장음표시 사용
181쪽
domini siuper aquas Deus maiestatis intonuit. Sexto, angelorum
chorum. 'at aqua, quae super c nos siunt, laudent nomen domini. Septimo , secundum Aug. lib. 9. -per Genes. dicitur significare
rota materiam confisem elementorum corporalem. de inprima
rerum productione secundum Gabriesem ,sumi uidetur pro insommi rerum materia. Aliquando et solet accipi pro materia transt renti,flue per picua,m luminis retentisa ut cum dicitur, falsi .mamentum in medio aquarum, oec. Aliquando pro bapti ale. Unde dominus adfamaritanam muliere loquitur dicens, Omnis, qui biberit ex aqua ista, sitiet iterum, qui autem biberit ex allia quam ei dabo, nonstiet in aeternum, ecce baptisma salutaris aqua Anificatur. Prperea: accipi olet aqua elemento aqua, ut ibi: Congregentur aqua in unum. His Oibus signi sicatis tribus adnealia tria accedunt, nam aqua triplex est, sicundum Brules sis nartificialis est, o fit ignis actione decoquentis, m refluentis ex
ministerio artificis applicantis aetiua passivis, posma aftinis.
Aba dicitur aqua naturalis,m est aqua elementaris pura, tam per mi tionem, quam per iuxtapositione. Tertia dicitur aqua Ualis pura per immixtionem; licet non fit puraper iuxta positionem.His deniq; hominissignificata accedunt, nam quandoq; sumitur homo pro Ab flente in natura rationali, inconcreto. Quandoq; pro natura int elle luali. Quandoq; pro interioris quando', pro ex teriori. Primo modo 'iritualis est, dum si ad bona aeterna Ppter se conuertitur:Iecundo modo dicitur animalis,quia, more anima lium, vertar se ad shπsensibilia terrena, eis non ςterna. Adhuc Irimo modo, nostri vocarur bomo, ficundo modo, vetus, Pr
182쪽
prer peccatum veteris: m bςc de his, qua videbantur pertinere ad clariorem notitiam aedioram Magistriinsuperioriparte.
NUM C lRCA INFERIORA HAEC, CAV-
habeant superiora . Lectio LV L Irca prςd claratam illinctionem decimam quintam in huius lis, i secundi triapo e qu sita excitari, oculis proprijs cerno. Quorum ' imum sic se habet. Utrum compora cςlectia causalitatem aliquam circa hςc inferiora habere diacantur. In silcr. Num calu .pra liberi arbitri, aritus habeat camsalitatem. Tandem. Num coelum per morum agat. Zantum ad primum; Ad partem negativa declinando, sic a limentor: agens
γ uim Asima propositio praestantius patiente,' uens
nobilius,excellentiusque non vivente esto at cdum minime vivit; nullam igitur sitiem circa vitrentia poterit causalitatem habere. Deinde, Damasceni aut horitatesicratiocinor,probando corpora supcriora nec ad horum inferiorum generationem, nec corruptionem concurrere, nam inquit ipsi. Dicimus corpora superiora non esse causam Gen. igitur, omo. Ex alio latere in opposum videtur
mi habetis inphsicis)se Aristotiles habere, dum ait,quodsol,
homo generant hominem; corpora ergo illa suprcma, ctra b c eat salitatem habent. Quoprsupposito; Ad argumenta accedo adprimsi dico: cdum quidem vitaprsenti, ac transimulabili ne qum
183쪽
' tam viuere, at nobiliori vitula: cietur enim a viventes antia ; ideo eius virtute poterit aliquod vivens producere; nam ita
cςlumproductum a Deos se orifatentire quare, σc. Ad illud vero Damascent, leue re londere mihi videtur; nam Vir iste a corporibussuperioribus causalitatem primam negabat, o hoc co-t perperam opinantes, planetas Deos esse: no tamen in strumentariam causam, nec omnimodam. Completo bis paucis iam primo fosito; alterum accedis,dum qu ritur. Utrum c um circa liberi arbitri, actus causabiat e habeat. Hic Aprologi videntur partem affirmativam tueri,na vesicundum ostrorum motum, bellorum caenius prςdicunt, qui ad actus humanos lectant: igitur aliquam circa ipsos videtur habere causalitatem. Vii eram, quicquid est causa prioris, est etiam causa posterioris: at ipsum crium animae, quantum ad esse, calisa est, quiasol, m homo, oec. Igitur ratio bona. In oppositum se habet illud, quod dici solet, nos laudari, vel vituperari ex his, quae insunt nobis, turn ex actionibus libera n D a volontatis, non autem ex cςli actionibus: quare, oec. Pro determinatione huius qusiti, est siciendum, aliquid oper actum, vel alterius motum cas lituit m habere, bifariam accipiposse, vel cassando, vel impeditndo. Si cassendo, adhuc trifariam, vel naturam conferendo, ad quam motus siquitur; Tel in natura supposita imprimendo; ut patet, desis projctente lapidcm; vel, nerando G ut patet, degenerantegraue, cuius motus causat dando ei grauitatem, ad quam sequitur motus. Hinc pophlchra olet emcitari quolio, a quo namgrauia, oe leuia moueantur: ego paucis, viaq; rissoluti Irocedendo,sic dicam : grauia, simiaperse a
