장음표시 사용
31쪽
tera negativa in eisdem nominibus uniuersalibus uniuersaliter, &non aequivoce sumptis. Quarum quidem est haec natura, ut possint simul este falsae, non autem simul uerar. id quod sane facile intelligo
tur, si dicemus hanc propositionem,omnis homo est albus, illi esse contrariam, quae in eisdem nominibus uniuersalibus uniuersaliter sumptis negatiue enunciatur ad hunc modum, Nullus homo est es, bus. Contradictorias,uel in figura per obliqua inter se oppositas, dicimus eas, quae ita sese habenti ut una sitin nominibus uniuersali bus uniuersaliter, & assirmative sumptis,non aequivoce: altera partiacularis,ues indefinita in eisdem nominibus,sed negative acceptis. Uscontra, ut particularis sit assirmativa, uniuersilis autem negatiua uel utracp sit in eisdem nominibus,& sinῖularibus, quarum tamen una affirmative enuntietur,altera negative: quae quidem tales habent Mectus,ut ne* uerae, ne* falsae pariter esse possint, sed si una uera esst,al
tera necessarib fit falsa,& econtrario. Id quod ex inductione facile in tellisti licet, si eas quae sub acienturinspiciamus,quae quidem ad hue modum explicantur,omnis homo est albus, Aliquis homo non est albus : Nullus homo est albus, Aliquis homo est albus. His aut utres de qua loquimur,sicilius percipiatur subiungemus eas quae ex subiecto singulari constant, quae quidem huiusmodi sunt: Socrates
est albus, Socrates non est albus, cum de eodem Socrate intelliga tur. Praeterea his quae suprapositae sunt oppositionibus, quae quiadem magis proprio oppositionis uocabulo inter se opponuntur, subriciemus eas, quae quoniam sumuntur sub contrarii appcum possunt subcontrariae. Ex his una consistit in nominibus uniuersali bus,non uniuersaliter sumptis, & assirmative.altera in ii sidem nomi nibus , sed negative acceptis.quas,si diligenter earum naturam per scrutabimur,hanc subire legem reperiemus, ut utraq; simul uera esse possit, sed non falsa. Quod si conserantur cum uniuersalibus iis,qui, bus supponuntur,statim subaltemarum nomen consequentur,ea rum4 sub quibus ponuntur uniuersalium naturam, quod ad uerita tem attinet,non quod ad falsitatem,obtinebunt.id quod considerantibus plane mani sta erit. Vt omnia tamen clariora dilucidiora fierent,hanc figuram alioru more descriptam, subiiciendam duximus. is do NTRA Riu
p Omnis homo est albus Nullus homo estatus
in Aliquis homo est albus V Aliquis homo no est albus '
32쪽
T uero quae dicta suntiquae* dicent, facilius percipi an
opersi rectuin uidetur esse, modum subisscere,quo modo eae propositiones, quae ut dictu est) sibi inuicem oppo nuntur per negationes uel praepositas,uel postpositas,inter se aequipolleant. Qui quide modus eiusmodi est, ut quotiescunque particula quae negandi uim obtinet, prsponitur toti propositioni,contradictoria propositio aequipolleat suae contradidioris. ut ex empli causa hec,Non omnis homo est albus: aequipollet illi, Aliquis homo non est albus, quae ex regulis iam traditis opponitur propositioni uniuersaliastirmativae, quemadmodum dictum est. Quoties autem ipsa negativa particula ponitur post subiectum, cotraria pro positio contraria' equipollet: ut lip c,omnis homo nd est albus, illi, Nullus homo est albus: Sc haec,Nullus homo no est albus,illi. Om
nis homo est albus. Sed cu negatio & praeponit, & postponi subat
ternae aequipollent subalternis: ut haec, Non omnis homo no est at bus,aequipollet illi, Aliquis homo est albus, & e cotrario. At ut ea quae dicta sunt,firmius memoria teneant,uersum illu, qui a recentioribus ponit, qualiscunq; est, subiungemus. Hic aut huiusi nodi est: Pr contradi c. post, contra. prae,post*, subalter. qui uersus indirecat omnes eas,quas demonstrauimus,consequentias.
