장음표시 사용
41쪽
1ari uiri est,praeter cam quae accepta est,sumere aliam aliqua propositionem. Quod si sumatur A,quae crat maior extremitas,dici de aliquo,ut uerbi oratia de X, sic,ut dicamus omne X est A,simul cu illa propositione omne Cest A: uel si cum eadem propositione sumatur aliquod
praedicatu dici de A,ut F,atq; ita dicamus omne Aest F: aut sumamus aliud aliquod praedicata dici de C,ut H, ad hunc modum,omne C est H: si aliquid inquam huiusmodi acceptu suerit,nihil sortasse obstabit, quo minus syllogismus ita fiat, omne A est Romne X est A,ergo omne X est F.no tamen ex eis quae sumpsimus, cocludemus A de Η, id qd nobis propositu erat. Neq; item si fingamus ipsum C, de quo ut positum fuerat praedicabatur A, prsdicari de alio,ut de N,sic ut dicamus, Omne D est C,omne N est D: N aute dici de alio, ut de Iono enim fiet syllogismus,qui concludat omne B es e A. ex quo sane ut rem paucis abloluam cbstat,nullum unq; syllogi simum fieri posse,qui concludat aliquod praedicatu de aliquo subiecto, ut Ade B,nisi sumatur aliquod
medium, quod medium aliquo modo reseratur ad utranq3 extremit,tem secundum predicationes,cu syllosismus simpliciter costet ex pro. positionibus syllogismus autem sit ad hoc, id est ad certa definitam
coclusionena,ut ad hanc, omne B est A. Quamobre fieri non potest,ut sumamus propositiones accomodatas ad B, quae aut n5 esserantur affirmative,uel negative de ipso R,aut nihil habeat quod comune sit ipsi A eum B. Ut igitur syllogismus cocludat aliquod praedicatu de aliquo subiecto, ut Ade B,uelast rimatiue,uel negatiue, necesse est aliquid si
mere quod sit mediu inter duas illas extremitates sic, ut praedicationes iungat. Uerum cum illud commune,quod oportet accipi tripliciter tantummodo secudum natura,referri possit ad utran* extremitatem, nam aut est subiectum maioris extremitatis,&predicatu minoris: aut praedicatum utriusq; , aut subiectum, ut in eo quo semel usi sumus cxemplo persistamus aut A, quae est maior extremitas, dicetur de C, id fingamus esse comune illud de quo diximus,&C de B: aut ipsum C deutro in dicetur,&de A,&de B: aut utrun* de ipso C. no enim ullo alio modo secundum natura hoc fieri potest. uod quidem cum ita fit,ne-cςssario comune illud in omni syllogismo erit,uel subiectu maioris extremitatis,& praedicatum minoris,uel praedicatum utriusqt,uel subi ctunt. A ita quidem patet, comune illud quod nucupatur medium, bis seinper sumi ante coclusionem. Cum medius aut e terminus triplici
ratione cui dictum est in syllogismo c5stituatur, tres costat esse syllo, gismorum figuras. figura enim nihil aliud est,nisi ipsius med a termini dispositio ad extrema. omnis ergo syllogi sinus secundum natura est in una aliqua haru trium figuram,quae quidem est coclusio illa quam uoluimus probare. Quod si A pluribus medias probabitur inesse ipsi B, hoc fiet uel in eade figura,vel in pluribus. accipit enim semper ut ostensum est medium terminu syllogismus. Huius Dodi autem figurae optimum inter se nactae sunt ordinem. nam dispositio illa medii termini, in
qua ipse medius terminus est subieciu maioris extremitatis,&praedicatum minoris, in primo collocatur ordine, primass nuncupatur figura.