184쪽
LECTIONES LIB. SECUNDI. xs, Irante moucri: per accidens vero a remouente prohibense ase ipsis active nequaquam, at passive tantum, Cr dum dicitur, talia a se
ipsis moueri; respondeo: hoc non posse intelligi tanquam a formis jubstantialibus ut puta leuitate, γε grauitate; nisi ut a principio activo instrumentali: at formati, m substantia i minime. Quid inon e et generanssubsistens es ad hoc dico,quod adhuc mouerentura virtute in re ipsa impressa ab aggenerante, in leui leuitatem, in graui grauitatemficuti perpulchre apud Aristotilem est legere, maxime librosecundo de Gen: rursus Ibsecundo de physico audia
tu ; π octavo, textu 3 3. P, perea: cum hςc obiter simi a nobis dicta ; siverest confiderare, quot modis cauldtatem contingat habere super actum alterius, impediendo ipsum. Mibi sane videtur, hoc Bfariam acclipse: uno modo directe, C. g. aqua in i nem impediendo, ne comburat, mr. Alio modo, quasi indirecte obi ctum retrahendo: υnde sic lignum elongans ab igne, dicitur a ligni combustione lignum impedire hoc secundo modo. His ita positis, dicendum venit, crium causalitatem supra liberi arbitri, actus, primo modo non habet e, naturam scilicet dando, ad quam actus sequitur, nec imprimendo inpotentia liberi arbitrij actum ipsum, vel motum; bonum etenim, vel malum, quod ab extrinseco nobis inest, rationem culpae, vel meriti habere nonpotes; sid solupenae, vel pr ij. Crium igitur in nostram uoluntatem agere, indorem docetur, impediendo, vel remouendo liberi arbitri, obiectum, σhoc, circa nos alterationem caui do. Nunc Ad a timentum de
trologis dico: illorum defuturis euentibus parti laribus ad inberum arbitrium attinentibus, iudicium non esse certum; quia,ut
185쪽
experientia docet, in multis deficit. Ad secundum dicitur: cdum nequaquam ese cassem animae, quoad csse, quod habet in corpore, xvsi velitis dicere δί'stiue ; esse enim ipsius anima a Deo est,qui creat infundendo, π infundri creando. Explanatis hactenus dum bus qu stionibus, siuperest tertia dum quςritur. Num per mothmagat crium. Declinantes ad constructiuapartem, sicprimo arguemus. Ut terminus ad terminum, ita actio ad actionem, at qui ισ- minus motus localis, causativus dicitur termini generationis, o alterationis: igitur, me. Instatur prςterea:generatio, π alter tio localis motus causa existunt: at localis motus alteratione pes Litor est, oe generatione, quia non est, nisi perfectorum: igitur debet magis dici causa eorum, quam e contrario. Demum authoritate Philol=bisecundo coi, m mundi habetur, qd localis motus habet lenire ligna, c lapides, m huiusmodi aliae at talis motus locatisfecundu prius,'posterius, principium est actionis: quare intentu principale Harsi. Pro intelligentia huius qustonis,velim sciatis,p motus, mactio disserunt motus enim quςcunq;μαν mutatio, siue ad locusve ad forma est: at actio tu secundu forma mutatio dicitur; dum itaq; quςritur. Utru cdum per motu agat, habet intelligi, de actione proprie dicta, per quam cςlum producit aliquam formam siubstanti em ,siue accidentalem in istis inferi
ribus; quo siupposto dicendum est,quod illud per qit aliquid agere
dicitur, bifariam sumitur: uno modo formaIter, ita ut sit ratio formalis in agente, per quam agas ut calor in igne: alio modo habet intelligi agere per aliquid, quod non sit sibi ratio agendi modo iam dicto.Nunc Ad argumenta dico,σprimo ad primum; quod locus
186쪽
non est terminus locatis motus, nam motui prςexistit; prperea: dato, quod locus terminus eset, attamen diceretur ei accidere, qlfit generationis causa, nec hoc haberet, ut locus ,sed per aliquam qualitatem generans diriposset. Ad argumetumsecundum re*om detur, quo a licet motus localis, ubiectu magis requirat perseelum, quam generatio, vel alteratio; ipse tamen motus minus quam generatio, m alteratio est pnfectus ;gaut agens perfectius dicitur, quod minus in siua actione supponit, plus producit; sic gener tis , m alteratio sunt perfecitiores, quam motus localis, quia plus ponunt, σ minus supponunt. Ad tertium argumentum pol dici,suod localis motus perse, non dicitur habere ignire aliquid, sed bene in aliquibus motissequitur ignitis,ad eoru motum' inquanta calor virtualiter existens in eis, uehemetis quada partium copreissione vigoratur, π augumetu usicipit, Et bπproprsentistis.