Llud autem in primis animaduertendum uidetur,ea quae dicta surit, intelligi oportere in eis contradimonibus, quae sunt in p senti Sc in praeterito tempore: no autem in eis quae sunt in futuro, quae* possunt & fieri, & non fieri. Nam etsi in huiusmodi cotradictionibus necesse est hane vel 11 Iam partem contradictionis,tam in eis quae singularia sensiquam in his quae sun t uniuersialia,esse ueram uel fallam, quia hoc omni conue nil cotradiditioni: tame si ita enunciemus,Socrates cras leget,Socra res cras no leget, no licci pro certo aflirmare, aut hac Socrates leget, aut illa Socrates no leget, esse ueram uel falsam. Nam si quis ita assir maret, multa ex hac eius positione insequerentur absurdatin quibus hoc esset absurdissimu, quod omnia necessarib eueniret.Quod qui dem quam alienum sit a ueritate nemo est credo qui dubitet. tolleret enim cdtingens ad utrumlibet,quod quide ita sese habet ut nullo diascrimine possit esse,uel no esse. ut exempli causa,Cotingit hanc ueste incidi,& no incidi. item cotingens ut in plurib. quod quide no iam per euenit, sed ut in pluribus: ut,Contingit hominem in senectute canescere. & contingens raro, ut si quis terram sodiens reperiat thos aurum. Neque deliberari liceret. Nam quodcunque caperetur con silium, inane esset, siquidem omnia necessario euenirent. Hoc in
tem sequi,cx eo uidetur colligi posse quod si fingamus ab hinc decemenses licuisse uere illud dicere, crastina die Socrates leget, fieri non poterit,quin legat. aliter enim falsum erit, quod abhinc dece menses Sehim fuerat,quod tamen positum est uerum esse. quod si fieri non potest,
33쪽
potest,quin cras legat,necessario leget. Hoc autem eodem modo eusese habeant reliqua omnia, quae possunt esse Sc non esse, sequitur ut omnia necessarib eueniant, at p ca quae sunt, ex necessitate sint. Ne que uero licet illud dicere, si non proferantur huiusmodi contradi. citiones suturum ut hsc minime necessarib eueniant.necessaribenim euenire quod ita uoce esserantur. Nam siue proferatur, siue no pro serantur, idem omnino contingere, hinc facile intelligi potest,quod non propter nostram assirmationem uel negatione, res sunt, aut n5 sunt. non enim quod aequis albu esse dicat, idcirco es albus: sed quia tu es albus,propterea uerum dicit,qui te album esse dicit. Quamobrem si quid aliquando sutum esse uere dicatur, necesse erit hoc fieri:
eal quae ita fient,necessario fient. Quod si aliquis dicat,sumtu quippiam esse,propterea quod illud ipsum no poterit no fieri, quod fictum est, i) uerum semper se isse dicere suturii,sequetur u tomnia Misees Iario Sc sint,& sutura sint,quod quidem est absurdissimum.
hactenus egerimus de enunciationibus, in quibus
praedicatum simpliciter dicitur inesse subiccto,consenta
neum est rationi,ut de his quo enunciationibus disieramus, in quibus praedicatum non simpliciter, sed aliquomodo dicitur inesse subie sto: si prius tamen,quidpcr modos intelli gatur,exemplo docuerimus. Modi igit sunt huiusmodi: Possibile. Continetens,Non possibile,Non contingens, ecessarium. qui modi diuersas ostenduntmaterias. Illud autem neminem latebit, multa nos quae ante modoru i storum pertractatione attingenda uidebam tur,de industria praetermisisse quod arbitrati sumus nec fortasse si ne ratione ea esse ab hac nostra institutione aliena. Verumenimuero ne temere frustra* uideamur ad ipsos modos propositionuna tractandos aggredi,in primis hanc conclusione ponemus. Propositiones eas,in quib. aliquis estmodus,esse negativas, si eam mo dus sit negatus. Cuius rei illa uidetur esse ratio,quod conis tingeret duo coiitradictoria esse simul uera: quod fieri no posse,iam demonstratum est. Hoc autem ex eo facile intelligi potest quod si ita dicamus , Possibile est Socratem ambulare,et Possibile est Socratem non ambulare,ambae sunt simul uerae. Quare dicendum est,eas esse negativas, in quibus modus est negatus,ut Possibile,No possibile. squidi in modus in hoc propositionum genere obtinet uim & naturam,quam uerbum Est in eis quae absolute proseruntur. Quamobrem si uolumus contrarias &contradidiorias propossitiones cum ipsis modis redigere ad ordinem earum propositionu, quas supra posuimus,illud necessarib ponendu uidetur, has propositiones Necesse est esse,Necesse est noesse, quae sunt c5trariae,cum Proprietate earu quas supra dcino strauimus, cotrariaru obtineant,