42쪽
est enim persectior dispositio. Illa aut in qua medius terminus est praeis
dicatu utrius extremitatis,uocatur secunda. Illa uero in qua est subie ctum,dicitur tertia. hsc enim est ipsius media impersectior dispositio. Cum igit in omni syllogismo sumatur medius terminus, qui in propositionibus eo quo dictum est modo,ad utran resertur extremitate, necesse est omne syllogismu esse tantummodo ex tribus terminis,uid licet ex maiori extremitate,& minori,& ex medio termino. itessi ex duabus propositionibus:aliter enim ea quae didia sunt,non essentucra. Ex quo illud etiam consequit, ut omnis syllogismus fit ex duabus omnino propositionib. quaru altera maior dicit, altera minor. Nam ex tribus terminis ita se habentibus, quemadmodum dissitum est, duae tantum modo propositiones constituuntur. Neet uero quod demonstratum est, syllogismu generatim esse ex terminis,quia sit ex propositionibus ac rursus esse ex duabus propositionibus, quia sit ex tribus terminis,conficitur circulus. quonia ut patet non ab eodem omnino proceditur ad idem, neq; eodem plane modo.
Uanquam aute diciu est, omne syllogismu fieri in una li qua trium figuram,nemo tame existimabit oem oratione, quscu* sit in una aliqua trium figurarum,esse syllogismu. - l nam alia qugd.i requiruntur,quae nobis deinceps explicanda sunt. no enim ex huiusmodi oratione sola quic insequit neces lario. In prima ergo figura si maior extremitas, ut A dicatur de medio ter mino, ut C, uniuersaliter Sc aflirmative: mcdius aute terminus dicatur uniuersaliter & affirmative de minori, qd est B: necesse est per id quod uocat de omni, maiore extremitate quae est A, dici de minori extremi
tate quae est B,uniuersaliter Naiurmative. at ita costituitur syllogismus u neces Iario concludit: ut om ne C est A,omne B est C,ergo omne B est A. At phic erit primus syllogizandi modus in prima figura: qui, quide modus quonia habet tres spositiones uniuersales affirmativas, indicat hac uoce Barbara: in qua quide cu ter ponat A, quod significat
propositione uniuersialem aflirmativa,ex eo intelligimus primu moduprimae figurae includere tres propositiones uniuersales aflirmativas. Si uero maior extremitas per negatione seiungatur a medio termino uniuersaliter,medius aut terminus uniuersaliter et Armative prs dicet de minori extremitate, sequitur per id qd de nullo dicit,ut maior extre initas necessario per limatione remoueatur a minori uniuersaliter: ut
Nuitu C est A, omne B est C,ergo nullu B est A. aliter enim falsum subisiet, A dici de nullo C :qd tamen positu est esse uerit. Atq; hic sane ino, diis dicitur Celarent: qui quonia his habet uocale E,qua proposi tione uniuersale negativa significari dicctu est,& A semel qd significat uniuersalem affirmativa,ostendit prima propositione esse uniuersalem nega tiuam alteram uniuersalem Armatiua,tertiain uniuersalem iacoativa. Si uero maior extremitas dicatur de medio uniuersaliter & an irmatiue, medius aut terminus de minori extremitate particulariter Sc assita
maliue: sequitur necessario per id quod de omni dicit, ut maior extremi
43쪽
tas dicatur particulariter Sc assirmative de minori. aliter enim salsum fuisset, maiore extremitate dici de omni medio: qd tame positum c si esseuem. At hic tertius est argumcntadi modus in hac prima figura, qui nominatur Darii, qui quide indicat prima esse uniuersale a stirmativa, cu in prima eius syllaba sit A: altera particularem affirmativa,quae significatur per unum I. tertia particularem aflirinatiua,qus si nificatur 'raltersi l. uod si maior extremitas dicatur uniuersaliter oe negative de medio,mediu uero particulariter & aflirmative de minori extremitate, sequitur necessario per id quod de n ullo dicit, ut maior extremitas pernegatione amoueatur particulariter a minori. Qui quide quartus cst argumentandi modus in hac prima figura,& Fcrio nuncupatur,ostenditq; prima esse uniuersalem negatiua,altera particularem assirmativa, tertia particularem negativa. siquidem O, quod in uoce Ferio tertium at ultimum locu obtinet,indicat particulare negativa. Quod aut dicitur de particulari propositione, idem etia intelligendu est de indefinita. Cum uero syllogismus sit oratio, ex qua sequitur aliquid per se necessario fieri no poteti, ut sint alii modi argumentata di secundum natura in hac figura. Cum ex his talummodo quos posuimus ut patet per id quod de omni R de nullo dicitur necessarib inseratur coclusio, necesse
est hos ipsos esse optimos argumentadi modos. Duo autem ex illis uniuersales sunt,duo particulares,qui omnes his notantur uocibus: Barbara,Celarciat,Dari j,Ferio.