Distinctio ' XVI. Lectio L VII.
Ι Mevrpaturus ad laudem Dei omnipotentis , distinctionem
in ordine huius libri fecudi xviquo modo a superioribus prudeat primo dicam; insiper, ad Ausonem accedam. Ex quo ergo de creatura pure θirituali ,scilicet, de Angelis, nec non deerratura mere corporali a lubuit superius; sequitur nunc Theoria de creatura ex duplici nasura coη lata,ut pute de homine corpore. . anima ornato.Acturus itaq; Magistersint. de hominis produ-L 1 ctione,
187쪽
ctione, in communi sex pollicetur. Conci ion primo; Lbium
secundo; alteram conclusionem tertio; opiniones Auersaspro probatione quarto; nouam conclusionem quinto;probatione exto ;Quo ad primum, hςc ponitur conclusio. Deus Pater cu dicit: F ciamus hominem ad imaginem , oesmititudinem nostram, loquebatur filio, o Spiritu ancto, no θ:ritibus quibasimq, cre ris. Hanc volens probare coctusionem Magister, secundo dubitat
loco,ut intuentipatet, qualisscilicet, quo modosii Dctus homo: dis cultate proposita, discite re stondere minime erit; nam per merbum domini ad imaginem,oe similitudinem Dei est o ductus:
secundum illud Genes.t.Faciamus hominem ad imaginem, simia litudinem nostram. Quibus in verbis, ut perbelle alias diximus ostenditur essentia diuina unitas, m personarum Trinitas, σsunt eterba Patris ad Rham, Spiritum sanctum, non ad A gelos, ut quidam somniarimi: Dei enim, angelorum minime una, oe eadem imago est; sid bene similitudo, ut colligitur eo gmentosecundo. Post quod siquitur tertio bςc conclusio. Homo secundum animam factus es' ad imaginem, non ssimiliciter unius diuinae personae, sed totius Trinitatis, ad cuius probationem duae sunt recitanda opiniones, quarto loco. Quarum prima circa intellectum terborumprςdicitorsi Genesis, dicit per imagine olum filium intelligendum esse, non hominem, na bomo Dei non dicitur
imago, sid ad imaginem Dei productus Jiu ictus. Verum quia huic opinioni, aduersari videtur illud Apostoli dicentis, quod vir
sit imago Dei, O gloria Dei: propterea ex animisententia M Uri reprobatur,ut in textu habetur. Altera est opinio, qua tenet,
188쪽
LECTIONEs LIB. SECUNDI. Issquod Dei filiast proprie imago, m Spiritu anctus ilitudo,c ' quod homosu factis ad imaginem I iij, militudinem Spiritu ancili. Quae opinio, cum minime san torum authoritatibussit fulcita, ideo dimittenda, quae circa hoc dicantur a Magistro, breui consideranda: vir enim iste, hominem ad imaginem censetes istum, non cuiuscunquesingularis persona diuina ,sed totius Trinitatis; m hoc secundum naturalia, idest secundum mimam, quantum scilicet ad superaddita animae, cui modi sunt virtutes,
mi puta innocentia, oe iustitia, in mente rationali naturaliter,qua
existunt bςc depundiis quatuor. In quinto noua sub bisponia. tur concuso verbis. Homo qui ad imaginem Dei est creatus, Dei filio adςquari non potest; er ratio a signatur, quia filius in diuinis, solum est imago patris ratione perna natiuitatis. Insuper. maiori dilucititione conclusionis pi ςmissae, quid dicat Magister, quo audite, nam, ut sexto est videre loco, Filius Dei, o homo imago
quidem sunt: at liussolum imago, no ad imaginem,quia non cremtus sed bene natus aequalis patri,s in nullo di similis; homo vero, imago 'ad imaginem dicitur, quia creatus, non genitus, nec aequalis, sed quadamsmilitudine accedens ; quod testimonio D. Aug. lib. septimo de Trin. confirmatur: nulla ergo imago creata est ne magna di similitudine imaginis increata representativa; Gr hoc propter readem disserentiam,quae inter imagines illas consideratur. Insuper, homo ad imaginem Dei creatus, Ila in diuinis adςquari posse minime videtur nec id mirum, maxima enim distantia inter Dei filium, oe hominem inuenitur, ut ex dictis libri primi, aeq prsemtibus defacili colligitur. Hςe mantam.
