장음표시 사용
261쪽
m debet, oe tunc talis ignorantia nuncupatur ignorantia malaeeleritionis, vel expassione aliqua, vel ex malo habitu proueniens. Alio modo, cum aliquis notitiam, quam de aliquibus deberet hibere, non curat acquirere; secundum que modum ignorantia uniuersalium iuris, quae quis ire tenetur, uoluntaria dicitur, quasi pnegligentiam proueniens; cum enim non nisipropter negligentiam habeatur, uoluintarie haberi videtur. Accedit tandem in prsenti
consideratio ignorantiae crassa, oesupina, qua consequitur negligentiam inquirendi scienda; qua quidem no asidiatur, nec uolita est, nec placet, tamen tolli posset si diligens cura inquirendi, proficiendi adesset, quae crassa dicitur,quia causetur,ac producitur ex desidia,σlaborandi pigritia ad acquisitionem sciendi: m btamquenter bominibus crassis, mpinguibus, ut experientia docet,adbςrere dicitur. Et dicitur sapientia, quia est mentium ad infe
riora, ac terrena declinatarum, non potentium, aut non uolentium
ut verius loquamur ad operiora ςterna, oesalutaria,se eri re , de quibus dicitur sapientes siunt, ut faciant mala, bene autem facere nescierunt. Hier. 4.Insequenti ad ali Minabimus: Hπintantum dicta sussciant.
DE IGNORANTIA IN VINCI BILI, ET Q
Lectio LXXXVI. VT rem aggrediar de qua mea es intentio principalia
ter , naturam inuincibilis ignorantiae declarabo primo. IVoperi quid sit agere ex ignoratia, manifestabo.Deim cepis
262쪽
eeps, loquar de malo consensu Quantam attinet ad prissim; in rantia inuincibilis illa est, quae manetpost Oem diligentiam ps&
cundum Gabr. non qui impliciterpost vinci,sed qua manet, quo homo fecit oia, ad qua tenetur ,pro eius expusione. Sicut illa inuincibilis dicitur, quia marochianus aliquis ignorat ieiunium certo die obseruandum,pro eo, quo uus Pleianus,vel Pastor nuntiauit die,σ hora, quapronuntiarisolet, quo tamen ille Par Alanusprsensfuit diligenter auscultans intimando, licetsimpliciter illa ignorantia uincipotui quia tamen scis,quod debuit Eruci iam intrando, sermonem audiendo, . diligentem auscultari. illi dicitur inuincibens. Hςe dicitur dupliciter, quia sib dulici qualitate reperitur,ut dicit GersonVna est innata; alia incidens:
mitura infensatis Incidens uero iterum duplex, secundum quod dupliciter eontingere potest: una nanq; sene culpa incidit, V.g. quando homo dando opera rei licita furiosis Oritur, m bπ qum do totaliter ligat mirationem seu usum rationis impedit, arcto excuset, alias non. Alia incidit ex culpa, Wg. quando homopr stitit causam suae ignorantiae, σ tunc secundum aliquos ,si talis ignoratia rationem, seu um rationis orno liga seu impedit, tune peccatum,quod sequitur, ex fat. V.gsu risus, qui persuam cunpum incidit insuriam, vi illius furia hominem occidit,talis non peccat, quoniam ut mimal brutum in solo impetu movetur, σ non ratione. Alij alitersentientes dicunt: Missimodi ignoratiam a toto non excusare icet a tanto. Vnde in radi casu tali uriosius minis
263쪽
peccare dicitur, quam furiosus non esset: peccat tamen. Prima opinio, ut ait Gerson, probabilior uidetur nihilominusprper dubium , talibus, si sanentur, debet secundum canonespςnitentia iniungi. His addi potest, quod ignorantia quarto modo capi disim Dipossit in ordine ad alium peccati, sicper Gabr.es prςcedens peccatum aliqua, concomitanssimiliter aliqua; sequens aliqua. Pr edens, quandos ciret peccans, non peccaret, . talis in rantia est eausa, uel Aristositio ad aftumpeccati, pro quanto fine ea non fieret, licet ipsa minime sit uolita. Concomitans est, dum quis peccando in die Dominico, nesciens esse diem Dominicam, qui tamen, ciret propter hoc, non haberetse aliter ad peccatum, ita quod non minus peccaret. Sequms vero est pma,m esse ius peccati , ut illa ignorantia, qua consequitur ebrietatem, ut in Loth cognoscentes lias. His ita declaratis insegmeto primo ; nunc siquitur alterum: ubi, quid sit agere ex ignorantia, declarandum. Pro cuius intelle tu, agere ignorando, vel ignoranter, vel ex ignorantia, quo modo interse disserant hςe, 'ecul D. Inquiunt ergo mcditi viri, quod agere ex ignoratia, est ignorantiam ese causam, vel dil'ositionem ad huiusimodi adium, ut puta, quando agens non ageret ,si non ignoraret: C. g. f quis in sexta feria carnes come deret, ignorans esse simi feriam,non comis urus, si iret. Agere vero ignorando est, dum ignorantia habet se, ut contingenter ad operationem ; ita quod propter eam agens, nec agit, nec ab actione celsat: aliud ergo est peccare ex ignorantia, oe ignorando: hinc notandum, quod ignorantia aliquando excuset pro quanto minores uoluntatis contemptus, m recessus eius a sua Regula; quando ietiam