Reliqui argumentandi modi qui in hac figura numerantur,uel no inserunt necessario, at ν idcirco nG sunt utiles: uel si inserunt,n5 inserunt secundum natura,ut scilicet maior extremitas de minori dicat, sed ut tantumodo minor de maiori enuia cietur secundum arte. in i quide modi M nuncupant: Baralipto ia,Celantes Dabitis, Eapesmo,Prisse moru. qui eo modo quo caeteri,notantur uocalibus ris quas includunt.
uero syllosismus sit oratio,ex qua sequitur per se studi quid necessario, necesse est in secunda fipura mediu termi
nt .m,que fingamus esse M,dici negative de maiori extr i tale quae sit N, S aflirmative at*univcrsalita de minori, quae sit X, si uolumus cocludere necessario, N,qu ae est maior extremi.tas,pernegatione seiugial, quae est minor extremitas. Si enim pro positio uniuersalis negativa conuertatur interminis,prima fici figura, cuius quidem necessitas apparebit ex eo quod de nullo dicitur. Nam si
nullum N est M,omne autem X est M, sequitur omnino nullii X cse .co uertitur enim haec,Nullum Nest M. in illam Nullum Mest Cum uero omne X fit M,cosequens est,ut nullum X si N. Hscautem est prima figura. Aliphic est primus argumciatandi modus,qui Cesare nuncupatur. Quid autem nolent huiusmodi uoces, sitis a nobis in prima figura dictu est. In hac igitur figura necesse est syllogismuin fieri eo
modo quo diximus, uel mediu terminum uniuersaliter Nastirmative dici de maiori extremitate,univcrsaliter et nestative de i nori, Ut necessario maior extremitas uniuersaliter & neetarive remoueatur a minori
Ita enim sequetur id necessari atque hic algumentandi modus erit bo
44쪽
nus. bonos enim in ipso coficiernus syllogissenos,euius quidem modi hoc erit exemptu. Omne Nest M,nultu X est Margo necesse est nulluXeste N: quia si nullu X est Minc rursus nullum est positu est aut omne N elli M,cosequens est ut nullu N sit KQuia uero coue ritur negativa propoli tio,iequitur ut nullu X fit N, id qd uoluimus o stendere. Hic aut secundus erit argumen lationis modus, qui appellat Camestres. Sic igit ut demonstrauimus fit syllogismus. Vel oportet
mediu terminu uniuersaliter & negative dici de maiori extremitate, i particulariter uero et affirmative de minori. Ita enim sequetur,maiore tremitate per negatione Particulariter remoueri a minori extremitat ut Nullu N est M,aliquod X est M,ergo aliquod X no est N. Conuerta enim negativa propositione habemus hane, Nullu Mest N&sic priim figura. Atq; hic tertius est modus qui appellat Festino. Uel necessariu est in hac lecuda figura mediu terminu dici uniuersaliter Sctairmative de maiori extremitate, particulariter aut & negative de minori.Ita enim sequet necessario, ut maior extremitas particulariter Mnegative remoueatur a minori extremitate. ut omne N est M,aliqd Xn5 est M,ergo aliquod XnJest N: quonia si omne X est 'cu omnem sit , necessariu erit omne X esse M. sed hoc fieri n6 potest, cu positu sit,M n5 inesse alicui X:igit recte illatu est,aliqd X non esse N. Hie
aut quartus est argumentandi modus,qui nucupatur Baroco. Omnino igit ut syllogismus sit oratio, ex qua sequatur per se aliud quid nocetiario,oportet oes syllogisinos secudae figurae esse in uno aliquo horum quatuor modoru: quandoquidem his duntaxat licet inferre Mnecessitate. soli enim isti ad prima figura redigi possunt,ex quibus quidem duo sunt aniuersales,duo particulares. Illud aut facile costare an bitror, oes syllogismos huius figurae esse impersectos, quadoquidem
omnes perficiuntur sumptis quibusda extrinsecus, quae uel in sint terminis ex necessitate,ut conuersiones: uel sunt uti positiones ut cu per
id quod fieri nequit, ostendimus uera esse coclusionem eam quae ill inest, id quod accidit in quarto modo secundae figurae.