poste quide simul esse falsas, at no posse simul esse ueras: quod etiam insequitur ex natura squipollentiarum. quia negatio postposita,alteram facit alteri aequipollere. Item ponendu est, has propositiones, . Necesse
34쪽
Necesse est esse, Non necesse est esse: Sc has,Necesse est no est Non necesse est no esse esse cotradictorias: fieri enim nequit, ut simul sint aut uerae,aut falsae: id quod patet etia, si Praeponatur negatio. ex qua quidem re sequitur,utilis, Non necesse est non esse,Non necesse est esse obtineant uim subcdtrariarum: N istae,Necesse est esse,Non necesti est non esse, ex una parte, di Necesse est no esse, Non necesse est esse,ex altera parte,ita sese habeant, quemadmodum subalternae, haeratione duntaxat, quod sunt sub ipsis contrariis. Quocirca recte ui detur poni posse altera figura ad hunc modum,Necesse est esse,im, possibile est esse, quae sunt cotrariae: deinde Possibile est esse,impossibile est esse,ex una parte, & Possibile est non esse, Necessse est este,ex altera parte,quae sunt contradictoriae: sunt enim sibi inuicem ex obliquo oppositae.nam Impossibile sequitur hanc,Necesse est non esse,N Possibile hanc,Non necesse est no esse.Illae autem, Necesse estn5 esse,Non necesse est non esse,sunt primo contradictoriae. Ita Possubile est ess N Impossibile est esse, sunt contradictoriae. ea enim conis tradictoria sunt,quae sequuntur ipsa contradictoria. Item etiam Posisibile est non esse, c5tradictorie opponitur huic,Necesse est esse. quia consequitur primo eius contradictorio Non necesse est esse. Illuis autem sciendum est Possibile est esse, & Possibile est non esse, in hac λgura sumi pro posii bili uero,non pro posiibili quod est actu,uel nocessarium,uel non necessarium. Postibile enim significat & id quod est actu,& id quod est potentia. Possibile uero quod est actu,bifaria
diuiditur. aut enim ita est actu,ut possit tamen n6 esse actu: ut, possi
bile est hominem currere. Illud autem dicitur proprie esse potentia, quod non est actu,sed potest esse,ita tamen,ut positi etiam non esse, ut in sequeti libro docebimus. Quamobrem etsi hae propositiones, Postibile est esse,Necesse est esse:& ille, Posii bile est non esse,Impos, sibile est esse,in hac figura uidentur este subalternae, non tamen si Io, quamur de Possibili uero,ut dictum est,altera insequituralteram ita, ut ualeat,Necesse est esse, ergo Postibile est esse quemadmodum particularis affirmativa ut demonstrauimus insequitur uniuersalem inlimatiuam in eis quae sunt de inesse.sed ipsi Necesse tantummodo consequitur illud Possibile quodno ualeat ad opposita: quod idem de possibili no intelligenda est, ratione habita ad Impossibile. Nam
tantum abest ut ex his altera insequatur alteram, ut penitus etiam eis
uertat: siquide Possibile est esse de uero Postibili, euertit Necesse est esse. quia ualet,Possibile est esse ergo Possibile est non esse. quo tollitu Necesse est esse. Item Possibile est n5 esse, tollit Impossibile: quia Possibile est esse, in quod conuertitur ipsum Possibile est non esse, tollit Imposiibile est esse. Quare si recte considerentur & rerum n, turae,& aequipollentiae, sic ordinandae uidentur huiuLmodi consequentiae:
35쪽
Necesse est esse Non possibile est non esse
Non contingens est non esse Impossibile est non esse Necesse est non esse
Impossibile est esse Non possibile est esse
Non contingens inesse. Non necesse est non esse
Possibile est esse Contingens est esse Non impossibile est esse
Non necesse est esse Possibile est non esse Contingens est non esse Non impossibile est non esse. Quanquam uero de his rebus multa praeterea dici possent, tamequia non erant huius institutionis propria, ea omnia missa fecimus. His igitur,quae ad enunciat dum constitutione periinebant,quam breuissime potuimus, absolutis, consequens esse uidetur, ut ad ea quae dicenda restant,aggrediamur. ANTONI
36쪽
bticorum Institutio. ICENDUM est primum, quid pertractaturi st-mus,et cuius rei causa, ne qui legerint suspenso sint animo: sed ante intelligat,qua de re in primis agendum sit. agetur autem de demonstratione,atcy eius
ipsius caun. Deinde definiendum est quid sit pripositio, quid terminus, quid syllogismus. Explicandum etiam, qui persectus sit syllogismus,qui imperfecitus. Quid item sibi uelit, dici de omni, quid de nullo. haec enim sunt principia cognoscendi ipsum syllogismum.
