장음표시 사용
51쪽
piantur, cingens dici de necessario,et de inesse,& de possibili aequi voce. Hec enim omnia cGtingentia appellari possunt,sed aequivoce: illud tamen quod proprie dicitur Otingens, est quod definiuimus.
Is ita expositis sciendum est omnes propositiones,quaeucri contingentis naturam obtinent, conuerti inter se: non tanam ite, ut cae quae in lib. de Enunciatione appetilatae sunt uere assicinatiuae, cduertantur in eas qu crenegatiuae dictae sunt. hoc enim fieri non posse, nulli plane potest esse dubium. sedeae quae uere affirmativae sunt,conuertuntur in eas quae non uere sunt negatiuae, quia non habent modum negatum, sed rotatione aliqua dicuntur iicgatiuae, quia negativam habent figuram, cum tamen re uera assirmativae sint. in his enim modus ita se habet, ut uerbum Est, in eis quae sunt de inesse. modus autem ipse non ne patur, sed uerbum. quod tamen ad conuersiones attinet, quas supra clemonstrauimus,siimiliter se habent, ac uere negatiuae. Cuius qui dem rei haec uidetur esse causa, quod continIns est no neces Iami non necessarium autem contingit non ineHe. Manifestum est ira tur,si contingit A inesse B,contingere etiam non inesse. Intumales
autem conuertuntur in uniuersales, item* particulares in particulares. Quae enim conuersiones sic accipiendae sunt,ut contingens natum non conuertatur in continaeias natum, sed in contingens ut in pluribus, atque ita e contrario. Indefinitum uero contingens cori
uertitur in contingens indefinitum: non enim magis hoc modo sese habet,quam illo.
Sterum explicandum etiam uidetur, quid sit dici de
mni, uel de nullo,in propositionibus de cotingenti. nam' sine his definitionibus, nulla syllogisnorum de contui . T genti comparari possset cognitio . e omni igitur subi isto dicitur aliquod prsdicatum in propositionibus de contingenti, cum nihil est sumere, quod ad subiectum pertineat,uel actu,uel continoenter, de quo non dicatur contingenter ipsumpraedicatum. Venullo autem,cum nihil est sumere, quod ad subiectum pertineat,ues actu, uel conti reenter, a quo non remoueatur praedicatum iptum
Defγllogismis de contingenti in prima figura.
Is ita positis, consequens est ut dicamus primum, quis erit syllogismus ex propositionibus ambabus de contingenti. Ex utraque igitur propositione de contingenti in quatuor modis primae figurae, sequitur semper conclusio per sede contingenti eo modo, quo dictum est in propositioni bus de inesse, & de necessario. ut si exempli causa dicamus, on
52쪽
git omne uigilans currere, contingit omnem hominem esse uigilan tem,crgo contingit omnem hominem currere. Id quod patet cic d finitione de omni, quam posuimuS. Si uero in prima figura ponantur ambae propositiones uniuersi Ies negatiuae, uel si prior univcrsialis sit, & aflirmativa, altera uniuera fatis,aut particularis negativa, ex huiusmodi propositionibus non concludetur necessario conclusio de contingenti. sed tamen,quonia huiuscemodi propositioncs conuertuntur in assirmativas, quibus quidem ita conuersis fit syllogismus, ex his inferri dicitur conclusio contingens. at hi impersecti sunt syllogismi, ut si ita dicamus: Con tingit nullum uigilantem currere, cotingit nullum hominem esse ui gilantcm,ergo contingit omnem hominem currere. Conuertantur autem ambae propositiones in affirmativas: uel hcc,Contingit nullum homincm currere, sit tantum minor. si aliter uero sese habuerint huiusmodi propositiones, ex his confici non potest syllogismus,ut in omnes modos primae figurae inmcnti patebit.
Mixtio contingeatis, er de inesse in prima figura.
