장음표시 사용
171쪽
n s IO. PAVLI'PALANTERII AN AQUAE SINT SUPER CAELOS.
Oniam in prς declarata distinctione xiiii. de aquis, σ
decςli motu menti acta fuit, propterea iuxta isthπ.duoque sita proponam: alter u quorum erit. Utrum super cςlossint aliqua ponenda aquae. Insiuper, Num cςli motvi naturalis nun pandus. Circa primum, pro parte negatiuasio a t uam, A nullo ponitur ignis,uel aersuper cςlos: igitur neq; aqua; consiouentlapatet, quia, oe aer,signis supereminent aquae. Amtecedens deinde clarum, quoniam natura omne raue tendit deonia sum: quaΥe aqua nequaquam super cςlos locandae. Insuper, locus super cHos aquarum listhera minime dicitur esse: igitur neque ibi sunt aquae ponendae. In contrarium si habet D. Aug. super Genes. h. ad literram: ergo ibi aquae ponenda. Pro re 'resione velim vos scire, circa qustum hoc varias inueniri opiniones: qu dam enim aquas luper cςlos dari concedunt, cum hoc contradictionem impli cet minime, n&llamve ex parte Dei impossibilitatem videatur diacere. Alty vero aliter sentiunt. Nos ad partem veriorem declinam res, tria prςambula prmittemus. Primu est, quodcdum nomine extenso aliquando vocatur aer, iuxta illud P P. Volucres crii, o Q. Unde Damascenus unu ese cdum aereum dicebat.Alterum
est, qMd cnum δprie dicitur corpus sublime luminosium actu, vel potentia, oe incorruptibile. Tertis aut res icit but modi; qs triplex dicitur st; Primu sflmphciter lucidum, nominatur Emzyreum: a iud uerosimpliciter diapbanu ueper limum, aut
172쪽
transtarens; m dicitur cςlum aqueum: aliud est ydereum, eo tinens λbςras sistem planetarum; π istud ab Oibus uocatur*mamentum. Nomen aqua fimibter trifariam sumitur: uno modo pro materia informi ; cum dicitur Genes. i. Spiritus domini super aquas. Secundo pro omni corpore diaphano,siue transtarenti,cum dicitur: Fiatfirmametum in medio aquarum. Tertio, multimo pro elemento aqueo, cum dicitur, Cop egentis aquae, quae Ab cnosunt in locum unum. His ita prmissis, quid dicendum sit ad agmmenta, audite: nam primum ex falsa imaginatione procedit: supercrios enim .m ignem, oe aquam inueniri dicimus, licet horum nullum proprie sed metaphorice dicatur. G de θbςra nona dicitur cςlum aqueum,m cςlum Emvreum igneum ; quias pliciterlucidum. Ad rationem secundam de facili. respondetur, qs locus sursum elementaris aqua, non fit propria 'bςra, quia talisgrauis est: at non sic aqua illa caelestis, quae crium aqueum nuncupatur; siunt ergo aqua eo modo, 'o diximus super c nos, s non proprie,
metaphorice saltem; hςc deprimo quaesito. Cui nectitur alterc. in ordine dum quaeritur. Utrum cςb motus naturalis dicendus. Mihi certe, quod sic, apparet , nam secundo cςb Aristotiles hoe fatetur: igitur est naturalis. Insuper, corpus naturale est: igitur motus illius naruralis. Tertio natura est principium motus, mo. Per Aristotilem p sic. secundo: at crium naturam habete ergo egit motus naturalis. At video vos, in oppositum ita argumentari dicentes: motus naturalis non est, nisicorporis extra locum suum existentis: atqui cdum minime extra locum suum est: quare,s c. Pro determinatione huius quaesiti, velim vos scire: cra motum,
173쪽
nec a natura, nec ab anima esse, ut dicit ubstantiam vivente materia etnitam, in rasione forma informanis; sed ab inteluentia
H ente, quoprς pposito Ad argumenta accedo,m Ad primum
dico, cςb motum naturalem esse, prout naturale d. guttur cot violentum; Adsecundum dico, esse naturalem motum, Praten distinguitur cotra voluntarium coniunctu. 3d tertium to edo, cse. etiι motu naturalem, non a principio intrinseco, sed a propria propensione, qua ad talem dicitur habere motum. Et dum ab extris fico cietur sprpor inclinationem moueretur naturalem, tunc non
naturalis Aed violentia motus est. Hςc in tantarint dicta,tro militate nostra, s Dei gloria.