N tertia figura, ut syllogismus sit oratio,quale esse oporatere diximus,necesse est fieri ipsum syllogi sinu in uno aliqex illis sex modis quos dicemus. Costituitur ergo syllogiumus in hac figura in primo modo tum,cu maior in tremi tas,itemq3 minor dicit uniuersaliter Massirmative de medio termino: ut si omne S sit omne aut S sit sequitur maiore extremitate,quae est P, dici necessarib de minori extremitate, quae est R particulariter. Id quonia minor propositio, quae est uniuersalis assirm aliua,coueristitur in hanc particulare, aliquod Rest S: itaq; fit prima figura,& hie modus uocatur Darapti. In secundo modo fit syllogismus in hac tagura cu maior extremitas,ut P,remouetur uniuersaliter per negati nem a medio termino,ut ab S: minor aut extremitas,ut R,dicitur uni
uersaliter&affirmative de ipse medio. Ita enim sequitur per couersi nem secundaerpositionis, ut P necessario no insit ipsi R. hec enim est prima figura. At* hic modus,qui est secundus, dicitur Felapton.
45쪽
Praeterea sit syllogisnus in hac figura tum, tu maior extremitas,ut
P,dicitur de aliquo medio,ut de aliquo S,assirmative: minor aut ex minitas,ut dicitur de omni medio uniuersaliter,&assii mative. Soquitur enim,ut maior extremitas,quae est P,dicatur de aliquo Rassim
maliue. nam cum lisc,Aliquod S est Rcouertatur in illa, Aliquod Pest S, sequitur, ut aliquod Piit R, quae est prima figura. At p ita quidem ut ex regulis couersionum facile constat illud cosequitur,ut aliquod R sit P. Hic autem tertius est modus, qui nominatur Oitimis. In hac etiam fisura fit syllogi sinus, si maior extremitas uniuersali
ter,& assi viue enuntietur de medio: minor autem de eodem paruculariter,& assirmative. Nam sequitur,ut maior extremitas particulariter dicatur de minori assirmatiue,quia per conuersione minoris propositionis,quae est particularis,constituitur prima figura. At hic est quartus modus, qui uocatur Dalist. Si uero maior extremitas,ut P,dicatur particulariter, H negative de medio termino, ut S: minor autem,ut st,dicatur uniuersaliter, Sc assirmative de eodem medio: isquitur,ut maior extremitas remoueat necessario particulariter a misnori, ut P ab R. Quia si dicatur,omne R esse P,quod quide est cotra. dictorium ipsius coclusionis,cum omneS sit R,omne S est Rcontia V assumptum fuerat. Hic aut quintus est na odus,qui dicit Brocardo.Qtiodsi maior extremitas,ut Runiuersaliter, & negative dicat de
medio termino,ut de S: Raut quae est minor extremitas, particula iter,& assirmative de eode medio termino: sequitur, ulmaior extremitas necessario remoueat particulariter a m inori,idet per couersionem propositionis particularis in particulare,quo quide modo prima cistituitur figura. At hic est sextus argumetandi modus in hae figura, ut uocat Uerison. In hae ergo figura si fiat syllogismus, costasiilllieri oportere in uno aliquo ex illis sex modis. quia si aliter fiat ut facile intelligi licet,si diligeter attendat no sequetur necessario coclusio. Manifestu etia uidetur esse ex his quae dicta sunt, tertiae quo figurae syllogismos oes esse imper fios, quippe qui oes perficiutur sumptis
quibusda extrinsecus, quemadmodu ostendimus. Omniv aut figurarum modos uisum est,memoriae causa, simul oes coprehendere his ins a seriptis uersib. qualescu* sint,qui ab istis recentiorib.inuenti sunt. , Barbara,Celarent,oarij, Ferio,Baralipton, is Celantes,Dabitis,tapetao,Frise morum, is Cesare,Camestres, stino,dvoco,Darapti, is Felapion,Disamis,Datisi,Brocardo, rison.