I uero ita se habuerint propositiones syllogismi,ut una sit contingens, altera de inesse: contingens autem ponatur. cum maiori extremitate, uel aflirmatiue, uel negative, de inese uero cum minori assirmative, aut uniuersaliter,aut particulariter: sequitur conclusio de contingenti. atque hi quidem
yllogismi sunt persecti: recite enim constitui possunt per id quod de
omni,ves de nullo dicitur. Si uero propositiones e contrario se habuerint,ut prior sit dein esse, altera de contingenti, uel uniuerialiter, uel particulariter, prior autem sit affirmativa, concludent conclusionem de contingenti uero. Sin autem sit negatiua,concludent conclusionem quidem de continginti, sed non de contingenti uero, quod definitum est esse illudens, quod non necessarium est non esse, sed contingenti pro inesse. Atque imperfecti quidem sunt hi syllogismi. non enim demonstram tur per id quod de omni, uel de nullo dicitur, sed per deductionem ad id quod fieri nequit. Quod quidem ita esse, ex hoc sacile intelligi potest,si ponatur,ex falso possibili non sequi falsum impossibile. Si igitur omne B sit A de inesse, contingat autem omne C esse B,sequi tur ut contingat omne C esse A: quia nisi sequatur haec conclusio,se quetur eius opposita, Non contingit omne C esse A: quae idem la quod haec, Necesse est aliquod C non esse A. Huic autem si ad iun amus minorem propositionem,quae ex contingenti facta est de inestriuidelicet omne C est B, quae quidem sella est, sed non impos,sbilis, ut ex ius quae superius dicta sunt patet, in tertia figura sequi tur,ut aliquod A non sit A,quae tollit maiorem primi syllogismi,id quod fieri nequit. Falsa ergo cst talis conclusso, Rimpossibilis. Sed
cum salso posito, at non impossibili, id quod accidit, non possit essec 3 impossibile,
53쪽
impossibile, necesse est c5clusionem eam quae cis est,& impossibi lis, sequi ut ita dicam impossibilitate maioris propositionis,ex qua insertur id quod uolumus. Verum in huiusmodi mixtione non
uidentur accipiendae, niti propositiones uniuersales assirmativae de inesse,quarum subiectum no latius pateat,quam praedicatum: ut mnis homo currit,cotingit omnem uigilantem esse hominem,uitur contingit omnem uigilantem currere. Nam huiusmodi propositi
nes dicuntur simpliciter de inesse. 8c iasi desinite iuxta tempus aliqd, propterea quod his nihil opus est illa temporis coditione,qua indigent eae quarum subiectu plura Gprehendit, quam prsdicatum: ur, Omne quod mouet,est homo. Necessirib enim dicendu est,ne propositio uideatur falsa, nihil obstare,quo minus aliquado omni quod mouetur,insit homo: ut, si nihil aliud moueat. quia si ita dicamus,
m ne quod mouet, est honio: cotingit autem,omne equum moueri: sequitur necessarib, nullu equum esse homine. Item si dicamus, Omne quod mouet est animalicotingit aute omnem homine moueri se
quitur necessarib, omne homine esse animal. Ex his tamen no fit syl logismus,ut patet ppterea quod pugnant cu eis quibus cum colunguntur,cotingentibus. Nam illa propositio,Omne quod mouet,est homo: si intelligatur uniuersaliter, falsa est.Sin aute de animali rati nati tantu, uera est, sedc5tingens falsa. Falsum estenta,cotingere quum esse tale quod moueat, quale est animal rationale. Si uero qdmouetur,in una propositione alio modo accipiat,atcν in altera,syllogismus erit in quatuor terminis. Hoc idem dicendu est de illa propositione,Omne quod mouetur est animal. nam si sumatur uniuersali ter, falsa est: sin aute de eo tantum quod moueatur, quod est animal. falsum est,c5tingere hominem, de uero contingenti, se idem quod moueatur, quod est animal. quia si animal actu movetur, non solum
non contingit,de uero contingenti, hominem moueri, sed etiam ne
cessario mouetur. Quapropter aperte falsa est illa propositio,Contingit homine moueri de uero cotingenti,ratione illius quod actu mo uetur. Pugnant igitur inter se huiusmodi propositiones. itaq; noliae
accipiendis sunt, sed illae quarum subiectum non c5prehendit plura quam praedicatu: ex quibus quidem nihil tale sequitur,quod ab se dum sit. Si uero fingatur nullum B esse A,cotingat aute omne C esse B,necessario sequet, ut cotinga i nullii C esse A de inesse: quia nisi id sequat, necesse erit aliquod C esse A. Cum aut omne C sit B,necessa
