebat Τ ullius , tam temerarium, tamque irrelignum sviendis gravitate, Digras Conotantia, *uam quod non satis eviorate Pe mcctum sit , et cognitum, id sine ulla Uubitatione tae lentaere . t
86쪽
De n. ediis ad veritatem certam perUeniendi. f. I O. Anintiris. Media ad Veritatem assequendam quinque Praecipue suut; videlicet x. sitimus sensus unis scujusque ; I. In cui ratia; I. Sensus externi; ..ctoritas ; ct 5. Ra iocinium. Et quido in quac in nobis ipsis interno pcraguntur, hoc: est in ipSa nostra mἀnt , DOnniqi por intimum Sensum, vel conscientiam Cognosci possunt. Quae sensibus cxternis subsunt , 'nimirum comp0ra, quac ncque prae nimia distantia, sensuum sPhae-xam Praesci grediuntu8, cor tu Proprietatus, vires, aia sectiones , Per Sensuum Experimonia i et observationes Cognoscuntur. Abstracta omnia , Ut incorporea , intelli-gCritia comprehcndutitur. Ratiocinium xcvo supplot d sectus sensationis sive internae , Aive exturnae , et intelligentiae intuitivae. Multa namque immediate Per Conscientiam, Per sensationem, Per intelliguntiam nonduirguntur , ad quae cruunda opus cst ratiocinio , cx-Pcrimcntis inter ijs yhUrvationibus exterrai S, axiomatibus purae intolligentiae , tamquam principiis Sumr- Structa. Dcnique per auctoritatem innoteseunt sacta , quibus ipsi non intersuimus, eaque omnia , quae neque
una natura rerum , i Dcque cum id i8 nostris a natura Daustis connexionem habent. De triti in a S usu , Sive Cori-sciuutia , f; cuti ctiam de intellige otia , syllicit pauca dclibasse. De vati icinio plura loquuti 1 milvus. Nonnullade dcmonstratione , ' iisibus externi , atque auctoritatu
pertractanda SH Per, vix. . ,:, , in ,
87쪽
f. I. Anima H Demonstratio unico poterit constare syllogismo , si hujus propositiones ita sint evideritus , taliquo nexu copulatae , ut a Ita probatione non indigeant. Quod si alterutra , vel utraque praemisΝnprimi syllogismi non adeo evidens Sit , ut rem plane R-bsolvat, tunc Pluribus syllogismis demonstratio consta-Lit , usque dum ad syllogismum do e Diamus , in quo
utraque Diraemissa Clara Sit , atque persPicua. . . o. Curest. Ad essentiam. xgo rectae demon strationis duo necu,sario requiruntur; nempe I. Prin
propositiones Per se uotae ; I. Legitima Φεorum connexio cram conclus ne); Alterum horum Si desit, ipsa quoque evanescet demonstratio. S. IOI. Comia. Demonstrationem nulli mode consi-cere poSsunt , qui aut D ulla habent principia certa , aut pulticipia illa cum conclusionibus recte connectere nesciunt ; idque vel quia recte ratiocinandi regulas non didicerunt , vel quia iis uti nesciunt. S. Io6. Soriol. Demonstratio alia dicitur a Priori, a Posteriori alia. I. Io . Def. 2. Demostructo a priori est isia, in qua aliquita demostra rar per suum principiti m ; alve esse
Ctus Per Suam caussam ostendiιur. Hac demostratione
ostendimus, Mundum hunc , quem incolimus persectis-Simum esse, persectione finis. Id enim per quam facile eruitur ex ' in sinita Dei sapientia , atque potentia. R. Def. I. Demonstriatio a Posteriori est illa , in gin caussa Per Unctum Proflamr; uti eum Dei existentiam demonstramus ex essectibus, rebus nempe Creatis , aspectabilem hunc Mundum componentibus. V. M I. Insuper demonstratio sive a priori Sit, sive a posteriori , duplex est ; directa nempe , si e OSt siva , et inta reta, sive vomoea. Prior est illa , in qua Propositio aliqua vera dicitur ; quia ex principiis dire-Cte , et continuo nexu sequitur. Secunda vero est illa , in qua propositio assi matur vera , quia ex principiis, Sequitur propositionem cori tradictoriam esse impossibilem
88쪽
salsam , et absurdum. Unde solet haec etiam vocari re-Huclio aes in ossibile , et absurdum. f. 3 o. Coroll. I. Tota igitur vis directae demo Strationis in eo posita est, ut ex principiis id deducatur, luod in iis veluti continetur ; Indi rectae vero , ut ex Principiis is contradictoriae unius salsitas eruatur , ut
deinde altura contradictoria Vera manent.