Vonia uero demostrauimus oes syllosismos serendae Ri tertiae figurae esse impersectos, perfici si redigant ad pri
ma figura,qd fit uel couersione terminoi,uel deductio ξ ne ad id quod fieri nequit, cu scilicet ex opposito eius qd infert,cu altera illam pro sitionu quae sumptae suerat,inserimus oppositu alterius propositionis accep*,ut in quarto modo secudae figurae,& in quinto tertiae explicatu est. Quonia ergo syllogismi secundae
46쪽
& tertiae figurae ad hunc modu perficiuntur, non erit alienu docere, qua ratione illi ipsi modi redigant ad primam figura. Primae igitur litera: quatuor diei nu prime figurs,tunt iis quatuor Gsonantes, B, C, D, P. quibus sane literis illud notatur, omnes reliquam figuram . modos incipientes a B,redigi ad Barbara, qui primus est modus: a C, ad Celaret: a D,ad Darq ab Rad Ferio. Omniv aut figuram modi omnino ab una aliqua istarum literaru incipiunt. Illud quo an Lmaduertendum est, in quocun* hom modoru reperiatur S,nobis per illud indicari propositione eam, quae notatur uocali,quar illam ipsam cosonantem S antecedit, simplici couersione couerti oporte
re,id est in terminis,si modus ille in quo reperitur S,ad prima redigatur figura. Per Paut significari,conuertendam esis propo si tione per
accidens, id est ex aliqua parte. Per M,ex minori maiorem fieri oportere, uel cotra. Per C,eos modos in quibus reperitur, ad primam R. gura elIe reuocandos, deductione ad id quod fieri nequit. Quae omnia per hos uersus, qui infra scripti sunt,ab istis recetiorib. designari solent. Simpliciter uerti uult S,P ucro per acci.
M uult transponi,C perimpossibile duci. Quod quidem cum ita fit,recte c5cludi potest lisc uniue salis cosu-so,oes syllogismos redigi ad uniuersales syllogisimos primς figurae: si quide & ii qui sunt particulares in prima figura, & si per se perscisti
sunt,tanae possunt deductione ad id quod fieri nequit,redigi ad uniuersales secudae figurae syllogismos,qui postmodu redigunt ad uni uersales primar. Cuius rei haec erut exempla. Omne B est A,aliquod
H est B ergo aliqd H est A. Omne B est A, nullu H est Rergo nulluH est R. Sed positu suerat,ali id H esse B: ergo manisestu est, illam c5chasione, quodHest A .necessimo sequi ex illis propositionib. Ita in syllogisno negativo, Nullu B est A aliquod H est B.ergo aliqd Hnon est A. quod si no ita sit,omne H erit A. Ita* licebit argumentari, Nullii R est A omne H est A ergo nullii H est R . At positu fuerat,aliquod Hesie B,ergo uera est coclusio illa,alio H no est A. Particulares igit syllogismi primae figurae primum redigunt ad secunda figuram,dcinde reuocant a d prima. ita omnes syllogismi redigunt ad duos uniuersales modos primae figurae. Iam de syllogismis qui ostedunt inesse,uel non inesse alis dissim est, quomodo se habeant,& cundum se, qui eiusdem sunt figurae,&ad se inuicem,qui diuersam.