rio aliqd B erit A: quae coclusio plane maiore evertit propositionem. Non igitur fieri potest,ut sequatur coclusio de uero c5tingenti: quia termini ipsi ostendunt, sequi coclusionem necessaria. ut, Nullu am hulans est coruus: cdtingit,omnem homine ambulare: ergo necesse est, nullu hominem esse coruu. Ita* no sequitur coclusio cotingens, uerum neq; necessaria semper. ut,Mussu quiescens est ambulans,contingit omnem homine quiescere igitur nullus homo est ambulans. uia uero cu huiusmodi ostensione terminoru coniundia est deductio ad id quod fieri nequit,sequ i sortasse potest coclusio de inesse.
54쪽
Praeterea si minor negativa sit,quae tamen potest conuerti in assirmativam,etsi imperfecti sunt hi syllogismi, concludunt tamen huiuLmodi conclusionem contingentem.
Quod autem dictum est de mixtione contingentis, cum eo quod est de inesse, hoc idem uidetur quodammodo dicendu de mixtione necessarη 8c cotingentis, uidelicet terminis simpliciter se habetibus, suturum ut fiat,ac non fiat syllogismus in prima figura.
De filogismis de contingenti in secunda figura.
N secunda uero figura confici non potest syllogismus rei ambabus propositionibus de contingenti, quomodo h cunque ponantur. Cuius quidem rei haec uidctur esse ra tio,quia neq; si ambae sint assirmativae, recte constitui potest syllogismus in hac enim figura, ut nemini obscurum est,ex amobabus Hirmativis nullus fit syllogismus ne* si una sit assirmativa, altera ne aliva. nam oporteret redigi ad primam figuram. Quod quidem nullo modo fieri posse hinc ticile intelligi licet, quod in huiusmodi syllogismo ad primam figuram redigendo, conuertenda
esset uniuersalis negativa de contingenti in terminis,quod plane ab surdum est. sequeretur enim, ut uniuersalis affirmativa quemadmodum ex eis quae dicta sunt, perspicuum est conuerti posset in uni uersalem affirmativam. id autem quam a ueritate alienum sit,nemi ni obscurum esse arbitror. Hoc aurem insequi per icue apparet, quia superius explicatum est, contingentes assirmationes conuerticum negationibus. Nam si contingat omne B esse A,continsit etiaNullum B esse A: quae si conuertatur, conuertetur in hanc,Continooit nullum A esse B: quae ex ea quam diximus regula,conuertitur in illam Contingit omne A esse R. itaque a primo ad extremum uale bit Contingit omne B esse A: ergo cotingit omne A esse li, id quocinobis propositu fuerat ostendere. In illo etiam modo qui Haroco dicitur,cuius quidem maior est uniuersalis astirmativa,minor parti cularis negativa, non erit syllogisimus. non enim pre deductionem
ad id quod fieri nequit, redigi potest ad primam figuram. amuniuersialis Armativa de contingenti, quam oportet concludi per syllooismum, cuius minor sit contradictoria particularis negatiuae de contingenti, quae concludebatur per priorem syllogismum, non tollit particularem negativam de contingenti. ut, Contingit om
ne B esse A,contingit aliquod C non esse A,ergo contingit aliquo clC non esse R. Si enim per deductionem ad id quod fieri nequisiticeret ostendere, ad hunc modum fieret, Contingit omne n elleri, necesse est omne C esse B, ergo contingit omne C esse A: quae conclusio non euertit illam,Contingit aliquod C non elle A. 1 rae, terea, si fieret ex huiusmodi complicatione syllogismus, sequere intur conclusio de contingenti, quia non accepta est ulla propolitio,
55쪽
quae non sit de contingenti: sed non potest esse de contingini,ergo nullo modo fieri potest syllogi sinus. Hoc autem ita esse,ex eo patet, quod huiusmodi conclusio de contingenti, aut aflirmativa esset,aut negativa. sed non potest esse neq3 aflirmativa, neque negatiua: ergo nullus fit syllogismus. Illam autem non posse neque assirmativam esse,neque negatiuam,ex eo colligi licet, quod termini ipsi declarant,
sequi conclusionem negatiuam necessariam , quae quidem euertit utranque contingentem. ut si ita dicamus,Contingit omnem hominem esse album,Contingit aliquem equum non esse album,ergo ne cesse est nullum equum esse hominem. Non sequitur autem necessa ria negativa, propterea quod nulla accepta est propositio necessaria.