S. Ira. Coroll. u. Quandoquidem ergo, demonstratio principiis nititur certis , ipsisque cum CODClusione legitime , et rite connexis S. 3o4. ) , patet qua meum que propositionem, rite demonstratam, eSSe certo Veram , gaudere ncmpe certitudine mGaph γsica S. 29o. J. f. 3II. Def. 4. Sensus externi , seu organu Sensoria S. I4. ) dicuntur illae corporis humani parteS ,
in quibus cum objectorum exteruorum impreSsiones fiunt , et ope spirituum animalium , ad ocrebrum uSque Perducuntur , anima , ad earum perceptiones , atque sensationcs determinatur. S. 313. Coroll. Ad sensationem itaqne duo requiruntur ; Scilicet 1. impressio, et immutatio in Oman Senctorio : et v. rvmesentatio huic objecto conformis. Atque proinde , dato , quod sensus omnia habeant ad Sentiendum requisita , non fallunt ; Quapropter nos nona Sensibus , scd a judicio , quod anima praecipitanter seri, non raro fallimur. S. 3I4. Schol. I. Quod attinet ad requisita ad recte Senticndum , quatuor assignari solent; I. DemPe Or ΠΟ-rum Sensoriorum sanitas, et quies. Cujus desectu quandoque Objecta aliter ac revera sunt conspiciuntur: Ita i-Clerici, objecta flava intuentur; itinerantes vident terras, Urbesque recedere. u. Inter objecta , et sensus juxta , et Proportionata distantia. Cujns dcscctu , reS eminus P Sitae , aut nulli mode , aut nimis Parvae conspiciuntur. Hinc Sol instar scutellae , et stellae quasi parvae lucernulae nobis apparent. 3. Inter objecta et sensus nullusit, foersi generis , medii interpositio. Cuius desecta ba-
Culum rectum in aqua mersum, inflexum videmus; 4. Menela sanitas, ejusque objectorum Propositorum attenta conren latio. Qua de re phrenetici , ebrii , et su-xi Osi , quibus mens hona , et sana non est , Permulta Se
89쪽
9O vel x idere , vel audire , vel palpare nilii niant , quac
tamen Prorsus salsa sunt , at lue ridicula. Id ipsum ilicde somminutibus, quibus attentio deest, atque vellexio.
g. 3I5. Schol. I. Ut quantum fieri potest , homo
sensit us externis recte utatur , illi sequentes proponimus , attente Servandas, cautioncs. I. Si vidcrit se ha- Iicro sensus aut debiles, aut infirmos, eos opportunis instrumenti S armet ; iis nempe , quae ad respecti vum
Sensum sΡectant , sintque optima , alias nihil perficiet. D. Si objecta sitit posita in justa distantia , ea studeat
Perat tente contemplari. Si numque attentio deest, objectorum externorum impressiones mentiuntur. 3. Si in rei alicujus examine Obs vel , unum SenSum non Sussi Cerc,
. Plures , cum siuri Potest , adhibeat. Corpus ex. gr. conspicio , quod ix oculo disceruitur a Pomo, PCCCtiter a planta avulso ; ne lallar , Odoratum , et tactum adhitico. 4. Quod Si pluribus sensibus uti datum non sit , saepius diversis temporibus , et locis observationem repetat. Fieri namque non tam facile potest ut decipiamur , quoties , debita cum attentione repetitae
fuerint observationes ; tune cuim Constaritem , utque uniformem experium ur Sensationem ; adeoque Voram. 5.