264쪽
etiam dicitur ex fare a toto; quando eius asilus ad peccatum nouimputatur. Aliquando etiam a tanto, quando sicilicet propter tale totaliter nec inpliciter ratio peccati tollitur. Hinc defacili pistere potea in genere, quando ignorantia Uium excusit a peccat Osimpliciter, idest in toto, vel a tanto: dum enim ignoratia simpliciter
voluntariam tollit, simpliciter a toto excusat. Si ratem non Οἴna priuat,sed aliquantalum minuit voluntarium, non excusat a toto,
sed a tanto: ia st non tollit peccati rationem , sed bene rationem alicuius gradus grauitatis, qui peccato inesset,si ignorantia non ameess et. His tertio natura mali co ensius addenda venit loco; quia primi parentes siuggestionibus diaboli adbςrentes peccarunt: com sensus itaq; malus nihil aliud est, quam actus irrexulatus rationis, o, voluntatis ad fruendum creasura. In qua di nitione quatuor causae ponuntur ormalis prima, quae est actus irregulatus: causaesciens d citur intelleolus; nam intelledius apprehendit, σα
causa materialis, ecce voluntas sinatis,ad ruenda creatura; nam finis cosentientis in malum acitum est, ut dele lesur in rebus tram Dorijs. An vero malus consensus mortale peccatumsit, audite s-larat enim nos a Deo: ergo. Animam nostram maculate igitur. Demum per talem constensium malum damnamur, mortale igitur. Caveant itaq; homines consenti e malo, ad malum consiulere, quoniam non hoc leue
erit,mortale esse, diudicare. Et bt o depropstis, in gratiam, pr declaratae asinctionis. In sequenti ad
265쪽
L L IO. PAVLI PALANTERII NUM PRIMI HOMINIS I ECCATUM
Lectio LXXXVII. On umerui scolastici Doctores, nacti ex Magistrisint.
merbis occasionem, in primis dubitare, de primorum parent u peccato : an fuerit sit perbia. Insiper, Num primus homo appetierit /sse, ut Deus. Propositis duobus quotis, s d circa primum dicendum sit, i lari vultu audite: quidam declinantes ad negativam partem sic arguunt. Primum primae debet peccatum opponi virtuti, sid fides prima virtutum est: ergo parentum nostrorum primum peccatum fuit infidelitas. Insii per arguitur auth ritate Apostoli ad Rom.v. dicentis. Per unius hominis inobedientiam peccatum intrauit in mundum: non ergo superbia fuit primuillorum peccatum, b d inobedientia. Ex alio latere in oppositumst habet illud Eccles. x. Initium c peccati superbia est; primorum ergo parentum primum peccatum fuit superbia: quarepro dete
minatione huius primae disticultatis duo prςmittenda erunt. Quorumprimum reLycit plura peccata, quae in primis parentibus re liter fuerunt, quorum tamen primum superbia: ibi enim fuerunt plures deformitates, ad quaspeccata sequuntur, T. g. inobedientia:prςcepti transgressio in esu ligni vetiti, oec. Alterum paret, quia appetitus finis prςcedit eorum appetitum, quaesunt propter jnem : at appetitus propria excellentia, qui ad superbiam I pectat, finis furi, propter quem incumrerunt inobedientiam: igitur, mr. His ita positis , nunc ad argumentum primum potest dici, quod
266쪽
modus arguendi nullus sit;'ratio duplex assignatur: prima est, quia hic nos loquimur de ordine temporis, qui ordo, me connexio in Utijs non confideratur; vel dicatis, quod illud, quod primum. est in compositione, sit ultimum in resolutione, ideo dc beret sic a gui: sicut fides est prima virtus, ita infidelitas υltimum ratiuntum ita ratio nulla, arguendi modus nullus. Ad siecundum dico: inobedientiam duobus considerariposse modis: uno modo, Ut n minat Epeciale peccatum, ct sic est prςcepti cortemptus, quo modo per inobedientiam unius hominis peccatum in mundum minia me intrauit. Alio modo, ut nominat generalem conditionem coms xentem omne mortale peccatum, inq&antum omne mortale peccatum babet annexam transgressionem alicuius prςcepti oub quo sessu loquebatur Apostolus: quare ratio ruit. E xplanato tam priamo dubio , sequitur alterum examinandum: Nimi scilicet primus homo appetierit esse ut Deus. Quibusdam videtur es dicendum, quodsic, nam appetierunt illud quod bi a tentatore fuerat propo-fiu: at illud fuit, Eritis sicut Di e ergo, c. Ex alio latere, nullus indetur appetere, quod reputat bi impossibile: non ergo, c.Ad