Quod autem dictium est de Baroco, hoc idem licet dici de omnibus modis secundae figurae secundum proportionem.
Mixtio contingentis,er de inesse
N secunda figura si propositio quae conuertenda est, in syllogismo ad primam figuram redigendo, sit de inesse,
altera uero de contingenti, syllogisinus concludit con clussonem contingentem pro de inesse, quia semper in prima figura maior est de inesse, minor autem de contingenti. Si u ro haec ipsa quam conuerti oportet,sit contingens, nullus si ob eam quam attulimus causam syllogismus, siue negatiuae sint ambae propositiones, siue altera sit aflirmativa. Nam hoc tantum uidetur in teresse, quod ex negativis, ut negatiuae sunt, nihil sequitur necessario, nisi conuertantur in assirmativas, in quas diximus contingentem posse conuerti. Atque hoc quidem uerum est in omnibus m dis secundae figurae, praeterquam in eo modo, cuius maiores unis uersalis assirmativa, minor particularis negativa, qui dicitur Baro co : in quo quidem quomodocunq; ponantur propositiones, nulla
omnino sequitur conclusio. Non enim cui perspicuum est neque per conuersionem potest ad primam redigi figuram, neque per de ductionem ad id quod fieri nequit: siquidem ipsi termini osten
dunt, sequi conclusionem necessariam. ut Contingit omnem hominem esse album, aliquis equus non est albus, ergo necesse est nullum equum esse hominem. Hoc idem plane sequitur, si minor fit contino gens: ut, Omnis homo currit, contingit aliquem asinum non curre re, igitur necesse nullum asinum esse hominem. Cum ergo termini
ipsi ostendant, sequi condusionem necessariam, non potest sequi
conclusio,neque de incuri neque contingens,sive amrmativa sit,seu negatiuae necessarium enim neque est contingens, neque de inesse. Manifestum est autem, sequi non posse conclusionem necessariam: quia necessarium inferri non potest, nisi aut ex ambabus necessariis. aut certe ex altera necessaria. Cum uero in tali mixtione nulla sit propositio necessaria, nullus ideo fit syllogismus.
56쪽
Mixtio contingentis,er necesseris in secunda figura. N hac secunda inura eodem modo dicendum uidetur
de mixtioite necessarid,&contingentis: uidelicet fieri syl,looismu,ac non fieri,sicut in eis quae sunt de inesse.Nam inBaroco etiam termini ipsi declarant, sequi condusi nem necessariam : ut Necesse est omnem cygnum esse album, contingit alique hominem no esse album, ergo necesseest nullii homine esse cygnum. no igitur cotingens,neet de inesse. Necy etiam sequitur coclusio necessaria,quia necessarium uidetur sequi,aut ex duabus ne cessariis, aut certe ex altera negatiua uniuersali necessaria. Idem etia, si negative ponetur necessaria: ut,Contingit omnem equum moue .ri necessario aliqua substantia abstracta non mouetur igitur nectit,rio nulla substantia abstracta est equus.