Erumenimuero, quoniam inter se disserunt propositio-ies,quae significant prpdicatum ineste subiecto,& quos necessarib inesse,& quae contingenter alia enim praedicata, quemadmodum supra didium est, insunt subie
diis,quae non insunt necessario, ut Homo currit: alia necessario in sunt: alia non insunt quidem,possun t tamen inesse consentaneu est,
ut syllogismi, qui ex his coficiuntur propositionibus, eande inter se disterentia habeant, ut alia quidem sint tantii modo de inesse, atri de inesse necessario, alii ex contingentibus. Cae tei um cum explicatum sita
47쪽
si quo pacto ex materia quae inesse significat, costituantur syllogicmi,explicandum iam uidetur esse, quemadmodum ex resiquis qυ que materiis constitui possint. aliter enim imperfectam ipsius syllogismi simpliciter cognitionem traderemus. Primum autem osten demus,qua ratione fiant ex materia illa, quae significat necessaribu- esse: quod quide quam breuissime fieri poterit,docere conabimur. Eodem ioitur fere modo constitutis de terminis,& propositionib- erit,ac rurius non erit syllogismus ex propositionibus necessarhs,ita xta at ex propositionibus de inesse. Hoc aute interest, quod in his additur ex necessitate: ita* dicitur incsse ex necessitate,aut non inec se .ld quod a nobis facillime intelligetur,si illud intueamur proposibtiones necessarias uniuersales, uel particulares, siue negatiuae sint si ue assirmat tu eandem subire coversionum legem, quam quae sunt de inesse. Huc etiam accedere, ut id quod de omni, & de nullo dicit. eodem modo accipiatur in necessarijs propositionibus,quemadmodum in eis quae significant inesse, uti supra explicatum est. Me in caeteris figuris, praeter Primam, per conuersionem ostendctur, hos ipsos syllogismos qui ex materia necessaria constituuntur,conclusionem neces rariam concludere, similiterat* eos qui inesse significant: excepto tamen quarto modo secundae figurae, qui Baroco,&quin to tertiae,qui Brocardo dicitur. In his enim duobus modis,propter materiae & modorum disticultatem, longe facilius ostendetur,sequi conclusionem necessariam per expositionem,quam per deductione ad id quod fieri nequit: propterea quod perinde erit,ae si per ipsos terminos adhibeatur ostensio, quaquidem ostensione nulla sere alia in his rebus clarior adhiberi potest, ut ex eis quae intra dicentur,pe spicue patebit. Sumamus igitur aliquid, quod comprehcndatur sub minori extremitate, a quo perspicue remoueatur medius ternatinus uniuersaliter,S de hoc ipso conficiamus syllogismum in eadem
figura ita enim sequetur, ut maior extremitas necessario remoueatur
ab eo quod sumptum est,item ab eo sub quo id quod sumptum est
comprehenditur. ut si dicamus,omne B est A necessarib,aliquod Cnon est A necessarib, ergo aliquod C non est B necessario. Hoc autes sorte dubium sit, accipiamus aliquid quod comprehendatur sub C,ia perspicue amoueatur ab A uniuersaliter,idin sit O,atq; ita dica mus: omne B est A necessario, nullum D est A necessari ergo nulluD est B necessarib. Cum autem ex eo quod pro certo,coccssocp sum ptum est, con stet,aliquod C esse D necessarib,sequitur,ut aliquod Cnecessario non sit B: quod quidem nobis propositum suerat ostendere. Itaque uere dictum est,n syllogismus necessarius sit de eo quod sumptum est,sore item necessarium de eo sub quo comprehenditur id quod sumptum est. Hoc idem de quinto modo tertiae figurae diacendum est: sed ut diximus, syllogismum in eadem tertia figura fieri
48쪽
Mixtio necessari ore de inesse in primas una.
uero syllogismorum materiae non sint eae tantumo modo quas diximus,uerum etiam accedat alia,quae existis est adrnixta: inecessariu uidetur cilcideclarare,& quo
. modo ut principiorum syllogisticorum in serant huiuLmodi syllogismi, δέ quid inserant. Prius tame agemus de syllogismis