hanc qusionem terminandam reputo duo in vestram reuocanda esse memoriam primum est, quod velle eis ut Deus bifariam a cipi potest: uno modo per omnimodam ςqualitatem alio modo per imitationem quandam. Primum tib appetitu ordinato neutiquam
odit, f velitis dicere, cadere sub appetitu, hoc non erit, nisi nimio prςcedente errore, nec creaturae possibile , d bene imposi Lis Si vereo secundo modo adhuc id bifariam poterit capi: duplex enum est sin litudo imitationis una, proportionata natura ii us
267쪽
appetentis, qVam appetere nequaquam malum est ; dummodo illo ordine appeta: ur,quo appetenda cst. Datur alia improporItonat ratur'; ordinem excedens appetentis, quam velle appetere seni per mali m est. Potuit ergo primus homo appetere esse ut Deus paliqἹam imitationem forsi an inscientia, visibi a tentator fuerat
propositi his ver,s: Eritissi ut Dij sttentes bonum, malum. Attamen peccasse dicitur similitudinem sibi improportionatam appetendo, vel proportionatam, quia id totum voluit ab q; libito modo, ord ne. Et hςc satis pro prsnti fer mone, eA quo qhidad argumentum in oppositam Acendum, salis clarum.
AN IGNORANTIA SIT PECCATUM, ETC.
Lectio LXXXVIII. PRςter ea, qVae disti int a nobis hactenus, duo alia adhuc
qu renda supersunt, quorum primum est. An ignorantia sit peccatum. Insuper. An peccatum excuset nec ne. Pro parte a i relativa quantum ad primum, videtur esse dicendum, pso: mala enim est voluntas ignorandi ea, qua bomos ire tenetur: Citur est peccatum, non pςna, si 'd culpa. Deinde: nonne dicit Aapostolus ad Cor. Si quis ignorat ignorabitur, idest reprobabitur' at nullus reprobatur, nisiper peccatum: i noratia itaq; peccatum. In oppositum dicetis uos: peccatum directius ' at De opponitur, Pascientia: at priuatio gratue culpa non est, β ip na cosiquem peccatum , ignorantia ergo, qua es sicient priuatio minime erit peccatum. Pro restosionescire dcbctis, io ignorantia, vel es eorum,
268쪽
quae quis ire non tenetur; vel nullo modo potest, oe sic non ea
peccatum: asi ea rsiciat ignorantia, qua quis scire tenetur, ac potest, lica secundum si peccatum non videatur esse: attamen ratione aduincti, quod est negligentia addscendi, vel voluntas non addi condi peccatum nuncupabitur. Vnde sicundo uchm notetis loco, quodnam Ucrimen siit inter malum, oe peccatum, nam non omne malum peccatum d citur, sed illud malum,quod priuationem dicit cuiuscunq; dcbitae persectionis e peccatum vero priuationem
scanda persectionis, quae est operatio: quare cum ignorantia si cundum se dicat scientiae priuationem, .non operis,uel persecti
ius in operatione , nisipro quanto ignorantia concomitatur addisicendi negligentiam,vel non addistendi uoluntatem, peccatum non censibitur. Hoc idem confirmari pots per comparationem culpa ad meritum ; nam circa idem sunt; sid ut constat meritum in adlupersi consistere viditur, non in hab:tu: igitur, oe culpasiue peccatum ; quia ignorantia dicit priuationem habitus non actus: igitur, oec. His in hunc modumprmissis, ad argumenta nunc a cedendum, ad primum incendum, quod voluntas non solum culpabilis est, qua malum culpa volumus, verum et, qua aliquid volumus, quo proni semus ad culpam,'cuius oppositum a culpa retraberet; ql illi euenit, qui ea ignorare vult, quaesitare tenetur. Mala ergo uolantas, quia malum culpa vult, σ q ia ea, ad quae tenetur quis scire, i norare vult. Soluto iam primo argumento, al
269쪽
negligentia Udscendi a quo modo similes habWnt glosari authoriatates. Et hςc de primosecto. Subsequitur alterum dum qi fruor.