Al Ropositio est oratio simpliciter assirmativa, uel negati,
ua alicuius praedicati de aliquo subiecto, uel alicuius prae dieati ab aliquo subiecto. Diuiditur autem in uniuersia V l lem,particularem,& indefinitam. Universalis propositio est,in qua praedicatum aut omni subiecto inest,aut nulli. Particularis,in qua praedicatum inest alicui subiecto, aut non omni. Indefi, nita,in qua praedicatum enuntiatur, aut inesse subiectio, aut non in esse, sine signo,uti uniuersali,uel particulari. Terminus est,in quem resoluitu ipsa propositio,ut praedicatum,& id de quo praedicatur: hoc est,Terminus est prsdicatum,uel subiectium propositionis,sive
in ea propositione exprimatur uerbu Est, aut assirmative,ut Homo est an imal, aut negatiue, ut Homo no est asinus: siue non exprima tur,sed loco eius ponatur aliud uerbum,uci affirmatum,uci negatis. Verbum enim ac caeterae partes propositionis, pister subiectum &praedicatum,non appellantur termini Ο iSyllogismus est oratio, ex qua sequit per se aliud quid necessario. Syllogismus perfectus dicitur is, qui nulla re extrinsecus indiget, ut appareat ex necessitate inferreid,quod ex ipso consequitur neces sario. sed ex ipsis propositionibus acceptis hoc liquido intelligitur.' Imperfectus syllogismus dicitur,qui aut una re,aut pluribus indi 'et,ut appareat ex necessitate inferre id, quod tamen re ipsa insert,cuno satis manifestum sit ex eis quae assumptae sunt,propositionibus. De omni subiecto dicitur enunciari praedicatum,cum nihil est sumere subiecti uel quod ad subiectum pertineat,de quo non dicatur praedicatum eo ipso modo, quo dicitur de subieeto. Quod si neces sario praedicatum dicatur de subiecto, de iis quoq; omnibus necessario dicetur,quae sint siab ipso subiectio. Sin adiu tantum de lubie 'odicatur,ai tu etiam dicetur de his quae sunt sub ipso subiecto. De nullo autem, cum nil il est sumere quod ad subiecitu pertineat,
a quo no amoueatur praedicatum eo ipso i Nodo,quo amouebatur a
subiectio. id ipsum autem quod appdlatur dici de omni, nihil dititat a propositione uniuersali Hirmatiua,nisi quemadmodum deib nitio.
37쪽
nitio aut pars definitionis couertibilis dissert ab ipso definito. Nam propositio uniuersalis est, in qua praedicatum inest omni subieeio. Praedicatum autem dicitur inesse omni subiecto, cum nihil est sume re,quod ad ipsum subiccium pertineat, de quo non dicatur praedi catum. Sic etiam accipiendum est dici de nullo, ut uidelicet idem sit, quod propositio uniuersalis negativa. Illud autem animaduerten dum est,syllogismos,uel in secunda,uel in tertia figura,aetii non dici habere uim,per dici de omni,au t de nullo,cisi habeant propositione
uniuersale: quia ut infra patebit non est in his quicwassumere sub subiectio,quod idem nisi coprehendatur sub predicato, possit inser ri falsum esse,praedicatu illud inesse omni subiecto,quemadmodum assumptu fuerat. Quod ide dicendu est de eo quod appellat dici de nullo. hoc enim plane est, habere uim per dici de omni,vel de nullo.