Lectio LIII. DV o alia in prsentiarum quaesita maxima confider
tione dignarima urus, duo faciam; nam primo in liri ram a num stellis infit alius motus a si 'bςrae motu. Deinde, num cςlum figura sit Libςricae. Quo ad primum, mihi via detur esse dicendum, quod stella proprium nequaquam habeant motum veluti enim ingenerabile colum, π incorruptibile est, ita σ indiu bile: at s proprio cierentur motu stellae, cdum diuidi
videretur; γ ita in crio uum minime strumentstum: at hoc negandum: ergo, m primum. Insiper,si stella mouerentur , motu coi mouerentur, cuius crii motus circularis cum sit, sellarum quoque: at hoc non potes dicis igitur neq;primum debct concedi. Minor
174쪽
Minor visuistedia pausis sic enodanda venit verbis; illud enim, quod circular iter mouetur vocum minime mutat ,sellae vero,sprq rium motam haberent, ex toto locum mutarent, hoc non: ergo neq; primum. In oppostum Ptolomeus,m Ois abj Aprologi si hibent,propterea ad hanc tcrminandam clusionem altius exordiem dum esse autumo. Perpcndamus ergo, undestella dicatur, nam ut
adnotant periti, a stando dicitur, eo quia istare stella videantur ssunt aut singulares stella non admixta alijs, ydera vero siue astrasiunt illa, qua ad aliquodsignum complurium stellarum composita
se dicuntur, Ut Aries: Taurus, oec. capitur etiam quo questella pro Atacio. Unde Apocalyp. i 2. Acitur, Quod draco m gnus, idest Lucifer traxit secum tertiam stellarum partem , idest angelorum,sib quoscii si, hic non loquimur. Subtilissimus Doctor Scotus lib. ii. distinctione xiiii. incidens infirmonem deflesiis diacebat , in hςc actionem inferiora habere: in elementa in mixta rinanimata,m animata irrationabilia ; in elemeta dupliciter acti nem stella habent, quo ad alterationem, oe quὸ ad generati nem e accedet e enim sole, alijs stellis calidis,ad Zmith alicuius regionis, elementa veriora, ignis, m aer augentur, π inferiora, scilicet terra, macio minuuntur, σ insuperiora conuerilintur, e conuers uero recedente sole, accedentibus stellis effectivestia gidis, visunt daturnus Mercurius, acciaet elementoruaquae, Gin terra generatio. Habent deinde stella a tionem siuper mixta, nam mixta imperfecta, vompressiones quςda, generantur ab illo: illarum enim impressinnum materia,qui vapor est, non eleuatur ad locum generationis illarum nsper calorem incorporatum,Uel ui
175쪽
tute alicuius stella, oec. Tertio in mixta actione b bent perfecta,
inanimata ,ut sunt metalla, qua in quibusda regionibus generantur ex constellarione res rictum habente ad illam regionem, π non ad aliam ; nam terra minime activa est huius diuerstatis. Quarto habent actionem super animata alterando , scilicet corpora mixta ad conuenientem qualitatemvel disconuenientem anima, perficia enti tale corpus, oe ita possent agere adicnerationcm, corruptionem, oe ita inter infestiuis, qhibus in voluntatem humanam , indirecte tamen, non directe: inomatice d non essective, nec cogendo, acticnem habere dicentur. His ia Atur hςcstellarueon et alio, quedam enim sunt in o laua the ra, e fixa vocantur e a. ia uero in L b is inferioribus,mplaneta dicuntur de primis aperte dicendum, quod tum octavae 'bςrae moueantur motu: suscit enim utius motus, iccirco me necissitalepluresnonsiunt ponendi motus in proposito . Deplanetis aut erit dicendum, quod
moueantur securidum excentricos,m epiciolos. De excentricis apparet, quod ella, quae mouetur solum motu θbςrae, non pol quandoq; magis, quandoq; minus ad terram appropin Mare, quia cesθbςrae Iuni concentricae: at planeta, quandoq; ad terram magis uno tempore, quam alio appropinquant, ut experientia astrologica docet; hinc sunt coacti Aprologi ponere motum planetarum in