189쪽
DE IMAGINE, ET SIMILITUDINE. , Lectio LVIII VErbas flarus de imagine primo, pro etteriori doctrina
eorum, qua a Magistro in prςcedentisermonesint δε- clarata , hac via, hac methodo, hoc ordine procedam aedocendo quo modo imago quςlibet fit similitudo, sed non e couenso; quoniam imago addit ese expressum ab alio, ut ex B. Thoma parte prima colligitur , qu6bone xxxυ. art. i. Et dissert imago a militudine, secundum eundem, trifariam; quia imago spectat adfirmam,scilicet sterialem; similitudo vero ad naturam. Insuper imago ad veritatis cognitionem pertinet, quae principium ea n turam intellectualem demonstrans: at ilitudo ad Tirtutis am rem. Ulterius, imago pertinet ad potentias, scilicet memoriam,in telligentiam,s uobuntate; similitudo vero ad habitus consequentes, innocentiam, ciniustitiam. Sedhic notandum est, qd disertastatua imago, quia imago friesiuperficiem tant Teius rei refert, cuius est imago. Vndepictores imagines colorum faciunt diues tate, oe lineamentis quibusam similitudinem reddentes. Statua vero illa est, qua non modo superficiem, sed solidum corpus, atque persedium reddit: statuari, enim rerum effigies lignis,uel marmoribus , vel ebore, uel metallis exprimentes, quorum arastatuaria vocatur. V aut duplex imago ut S.Doctor Bonaventurascribit; artificiatis filicet, σ naturalis: σ cum homo no reprsentet per firmam artificis, sed persua ormam naturalem, mpotentias ei naturaliter inditas, ideo homo non debet dici imago artificialis, sed
190쪽
naturalis. Rursus cu imago, sicundreudem Dontorem, expressam similitudinem dicat, hinc homo Dei dicitur imago, vinia Ppter similitudinem expressam. Unde imago uvasententiam Gur. diaritur quasi imitago, idest imitationem ago, m ut in creaturis r peritur , tripliciter accipitur. Uno modo pro siubstantia ab artifice formata ad similitudinem alterius secudum aliqua accidentia eiusdem 'eciei cum accidentibus eius, ad cuius imitatione formatur, ducens in notitiam rememoras iram eius magis distinctam, qua roprsentatur, ut distinctum ab alijs talia accidentia no habentibus. Celsi renubstantia formata ab artifice ad similitudinem alterius secundum accidentia aliqua conformia,m eius θeciei cum a ridentibus dissimilibus reprsentans. Unde imago Cς saris proprie dicitur Muantus sarem repraesentat,m non inquam a piritura
ecte patet ergo, quod imago, non est primo similaudo totius, sed esprimo similitudo accidentium. Accipitur sicundo imago pro tali formaro, siue fiat ad imitationem alterius, siue non quo modo duo bomines multum similes, dicuntur alterius imago. Tertio modo accipitur imago pro omni univoce duecto ab alis,quod fecundum rationem sitis produElionis ut simile producitur, quo modo filius
imag' dicitur patris, σβ notificatur imago ut scribit Gub.
ssimilitudo Dei in creaturis reperta, nata ducere in cognitione propriorum distinguenti personas, m unitatis essentia cu qua dum sies imitatione. Et licet rationalis creatura improprie Trinia talis imago dicatur, eo quia nihil reperiatur in crearina eiusdem stetici cum Deo, tamen in qualibet rationali creatura, m solum