l Voniam uero omnis propositio significat, praedicatum aut inesse, ut Homo currit: aut necessario inesse, ut Homo est animal necessario: aut contingenter inesse, ut CSi tingit hominem sedere totidem enim sunt reru naturae,
ex his aliae sunt affirmativae,aliae negativae: quaru rursus ut initio dictum est partim sunt uniuersales, partim particulares, aliae inde initae: quo facilius ea quae dicenda sunt,percipi possint,necesse est docere,quemadmodu conuertantur inter se huiusmodi propositiones sic, ut ex subiectio fiat praedicatu,uel contra. Primum igitur uniuersalis negativa, quam de inesse uocant,couertitur necessario in terminis, hoc eri in uniuersale negatiuam ita, ut si uere dicatur,Nulla uoluptas est bonum, necessario c5sequatur, ut nullum bonu sit uoluptas. at haec quidem uocatur propositionum conuersio. Quod si quis negauerit hanc,quae couertens appellatur,esse uera, concedens priore ueram csse,coraturis fateri saltim esse hanc,Nonnullu bonu est uoliptas: quae est prima eius cotradictoria. no enim mazis unc b co tradi citur,quam cu negatio toti propositioni praeponit. Superiore aut libro ostensum est,cotradictoriaru enunciationu,si altera sit falsi,st ram necessario esse vera. Quare hsc, Aliquod bonu est uoluptas, erit omnino uera, quippe quae sequitur prima contradictoria. Sed fingamus illud ipsum sonu uocari A,tunc sic argumentor. A est bonu, Aest uoluptas, ergo aliqua uoluptas est bonu. Itaq; falsum est,Nullam uoluptate esse bonii, siquide A est uoluptas, & sonu. At positula
rat, nulla uoluptate esse bonis: ergo falsium est, aliqua uoluptate esse bonu. Falsum ite hoc, Aliquod bonu esse uoluptate. falsum est enim, ipsum A, quod bonu uocatur,esse uoluptate. Sequitur ergo,ut uera sit ea quae proposita fuerat propositio, uidelicet Nullum bonum es,
se uoluptatem. Vniuersalis affirmativa necessario conuertitur in particularem affirmativa. Nam si uera est, omnem uoluptate esse bonum sequitur necessario,ut veru sit etiam,aliquod bonii esse uoluptatem. Quod si quis hoc no concesserit,sateatur oportet hanc propositionem esse uera,Non aliquod bonu est uoluptas: qu gest prima eius
38쪽
cotradictoria,ex qua sane insertur, Nullum bonum este uoluptatem. ex hac autem per conuersioncm ut dictum est sequitur Nullam uoluptatem esse bonum: quae quidem omnino tollit illam,quam possi ramus esse ueram,omnem uoluptatem esse bonum. Contrariae enim propositiones non possunt simul esse uerae. ergo plane confirmatur, quod dictum est. ε Particularis assirmativa, uel indefinita necessario couertitur in paraticularem,uel in indefinitam. Nam si uere illud dicatur, Aliquam uo luptatem esse bonum, necessarib cocedendum erit,Aliquod bonum esse uoluptatem. Si hoc enim falsum sit, uerum crit, Non aliquod bo num esse uoluptate: quae prima est illius contradictoria. quo sane concesto,cocedendum etiam erit, ullum bonum esse uoluptate: itcin*,
Nulla uoluptatem esse bonum: quo plane tollitur id quod supra positum est,uidelicet,Aliquam uoluptatem esse bonum. Particularem uero ne vatiuam,uel indefinitam minime necessariu cste conuerti ex hoc facile constat,quod tametsi uerum est, Aliquod animal non esse hominem, non tamen necesse est, Aliquem hominem no esse animal,quanis doquidem omnis homo uere est animal. I s E c T I I II. Ecessariae propositiones eodem modo couertuntur,quo
propositiones, quas uocant de inesse. Nam si necesse est, i Nullum hominem esse asinum, quae est uniuersalis nega in ad tiua: necesse est etiam, Nullum asinum esse hominem. Si