circulis excentricis,quorum pars ina maxim e remouetur a terra, O aure dicitur, sive eleuatio altera uero maxime accedit ad terra,
O vocatur oppositum augis. De Dicitas i liter patet; qaiasi piameta solum motu θbςrarum mouerentur, cum Jhςrae planetarualiqua nocte foret
176쪽
foret ex aere bone alicuius stellaefixae, siqueti nocte deberet ipsam
antecedere versus orientem: at oppositum videmus in multis planetis ,-contrarium: pr ter igitur 'bςrarum motum oportebit in eis ponere motum retrogradationis, quo serι habet in Epiriclis,
in quibus planeta est retrogradusationarius, vel directus: dicat maledictus Meroes quicquid velit ne ando Epiricus; nam malorum Aprologis hac in parte errare, quam ad Auerois votum d clinare. His ita prςmissis, Ad argumenta accedo, π ad primum dico, negando odium diuidi debere: non enim hoc expedi in ratio probare videbatur, siponamus frium motum in excentricis, σEpici clis, habentes eorum bonam imaginationem. Ad argumentusecundum dicitur, quod crii motus eircularis quidem est, ita os piarietarum motus circularis erit, ratione excentrici, m Epiricli. Stella ergo infirmamento posita cum illo semper mouetur gura L bςricae , Parilitate magna; apparentia paruae; qualitate luci ;radiorum Assisi , rerum inferiorum generat tuae; asile illuminarionis receptiuae, tenebrarum expulsius , quando nox obscurior, tanto plus sui manifestativae in proentia solis ui occultatiua; tempsalis, erenitatis concita ae; viarum nauigantium dire tiaua, oec. Iamprimo enodato qu sito, alterusia equitur, ubi qu
ritur ; num cς, 'hςriuot figura. Mihi videtur, quod potius quadrata debeat poni figurae, ratio assignatur, quia latis figura quadrata magis videtur firmitati congruere: at quia cri firmissimum est: igitur, me. In opposithm si habet in siecundo coi Aristotiles; quapropter pro cognitione veritatis est sciendum, de crii figura uarias fuisse opiniones nam quida opinabantur criumsigura
177쪽
semicircularis; hoc, quia nobis dimidia apparetJhς .Quidaalij quadradaefigurae cςlum ponebant Tt in primo patuit ar umem to e at mihi prima inbari minime potest opinio,s ratio assignatur, quia tunc temporis, cdum de oriente ad occidentem minime m ueretur, iterum in eundem redeundo oriente Sic ergo figura Jib rica,qua omnium minima est,sed capacissi figurarum,ad multa incommoda evitanda. Nunc Ad regumenta resJondentes pro imiellcctuprimi assertur istinctisfirmitatis,duplex enim rct, natu ra una, flatus altera. Argumentum aduersari, currit defirmitate status, cui magis figura quadrata congruit. At non loquendo des milvie natura, qua crio competit, cui ex consequeti magis θhςrica figura vel dicatis, aduersari, rationem locum habere maxime in grauibus, ad quorum flatum, quadrata figura idonea: at cςlum cufirmitatem maxime habere dicatur,non ab illa figura Pam baset, sed a natura ipsa , proptere quia maxima semitaris, figura debuIoni circularis: . bςc satis.
, sectio LIIII EX Do , una cam Magistrosint. Miusi; verba fecimus
defirmameti ornatu. Nunc inpi oenti ad aeris, aqlia ornatum nostra dirigenda venit oratio; habitam primis
totius distinctionis diuisione in siecta scptem.In quortim primo, b betur cum probazione cociosio. Insubsequenti secando, Propos io ;
178쪽
is tertio, quςstiones duae; in quarto notandum unum a in quinto duae circa rerum creasionem opiniones narrantur a in sexto, quid septim ecerit Deus die, declaratur; dubium septimo, cum Ohiationepatet a Magistropropositum.Nunc adprimisi menti expositionem accedo, . hanc vobis conclusionem propono. Deus benedictus, quinta die aerem, aquam volatilibus,m natatilibus ut o productis adornauit; opus enim diei quintae ornamentum duorum elementoru dicitur fulse,scilicet aeris, m aquae. Vnde Deus in aerem volatilia eleuauit, piscibus aquas ad ornatum relinquens.