iis, qui ex materia de inesse, dc necessaria conlaeti sunt : utran* eniim huiusmodi materiam satis iam pertractauimus. illud in primis admonentcs,nos propositiones de inestir uocare eas, quas dixitnus este ab ipsis necessari is & contingentibus distinctas:alitercnim frustra filissent disti rictae. Si maior igitur propos tio iacccslaria sit,ininor autem de inesse. 1ecessario sequitur neccssarium in prima figura, id quod ex dictio de omni facile patet. Quod quidem ita definitum est,cum nihil est sumere quod ad subiectium pertineat de quo non dicatur praedicatum eo ipso modo,quo dicitur de subiectio. Nam si omne B sit Anecessario, omne C autem sit B actu: sequitur, ut A dicatur de omni C necessiario. aliter enim cum C pars sit ipsus B, sequeretur,Anon dici de B: id quod tamen pro certo concesso* positum est. Quamobrem illud consequitur, ut ui principii syllogistici,cx maiori neces, saria, Sc ex minori de inesse, inseratur conclusio necessiaria..uod autem dictum est de modo unitiersali assirmativo, idem etiam dicenduest de negativo ex definitio ne ipsius dici de nullo, Si uero maior propositio fuerit de ineflciminor autem necessaria, sequitur conclusio de inesse, Sc non necessaria. uod etsi satis perspicuum fieri potest ex dicto de omni, tamen no alienum crit,hoc idem ostendere deducendo aduersarium ad id quod fieri nequit. Prius tamen siciemus hunc syllogisimum : Omne B est Ade inesse omne Cest B necessarib ergo omne C est A de inesse : quae quidem noli est conclusio necessaria, quia contingeret aliquod B esse Anccessario, quod omnino falsum est. Consequi autem absurdum hoc quod po situm est, ex prima & ex tertia figura licet intelligere. Nam cu ex ad uersari j sententia omne C sit A necessario,aliquod B autem sit C ne
cessarib, per conuersioncm minoris propositionis, in tertio modo
primae figurae sequetur, ut aliquod B sit A necessarib:quod quidem Usum est. quia B tale est, ut ei nulli insit A. in tertia uero figura hoe idem ostenditur ad hune modu: Omne Cest A necessarib, aliquod C est B necessario,ergo aliquod B est A necessario. quod quidem fieri nequit,ut ex eo quod positum est,constat. Eodem quoet modo dicendum erit, si prior propositio uniuersalis negativa fuerit: eade est enim demostrandi ratio. Cum ergo id quod de omni dicitur, ostendat sequi conclusionem de inesse,item deductio ad id quod fieri nequit, quae in hoc alia est,ab ipso dici de omni. Iicin etiam fermini ad
hunc modii, Omne animal mouetur, omnis homo estanimal neceusirio, ergo omnis homo mouetur : nollex necessitate, quia iaci* am
49쪽
mal mouetur ex necesisitate. Cum inquam ita fit,n5 licet illud dicere, per deductionem ad id quod fieri nequit,posse ostendi,sequi conclusionem necessaria: qu ia neq3 a stirmativa necessaria sequi poterit, ne negativa necessaria. assirmativa enim de inesse tollit utran . Necy ite sequitur conclusio contingens, quia nulla huiusmodi propositio est accepta. Quod si maior propositio,siue sit a stirmativa, siue negatiua,erit uniuersalis,&necessaria: minor autem particularis,&dein esse: sequitur conclusio particularis assirmativa, uel negatiua eodem modo, secundum proportione, ut in uniuersalibus dictum est,& in particularibus. quod quide patet ex definitione eius quod de omni, uti de nullo dicitur. Sin aut e contrario costitutae fuerint propositiones,n5 sequitur coclusio necessaria, sed de inesse:ut patet ex definitione de omni,& de nullo,et ex terminis, quemadmoduostesum est.
Mixtio necesseribo de inesse infecunda π tertia figura.
N secunda aut et in tertia figura, in qua fit huiusmodi mixtio, si ea propositio sit necessaria,qus cu syllogismus ad
prima redigitur figura, fit maior,sequitur coclusio necessaria. Si uero illa quae no fit maior, sed minor, sit neces ria,sequitur ut ex eis patet quae superius dicta sunt conclusio de in esse. In Baroco aut,& in Brocardo,cu syllogismus no possit per coinuersionem ad prima figura redigi, tradi no potest regula. Quoquo modo tame se habeant propositiones, ex illis no infertur coclusio ne cellaria, sed de inesse: quia termini ostendunt, sequi coclusionem de
inesse. ut in Baroco ad hunc modu, Omne ambulans mouetur de necessitate, aliquis homo no mouet,ergo aliquis homo no ambulat de inesse. potest enim ambulare. Item etia,omnis homo ambulat:aliad,
'id mouetur,no ambulat necessario: ergo aliquid quod mouet, non est homo de inesse. Cotingit enim,aliquid qd mouetur,esse homine. In Bro cardo uero sic,Aliquis homo no uigilat,omnis homo est anumal necessario,ergo aliqd animal no uiollat de inesse. uel ad hunc modu, Aliqd animal no est bipes necessario: omne animal mouet: ergo aliquid ,quod mouetur,no est bipes de inesse. Cu ergo termini ostendant, qui conclusionem de inesse, non potest sequi, ne p conclusio
necessaria assirmativa, ne* negativa, quia de inesse euertit utran .