De sello: simis de contingenti in tertia iura,ctb H
xtione necessari , contingentis-de inesse. N tertia figura si utraq; propositio sit de contingenti,uel altera de contingenti, altera autem de inelle, aut de necessirio, erit utiq; syllogismus, eamcp concludet conclusio nem,quam in prima figura cocludit modus ille,ad quem
redioitur. Modus autem is qui uocatur Brocardo, in mixtione,non in simplicibus de contingenti, concludit conclusionem continge
rem per deductionem ad id quod fieri nequit: ut,Contingit aliquod Cladesse A,omne C est B,ergo contingit aliquod Bno esse H uel, Necesse est omne B esse Romne Cestin ergqnem est omne Cesse A.ues,Contingit aliquod C non esse A,omne Cest B neces rio,ergo contingit aliquod B non esse A. uel omne B est A necessi ri,omne C est L necessarib,ergo omne Celti est A necessario.
Vm uero syllogismi bipartito dividantur es 3 enim sunt ostensiui, alii ex suppositione dicuntur, in quibus lunt ciui ad impossibile uocantur hactenus autem declara tum sitisvllogismos ostensilios fieri in una aliqua trium fetu ,faciendum esui detur ut declaremus etiam reliquo lli gismos fieri in una aliqua trium figurarum: cum prius tame ostem derimus. iiii sint huiusmodi syllQglim . hostensivi igitur syllogismi sunt, qui ex propositionibus simplici ter& absolute sumptis,recta ratione concludunt eam coclusionem,
57쪽
ponendo aliquid: ut si est A,cst B: sed no est B,ergo no est A. Vel G
tra: sed est A,crgoesitis .it , Aut est dies,aut est nox: sed est dies, exhono est nox. byllogismo enim ostesivo probaremus ues Aesicu lno esse: is uerbelle,si A sit, ita telligitur ex suppositione. aliter enim non esset syllogismus ex suppositione. Cuius sine generis cut dixi mu, est syllogismus is, qui ad imposiibile nuncupatur, propterea
quod ostendit id quod fieri nequit syllogismo ostensilio. Quod aut
a principio erat ex suppositione,monstrat. Dico ex suppositione,p-pterea quod id supponiit, cuius oppositu uolunt demon strare. OiLsert tamen syllogismus ad impossibile, ab eo qui simpliciter dicitur ex stippositione, quonia in hoc opus est fateri ante, si debeat quis assentiri: ueluti si monstrata erit una cotrariorii in potentia,& scientia eandem esse. In illis autem hoc minime fit, sed c5cedunt per id quod per leve est Llsum: ueluti si positum fuerit, Diamctri commensurabilis imparia aequalia esse paribus. Cum igitur omnes hi syllogismi indigeant ostensivo syllogismo,sunt in una aliqua trium figurarii.
Vin omni utem cognitio dubii complexi,& in Diale
vitica , 8c in Rhetorica, R in reliquis omnisus altibus,' comparetur per eas quas diximus figuras, non erit alio ' num exponere etiam, quemadmodu induetio & exi mplum fiant per huiusliodi figuras. Inductio igitur est processus
a singularibus ad uniuersalia: ut Socrates currit, Plato, hic & ille: ergo omnis homo currit. Redigitur au te ad syllogismii, qui quidem syllogisnus probat, maiore extremitate inesse medio perminorem extreinitatern, ad hunc modii, ut in superiore exemplo presistamus: Omnis homo currit: Socrates, Plato,Cicero, hie & ille si int homi nes ergo Socrates, Plato,Cicero, hic&ille currui. Quod si couerta tur, fiet syllogismus ex induetione. Omne quod est Socrates Plato,& cicero.& lic de singulis,currit: omnis homo est Socrates Plato, Cicero,& sic de singulis: ergo omnis homo currit. accipienda cnim sunt singularia omnia. Tali aute syllogismo utimur ad declarandas primas & immediatas propositiones, syllogismo autem mcdiatas.