ignorant ia peccatum excuset; non, mihi Ut Iur. Antonius enim ebrius homicid:um per ibrietatem committens, dicitur per i norantiam peccare, sed talis, nec a toto, nec a tanto cxcii rimidetur, immo duplices in repationes meretur sechndam Philosophi dictum tertio Ethic. igitur, oec. Pr terea: ignorantia στί nat . π non excuset: ergo, me. Assumpsupat et per D. Ambros. in sua 1 fa super illud Pauli ad Rom. ii. intentum propicreaprimum, bis paucis patet verbis nostrum. In opposio u si habet Paulus, vii. Thim. ait: Misericordiam cosiquutusum, quia ignoranti rfeci, excuset ergo peccatum ignorantia contra determinata. Pro dilucidatisne huius quoti . sciendum est: ignorantiam dupliciter se posse habere ad actum: uno modo causaliter: a io modo concomitanter. Causaliter, quandi si non ignoraret quis, non faceret: cocomitanter, quando quis ignoransfacit, ρο nihilominus faceret, si non ignoraret: nunc dico, quod ignorantia concomitari , cum per accidens se habeat ad actum, non excuset peccatum, nec ali uiat, nec aggravat: at ignorantia causalis, vel ea eorum, qua non
tenemur, aut scire nonpossumus, π hςc inuincibilis, vel est eorsi, qua scireposuemus,m tenemur; m talis vincibilis est; prima oino excuset, sist inuincibilissecundum scis fecundum causa uam;
quod dico propter ebrium ex ebrietate peccante, cuius ignorantia secundum si inuincibilis est, quia iudicare quid alendum , aut sanon agendum minime potest: non tamen inuincibilis dici debet secundum causa uam, quoniam lotuit se non ebriare ,σ ita non L ignorare:
270쪽
ignorare: iccirco olao talis non est excusatus. His itapositis, nunc ad argumentumprima reqondendum: Antonium quodem dupliaces mereri increpationes, quia duo comisit, scilicet ebrietatem, σhomicidium. Nihil tamen prohibet , quin minus occidendo pecca. uerit, quamsi ebrius non fuisset, nec ob id totaliter videtur excusandus, quia eius ignorantia non tollit penitus voluntarium; nam fuisse voluntaria eius ignorantia dicitur. Ad secundum re*ond tur breui, quod D. Ambrosius loquebatur degrauitate periculi, non peccati, qui enim morbum nescit, remedium minime qu rite nihil iamen prohibet equens peccatum esse minus, ratione prπedentis ignorantiae, licet periculosius sit ignorantia ipsa durante. Et c propi senti nostrosermone.
Distinctio XXIII. Lectio LXXXIX. E N Hrata ad laodem Dei optimi Maximi , nostramque
visitarem distinElione vigesima secunda : subsiequitur
xxiii declaranda, circa quam versaturi, continuationem primo cum prςcedentibus ponemus. In veri ad diuisionem accedomus. Quantum attinet aa primum, continuatio videtur eis talis. Ex quo superitu ad aures Magistrisint. verba fecimus de prim rumparentum tentarione, ex parte tentati, tentatoris: nunc' perest inti senti de eadem loqui ex parte Dei permittentis. H bita