Quod cum ita sit, non licet per deductionem ad id quod fieri ne
quit,ostendere sequi negatiuam necessariam. Recte igitur dieiu est. quoquo modo ponantur propositiones in hac mixtione,sequi cor clusionem de inesse,quod hoc ex terminis ipsis patet.
De olloinwis de contingenti. VI Um supra egerimus de syllogismis, qui ex propositioni
bus de inesse,et necessari is conficiuntur, desseorundems mixtione, ut persectam syllogismorum omnium cognil tionem consequamur: explicandum uidetur, quando, et quomodo,
50쪽
quomodo,&ex quibus sint syllogismi de contingenti. Verum ant quam ad ea quae dicenda sunt, ueniamus, necesse est declarare, quid sit contingens illud,de quo nunc loquim ur. Huiusmodi ergo contingens estens,quod non necesse est noesse. Perens, distinguitur ab his quae omnino non sunt: quae quide sunt ea, quae ne* aetii, ne p potentia extant. Per id autem quod non est, distinguitur ab eis quae sistit, siue actu tantum sint, siue necessario. huiusmodi enim contingens noli est, illa uero sunt. Per uoces,Non necessario non est, seiungitur etiam ab iis quae non sunt, sed tamen necessario uel sutura sunt: ut, sol cras orietur quod enim non nececsario non est proprie, fieri potest ut sit, idem non sit: quae uero nocessario sutura sunt haecnoi Possunt non esse. ita ν non proprie diacitur posse id esse, quod necessario suturum est uel non sutura sunt,
ut nullus homo est asinus. talia enim necessario no sunt. Conun ensputerra non cst,sed non est necessarium ut non sit.
Huiusmodi autem esse contingens, uidetur colligi posse ex assi .mationibus & negationibus sibi inuice oppositis. quia λNon con tingens est esse,& impossibile est esse,et Necesse cst non esse,uel sunt eadem,uel sequun tiar se inuicem,consequens est, ut quae his ipsis opposita sunt,uidelicet,Cotingit esse,Possibile est esk,Non necesse est non inciuel sint eadem, uel se inuicem sequantur. De otiani enim dici tur uel astirmatio, ues negatio. Quod si, Necesse est non esse, consi quitur huic, Non cotingit ese,uel nihil ab eo discrKNon necesse est no esse, quod quide illi oppositu est: consequet huic Cotingit esse, uel nihil ab eo disseret. Itaqi cotingens erit Non necesse est non esse:
ac rursus,Non necesse non esse,erit contingens: quia necesse est non
esciest non contingens esse. Ex quo sane patet,contingens csse illudens, quod cum non sit necessarium, si ponatur inesse, nihil sequitur absurdi. haec enim eadem est definitio,quae superior. Nam per illani particulam, si ponatur inesse,nihil sequitur absurdi, circumscribitur non esse. non enim uere dicitur poni inesse, nisi quod non est. itaque perinde ualet,ac si diceretur,Contingens est ens, quod non necessa- .rium est non esse. Contingens autena, quod definitum est, tripli citer dicitur. nain aliud dicitur Contingens natum,sive ut in plurib. aliud, ut in paucioribus, siue a sortuna: aliud indefinitum. Contiri, gens natum dicitur id, quod tametsi no semper eueniat, euenit tamEut in pluribus,eo scilicet tempore,quo aptum est euenire. ut Contingit hominem masculum suo tempore barbam emittere. id enim ut paret non senapcrest, sed frequenter euenit. nam no semper quis hu
i est aetatis: cum autem cst, non necesse est hoc euenire.
Contingens a fortuna dicitur, quod non est, sed potest esse,raro tamen accidit: ut si quis terram sodiens thesaurum reperiat.
. Continpens indefinitum dicitur id quod nullo discrimine sese sa
bet ad esse,& ad non esse. ut,Contingit hominem ambulare. De quibus etiam superiore libro egimus. Animaduertendu est aut,quo melius ea quae dicenda sunt,perci,