enim iis c uicatur esse falsa, uera erit quae illi opponitur,videlicet Non necesse est nullu asinum esse hominem. ex qua quidem sequitur haec, Contingit aliquem asinum esse homine. ex hac ipsa autem per assum ptione alicuius sensibilis, ac per ea quae superius declarata sunt nam Contingit accipitur pro necessario. aliter enim adhiberi no posset hi iusimod robatio insertur lige,Contingit aliquem hominem esse asinum: quae quidem illam, Necesse est nullum hominem esse asinum, quam posuimus esse ueram, nitus euertit. , Propositio uniuersalis affirmativa necessaria, itemq: particularis es firmativa necessaria,convertitur in particularem assirmativam necessariam. ut si exempli causa dicamus,Necesse est omnem,uel alique ho minem esse animal sequitur hςc,Necesse est aliquod animal esse hominem. quae quid si negetur esse uera, uera omnino erit prima illi opis posita Non necesse est aliquod animal esse hominem: quae per negationem praepositam idem ualesiquod lisc,Necesse est nullum animal esse hominem. haec autem conuertitur in illam,Necesse est nullum hominem esse animat: ex qua infertur haec, Non necesse est aliquem ho minem esse animal. quae quidem non uideretur ex ea quae accepta est, prima opposita inferri, nisi illa ipsa prima opposita ide ualeret, quod neqatiuae quas diximus. hac autem dcinum euertitur illa, ecelle est omnem,uel aliquem homine esse animal. Particularis negativa ne cessaria non conuertitur,ob eam quam supra attulimus causam.
39쪽
Vod autem ad propositiones attinet, quas de coiingenti nuncupant, cum multa uox Contingens significet, quo iacilius ea quae dicenda sunt,intelligantur, sciendu est,Contingens ualere necessariis, id est quod actu est, nec potest non esse eo modo quo est: & non necessarium,id est quod aetii est,potest tamen non esse:& id quod proprie dicitur possibile, quod quideest ens, quod non necesse est non esse. In huiusmodi igitur propositionibus de contingenti affrinatiuis eodem modo fiunt conuersio nes, quo demostrauimus fieri in eis quae significant uel inesse, uel ne cessario ineste. Nam si contingat omne B,aut aliquod Bine A,nececsario cotinget aliquod A esse B. quod si negetur ab aliquo, fatendum illi erit uera esse hane, Non contingit aliquod A esse B. ex qua uel haec sequitur, Necesse est nullum A esse B : quae ut ex eis constat, quae di-eta sunt conuertitur in hane, Necesse est nullu B esse A. uel illa,Con tingit nullum A esse Β, si contingens quidem accipiatur pro necessa
rio: quae deinde uertitur in hanc,Contingit nullum Besse A,quae tollit eas quas posuimus esse ueras. Caeterum in negatiuis no uidetur eodem modo dicendum esse, nisi in eis quae significant necessarionS inesse,et n5 necessario inesse: ut ex eis quae dicentur,erit manifestu. Nam si cottingat nullum hominem esse equum, quod necessario non inest, cotinget etiam nullum equum esse hominem. Item si contingat nulla uestem esse albam,quae quidem propositio no necessarium significat: necessario sequetur, ut cdtingat nullum album esse uestem. Hoc autem si quis erit qui negare audeat, cogetur ille idem fateri, ueras esse illas propositiones, No contingit nullum album esse uestem, & Non contingit nullu equum esse hominem .Ex quibus quidem in hoc sensu G tingentis necessario sequitur, ut Aliquod album sit uestis,& si quis equus sit homo. Ex his autem necesse est inseret,necessario aliqua uestem esse alba, 8c necessario aliquem hominem esse equum: quibus plane tolluntur ea quae dicta sunt. Ex negatiuis de cotingenti proprie, ut in pluribus, quomodo supra demonstrauimus accipi contia, gens, particularis quidem propositio couertitur, uniuersalis ureo noconuertitur. id quod tum maxime perspicuum fiet, cum de ipso contingentia gemus. omnes autem quas demonstrauimus couersiones,
ab istis recentioribus per insequentem uersum indicari solent.
,, Feci, simplicite conuertitur, a per acci.
Ubi A, quemadmodu in modis syllogismoru,de quib. ins a agemus,
indicat uniuersale propositione assirmativa, Euniuersalem negativa, I particularem affirmativam,o particularem negatiuam.