De exemplo. Xemplum est, cum ostendimus maiorem extremita tem inesse medio, per id quod est simile minori extromita ti. sed oportet & medium minori extremitati,& m iorem extremitatem simili euidentius inesse: ut,omnis petens custodiam tyrannidi insidiatur, Dionysius petit custodi am,ergo Dionysius tyrannidi insidiatur. Probatur maior, quia Pisistratus petens custodiam tyrannidi insidiatus est item reiam Theogenes,& alq,quos constat idem fecisse: Peten tes ergo custodiam tyrannidi iiisidiantur. Cum igitur Dionysius sit sub hoc uniuersali, concludimus,ipsum quo de quo nondum aliquid scimus, si petat custodiam.
58쪽
eustodiam, tyrannidi insidiari. At hoc pacto exemplum a parte ad partem procedit: eoq; ab induetione disteri, quod haec ab omnibus singularibus,ipsum uero non ab omnibus procedit.
si di xhymςm te, quia in eis quae diei a sint, facile intelu
tigi licet, redigi ad eas quas supra diximus figuras ceste nun syllogismus impersedius, ut Omne animal est sub stantia,ergo omnis homo est substantic nulla eius men
De inuentione medij. l Uoniam uero oportet,non modo syllogismi conficien- ratione tener uerumetia inueniendi sacultatem adipi- sci,operaeprectum est tradere modu,quo suppetent Proinpositiones ad concludendu, quod ostendere uelimus. In primis autem illud ponendum est, eorum quae sunt,alia esse sinpularia, quae quide de nullo praedicantur per se: alia uniuersalia, ut luperiore libro dictum est. Ac uniuersalium rursus alia esse, quae quidem ipsa de aliis praedicantur, ipsis aut nulla alia sunt priora: non enim in eis quae praedicant, datur processus in infinitum alia esse, quae dc ipsa de aliis,& alia de ipsis praedicatur,ut homo de Socrate,& de ho mine animal, de quibus potissimum hoc loco nos agimus. Exponendum est autem prius,quae sint antecedentia, quae consequentia,& quae repugnantia. Antecedens est,subiecfium secundum naturam uel praedicati,uel subtedii conclusionis, quae quide sunt maior Sc minor extremitas: ut si c5clusio sit, Homo est animal,Socrates dicitur antecedens hommis,&animalis. Consequentia dicu tur quaecu* secundum natura Praedicant uel de subiectio,vel de prsdicato: idcp aut uere, aut secundum opinione. Repugnantia sunt,quaecunque non possimi uere M affirmative praedicari,uel de praedicato, ues desubie fio,aut illis subissci: ut lapis, ratione habita ad animal. His ita expositis,si uelimus cocludere aliqua conclusione uniuers lem assirmativa,accipienda sunt ea quae praedicati quide sunt antecedentia, cosequentia uero subiectit,modo sint eade: ut si uelimus cocludere,oem homine esse corpus, sumendu est animal, qd est antecedes corporis,& cosequens hominis. Quod si uelimus cocludere coctu sione particulare, sumemus ea quae utru* antecedunt. ut si uelimuscdcludere, ali id animatu esse animal, sumemus homine,qui N anumal,& animatu antecedit. Sin aut negativa erit coclusio uniuersalis, sumenda erui quae repugnet praedicato,&cosequentia sin t subie fit, uel e cotrario: ut si coclusio sit,Nullus homo est lapis, sumemus animal,quod repugnat praedicato,& sequitur subie stu: uel in sensibile,
59쪽
quod sequitur praedicatum,& repugnat subiecto. Si uero conclusio
fuerit particularis negativa, accipienda erunt antecedentia subiecit 8c repugnantia prae . . aio: uel consequentia praedicati,& repugnantia subiecito,ut in Baroco. Eodem modo dicedum uidetur etiam de necessariis, & de contingentibus in inuentione medi j termini, nisi quod in contingentibus non accipiuntur ea solum, quae insunt Ad etiam quae non insunt, possunt tamen inesse. Animal uero esse ani cedens corporis, & consequens hominis, & repugnans lapidi, non est artis Logicae tradere,sed eius facultatis, ad quam spectat confidorare homine, Sc animal, Sc lapidem: itaq3 secundum proportionem dicendum est de reliquis. Sed de his rebus in sequenti libro copio sus agemus. His,quod ad medi j inuentionem attinet explicatis, consequens esse ut doceremus redigere syllogismos ad eas quas diximus figuras, multa Q item alia, ad persccliorem ipsoru syllogismo rum cognitione traderemus. Sed quoniam uel excis quae dicta sunt, satis hoc consequi licet, uel huius non uidetur esse Institutionisarae eomittenda ducimus, satis a nobis instituto nostro facium esse existi mantes,cum syllogismos conficiendi rationem,medi j terimini inueniendi facultatem, quam breuissime
fieri potuit,tradiderimus. ANTONI i
60쪽
ANTONII BER NARDI MI R AN D vLANI INSTITUTIONIS IN S O
steriora flabrica, Liber primus.