Si putet se aliquid experiri , aut videre, quod recte
Tationi mauisuste adversatur , illud ut salsum respuat. Quod enim recte rationi manis te repugnat , Verum CS- se nequit: 6. Si videat alios Sapientes , atque doctos
homines , secum in Seusatione aliqua convenire , eam Titi veram amplcctatur. Communis namque Sapientum
ConSCnSuS , Signum Certum est veritatis.
f. 3 6. Schol. 3. Quoties sensibus ad natu Palia Objecta extra nos posita attendimus , vel circa ipsa aliquid eiscimus , everiri dicimur ; ipsa Nero Sensuum applicatio rebus externis , vocatur Evertentia ; et Cognitio , quae ex tali applicatione oritur , cognitio everimentalis , sive a Fosteriori abellatur. At de sciasibus CX turnis, quae dicenda supersunt , sermo pus aliaris rodi Lit in Physica. Pauca nunc da auctoritatG Subnectim i R. f. 51 . Def. I. Auctoritas est Uis illa, quam Arabet alterius UIGiam , Oel scriptum ad yersuadeuiatim circauta, quae ex nobis mcli Sis assequi nequimus.
90쪽
s. 313. MMI. Auctoritas non parit scientiam , uti domonstratio , ut sensuum experientia , scd fidem. Ouotienim intellidimus , ait Augustinus , 4ebemus rationi ;quod crinimus, auctori rati. s. I/9. Def. 6. Ades est assensus alicui Armosiationi praestitus, non P Afer Pervi uiam Convenientiam , quam inter ejus extrema convicimias , Sed Pruter au- Moritarem personae ilignioris , tuam resti antis. S. sso. Schol. Fides vel Disina est , vel humana , prout Dempe vel Deus, vel homo aliquam testificatur propositioncm ; hinc et auctoritas , alia est Disina , humana alia. Et quia Deus utpote Ens perfectissimum , summa pollet sapientia , ut decipi omnitio non possit ;atque est summe verax , itarit uoti possit alios decipere , quoties constat propoSitionem aliquam esse a Deo ru- velatam , debemus ci firmissime adquiescero , atque assentiri ; Dei namque auctoritas parit talem certitudinem , ut sine maxima illius injuria , ci contraire nequeamus. Et quia homo misci iis plenus , est mentuimbecillis , atque assectibus subjacet , sulli potest , ac
fallere , propterea ejus testimonium , tunc solum inducit
certitudinem, cum Constat, ipsum revera in re aliqua an firmanda non fuisse deceptum, nec nos decipere VoluiSSc. I. ctas. Coroll. Quare duo ad certitudinem, ex Buctoritate habendam , Deccssario requiruntur. I. Ut narrans talis sit , ut nec salti, nec sallere possit. a. Ut certum sit , Iactum illud , quod narratur , ab eo fuisse assertum , qui nec salii , nec fallere possit.
5. 322. Schol. I. Quonam autem pacto innoteSce-
xc poterit , hominum in facti alicujus narratione, laudatis duabus pollere dotibus ; ut ncmpe, nec ipse Fuerit deceptus , nec nos voluerit decipere , dissicile est recte , ut Par est, Hossc , atque determinare. Signa tamen aliqua A Criticis assignantur, quihus attendentes, dijudicare curto Possumus , illa in narrati tu inveniri. Signa vero ista alia
respiciunt ipSum narrantem; alia rem narratam; alia Circumstantias personae narrantis. Et quidem quae narrMntem respiciunt, ista sere sunt: I. Veritatis amor, ut CouctfariS, atque PorPetuum mendacii odium I a. Doctri-