Is cognoscendi initiis constitutis, ex quibus sere omnis cognitio eoru quae in hae ficultate dubia sunt,elicit,docendum iam uidetur, ex quot terminis,quibus. propositio nibus,dc quando,& quomodo ipsis terminis inter se habentibus costituatur omnis syllogismus: tum demonstratione quoq3 pertractabimus.Na etsi illud nobis maxime propositu est,ut agamus de
40쪽
de dem5stratione,no de syllogismo: tamen prius loquendu est de syllogismo,quonia syllogismus est ipsa demostratione uniuersalior. omnis enim demostratio est syllogismus,at no omnis syllogismus est demon stratio. In qualibet aut disciplina debet univcrsaliora prscedere ea quae sunt particularia, quae ipsis uniuersaliorib. cotinentur. Quare si pro positio est oratio uel astirmativa, uel negativa alicuius de aliquo,uel alicuius ab aliquo, si terminus est au t praedicatu propositionis,aut subie citum,si syllogismus est oratio, ex qua sequitur per se aliud quid necessario, necesse est oein syllogisinu secundum natura cosci ex propositionibus,& ex terininis . Nam aliter falsum esset,syllogismu csse oratione necessivio aliquid aliud per se inserente,quae tamen definitio ab omni b. plane cdceditur. Hoc aut quod diximus ita esse, ex eo colligi potest, quod necesse est id quod ex syllogismo inserri dicitur,esse coclusionem qua c5cludatur aliquod predicatu: ut Ain esse,uel no inesse alicui sub
tecto,ut B: id* aut uniuersaliter,aut particulariter. cuius quide concitis sonis praedicatu uocatur maior extremitas, subie tu minor. cumq3 ea
ipsa coclusio finis sit syllogismi, ut perspicuum est ex eius descriptione. quemadmodu illa quidem postulat, sic oportet coficere syllogismum. Quamobre si huius, nodi sit coclusio,ut ea uel unus cocludere A de B, uel assirmative,uel negatiue,necessarib sumendu est aliquod praedicatum uel assirmatiue, uel negative dici de aliquo subiecto. aliter enim nullo modo cocludi posset,aliquid dici de aliquo. At sumere id quod hoe modo sese habeat, est tmere propositione: quia propositio cui docui, mus)cstora o uel assirmativa, uel negativa alicuius de aliquo, uel aliis cuius ab aliquo. Ergo illud sequitur,ut syllogismus c5stet ex propositionibus,et ex terminis. Propositiones enim costituuntur ex terminis.
nam terminus ut definitu est dicitur id ad quod redigitur ipsa propositio,quod quide est subiccttu Sc praedicatu . Syllogismus igitur erit ex
propositionib.& ex terminis, quia est oratio quae cocludit aliquid de aliquo necessario. Verum cu generatim demonstratu sit,omnes syllogismos esse ex propositionib. S ex terminis,explicandu uidetur esse particularius, ex quot propositionibus," terminis, at his quo
nodo inter se habentibus costituatur omnis syllogismus, quod quideest tractare figura & modum: uerum prius de figura agemus. Si volu mus igitur c5cludere A de B,uel inessse, uel no inesse,necessariu est ut diximus accipere, aliquid dici de aliquo. Quod si accipiamus, A dici de B,ut concludamus ipsum A de B ,sumemus id quod probare uolimus,adprobandu illud ipsum quod nobis propositum est ostendere, quod quidem fieri nequit. Si uero accipiatur,Adici de C,ipsum Caut no accipiatur praedicari de quopia alio, au t aliud quiccpdici de ipso C,
item* nullum praedicatu sumatur praedicari de A,nullum coficiemus syllogismum: quandoquide nulla accepta sit propositio, praeter hane unam omne Cest A: ex qua no sequitur illa,omne B est A, quam uolumus cocludere. Cuius quide rei h sc uidetur esse ratio, quia ex eo quouenticiatur unum prsdicatu de uno aliquo subiecto,hoccst ex una pro positione,nihil sequitur nccessario. Ita* fieri no potest,ut, quemadmodum ex definitione syllogismi patet,sequatur syllogistice. Quare neces. b 3 iariuiu