v M declaratum sit superiore libro,quema1
modum conficiatur omnis syllogismus, consequens est ob eam, quam diximus, causam, ut doceatur quo pacito fiat demonstratio. Ita que necessario ponenda sunt quaedam principia, quibus eam quam quaerimus cognitione consequi possimus. In primis autem traden da est, cum ipsius scire, tu etiam demonstra tionis definitio: hinc enim precipue omnis eoru quae docenda sunt, oritur cognitio. Sed ne uideamur prorsus inania eorum quae tradituri sumus,quasi fundamenta iacere, illud primum explicandum est,
scire, esse ignotu quippiam addiscere. Quidam enim,& illi sane per egregi j Philosophi existimauerut,scire esse reminita: argumetantes ad hunc modu. uod quis addiscit,aut prius no sciebat,aut sciebat. si no sciebat, no addiscit: quia si occurrat, no cognoscit. Sin aut scie hasidiscit,quod nouerat: at discere,quod quis nouerat,est reministi: scire igit est reministi,no per causam cognoscere. Vt ergo ostendat, scire,esse ignotu quippia addiscere,necessarib poneda est illa propo, sitio: Omnis doc ina,&Omnis disciplina intelle stiva fit ex praece denti cognitione axiomatis,assectionis,& subiec ii. quae omnia duo bus omnino praecognoscuntur modis, ut scilicet teneatur quid est,& quia est: via est de axiomate,ut omnis astirmatio uel negatio uora est: Quid est de assectu, ut triangulus est figura, quae ex iribus li-' neis constat: Quid est, Sc quia est, simul de subicisio, ut linea est longitudo sine latitudine. Cuius quidem propositionis ueritas ex eo se cile per ici potest, quod omnes ibentiae, omnes artes & facultates,
ex aliqua antecedente cognitione, quae ad ipsas proprie pertinear, constituunt eorum quae ignorantur doetrinam. Quare minime quidem absurdii uidetur, illud fateri,nos,ante demonstrationes factas, quibus demonstrationibus addiscimus ea quae ignorabamus,par tim scire, partim ignorare:scire, quatenus ante cognoscimus ea quae supra diximus, quae quidem hac de causa praecognita uocantur, quibus quodammodo, hoc est in potentia, ea ipsa continentur, quae di scimus: ignorare autem res ipsas proprie, ac per se, quia nondum ex conclusione cognitae sunt. Idcp ita esse,patet: cum statuerimus omnem do strinam, & omnem disciplinam existere ex priore aliqua co
gnitione, sicuti demonstrauimus. Id quod non sollim accipiendum est de uera scientia, quae est uniuersalium rerum cognitio, sed etia de cognitione alicuius res singularis, nobis ignotae,quae comprehendatur sub aliquo uniuersali, quod uniuersale cognitum habeam .ut sid exempli