Post diem quintam, quitur sexta diei opus ; ad quod videnis, insecundo sigmento, bπ propositio ponitur.Deus sexta Ae lumemtis , reptilibus, m terra bestijs de terra formatis ,siue produtilis,
terram decorauit. Ad cuius euidentiam, non multum Magister insidat: at tantum terram hsce iam nominatis animalibus, malijs confrandibus ornatam in nrat. Hinc ad duas tertio, fit transsius quoiones loco, quςritur etenim primo. Num noctua anima lia, aut venenosa, runc temporis productafuerint a Deo: ad quod
' dici potest, animalis illa producta fuisse innoxia uicet postea de
homine peccante, statim sintscita noctua; tu ut vitia punirentur per ea; tim etiam, Ut virtus maxime probaretur. Altera quoio solet proponi, de imperfectis, minutisse animalibus exputredine nasientibus ran huiusimodi, tane acrint producta ab opifice Deos ad quam dissicultatem diluendam docis sic dicendam arbitror. Huiusmodi, qua expinresetisne animalia nascuntur,chm cperis animalibus materialiter fuisse producta. Ex his notandum videatur lxanopendere loco ; nam mimalium olum nobilisimus homo,
179쪽
ad imaginem , ω Dei Dilitudinem productus ,fuit noui fimus,
Ia uiuam olum dominatorfuturus; Et hςc de punitis quatuor.Ad quintum venio, oe duas circa rerum creationem solennes opiniones propono. Quarum prima, per sex dierum interualla, omnia esse
formata fatetur, m per Spiritum sanctum distin fila. Alia vero tenet,ssimul clia condita, oe esse distincta. Quibus prmisse,septiama die, qui ecerit Deus, declaratur insexta ede; nam si fidem adhibemus Magistro: dicitur quieuise, nec non si um opus compleuisse: non enim ulterii ιs nouam condidit creaturam, qua in se materialiter, vel in suo simili no fuerit; licet tamen res productas benedixit, atq; sanetificauit. Hinc septimo dubitandum venit loco , cum Deus dicatur consium se opus per requiem di0eptimo , cum tamen ipsum die compleuerit sexto. Aa hanc tollendam, dirimendum i difficultatem, opinor ita dicendu , exto ilicet, in septimo opussum Deus compleuisse die. Sexto quidem; qu niam tunc ola perfecit. Septimo autem, quia ultimum opussanctificationem sicilicet actibuit. erficiendo ergo die sexto, m septia mo sanesi cando opus, per requiem dicitur compleuissesuam , se Deus: Et bπ de tota distinctione.
IN proximo prperito ηἰyro sermone mentio facta fuit de
multis, scilicet, de reptili,de volarili, aquatili, de aqua,s de homine; qua diurotadia a Deo fuere; ad quorum exadiam, comple-
180쪽
eompletamq; cognitionem habendam Arodierna de ,singulape pendam; Et primi, quid reptile sit, σ quot sumatur modis. Illud
ergo reptile voco, quicquid repit; π quadrupliciter capitur: uno modo, quod se trahit, vi oris, sicut uermes. Alio modo qJ se trahit vi coctarum, ut serpentes. Tertio modo, quod e trahit,vi penularum ut psces. Quarto modo, dicitur reptile large, quod in nin dose, magnam parrem corporis terra applicat, quamvrspedes habeat, sicut lacerta, c. σμ, secundum diuersas acceptiones, reptile pertinerepotest ad diuersa ornandum elementa. V c rgo reptile animal, cuius corpus non multum eleuatur a terra per motus instrumenta, sed repit vi collarum,us serpentes, vel vi annulora, mi annulosa, vel vi oris, ut quidam vermis, vel vi penularum, ut pisces. Unde Amb. lib. hexam.scimus reptilia dici genera sirpen-rum,eo quod super terram repant, sied multo magis omne qJ notat, reptanae habet , vel Apeciem, vel naturam. De volatilibus veroeni nil dicam, nam licet diuer arum sint naturarum, ola tamen ad aeris producta siunt ornatum. Aquatilia autem diuersa, in aquismitam degentia a Deo sic condita , pro aqua ornatu. Cuius aquae nomen in sacra sicriptura uariesignificat. Primo Spiritum sanctum
Ioan. decimo septimo: sius credit in me sicut dicit scriptura θfumina de uentre eiusfluent aquae vivae: hoc aut dixit de Spiritus rito; σc.Secundo, diuinorum significat sesentiam. Eccles. i s. aqua sapientiae potabit illum dominus. Tertio, tribulationes. Vnde A. saluum me fac Deus, quoniam intrauerunt aquae , usq; ad anima meam. Quarto , pro populo, Apoc. 17. aqua multae,populi multi, gentes. Quinto, aqua iustos significat. Psal. 28. vos domini